درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات عرب

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
شعر صرف علوم بلاغه کلیات لغت نثر نحو
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۲۱ تا ۴۴۰ مورد از کل ۲٬۰۰۶ مورد.
۴۲۱.

التبئیر فی القصه القصیره السوریه قراءه فی قصص اعتدال رافع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها زمستان ۱۳۹۰ شماره ۸

کلیدواژه‌ها: التبئیر القصه القصیره اعتدال رافع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹۲ تعداد دانلود : ۵۳۱
یعکف البحث على معرفه مفهوم التبئیر وأثره فی کتابه القصه القصیره، وینتقل بعد ذلک لقراءته فی عدد من القصص القصیره التی کتبتها القاصه اعتدال رافع عبر ما یزید على ثلاثین عاماً، محاولاً أن یمسک بخصوصیه التبئیر؛ لیکشف للمتلقی أثره البارز فی الکتابه. ویسعى البحث لمعرفه أنواع التبئیر فی قصصها وعلاقته بأدوار الرواه، والوظیفه التی یقوم بها کل نوع، إضافه إلى تعرف خصوصیه مواقع التبئیر وتفاعلاته مع المکونات القصصیه الأخرى، وتأثیره فی البناء القصصی، ثم یحاول أن یصل إلى خصائص التبئیر فی قصص القاصه اعتدال رافع...
۴۲۲.

قراءه نقدیه فی کتاب النقد الثقافی للدکتور عبد الله الغذامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار ۱۳۹۱ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: النقد الثقافی الأنساق عبد الله الغذامی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات مفاهیم
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی مفاهیم کلی نقد
تعداد بازدید : ۱۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۱۹
یهدف کتاب النقد الثقافی إلى الکشف عن المضمر النسقی فی النصوص الأدبیه التی تشکل بنیه الثقافه السائده، ویطرح مشروعه النقدی بوصفه بدیلاً من النقد الأدبی الذی تقتصر مهمته على البحث فی جمالیات هذه النصوص، لیمارس فعل التعمیه على مضمراتها التی تمثل جوهرها الحقیقی. من هنا یأتی النقد الثقافی لیکشف عن تلک الأنساق الثقافیه، ویقوم بتعریه مضامینها، وکشف أنماطها التی تتداخل مع أنماط المجتمع، فترسخ من خلال ذلک هیمنتها علیها، ثم تعمم هذه الهیمنه عبر وسائل الإنتاج الثقافی والاجتماعی المختلفه. وقد قمنا بمناقشه مضمون هذا الکتاب فی أهم مفاصله وعملنا على تصویب بعض مساراته.
۴۲۴.

دراسة نقدیة لدوافع التشاؤم بالغراب بین الفارسیة والعربیة (بررسی نقدی انگیزه های بدبینی به کلاغ در ادبیات فارسی و عربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: إضاءات نقدیه سال سوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: ادبیات فارسی بدبینی ادبیات عربی خرافات کلاغ

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد و بررسی آثار ادبی کلاسیک
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات مفاهیم
تعداد بازدید : ۱۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۰۱۶
پدیده بدبینی به کلاغ از صدها سال پیش تاکنون در ادبیات فارسی و عربی منعکس شده است. هر شاعر فارسی زبان و یا عرب که از کلاغ سخن گفته بر این نکته استدلال کرده که کلاغ، سبب ویرانی و نابودی و هلاکت است. بدون شک انگیزه های بدبینی به کلاغ با توجه به کشورها و قومیت ها، متفاوت است. این مقاله بر آن است تا مهم ترین انگیزه های بدبینی به کلاغ را در ادبیات فارسی و عربی، بر اساس عناوین زیر بیان کند: 1. افسانه ها و سنت های محلی. 2. تنفر مردم از رنگ سیاه. 3. داستان های شعری. 4. ضرب المثل ها. 5. احادیث منسوب به پیامبر اکرم (ص). 6. استفاده از کلاغ در فنون شعری. 7. اشتقاق لغوی از کلمه واژه کلاغ. 8. تقلید از پدران. 9. تکیه بر تعبیر خواب. 10. برداشت اشتباه از سِفر تکوین آیات خلقت در تورات. این مقاله به دنبال پاسخ به سوالات زیر است: 1. دلایل بدبینی به کلاغ و ظهور خرافه در ارتباط با آن در ادبیات عرب و فارسی چیست؟ 2. آیا بدبینی به کلاغ رنگ مذهبی دارد یا خیر؟ 3. آیا بدبینی واقعیت است، یا صرفا برخاسته از حالات درونی است؟ 4. چرا خداوند کلاغ را فرستاد تا به فرزندان آدم، دفن مردگانشان را آموزش دهد و پرنده دیگری را به عنوان معلم اول انسان نفرستاد؟
۴۲۵.

پیشگامان ادبیات متعهد معاصر سیرى در زندگى، افکار و آثار عبدالرحمن کواکبى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۸۳ دوره ۶ و ۷

کلیدواژه‌ها: ادبیات معاصر عربى ادبیات متعهد ادب عصر نهضت عبد ا لرحمن کو ا کبى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۱۲۸۵ تعداد دانلود : ۷۶۶
قسمى از ادبیات عریى عصر نهضت که به فکر چاره اندیشى و در صدد روشنگرى و تبیین چالشها و معضلات پیش روى جامعه بشرى است چندان به آرایه هاى لفظى نمى اندیشد بلکه زیبایى را در معنا بویژه معانى بلند انسانى مى داند. سهولت، روانى، وضوح و تأثیر عمیق از مهمترین ویژگیهاى چنین ادبیاتى است. یکى از چهره هاى برجسته اپن گرایش ادبى که گاه زیر شاخه ادبیات متعهد قرارگرفته و زمانى عنوان ادبیات اجتماعى را پسندیده و وقتى به عنوان ادبیات انسانى مطرح مى گردد ""عبدالرحمن کواکبى "" است. وى قلم و حیات خود را در خدمت به ارزشهاى انسانى قرار مى دهد. مقاله و داستان دو بازوى نیرومندى است که کواکبى به کمک آنها مى کوشد تا انسان معاصر را از غرقاب بحرانها بیرون کشیده، ساحل اطمینان را به وى بشارت دهد. آزادیخواهى، استبداد ستیزى، تمسک به مفاهیم بلند قرآنى، احیاى شیوه شورامدارى با تکیه بر رعایت حقوق حقه مسلمانان و سنت شکنى از مهمترین مسائل مورد تأکید کواکبى در آثارش مى باشد.
۴۲۶.

ساختار شکل گیری معنا در سورة کافرون به مثابة اثری ادبی از دیدگاه نظریة ساختارگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: ساختارگرایی تقابل های دوگانه همنشینی و جانشینی سورة کافرون

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد ساختارگرا
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب نثر
تعداد بازدید : ۱۲۸۴ تعداد دانلود : ۸۸۶
این مقاله می کوشد نظم حاکم بر کاربست عناصر زبانی در متن سورة کافرون را کشف کند. با این هدف، سؤال این است که متن سورة کافرون به مثابة یک اثر ادبی در قالب چه ساختار زبانی تنظیم شده است و معانی موجود در این متن، در چه ساختاری ارائه شده اند؟ برای پاسخ به این سؤال، متن سوره از دیدگاه نظریة ساختارگرایی، با استفاده از ایدة تقابل های دوگانه و محورهای هم نشینی و جانشینی مطالعه می شود. روش مطالعه، تحلیلی تطبیقی خواهد بود. در بخش اول، تحلیلی کاربردی از روش ساختارگرا برای مطالعة یک متن خاص ارائه می شود. در بخش دوم، سورة کافرون با تطبیق روشی که در بخش اول ارائه شده، تحلیل می گردد. در نتیجة این تحلیل، مشخص می شود که سورة کافرون بر اساس سه تقابل دوگانة اصلی، از سه سازة اصلی، و سازة دوم نیز بر اساس سه تقابل دوگانة فرعی از چهار سازة فرعی تشکیل شده است. یکی از این سازه های فرعی، عیناً دو بار در متن به کار رفته است که یک بار دلالت ایجابی و یک بار دلالت سلبی دارد. عناصر زبانی در متن به گونه ای تنظیم شده اند که سازه های سوره را همزمان از هم جدا می کنند و به یکدیگر پیوند می دهند تا از این طریق، ساختار کلی متن شکل بگیرد. این جدایی و پیوند هم در سطح معنایی سوره به طور عینی نمود دارد و هم در سطوح واجی و واژگانی و نحوی. این مطالعه با تحلیل ساختار سورة کافرون نشان می دهد که چگونه معانی مدّ نظر در سوره، از طریق روابط جانشینی و همنشینی میان سازه های سوره در چارچوبی منسجم ارائه شده اند.
۴۲۷.

روّاد غزل المجون القصصی فی الشعر العربی

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۷۹ شماره ۱۵۵

کلیدواژه‌ها: روایی غزل مکتب همانندی مجون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۴ تعداد دانلود : ۶۷۱
غزل مجون((بی پرده)) روایی‘در عصر جاهلی شکل گرفت‘و امرؤالقیس پرچمدار آن بود‘با وجود این که دین مبین اسلامی بر مسیر شعر و ادب اثر نهاد‘وشاعران را به رعایت عفت کلام در غزل فراخواند‘تنها یکی از شاعران موالی که اهل حبشه بود‘پرچم این شیوه غزل گویی را در صدر اسلام بر دوش کشید‘او به سحیم عبد بنی الحسحاس موسوم بود‘ و پیرو اشعار مجون روایی به حساب می آمد ‘ پافشاری او در رعایت این شیوه موجب شد که جانش را از دست بدهد ‘ و پرچم این مکتب شاعری را به عمر بن ابی ربیعه بسپارد. در این نگارش مثالهای فراوانی از اشعار ایشان برای نشان دادن همانندی آنان در این زمینه ها آورده شده است .
۴۲۹.

ملامح المقاومه فی شعر أبی القاسم الشابّی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: أبوالقاسم الشابی المقاومه الوطنیه القومیه الشعر التونسی المعاصر

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی ادب جنگ و مقاومت
تعداد بازدید : ۱۲۸۰ تعداد دانلود : ۶۸۴
إن شعر المقاومه رکنٌ عظیم من أرکان الأدب العربی الحدیث، و من أوسع الأبواب الشعریه التی یدور الشعراء فی رحابها. فالشاعر المقاوم علیه أن یصنع مصیره بیده و یکون داعیاً إلی التحرر و الاستقلال و ملتزماً بقضایا مجتمعه. إذا أمعنّا النظر فی الشعر التونسی المعاصر وجدنا أبا القاسم الشابّی(1909م- 1934م) من أکبر الشعراء المقاومین؛ بحیث کان شدید الإیمان بحریّه الاختیار و مسؤولا أمام مجتمعه الذی ینتمی إلیه، مسایراً شعبه و أبناء قومه، مقاوماً للظلم و الطغیان، مناصراً ضد الظالم، متغنیاً بأمجاد شعبه و رافضاً المصالحه مع الواقع الاجتماعی الذی یعیشه شعبه. یهدف هذا البحث إلی دراسه الظواهر المختلفه للمقاومه فی شعر الشابّی کما یهدف الکشف عن حیاه الشاعر و شخصیته و ثقافته، ثم التعرف علی أدبه المقاوم و أهم الموضوعات الوارده فیه و أنماطها التی تمثلت فی المحاور التالیه: 1- الوطنیه 2- کفاح المستعمر 3- القومیه العربیه (الالتزام القومی)
۴۳۰.

تجلی فضایل و مناقب خلفای راشدین و اهل بیت پیامبر(ص) در اشعار سنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت سابق) سال نهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳۵

کلیدواژه‌ها: خلفای راشدین سنایی غزنوی اهل بیت پیامبر(ص) فضایل و مناقب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۵ تعداد دانلود : ۴۸۹
حکیم سنایی غزنوی، یکی از شاعران متعهد و سنی مذهبی است که در آثار خویش عشق و ارادتش را به خاندان پیامبر(ص) و امامان شیعه بی پرده ابراز داشته است. او هم در کتاب حدیقة الحقیقه و هم در دیوان اشعارش، در کنار مدح برخی از صحابه و خلفای راشدین، بارها از فرزندان پیامبر(ص) و اولاد علی(ع)، در نهایت احترام، اصالت و تقدس یاد کرده است. در این مقاله با مطالعه آثار حکیم سنایی و منابع تاریخی، با روش توصیفی تحلیلی، به بیان دیدگاههای سنایی درباره گوشه ای از فضایل اهل بیت(ع) و خلفای راشدین پرداخته شده است. سنایی با ابراز عشق و ارادت به اهل بیت(ع) و خلفای راشدین در عصری که تعصبات مذهبی امت اسلامی را آزار می داد، به گونه ای تلاش نموده تا با تبلیغ اندیشه تقریب بین مذاهب اسلامی از آفتها و آسیبهای تفرقه و تعصب مذهبی بکاهد.
۴۳۱.

تحلیل بلاغی لأسلوب العقّاد فی خطاب کتاب «ساره»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار ۱۳۹۲ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: الأسلوب التحلیل الخطاب العقاد ساره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۱ تعداد دانلود : ۸۳۸
یمکن دراسه کل أثر أدبی وتقییم أسلوبه من جهات مختلفه. لذا فقد قام هذا البحث بدراسه المواضیع الفکریّه للأدیب المصریّ عباس محمود العقاد فی کتابه «ساره»، حیث إنّ هذا الکتاب وإنْ تمتّع باشتراکاتٍ مع مسرحیات وروایات أخرى إلاّ أنّه یتمیّز بِمیزات، منها: دور البلاغه فی تحلیل النص، وشکل الخطاب ووجوه تحلیل الخطاب ومتانه أسلوب العقاد فی استعمال الأسالیب البیانیّه بشکل ملموس ومتعدّد. إنّ هذا البحث یدرس نظره الکاتب فی معالجه مقولات مختلفه مثل الأسلوب والخطاب ومفاهیمه واستعمال الأسالیب البیانیه فیه حتى یُثبت للقارئ بأن أسلوب العقاد الأدبیّ له قابلیّه للوصف وتغلب فیه الجوانب المنطقیه والتحلیل العقلیّ على الخیال وأنه یُمکن دراسه جوانبه على أساس المیزات والعلائم الموجوده فیه حیث یستعمل القضایا الحاسمه والمسلّمات فی نوع بیانه حتى ینقل بسهوله للقراء غایته من کتاباته، فعندما یستعمل تشبیهاً بکل أرکانه أو استعاره أو مجازا أو کنایه یتبادر معناها إلى الذهن بسرعه أو عندما یستعمل التکرار بشکل موفٍ فکل هذه الأمور یدلّ على طریقه تفکیره المنسجم الذی یظهر فی إطار توالٍ لغوی للمفردات والجُمَل والفقرات وفی النهایه فی کتابٍ یمثّل نوع خطابه. إن العقاد استطاع فی هذا الکتاب أن یلقی هدفه حتى نهایه الکتاب بشکل ساذج وواضح وتبین لنا أن منطقه یغلب على عواطفه ومشاعره وتخیّله.
۴۳۳.

تطبیق عناصر زیبایی شناسی قرآن کریم با نظریه هنجارگریزی نحوی نمونه مورد پژوهانه: سوره مبارکه «کهف»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال چهارم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم هنجارگریزی نحوی سوره کهف عناصر زیبایی شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۰ تعداد دانلود : ۸۹۵
سبک شناسی، به عنوان یکی از روش های تحلیل متون ادبی امروزه بیشتر بر پایه «هنجارگریزی» استوار است. این نظریه که گاهی از آن با عناوینی چون «انحراف از نُرم» یا «عدول از زبان معیار» یاد می شود، یکی از مهمترین یافته های صورتگرایان روس است و تأکید آن بر تمایز یک اثر ادبی از صورت عادی زبان است. از آن جمله می توان به هنجارگریزی در عرصه دستور زبان یا همان بخش نحوی آن اشاره کرد که به شکل جابجایی ارکان جمله و دخل و تصرف در آن نمود پیدا می کند.قرآن کریم که نمونة کامل سخن و در اوج فصاحت و بلاغت است، دارای جنبه های مختلف زیبایی ادبی است. با این پیش فرض، پژوهش حاضر کوشیده است تا با پاسخ دادن به پرسش های زیر گوشه ای از زیبایی های پنهان در این کتاب شگرف و اعجاز ادبی آن را در حد توان آشکار نماید.- کدام یک از روش های هنجارگریزی نحوی در قرآن کریم کاربرد و بسامد بیشتری دارد؟ - این روش ها چه اهداف زیبایی شناختی و معناشناسانه ای را دنبال می کند؟ - تأثیر فرایند مذکور در ارتقای سطح زبانی متن چقدر است؟ بدین منظور سورة مبارکة «کهف» از دیدگاه هنجارگریزی نحوی و با روش توصیفی - تحلیلی به عنوان جرعه ای از دریای بی کران کلام الهی مورد بررسی قرار گرفته است.نتیجة تحقیق نشان می دهد که تقدیم و تأخیر هدفمند ارکان جمله، با اهدافی چون اهتمام و اختصاص؛ حذف، برای درگیر نمودن ذهن مخاطب و برانگیختن احساسات و تخیل وی؛ اضافه که موجب اضافه شدن معنا و تقویت و تأکید مطلب می گردد؛ و گونه های مختلف التفات در ضمایرکه باعث تغییر سبک یکنواخت متن می شود و نیز خواننده را به پیگیری، تفکر و یافتن اسرار متن وامی دارد، از پر بسامدترین نمونه های هنجارگریزی نحوی در این سورة مبارکه بشمار می آیند که موجب برجسته سازی متن آن گردیده و به تبع آن معانی ویژه ای را به مخاطب القا نموده اند.
۴۳۴.

جَمالیّه التکرار فی قصیده (خطاب مِن سوق البطاله) لسمیح القاسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها تابستان و پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۰ و ۱۱

کلیدواژه‌ها: المقاومه التکرار الموسیقى التوکید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۲ تعداد دانلود : ۸۶۱
التکرار فی الشعر العربی ظاهره تفید الجانبین؛ الجانب اللفظی والجانب المعنوی. أمّا التکرار فی الجانب اللفظی فیودّی إلى الإثراء من الإیقاع والموسیقى، کما ویودّی فی الجانب المعنوی إلى التوکید فی المعنى. یتناول هذا المقال التکرار فی قصیده مشهوره لسمیح القاسم مسمّاه ب (خطاب مِن سوق البطاله) وهی قصیده فی مجال أدب المقاومه، یصوّر لنا الشاعر الفلسطینی فیها المصائب والشدائد الّتی تحدث للفلسطینیّین لکنهم لا یغیرون موقفهم من العدوّ، وهذا الموقف الصامد هو موقف المقاومه وعدم المساومه. نحن فی هذا المقال ندرس التکرار فی شتی مستویاته وهی: تکرار علی مستوى الألفاظ (المفردات والضمائر)، تکرار علی مستوى العبارات، تکرار علی مستوى الصیغ الصرفیّه. کذلک ندرس غایه الشاعر من تکاثف التکرار فی هذه القصیده.
۴۳۷.

دلاله العدول فی صیغ الأفعال ( دراسه نظریّه تطبیقیّه )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: السیاق الدلاله العدول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۹ تعداد دانلود : ۶۳۱۰
یتناول هذا البحثُ ظاهره العدول فی صیغ الأفعال، الّتی شکّلتْ مَشغلاً ذا أهمیّه بارزه لأصحاب الدّراسات اللغویّه والأسلوبیّه؛ فأعطوها بُعداً جمالیّاً ودلالیّاً، وهذا العدول عن الصیغ الأصلیّه للأفعال فی السّیاق النصّی، له أبعاد بلاغیّه، ومقاصد بیانیّه، یعمد إلیه النّاظم، فیکشف عن وجه من وجوه البیان الدّلالی الّذی یفاجئ المتلقی، ویثیر دهشته، لمخالفته القواعد المألوفه فی العرف النحوی؛ لأنّ التّرکیب المعدول دلالیّاً، یؤدّی معنىً مخالفاً لما هو ظاهر، ممّا یحدو بنا إلى الوقوف على مفهوم العدول، وتحدید المصطلح فی الدراسات النحویه والبلاغیه، مع تلمس وجود مایقابل هذا المصطلح من مصطلحات أخرى فی الدراسات الأسلوبیه المعاصره، وتحدید صوره وأنماطه فی صیغ الأفعال، إذ إنّها ظاهره نحویّه، بلاغیّه، أسلوبیه، تبرز وجهاً من وجوه جمالیات العربیه من قدرات فائقه فی التعدد الدلالی. والعدول مصطلح یقوم على مخالفه قواعد اللغه، نشأ بصوره مغایره لما هو مألوف فی الاستعمال المتعارف علیه، من خلال ملاحظه اللغویین تراکیب خالفت القاعده الأصل.
۴۳۸.

تحلیل منسجم قصیده لامیه العرب (نمایی هنری از برزخ بین «آرمان» و «ادّعا»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 77 - 91

کلیدواژه‌ها: شعر عصر جاهلی عاطفه تعبیر صعلوک شنفری لامیه العرب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۹ تعداد دانلود : ۶۲۶
لامیه العرب، قصیده ای پرآوازه، شامل 68 بیت، منتسب به شنفری ازجمله شاعران صعلوک عرب در عصر جاهلی است. پژوهش حاضر، مبتنی بر یک تحلیل منسجم یا متکامل است که همه عناصر و اثرگذارهای شرکت کننده در آفرینش قصیده را از زوایای مختلف فنّی، تاریخی و روانشناسی، مورد کاوش قرار می دهد. این پژوهش درصدد است که با رویکرد تحلیل عناصر متن از جنبه های مختلف روانشناسی، بلاغی و تحلیل محتوا، تعبیرات شعری را واکاوَد، پرده از عواطف سراینده بردارد و کیفیت رابطه بین ذهن و زبانش را کشف کند. این تحقیق هم از جنبه روانشناسی و هم از منظر بلاغی، ناسازگاری بین ادّعاهای شاعر و ناخودآگاهش را برملا می سازد. در بحث از تخیّل، مشبّه به هایی که شاعر، گزینش کرده، رویکرد وی به سمت جامعه و زندگی اجتماعی را نشان می دهند، درحالی که شاعر از همان آغازین ابیات، آشکارا مدّعی ترک قبیله است. لحن شاعر نیز بین دو حالت غنایی و خطابی در نوسان است و حتّی جنبه خطابی آن، بر جنبه غنایی و ذاتی اش غلبه دارد. باری این تناقض ها نشان دهنده ناسرگی سروده و عدم صدق عاطفی سراینده نیست، بلکه بیانگر دنیای آشفته و متناقضی است که شنفری در بسترش، زیست و نیز نشان دهنده گسلی است که بین واقعیت های ناهنجار زندگی وی و آرمان های بلندش، واقع بوده است.
۴۳۹.

التشظّی والالتئام فی نص روایة «بنات قِبلی» لماهر مهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: فنون السرد تشظی النص التئام النص ماهر مهران روایة بنات قبلی بنات قبلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۴ تعداد دانلود : ۹۹۱
تتسم روایة ""بنات قِبلی"" للأدیب المصری ماهر مهران بتجربة سردیة متمیزة؛ بحیث لا تصنف هذه الروایة ضمن الروایات التقلیدیة من ناحیة أسالیب السرد، فلقد اعتمد ماهر مهران فی روایته علی تکنیک فنی فی السرد جعل من روایته روایة متشظّیة. وما نقصده هنا من مفهوم التشظی أن الروایة تفکّکت وانقسمت إلی مقاطع منسجمة ومتداخلة فی ما بینها بحیث تکون متناسبة مع القضایا التی یرید الکاتب الإفصاح عنها. أما مفهوم الالتئام فنقصد منه الانضمام والتماسک فی النص. ولکی تثبت الدراسة هذه الفکرة فقد اعتمدت علی المنهج الوصفی- التحلیلی للکشف عن أسالیب السرد فی روایة ""بنات قِبلی"" ثم الکشف عن أهمّ الأسباب والدوافع التی دفعت الکاتب إلی توظیفها وأخیراً تسلیط الضوء علی الدلالات التی نتجت عن استخدامها. تتألّف الروایة من حکایتین؛ حکایة ""فهیم العقیلی"" وحکایة ""السعفاء""؛ تدور الأولی حول قضیة الثأر فی صعید مصر، وترکّز الثانیة حول قهر المرأة فی المجتمع الصعیدی. ومن أهمّ ما وصل إلیه البحث أن حکایة ""فهیم العقیلی"" معتمدة علی فکرة تشظی النص ومضمون الحکایة والأفکار التی یرید الکاتب نقلها للقارئ، الراوی وشخصیته، ومشارکة القارئ للمؤلف فی الروایة، هی ما دفعته إلی توظیف هذا التکنیک الروائی الحداثی. وأما الحکایة الثانیة، حکایة ""السعفاء""، فتم سردها علی أساس نص ملتئم یعتمد علی بدایة ونهایة وصراع، وهو یناسب قضیة قهر المرأة.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان