درخت حوزه‌های تخصصی

برخوردگاه شهر و روستا یا در هم آمیختن سیستم هاى شهرى، روستایى و طبیعى، با پیشروى سکونتگاه هاى انسانى، پیوستارى است که از اثر گذارى شهر و شهر- نشینى بر روستا و محیط طبیعى شکل مى گیرد. یکى از جلوه هاى مهم این رویارویى، نابرابرى فضایى – نه فقط در درون شهر ها بلکه در محیط پیرامون یا محیط پیرا- شهرى نیز هست: نابرابرى که بازتاب نابرابرى هاى اجتماعى- اقتصادى جوامع است. شهر تهران با دو پدیده ى جابجایى جمعیت از درون به محیط پیرا-شهری و مهاجرت به مقصد شهرتهران که به دلیل عدم تطابق شرایط اجتماعى-اقتصادى جمعیت مهاجر با ویژگى هاى سکونتى دردرون شهر تهران، به محیط پیرا-شهرى تهران رانده مى شوند، رو به رو بوده و هست. تداوم نابرابرى ها، کیفیت نازل شرایط زیست و تداوم صدمات وارد بر طبیعت در محیط پیرا-شهرى تهران، نارسایى شیوه هاى موجود، ضرورت تمهید و اختیار شیوه هایى متفاوت اما امکان پذیر در برنامه ریزى و مدیریت – نه فقط در محیط پیرا-شهرى بلکه در کل منطقه ى شهرى تهران – را مطرح مى کند. بنابراین، هدف این مقاله تاًکید برضرورت توجه به محیط پیرا- شهرى همچون یک سیستم یکپارچه که خود، همچون شهرها، داراى نابرابرى فضایى بوده ونیازمند تحلیل، تفسیر و تبیین ساختار ویژه ى خود، علل پدیدار شدن ساختار نابرابر، بروز تهدیدها و مشکلات، حضور فرصت ها و مهم تر از همه، دورى جستن از رویکردى سنتى در برنامه ریزى و مدیریت محیطى می باشد، است.

به کارگیری عبارت « فضای شخصی » تعمیم نوعی احساس مالکانه بر فضا را به دنبال داشته است . حال آنکه مطابقت آن با مفهوم « قلمرو » ، نشان دهنده ی وجود خصایصی به کلی متفاوت در آنها خواهد بود . این مقاله با طرح انگاره های « فضای فردی » و تأکید بر مفهوم مشارکت در فضا در تقابل با احساس مالکانه بر آن ، سعی در ارائه روشنتر وجوه و حدود مفهوم فضا و نحوه ی وجود انسان در آن خواهد داشت ...

در طرح مشکلات محیطی شهرها و منطقه‏های شهری، اکثر برنامه‏های توسعه محیط که به دنبال تخریب وسیع ساختارهای طبیعی اعمال می‏شوند، تداخلی بین اصول ساختاری و اصول بهره‏وری قلمروهای فضایی پدید می‏آورند که در نهایت هدایت و کنترل عملکردی ساخت‏های فضایی-اجتماعی در تولید و بازتولید سامانه‏‏های پایدار محیطی را عقیم می‏سازند. با طرح این مسأله که شبکه‏بندی نوین شهرها و منطقه‏های شهری نوع جدیدی از پراکندگی سیمای‏سرزمین‏ها را در رابطه با تبدیل محل‏های اسکان طبیعی به اشکالی مختلفی از پایداری ‏سامانه‏های بومی-انسانی محیط می‏طلبد،‏ هدف این مطالعه، ضمن تأکید بر پیوند دانش‏های طبیعی با دانش‏های اجتماعی و دانش‏های مسئول مدیریت منابع سیمای‏سرزمین، اشاره به حضور دانش‏های بومی در شناسایی ارجعیت‏های محلی پاسخگو به مشکلات سیمای‏سرزمین و تعیین نقش اجتماعی گروه‏های ذینفع در تعالی‏خواهی عملکرد شبکه‏سامانه‏های بومی-انسانی محیط می‏باشد. روش انجام این مطالعه، برگرفته از نتایج بررسی‏های توصیفی-استنتاجی، کتابخانه‏ای طرح‏‏ریزی‏ شده و روش تحلیلی آن استنتاجی-مدلسازی سازماندهی گردیده است. فرضیه تحلیلی آن در راستای "اتحاد بین علم و سیاست محیطی" و بر مبنای "همبستگی بین علوم مختلف محیطی"، درصدد است چارچوبی عِلمی در ارائه یک برنامه عَملی معرفی نماید تا ضمن مشخص نمودن طبیعت میان‏دانشی-تبادل‏دانشی مطالعات تغییر بوم‏شناختی-انسان‏شناختی سیمای‏سرزمین‏ها، مفهوم نوین "تعالی‏خواهی عملکرد شبکهسامانه‏‏های بومی-انسانی محیط" در چارچوب مفهومی "برنامه‏ریزی پایداری محیط" را معرفی نماید.

مجموعه حاضر به عنوان کنکاشی اکولوژیک در مورد ابنیه تاریخی و فرهنگی در شهر اصفهان با تاکید بر آلودگی هوا در این شهر و ردیابی اثرات آن بر روی آجرنمای بناهای تاریخی از جمله مدرسه چهارباغ انجام شده است . با توجه به میزان آلودگی و پس از بررسی موقعیت جغرافیایی اصفهان و منطقه تاریخی و همچنین وجود کوهها ، میزان رطوبت نسبی و بارندگی ، سرعت و جهت بادها و تعداد دفعات وقوع اینورژن با استفاده از دستگاهها و تکنیکهای زیر به شناسایی قشر آلوده پرداخته شده است ...

« زمان در طراحی شهری » از مباحثی است که در موارد اندکی به آن پرداخته شده است و در جاهایی که زمان در طراحی مطرح شده عمدتا از دیدگاه حرکت در فضا و شناخت نحوه ادراک خصوصیات فضاهای پی در پی که در طول زمان و در حین عبور از آن صورت می گیرد ، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است . « ماتیو کارمونا »‌ و همکاران در کتاب «‌ مکان های عمومی ، فضاها شهری » ، زمان در طراحی شهری را از دیدگاه دیگری مورد توجه و بررسی قرار می دهد . در فصل نهم این کتاب که به این مقوله می پردازد ، هر تک فضا و یا بافت شهری از سه جنبه مورد توجه قرار گرفته است ...

ریشه اصلی مشکلات ساخت و صدمات قابل نوجه ناشی از زلزله در شهر ها و روستاهای کشور، عدم آگاهی از روش های صحیح اجرای ساختمان ها می باشد، اما تنگناهای مالی نیز امکان اجرای چنین روش‎هایی را محدودتر می سازند. مشکلات مالی در روستاهای کشور که متحمل خسارت بالایی در زلزله ها می شوند، اجازه ساخت و سازهای مطابق با آیین نامه های اجرای ساختمان های مقاوم را نمی دهد. ضروری است روش‎های اجرایی آسان تر و ارزان تری که علاوه بر مقاومت کافی در برابر زلزله، با اقتصاد مردم روستاها و سطح توانایی تکنولوژیکی- اجرایی آنها متناسب باشد، جایگزین روش‎های پیشین شود. هرچند هم اکنون، سازمان‎های دولتی مشغول ساخت و ساز برای زلزله زدگان بم و روستاهای اطراف می باشند، ولی در سال های آتی که مردم خود باید به انجام این امر بپردازند، مجدداً همان مشکلات قبلی بروز خواهد کرد. بنابراین برای کاهش صدمات ناشی از زلزله ارائه و آموزش یک روش مقاوم و مطابق با اقتصاد این قشر از اجتماع امری اجتناب ناپذیر وحتی ضروری است. این مقاله به بررسی این سوال می پردازد که برای ساختن ساختمان در مناطق زلزله زده مانند زرند، باید روش‎های موجود را مورد بازبینی قرار داد، یا باید به تغییر اساسی درروش های ساخت پرداخت و در صورت ضرورت این تغییر چگونه می‎توان با توجه به ویژگی‎های اقلیمی، اقتصادی و اجرایی چنین مناطقی، روش هایی متناسب با توانایی های محلی و امکانات این مناطق ارائه داد.

بی سرپرستی از آغاز خلقت وجود داشته است و کودکان بی سرپرست در مرکز نگهداری و به دور از حضور والدین و اعضای خانواده زندگی می کنند و برخی از آنان دچار محرومیت و احساس شکست و گاه دچار صدمات و ضررهای روانی می شوند. طراحی خانه به عنوان مهم ترین مکانی که زندگی انسان در آن اتفاق می افتد از اهمیت فوق العاده برخوردار است. جهت طراحی چنین محیط هایی ابتدا لازم است تا طراحان شناخت صحیحی از نیازهای واقعی و به خصوص روانی افراد مورد نظر داشته و بر اساس علایق و رفتارهای پیش بینی شده شان در پی شکل دادن به نیازهای مختلف روانی آنها باشند تا بتوانند محیطی مناسب با ویژگی های رفتاریشان را که در صدد شکل دادن فضاهای مورد نیاز بر اساس نیازهای مختلف است تجربه نمایند. نقش محیط و عوامل تأثیرگذار بر آن در رابطه با رشد اجتماعی و نحوه ارتباط با محیط و همسالان در هر سنی اعم از کودک باخردسال بسیار مهم و ضروری می باشد. که همین، ضرورت به کار گیری اصول روانشناسی محیط در طراحی داخلی و خارجی خانه کودک با توجه به رنگ، فرم و فضا و تغییر پذیری و تداخل فضاهای باز و بسته و بازسازی عناصر محرک طبیعی مانند نور، آب و رنگ به عنوان عامل مؤثر در بهبود رفتارشان را اجتناب ناپذیر می کند روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی است و نوع آن کاربردی سنظری است و مبانی تئوریک آن براساس مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و مطالعات میدانی صورت گرفته است و نتیجه این امرمشاهده تاثیر بسزای آن بر ارتقاء و دلبستگی به بقای زندگیشان و محل سکونتشان ،کاهش افسردگی و افزایش امید به زندگی و تقویت انگیزه درونی این عزیزان برای دستیابی و تحقق رویاهای سبزشان می باشد."

در بررسی تاریخ هنر عصر قاجار افزون بر عناصر زیبایی شناختی آن، فرایندهای اجتماعی، تاریخی و سیاسی مؤثر در شکل گیری این آثار نیز باید مد نظر قرار گیرند. این گونه بررسی ها به هیچ وجه از ارزش آثار هنری نمی کاهد، بلکه سهم عناصر فرازیباشناختی را در آثار هنری نشان می دهد. شواهد تاریخی عصر قاجار نمودهایی از تأثیر سیاست در هنر این دوران به ویژه سیاستگذاری های نخبگان حکومتی 1را بر ما آشکار می سازد. عناوین مناصب دولتی، فرامین، اعلان ها، بخش نامه های حکومتی و مضامین سیاسی آثار هنری شاهد این مدعاست. در نیمة دوم حکومت قاجاریه، رشد اندیشه های نوگرایی، فضایِ گفتمانی تازه ای را پدید آورد که این تحول گفتمانی تأثیر بسزایی در ظهور سبک های هنری و پیدایی سبک های تلفیقی داشت. توجه به تعاملات هنر و سیاست و تحلیل عوامل مؤثر در شکل گیری آثار هنری از جمله موضوعاتی است که کمتر مورد توجه پژوهشگران این حوزه قرار گرفته ؛ به طوری که در میان عوامل تأثیرگذار بر خلق آثار هنری، سیاستگذاری های حاکمیت نقش تعیین کننده ای را ایفا کرده است. دو پرسش اساسی که مقالة حاضر در راستای پاسخگویی به آن شکل گرفته، چگونگی مناسبات هنر و سیاست در عصر قاجار و عوامل مؤثر بر این مناسبات است. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، نحوة برخورد نخبگان حکومتی با هنرمندان، آثار هنری و پیامدهای ناشی از آن را مورد بررسی قرار دهد. این نوشتار نیز در بُعد نظری از مناسبات دانش و قدرت در اندیشه میشل فوکو الهام گرفته است. لذا بنا بر نظریه و دیدگاه فوکو در مناسبات دانش و قدرت، روابط هنر و سیاست مورد تحلیل واقع شده است. دستاوردهای این پژوهش نشانگر تعاملات سیاست و هنر در قالب حمایت های سیاست از هنر و در مواردی نیز تقابل هنر و سیاست است که نمودهای این تقابل را در مضامین انتقادی آثار هنری می توان یافت.

در تفکر اسلامی اصل، رسیدن به کمال مطلوب الهی است که در نهاد انسان فطرتاً وجود دارد. مسکن سنتی به علت جوابگویی به این نهاد فطری با انسان انس دارد. لذا مسکن سنتی را نمی توان تنها به لحاظ کالبدی، هندسی و فرمی توصیف کرد، بلکه معانی ورای آنها از اهمیت بیشتری برخوردارند. معانی پنهان ناشی از حقایق مکتوم در مشیت الهی و غیرقابل رؤیت است و تنها از طریق جلوه های جهان کون و مکان به وسیله خدا بر ما آشکار و قابل رؤیت می گردد. اجزای مختلف مسکن سنتی نه به کمک عملکرد فضاها و نه به دلیل اقلیم، اطراف حیاط قرار گرفته اند؛ بلکه براساس معانی حاصل از فراآگاهی معماران، شکل گرفته اند. معماران سنتی با در نظر آوردن معانی بی شکل و تجسم بخشیدن به آن ها در قالب اشکال معماری، تصورات خود را از عالم و در نتیجه مشیت الهی در بناها و دست ساخته های خود، به منصه ظهور رسانده اند. این معانی و ویژگی های درونی و فطری انسان که در مسکن سنتی تاثیر گذار است، عبارتند از گرایش به حقیقت جویی، خلاقیت و ابداع، خیر و فضیلت، جمال و زیبایی و عشق روحانی و پرستش. تحلیل گرایش های فوق می تواند نقشه ی پنهان را به مثابه دست آورد باورهای دینی در مسکن سنتی تبیین نماید و از طریق آن امکان دستیابی به لایه های پنهان تفکر را فراهم آورد.

هدف مقاله جستاری در باب شکل شهر از منظر اندیشه اسلامی است. سؤال اصلی مقاله این است که چه مؤلفه های شکلی و غیر شکلی بر شهر سنتی حاکم است؟ روش کار به مانند روش اندیشمندان اسلامی در تحقیق است. از این رو استناد اصلی در تحقیق، قرآن و روایات و نظر اندیشمندان است که به عنوان معارف پایه و مقبولات در استدلال منطقی و استنتاج سود برده شده است. نتایج، بیانگر آنست که شهر سنتی دارای ارتباطی همه جانبه، زمینی و آسمانی است؛ یعنی زمین، سایه آسمان است. هدف از شهر سنتی، ایجاد بستر مناسب برای هدایت انسان به کمال یعنی همان بندگی است. در سایه بندگی، آرامش قلبی و امنیت برقرار می شود و بستر لازم برای ظهور عدالت به وجود می آید. شکل شهر سنتی به تبعیت از نظم طبیعت و به وجود آمدن نیازهای جدید دایم در حال تغییر و در عین گوناگونی دارای وحدت است. از سویی دیگر مسئولیت پذیری اجزا نسبت به هم باعث شده از طبیعت در شهر سنتی به اندازه و به جا استفاده شود. از آنجایی که هدف شهر سنتی انسان است و انسان دارای روح و جسم است؛ شهر سنتی نیز متناسب با انسان و نیازهای جسمانی و روحانی او شکل می گیرد و بنابر این قبل از برپایی شهر سنتی، بایستی انسان سنتی برپا شود. از این رو هدف در شهر سنتی برپایی کالبد شهر به تنهایی نیست.

افزایش سریع جمعیت شهر ها و گسترش شهرنشینی طی ده های اخیر و افزایش تقاضا برای مسکن مردم را به سوی زندگی آپارتمان نشینی سوق داده است، این پدیده موجب بروزمشکلات فراوانی نظیرتضعیف سنت های فرهنگی و از هم گسیختگی پیوند های اجتماعی در خانواده ها گردیده است . هدف این مقاله درک مشکلات فرهنگی و اجتماعی زندگی آپارتمان نشینی و ارائه راهکارهایی برای کاهش این معظلات در آپارتمان های مسکن مهر بروجرد می باشد. روش تحقیق در این مقاله بر اساس هدف از نوع کاربردی که بر پایه مطالعات میدانی و کتابخانه ای استوار می باشد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که این نوع از سکونت با فرهنگ و نگرش جامعه ایرانی-اسلامی مغایرت داشته و محیط های آپارتمانی را به فضایی تنش زا تبدیل کرده است لیکن آنچه نیاز به توجه جدی دارد آموزش چگونگی برقراری تعادل متوازن میان فرهنگ سنتی و فرهنگ آپارتمان نشینی به موازات توسعه فنی در این گونه سازه هاست.