معرفی کتاب: عشائر الطف/آیت الله سید حسین الموسوی ابوسعیده
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳
153-154
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۰۱ تا ۵۲۰ مورد از کل ۷٬۷۷۴ مورد.
رفتارشناسی سیاسی – مذهبی طالبیان در عصر امام حسن عسکری(ع)
حوزههای تخصصی:
طالبیان یعنی نوادگان ابو طالب از نسل امام علی(ع) و جعفر، نقش پررنگی در رویدادهای نیمه دوم سده سوم هجری داشتند. کشته شدن متوکل (حک. 232-247) و افزایش درگیری های درونی عباسیان، زمینه ساز افزایش فعالیت های سیاسی-مذهبی در جهان اسلام شد. آل ابوطالب که به سبب خویشاوندی با پیامبر(ص) مدعی خلافت بودند نیز از فضای پیش امده استفاده کردند. مسئله اصلی پژوهش این است که طالبیان در برابر عباسیان چه عملکرد سیاسی-مذهبی از خود بروز داده اند؟ این نوشتار بر اساس نگره «رفتارگرایی خاندانی» به واکاوی توصیفی-تحلیلی داده های تاریخی و حدیثی پرداخته و نشان داده است طالبیان که از نظر مذهبی به دو دسته «امامی» و «زیدی» تقسیم می شدند، در بُعد اندیشه سیاسی سه گونه رفتار «همگرا»، «واگرا» و «ساکت» از خود بروز داده اند.
پژوهشی در چگونگی شهادت حضرت قاسم (ع)
حوزههای تخصصی:
قاسم یکی از فرزندان امام حسن مجتبی است که در کربلا به شهادت رسید. این پژوهش چگونگی مبارزه و شهادت آن حضرت را در منابع کهن بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته که او دومین پسر شهید امام حسن در کربلا است. وی از نظر سِنی کوچک بوه و نوجوان توصیف شده است. قاسم برای مبارزه با دشمن از امام حسین اجازه خواست ولی امام نخست امتناع ورزید تا با اصرار وی مواجه شد و سرانجام اجازه داد. او در میدان نبرد توسط عمر بن سعد اَزدی به شهادت رسید. درباره آن حضرت برخی گزارش های بی سند نیز شهرت یافته است مانند این که 1- وی درباره مرگ گفت: «اَحلی من العسل»؛ 2- بدن او زیر سم اسب ها پایمال شد؛ 3- امام حسن تعویذی در بازویش بسته بود که توصیه به یاری حسین می کرد و سرانجام به عروسی او منتهی شد. این گزارش ها در این تحقیق مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکر تاریخی است.
نقش زن در بهره وری اقتصادی خانواده در سیره معصومین(ع)
منبع:
جستارهای تاریخ اسلام سال ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱
89 - 108
حوزههای تخصصی:
بهره وری اقتصادی زن در خانواده، یکی از موضوعاتی است که خانواده ها با آن مواجه هستند. پژوهش حاضر، با روش توصیفی – تحلیلی، با بررسی مباحث مرتبط با این موضوع، به یافته های قابل توجهی دست یازیده است: بهره وری اقتصادی زن در خانواده، متاثر از سه عامل الگوی تربیتی، باورهای دینی و تدبیر و عملکرد قوی زن است که هر کدام، در میزان موفقیت زن در راستای بهره وری اقتصادی زن دارای نقش هستند. همچنین بر اساس اندیشه و سیره معصومین(ع)، راهکارهای بهره وری اقتصادی زن در خانواده، در سه محور قابل شناسایی است: درآمدزایی از راه اشتغال، بهره وری از راه تولید و الگوسازی در مصرف و کنترل هزینه ها. بحث دیگری که در این نوشتار به آن اشاره شده، ملاحظاتی است که زن در راستای بهره وری، باید به آنها توجه داشته باشد؛ از جمله: انتخاب نوع شغل و مدت زمانی که برای بهره وری صرف می کند. ازاین رو، بر اساس سیره معصومین(ع)، زن می تواند به عنوان یکی اعضای اصلی خانواده، نقش موثری در بهره وری اقتصادی خانواده ایفا کند.
شعائر امامیه عراق در عصر حضور ائمه (ع)
منبع:
تاریخ اهل بیت سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱
123 - 141
حوزههای تخصصی:
انجام شعائر الهی و دینی در آیات و روایات بسیار تأکید شده و احیای آن از سوی بزرگان دین نیز سفارش شده است. هر گروه دینی و مذهبی و حتی غیر دینی، نشانه ها و علامت های اختصاصی دارد که پیروانشان با آنها شناخته می شوند. شیعیان امامیه نیز در سرزمین های مختلف اسلامی در طول تاریخ از این امر مستثنی نبوده اند. چنانکه در رفتار فردی و اجتماعی شیعیان امامیه ساکن در منطقه عراق، در بازه زمانی حضور حضرات ائمه (ع)، می توان چنین شعائری را شناسایی نمود. پژوهش حاضر با بهره مندی از روش توصیفی- تحلیلی روشن ساخت که شیعیان عراق به دلیل دسترسی به امامان معصوم (ع) و مشاهده مستقیم عملکرد ایشان، نسبت به شناخت و اجرای شعائر شیعی پیشگام بودند، اما وجود شرایط تقیه نیز در موقعیت ها و ادوار مختلف در اجرای این شعائر تأثیرگذار بوده است. زیارت قبور ائمه (ع)، جهر به «بسم الله»، اذان اختصاصی شیعی، برپایی مراسم سوگواری و سیاه پوشی، برگزاری جشن ها، پرداخت خمس به ائمه (ع)، نحوه خاص وضو، مقبره سازی و حکم خاص فقهی در طلاق از مهم ترین شعائر رایج در میان شیعیان عراق به شمار می رود.
فلسفه و علّتِ تشویق به عزاداری در سیره معصومین (ع)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۱
77-94
حوزههای تخصصی:
دانستن«علّتِ»یک چیز، و«سؤال»کردن و«فهمیدنِ»عمقِ آن، سببِ افزایش اشتیاقِ انسان می شود. و با عشق، علاقه و اعتقاد کامل، قدم به میدان عمل میگذارد. گریه بر امام حسین«ریشه» در«اعتقادات»شیعه، و نیز«احساسات»و «عواطفِ» شیعیان و غیر شیعیان دارد. و اینجاست که نکته«مهمّ»و «اساسیِ»تشویقِ اهل بیت به گریه و عزاداری فهمیده می شود و آن اصل و ریشه، «سؤالِ» از «چراییِ» گریه بر امام حسین است که رهنمونِ انسانها به خیر و صلاح خواهد بود. ما در این نوشتار در پی آن هستیم تا با تکیه بر روایات اهل بیت، «فلسفه»و «علّتِ»تشویق اهل بیت به«عزاداری» را بررسی کنیم. و این موضوع را با روایاتی در مورد فضلیتِ گریه برای امام حسین و واژه شناسی کلمات«عَبَره»و «قَتِیل»، و«عللِ» تشویق ائمّه را دنبال کردیم.
سوگواری در سیره و سنت امام صادق (ع)
منبع:
تاریخ اهل بیت سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱
11 - 30
حوزههای تخصصی:
سوگواری برای از دست دادگان امری طبیعی، هماهنگ با سرشت انسانی و از دیرباز رایج بوده است. معصومان (ع) در برخورد با پدیده غم از دست دادگان، افزون بر همنوایی با سرشت انسانی، تلاش داشتند غم بر زندگی بشر سایه گستر نباشد و نشاط و پویایی اجتماعی مسلمانان از بین نرود. در این میان، مطالعه سنت و سیره امام صادق (ع)، تلاش ایشان را بر این اصل اجتماعی نشان می دهد و بیان می دارد که امام صادق (ع) با سوگواری برخوردی یک سویه نداشت. آن حضرت با تمایز سوگواری های عادی و شخصی از سوگواری های آیینی، راهکارهایی ارایه داد تا هم با فروکاهی غم داغدیده نشاط و پویایی اجتماعی حفظ شود و هم سوگواری آیینی از قلمرو خانواده به قلمرو امت در طول زمان و پهنای جغرافیا گسترش یابد و عنصر هیجان، همراستا با استدلال در خدمت پیشبرد اهداف این مکتب باشد. ازاین رو، ایشان با بهره گیری از فرصت های تاریخی عصر خود، فرهنگ سوگواری را تبیین نمود و منظومه فکری عزاداری را در شیعه بنیاد نهاد. پژوهش حاضر، راهکارهای امام صادق (ع) را براساس گفتار و کردار آن حضرت در دو عرصه شخصی و آیینی با روش وصفی- تحلیلی بررسی کرده است و ضمن پرداختن به مسائلی مانند اصلاح فرهنگ سوگواری های عادی، یادکرد فردی عاشورا و تبدیل آن به سوگواری آیینی در ادبیات شیعی به این نتیجه رسید که در سنت و سیره امام صادق (ع) سوگواری کسی مانند امام حسین (ع) برجسته نشد و احکامی خاص نیافت و همچنین زیارتنامه ای برای آن بیان نشد.
مبانی قرآنی گریه برای امام حسین (ع)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳
53 - 78
حوزههای تخصصی:
فرهنگِ غنی شیعه در توسّل به اهل بیت(ع) با دعا و ارتباط عاطفی در قالب گریه بر مصیبتِ امام حسین(ع)، یکی از نعمتهای خداوند متعال است. گریه بر آن حضرت، ریشه در قرآن و روایات اهل بیت(ع) دارد و در جهت پیشبرد اهداف اسلام، تربیت و تعالیِ روحِ انسانها یک هنر خدادادی است که باید چیستیِ آن بررسی شود تا افزون بر اهداف والا، معرفت نیز حاصل شود. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی نشان داده است که گریه از خوفِ خدای تعالی، گریه برخاسته از مهرورزی و نوع دوستی، گریه بر مظلوم، گریه ولایی، گریه برای کمال خواهی، گریه از روی اعتقادات، ریشه قرآنی داشته و توثیق الهی را در پی دارد.
آسیب شناسی حیات سیاسی و اجتماعی اهل بیت(ع) در تاریخ نگاری طبری
منبع:
سیره پژوهی اهل بیت سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۲
47 - 62
حوزههای تخصصی:
خلفای اموی و عباسی، برای مبرا نشان دادن خود از پایمال کردن حق اهل بیت(ع)، همواره از نشر حقیقت احساس خطر می کردند. آنها تلاش می کردند تا واقعیتهای سیاسی- اجتماعی اهلبیت(ع) را تحریف کنند. از اینرو خلفا، به تاریخ نگاری جهت دار و گاهی تاریخ سازی پرداختند تا افکارعمومی را نسبت به تفکر اهلبیت(ع) و دیگر مخالفین قدرت مشوش کنند و در مقابل، چهره ای منزه از خلفا ارائه کنند. این رویکرد که در متون تاریخی ثبت شده بدون تحلیل تاریخی و منطقی از سوی نویسندگان و پژوهشگران بعدی پذیرفته شد و در تحقیقات آنها بازتاب یافته است. این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای منابع دست اول، رد پای این آسیب را در منابع دست اول تاریخی دوره خلفای اموی وعباسی، با تأکید بر کتاب تاریخ طبری مورد مطالعه قرار داده است. تحقیق حاضر در صدد بررسی این پرسش است که چرا طبری رویه ای دوگانه در گزارش زندگی اهل بیت(ع) در دوره اموی و عباسی داشته است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که گزارش حداکثری وقایع تاریخ اهلبیت(ع) در دوره اموی و در مقابل، ایجاز آن در دوره عباسی، ناشی از نگرشی سیاست زده در تاریخ نگاری طبری است.
بازنمایی امر قدسی در نمادهای مناسکی اربعین
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴
83 - 108
حوزههای تخصصی:
مناسک عزاداری عاشورا بستر ظهور یک نظام نمادین قوی است که مهم ترین نقش را در باز تولید هویت شیعی، معنابخشی به حیات شیعیان و تقویت همبستگی میان آنها دارد. در این میان، به نظر می رسد استفاده از نمادها سهم بسزایی در تبادل سریع و ماندگارتر پیام های معنوی و قدسی میان زائران و ایجاد همبستگی میان آنها داشته است. در مقاله حاضر تلاش شده است تا با اتکاء به رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز که به خلق معنا توسط نمادها و اهمیت آنها در الگودهی و ایجاد همبستگی میان مؤمنان توجه دارد، به تفسیر نمادهای مناسکی اربعین و معانی قدسی پرداخته شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیف عمیق و جمع آوری اطلاعات به وسیله مشاهده مشارکتی بر اساس «نمونه گیری نظری» به عنوان ابزار اصلی و بررسی تصاویر شبکه اجتماعی اینستاگرام به عنوان ابزار مکمل انجام شده است. خروجی این مطالعه میدانی معرفی و تفسیر اپیزودهای معنایی است که توسط ابژه های نمادینی نظیر پرچم، کتیبه، پارچه نوشته، بنر، سربند، کوله، گهواره، ضریح، پنجه، پیکره، چفیه، عبا، تربت و پارچه متبرک در فضای مناسکی پیاده روی اربعین بازنمایی می شوند.
بررسی اتهام کفر به حضرت ابوطالب(ع)
حوزههای تخصصی:
یکی از موضوعات مورد اختلاف در تاریخ اسلام، ایمان حضرت ابوطالب است. منابع اهل سنت به طور عموم بر این باورند که ابوطالب ایمان نیاورد و نامسلمان از دنیا رفت. این باور غلط سبب شد تا صحابه نگاران اهل سنت نیز ابوطالب را در شمار صحابه نیاورند. اتهام کفر ابوطالب در برابر عدم ایمان ابوطالب مطرح شده است. نویسندگان نیز در رد یا اثبات کفر ابوطالب قلم زده اند و آثار مستقلی در این موضوع نوشته اند. مقاله حاضر، بدون آن که به دنبال اثبات ایمان ابوطالب باشد، با روش تحلیلی- توصیفی به دنبال پاسخ به این مسئله است که چرا اتهام کفر به ابوطالب مطرح شده است؟ این نوشتار پس از بررسی منابع گوناگون نشان داده است که اتهام کفر به ابوطالب نادرست است و به سبب برداشت سطحی و مغرضانه از آیات قرآن و گزارش های تاریخی مطرح شده است. هیچ یک از قواعد کلامی و گزارش های تاریخی اتهام کفر ابوطالب را تأیید نمی کند. در این مقاله نشان داده شد که تکرار باور اشتباه اهل سنت در منابع ادبی، تاریخی، تفسیری و حدیثی موجب شهرت این اتهام شده است.
واکاوی نقش فرهنگی بانوان راوی شیعه در عصر امامین عسکریین (ع)
حوزههای تخصصی:
نظر به نزدیکی روزگار امامین عسکریین(ع) به عصر غیبت و افزایش محدوده جغرافیایی جهان اسلام و نیز سخت بودن دسترسی مستقیم و بی واسطه به امام معصوم(ع)، توجه ویژه به بانوان راویِ آن عصر، به عنوان یاران ناپیدا و واسطه های میان امام و شیعیان، که خطر کمتری آنان را تهدید می کرد، ضرورت دارد. این نوشتار با رویکردی توصیفی-تحلیلی و تکیه بر داده های اسنادی برگرفته از گزاره های تاریخی و کتب رجالی، به دنبال پاسخ به این پرسش است که بانوان راوی، در مواجهه با چالش مهم فرهنگی دوره امامت امامین عسکریین(ع) چه نقشی داشته اند؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که به دلیل تنگنا های ارتباطی امام با شیعیان و ایجاد محدودیت برای یاران و وکلای مرد، نقش فرهنگی زنان راوی حدیث در آن دوره، پررنگ تر است. حضور در عرصه فرهنگی، پاسخ گویی به سوالات، تعلیم و تربیت جویندگان علم و تبیین جایگاه امام و فرهنگ مهدویت، گویای این مدعاست که این گروه از بانوان محدثه، نقش اثرگذاری در جامعه شیعی داشته اند.
اقتباس های قرآنی در اشعار منسوب به امام حسین علیه السلام
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۱
47-75
حوزههای تخصصی:
اعجاز ادبی قرآن کریم، این کتاب آسمانی را منبع اصلی فصاحت و بلاغت شعر عرب قرار داده است، تا جایی که رفعت کلام ادبای عرب به میزان بهره مندی از قرآن بستگی دارد و آیات الهی از گسترده ترین بسامد در صنعت بدیعی اقتباس برخوردار است؛ در این میان سخن معصومان (ع)، به واسطه اتصال لدنی به خزانه علم الهی، آینه تمام نمای قرآن کریم در متون ادبی به شمار می رود؛ لذا می توان اقتباس از قرآن را از ویژگی های اشعار امام حسین (ع) دانست که این پژوهش به مصادیق آن در گونه های کامل، جزئی، متغیر، اشاره ای و استنباطی می پردازد.
تحلیلی بر روایات عاشورایی قمقام زخّار و صمصام بتّار
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۱
19-45
حوزههای تخصصی:
بازتاب مقتل الحسین(ع) در کتاب قمقام زخار و صمصام بتّار با وجود مشابهت هایی که با دیگر گزارش های عاشورایی دارد، دارای تفاوت هایی با دیگر مقتل ها است که واکاوی و بازخوانی آن را ضروری می سازد. از آنجا که قمقام زخار از سوی چهره ای سیاسی در عهد قاجار نگارش شده است، می تواند منشأ اثر برای جامعه علمی و عمومی تلقی شود. اخبار منفرد این کتاب درباره عاشورا، در برخی موارد با وقایع حتمی و گزارش های تاریخی ناسازگار است و در مواردی می تواند اساسی برای سخن علمای شیعی و یا سنّی در قرن های بعد شده است. در این مقاله تلاش می شود با روش کتا بخانه ای و رویکردی تحلیلی، پس از ارزیابی شخصیت نویسنده و توضیحاتی درباره کتاب وی، گزارش های قابل توجهی که نخستین بار در این کتاب آمده است، واکاوی شوند.
تحلیل تاریخی نقش ائمه اطهار (ع) در گسترش تشیع
منبع:
تاریخ اهل بیت سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱
73 - 97
حوزههای تخصصی:
با شکل گیری سقیفه و آغاز بدعت ها، عده ای از مسیر حرکت تاریخ اسلام جدا شدند. در مقابل این جریان، اهل بیت (ع) برای استمرار سنت و سیره نبوی (ص) و دفاع، بیان و تبیین باورها، ارزش ها و رفتارهای اسلامی وارد میدان شدند و تلاش داشتند تا با گسترش تشیع یا همان پیروان مذهبی، اهداف خود را تحقق ببخشند وگسترش تشیع را در اولویت برنامه های خود قرار دادند. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی اینکه ائمه اطهار (ع) چگونه و با چه کیفیت تاریخی به گسترش تشیع پرداختند، انجام شده است. بدین منظور منابع تاریخی مربوط به موضوع پژوهش با روش مطالعه شواهد تاریخی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. با بررسی انجام شده روشن شد که جایگاه و مقام معنوی ائمه اطهار (ع)، زمینه های اصلی گسترش تشیع و فعالیت های علمی، فرهنگی و اجتماعی نیز زمینه های فرعی آن بوده است. همچنین بهره گیری از روش های گوناگون نیز توانسته است زمینه گرایش برخی از مخالفان به تشیع را فراهم کند.
بررسی تطبیقی چالش های انتقال اموات به مکان های مقدس میان شیعیان ایران و هند در دوره قاجار
حوزههای تخصصی:
هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی چالش های انتقال اموات به اماکن مقدس میان شیعیان ایران و هند در عصر قاجار می باشد. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و بصورت توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است. براساس یافته های تحقیق شیعیان هند و ایران سعی در انتقال اجساد به شهرهای مشهد، قم و عتبات عالیات داشتند، اما با گسترش بیماری های مسری، دولت ها برای مقابله با انتشار بیماری، در نقاط مرزی اقدام به ایجاد قرنطینه نموده و از ورود اجساد آلوده جلوگیری نموده و ایرانیان و هندی ها در انتقال اجساد با چالش هایی نظیر پرداخت حق گمرکی، بازرسی اجساد، تهیه گواهی روبرو شدند. نوآوری پژوهش حاضر در بررسی تطبیقی باوری واحد میان دو جغرافیای متفاوت ایرانی و هندی می باشد. براساس نتایج تحقیق شیوع بیماری های مسری منجربه اعمال قوانین سخت در این زمینه شد و مردم به روش های گوناگون نظیر توسل به افراد بانفوذ، تهیه مدارک تقلبی برای اجساد و یا قاچاق به انتقال اموات به اماکن مقدس پرداختند.
بررسی و تحلیل منابع تاریخی درباره رقیه بنت الحسین (س)؛ از آغاز تا قرن هفتم هجری قمری
منبع:
تاریخ اهل بیت سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱
31 - 52
حوزههای تخصصی:
اسارت اهل بیت امام حسین (ع) و واقعه جانسوز شهادت رقیه بنت الحسین (س) در خرابه شام از مصائب بزرگ کربلاست. این واقعه به آن دلیل که در دوره های اخیر توسط برخی از نویسندگان، شکل ادبیات داستانی و افسانه به خود گرفته و مطالبی به آن افزوده شده است، مورد شک و تردید قرار دارد تاجایی که برخی از افراد، با استناد به همین داستان ها، اصل وجود دختری به نام رقیه را برای امام حسین (ع) انکار و یا مورد تشکیک قرار داده اند. پژوهش حاضر منابع کهن در این مورد را تا قرن هفتم هجری قمری مورد بررسی قرار داده و با کاربست روش تاریخی به تجمیع گزاره ها، شواهد و قرائن مرتبط با این موضوع پرداخته و براساس معیارها و ضوابط روش تحقیق در تاریخ، آنها را تحلیل نموده است. پژوهش حاضر، اسناد قابل توجهی را مبنی بر وجود رقیه بنت الحسین (ع) و شهادت ایشان در ایام اسارت خاندان امام حسین (ع) در شام، ارائه داده است.
اهمیت گزارش مورخان ارمنی در ثبت حوادث فتوحات اعراب در دو قرن اول هجری (با استناد به دو کتاب تاریخ سبئوس و تاریخ غِوُند)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
آغاز فتوحات اعراب مسلمان و فروپاشی امپراتوری ساسانی نقطه عطفی در تاریخ ایران و مناطق پیرامون آن است. فتوحات اسلامی سرفصل جدیدی از حوادث تاریخ اسلامی را رقم زده است. ثبت این حوادث توسط مورخان عرب و ایرانی با دو قرن تأخیر انجام شد. در این حین مورخان ارمنی به ویژه سبئوس و غوند که در قرن 7 و 8 میلادی به ثبت و ضبط این وقایع پرداختند، اولین مورخان غیرمسلمان در حوزه تاریخ نگاری فتوحات اسلامی هستند. در حوزه فتوحات اعراب خصوصاً فتح ایران، گزارش های گوناگونی به قلم مورخان عرب و ایرانی ارائه شده است. این گزارش ها با فاصله زمانی بسیار زیاد پس از وقوع حوادث، روایت شفاهی چند نسل و تحت تأثیر باورهای اعتقادی و هویتی راویان ارائه شده است. سؤال پژوهش حاضر این است که گزارش های منابع ارمنی سده 7 و 8 میلادی درباره فتوحات اعراب مسلمان حاوی چه ویژگی هایی است؟ فرضیه پژوهش حاضر این است که گزارش های منابع دست اول ارمنی در مورد استفاده مورخان مسلمان قرار گرفته است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تطبیقی و با استناد به گزارش های تاریخ سبئوس و تاریخ غِوُند انجام شده نشان می دهد که گزارش های مورخان ارمنی درباره فتوحات اعراب از لحاظ زمانی هم عصر فتوحات اسلامی و از نظر اعتقادی و هویتی بی طرفانه تر نوشته شده است.
ساختار نامه های امام حسین (ع)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳
29 - 52
حوزههای تخصصی:
نامههای تاریخی به عنوان اسناد قابل اتکا برای اعتمادسازی، همواره مورد استفاده قرار گرفتهاند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که ساختار نامههای امام حسین(ع) چگونه بودهاست؟ از امام حسین(ع) 28 نامه بر جای مانده است که برای پاسخ به پرسش اصلی پژوهش، نامهها از جهت ساختار بررسی شدند. ساختار نامهها ذیل سیزده عنواناز جمله: نوع نامه، فرستنده، گیرنده، کاتب، ناقل اصلی، منبع نقل، نوشت افزار، شروع نامه، مستندات درونی (قرآن و حدیث)، پایانِ نامه، حجم نامه، سیستم ارسال نامهها و موضوعات اصلی و فرعی نامههای امام حسین(ع) بررسی شدهاست. این پژوهش با هدف تطبیق ادبیات گفتاری و نوشتاری امام حسین(ع) با قرآن مجید و بهرهگیری امام از معدن فصاحت و بلاغت کلام وحی الهی انجام شدهاست.
شخصیت شناسی قاتلان امام حسین(ع) در منابع اهل سنت
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳
79 - 102
حوزههای تخصصی:
قیام امام حسین(ع) از مهمترین حوادث تاریخ اسلام به شمار میرود. این قیام طی قرنهای متمادی علاوه بر پیروان مکتب اهل بیت:، همواره مورد توجه مذاهب مختلف قرار داشته است. نهضت امام حسین(ع) به سبب وجود اهداف متعالی و الهی که در باطن خود دارد، نه تنها به عنوان الگوی انقلابهای شیعی بلکه نقطه عطفی جهت خیزش قیامهای ضد ستمگری در سایر ادیان و مذاهب به شمار میرود. مطرح بودن بزرگی مقام و جایگاه امام حسین(ع) به عنوان فرزند پیامبر(ص) در منابع اهل سنت، سبب شده که بیشتر اندیشمندان و علمای بزرگ آنان نسبت به وقایع سال 61 هجری، واکنش نشان داده و جهتگیریهای روشن و آشکاری نسبت به این واقعه داشته باشند. دیدگاهی که همواره با صراحت تمام، نسبت به نفی کردار جنایتپیشه، طعن و لعنت قاتلین کربلا همراه بودهاست. اگر چه این نظر با مخالفت معدودی از ایشان مواجه شده اما با دقت در اندیشه بیشتر بزرگان اهل سنت در مورد شخصیت قاتلان کربلا، این حادثه به عنوان رویدای تلخ و ظالمانه علیه خاندان پیامبر(ص) مورد واکاوی قرار گرفته است.