فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۷۴۱ تا ۱٬۷۶۰ مورد از کل ۳٬۹۴۷ مورد.
عروج نفس به مشرق وجود در بینش اشراقی و دیدگاه عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
نظریة یاد آوری و مبانی آن در عرفان اسلامی با تأکید بر دیدگاه عین القضات و مولوی
حوزه‌های تخصصی:
از نظر عدّه ای از عارفان مسلمان، علم یاد آوری حقایقی است که روح آدمی پیش از تعلّق به بدن و گرفتار آمدن در حجاب دنیا مشاهده کرده است. این امر در فلسفة افلاطون به «نظریّة تذکر» شهره است و بر قبولِ تجرد روح، نوع خاصی از ارتباط روح و جسم، و تقدم روح بر بدن مبتنی است. پیامبران و اولیای الهی برای تذکر و به یاد آوردن حقایق در حجاب درون آدمی، آمده اند. دلیل ارسال قرآن که لقبِ ذکر دارد، نیز همین است. سالک إلی الله در نهایت سلوک و وقتی که از حجاب بدر آمد، به معرفت به خویشتن می رسد؛ معرفتی که معرفت به تمام حقایق و معرفت به پروردگار است. در این مقاله، اختلاف عارفان در این مورد با توجه به مبانی فکری و ذوقی آن ها و تبیین و تحلیل «نظریة تذکر» یا «یاد آوری» در عرفان اسلامی بررسی می گردد. پیش از توضیح این مطلب، اشاره ای به مبانی آن؛ یعنی، «حقیقتِ روح»، «ارتباط روح و بدن» و «تقدم روح بر بدن» صورت گرفته است.
رضا و تسلیم
عرفان اسلامی و بقای نفس(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
پاره ای از دین ها و عرفان های شرقی، بر این باورند که نفس پس از ترک بدن، هویت فردی خویش را وامی نهد و به صورتی غیر متشخص و نیز با وجودی بی پایان می زید. به باور استیس، سخنان و تجربه های عرفانی عارفان دیگر ملت ها نیز کم و بیش بیانگر همین دیدگاه است. هر چند پاره ای از سخنان عارفان مسلمان، این ادعا را در ظاهر تأیید می کند، اما با در نظر گرفتن نصوص و محکمات سخنان عارفان مسلمان در بحث های گوناگون، می توان ادعای استیس را نادرست شمرد.
تاثیر ابن عربی بر تصوف اسلامی
حوزه‌های تخصصی:
محیی الدین ابن عبدالله حاتمی طائی اندلسی، ملقب به شیخ اکبر و مشهور به ابن عربی، متوفای 628 هجری قمری، از صوفیان و عارفان بزرگ اسلامی است که با ظهور وی عرفان اسلامی به تدریج رنگ و بوی تازه ای یافت و در مسیر ویژه ای قرار گرفت. مهمترین وجه عرفان ابن عربی عبارت بود از بیان حقایق و مکاشفات عرفانی در ساختار یک منظومه علمی و نظری که تا پیش از وی سابقه نداشت. شیخ اکبر در ارائه حقایق عظیم و لطایف دقیق و ظریف عرفانی آنچنان نبوغ و هنرمندی از خود نشان داده است که تاکنون در عالم تصوف، کسی یارای خروج از مرزهای ساختار نظری عرفان او و در افکندن طرحی جدید را پیدا نکرده است. صوفیان و عارفان محقق پس از او عمدتاً میراث دار و شارح مکتب او بوده اند. حتی مخالفان سرسخت ابن عربی نیز نتوانسته اند از نفوذ گسترده او خود را برکنار نگاه دارند.
مُحِبِّ مجنون «سَمنون»
شعر حافظ، واحه آزادی و آفرینش
حوزه‌های تخصصی:
هدف مقاله حاضر آن است که نشان دهد، چگونه مکتب پساساختارگرایی، از تعیین معنای نهایی برای متن امتناع می ورزد. در این راستا، نخست با اشاره، به بخشی از ویژگی های متنی چون غزلیات حافظ به تبیین این مطلب پرداخته می شود که از منظر نقد پساساختار گرایی، نمی توان معنای غزل حافظ را تنها در انحصار تحلیل عرفانی نگاه داشت از این رو برای رسیدن به فهم متن، نخست باید خود را از بند قصد مؤلف رهانید و با تکیه بر متن و افق انتظار خواننده، معنی را آفرید. نقد پساساختارگرایی با تکیه بر عدم قطعیت رابطه بین دال و مدلول و بازی بی پایان دلالت ها در زبان و نیز به واسطه ویژگی های خاص زبان ادبی از جمله ابهام و معما و ماهیت استعاری و مجازی آن و استفاده از قواعد ساختار شکنی نشان می دهد که چگونه دال ها می توانند در یک روند دلالتی بی انتها ادامه داشته باشد. در پایان پیشنهاد می کند که برای تفسیر و تاویل متنی گشوده چون حافظ نیاز به خواننده ای است که واقف بر نظام و مناسبات نشانگان متن باشد، از پروسه ساختار شکنی آگاه باشد و نیز بداند که چگونه می توان معنا را افزایش داد و از حصار یک معنا قطعی و نهایی گریخت.
حلاج در زبان روایت(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
در نقد افراد، گروه ها و عقاید آنان، روایت، ابزاری بسیار مهم و تأثیرگذار محسوب می شود. این تأثیرگذاری موجب شده است که مخاصمان، به ویژه در حوزة عقاید، برای کوبیدن خصم و تقویت خود از این ابزار مهم سود برند. اما در این میان، برخی بی دقتی ها در استفاده از روایت، سبب قضاوت های نابجایی شده و پیامدهای سوئی داشته است. تصوف و عرفان و به طور خاص سران صوفیه، از مواردی هستند که از روایت به عنوان ابزار تخطئه، علیه آن (آنها) استفاده شده است. یکی از این سران نامی در این زمینه، حسین بن منصور حلاج است. مخالفان عرفان و تصوف مدعی اند که حضرت ولیعصر(عج) توقیعی علیه او صادر کرده اند. این توقیع بدون ملاحظة شرایط استناد، مورد استفاده قرار گرفته و تلقی به قبول شده است. این نوشتار می کوشد با ملاحظة شرایط استناد روایت، میزان پذیرایی توقیع مزبور را نشان دهد. در این پژوهش، افزون بر بررسی سند، محتوای روایت و شرایط زمانی که روایت در آن صادر شده نیز مدّ نظر قرار می گیرد.
قلمرو عقل و قلب در شناخت حق از دیدگاه ابن عربی(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
عقل، به منزلة یکی از ابزارهای شناخت و معرفت انسانی، جایگاه بلندی در میان فلاسفه و اندیشمندان دارد اما بسیاری از عارفان، عقل را حجاب شناخت و معرفت می دانند، به ویژه که آنان، میان علم و معرفت فرق می گذارند و معرفت را مربوط به دایره شناخت انسان از حق تعالی و تجلیات او، و جایگاه آن را قلب، و علم را محصول ادراکات عقل نظری می دانند. ابن عربی با احترام به جایگاه عقل، عقل نظری را در معرفت به حق، ناتوان می شمارد. وی معتقد است عقل در شناخت حق تعالی، دو مقام و مرتبه دارد: نخست، مقام ادراک؛ دوم، مقام قبول و پذیرش.
او عقل را در مقام ادراک و شناخت ذات حق و بعضی از مراتب تعینات و تجلیات حق، ناتوان معرفی می کند. اما در مقام پذیرش و قبول، قادر به شناخت حق می داند و برای آن محدودیتی قائل نیست، اگرچه موضوع پذیرفته شده با مقام ادراکی عقل، قابل استدلال و برهان نباشد.
این مقاله با بیان و تحلیل مسئله به مفهوم شناخت و جایگاه عقل، و سپس به دو مقام و مرتبه آن می پردازد و مهم ترین دلایل ناتوانی عقل نظری، در بعد ادراک و شناخت حق و ویژگی های هر یک را از دیدگاه ابن عربی مورد بررسی قرار می دهد. روش این پژوهش بر اساس تجزیه و تحلیل و بیان مطالب از مهم ترین کتاب های ابن عربی (فتوحات مکیه، فصوص الحکم و شرح های آن و تجلیات الهی) می باشد.
مطالعه این پژوهش می تواند در تجزیه و تحلیل مباحث معرفت شناسی جدید کارگشا باشد و خواننده محترم می تواند درستی یا نادرستی دلایل ابن عربی را بر محدودیت عقل در بُعد ادراک، و نامحدود بودن آن به دست آورد.
فهم و برداشت مولانا از خدا، جهان، انسان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
الوهیت در عرفان ساتیا سای بابا
منبع:
پگاه حوزه ۱۳۸۸ شماره ۲۵۸
حوزه‌های تخصصی: