علوم قرآنی

ترتیب بر اساس: جدیدترین پربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.

نمایش ۲٬۰۶۱ تا ۲٬۰۶۸ مورد از کل ۲٬۰۶۸ مورد.

۲۰۶۱.

روش شناسی مرجعیت علمی قرآن در مطالعات میان رشته ای قرآن و علوم انسانی

نویسنده: محمدحسین صاعد رازی

منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 7 - 32

کلیدواژه‌ها: روش شناسی مرجعیت علمی قرآن مطالعات میان رشته ای علوم انسانی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی

تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۵۷

برای مرجعیت منبع جامع و خطاناپذیر قرآن، در علوم انسانی، می توان با مطالعات میان رشته ای قرآن و علوم انسانی زمینه های اولیه را فراهم کرد و با توجه به تفاوت روش شناسی تحقیق در علوم انسانی با روش شناسی تحقیق در قرآن کریم، لازم است یک روش شناسی مطالعات میان رشته ای قرآن و علوم انسانی برای ارتباط معرفتی میان این دو عرضه شود. برای رسیدن به این هدف، باید با توجه به روش شناسی متفاوت علوم انسانی موجود و مطالعات قرآنی، روش هایی که می توان به وسیله آن روش ها، ارتباط معرفتی میان داده های علوم انسانی موجود و داده های قرآنی ایجاد کرد، مورد بررسی قرار دهیم و در نهایت روش مطلوب عرضه شود. روش هایی همچون «کشف و استنباط»، «تأیید و تکمیل»، «داوری و تهذیب»، «تکیه بر پیش فرض های قرآنی برای تأسیس علوم انسانی دینی»، «فرضیه انگاری تعالیم قرآن» و «تأثیر غیرمستقیم و عدم مداخله» و «تولید علوم انسانی با پشتوانه تعالیم بنیادی قرآن به مثابه مفروضات نظری» قابل عرضه است، اما هیچ یک از این روش ها کامل نبوده و از وجاهت لازم برخوردار نیست. بر این اساس این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی، به این پرسش پاسخ خواهد داد که مرجعیت علمی قرآن در عرصه مطالعات میان رشته ای قرآن و علوم انسانی با چه روشی امکان پذیر است؟ نتیجه و دستاورد این تحقیق، عرضه روشی مستدل و قابل قبول برای مطالعات میان رشته ای قرآن و علوم انسانی است.

۲۰۶۲.

مؤلفه های متفاوت بافتی در گونه شناسی فهم متن وحیانی در سده نخست هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم محسنی مری سلیمان عباسی

منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۸ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیایی ۳۰) 58-81

کلیدواژه‌ها: تفسیر فهم قرآن کریم سده نخست هجری گفتمان گونه شناسی فهم متن

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی

تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۹۳

اندیشه ها و دانش ها پیامدی از نحوه زیست و همبسته به منافع، بدآیندها، خوشایندها و سایر مؤلفه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در بافتار تاریخ است. در این میان ناهمسانی فهم قرآن کریم در پیوند با تغییروتحول معارف انسانی و سایر مؤلفه های فرهنگی و اجتماعی در توالی زمانی است. با توجه به جریان های ناهمسان فکری در سده آغازین که برآمده از عناصر متفاوت و شیوه روی آوری به نهاد قدرت بود، مبانی و زوایای دید ویژه ای را ایجاد نمود که درپی آن گونه های متفاوت فهم متن را ایجاد کرد. بر این اساس جستار حاضر درپی پاسخ به پرسش چرایی گونه های فهم متن قرآن کریم در سده نخست هجری است. این پژوهه باشیوه توصیفی و تاریخی، با مؤلفه های اگزیستانسیالیسم و تکیه بر اسناد کتابخانه ای تلاش کرده تا پاسخ این پرسش را در داد وستد بینامتنی با گفتمان های متعدد ومؤلفه های در پیوند آن بسان تاریخ، ریشه ها، نسبت ها، ارتباطات، تعاملات، اثرمندی ها و وابستگی ها به عناصر قبیله ای و نژادی که هرکدام معطوف به قدرت است، جستجو نماید. مؤلفه های بازگفته از یافته های پژوهش در تعیین بخشی نوع اندیشه اندورزی مفسران و ازعوامل مؤثر در گونه های فهم متن در این سده دانسته شد.

۲۰۶۳.

فتنه و راهکارهای غلبه بر آن از دیدگاه نهج البلاغه

نویسنده: کریم ابراهیمی مهدی ایران پور

منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 163 - 194

کلیدواژه‌ها: فتنه امام علی (ع) امتحان نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی

تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۴۹

یکی از موضوعاتی که از ابتدای تاریخ اسلام، توجه افراد را به خود جلب کرده است مسئله فتنه است. فتنه، حرکتی پیچیده، پنهان و خشن علیه ارزش ها و سنت های صالح جامعه اسلامی است که موجب تخریب بافت اخلاقی و شبهه آفرینی در جامعه شده و بر سیر تاریخی جامعه اثر منفی گذاشته و جامعه را به سوی ضلالت و گمراهی می کشاند. قرآن با نکوهش بسیار فتنه، آن را شدیدتر و بزرگتر از قتل (سوره بقره، آیات 191 و 217) معرفی می کند. شدت و بزرگی فتنه در قرآن، موجب طرح این پرسش می شود که فتنه چیست و در جامعه چه اثری می گذارد؟. ازآنجاکه مسئله فتنه، در زمره مسائل پیچیده به شمار می رود، بیداری و بصیرت هنگام فتنه از اهمیت به سزایی برخوردار است. یکی از بارزترین ویژگی های فتنه که انسان ها را سخت در ابهام فرو می برد این است که در فتنه، حق و باطل با یکدیگر مخلوط می شوند و درنتیجه تشخیص حق از باطل با سختی روبه رو شده و این موضوع فرونشاندن آتش فتنه را دشوار کرده و می تواند افرادی را گمراه نماید. نگاه به فتنه های گذشته و عبرت گیری از آنها راه حل خوبی برای گرفتار نشدن در دام فتنه های پیشه رو است. در این مقاله تلاش شده است از دیدگاه امیرمؤمنان علی(ع) موضوع فتنه مورد بررسی قرار گرفته و نیز از دیدگاه آن حضرت راهکارهایی جهت برون رفت از آن مطرح شود. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه ای ضمن بیان معنای لغوی و اصطلاحی فتنه، مصادیقی از فتنه بیان شده و به وظایف در شرایط فتنه اشاره شده است.

۲۰۶۴.

تبیین اعجاز قرآن کریم در اندیشه امام خامنه ای(دام ظله)

نویسنده: احمد فصیحی اخلاقی

منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 68 - 101

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم امام خامنه ای اعجاز قرآن هنر لفظی قواعد زندگی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی

تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۵۱

قرآن کریم معجزه ماندگار و پشتوانه استوار اسلام درگستره زمان و پهنه مکان است. اعجاز قرآن یکی از علوم برون قرآنی است که همت پژوهشگران بسیاری بدان عطف شده است. امام خامنه ای که از دانشمندان نواندیش و ژرف نگر معاصر است، در فرصت های گوناگون به تبیین اعجاز قرآن و شگفتی های آن پرداخته است. باتوجه به ناهمگونی دیدگاه ها در تفسیر اعجاز قرآن، تبیین آن در نگره ی رهبر انقلاب اسلامی بایسته است. این نوشتار با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانه ی و نرم افزاری در پی پاسخ بدین پرسش است که اعجاز قرآن کریم در اندیشه امام خامنه ای چیست؟ فرض برآن است که قرآن از نظرگاه ایشان یک معجزه جاوید و پاسخگوی نیازهای اساسی بشر در همه تاریخ و نسبت به همه صحنه های وسیع زندگی بوده و هست. پی جوی های انجام شده درگفتارهای آیت الله خامنه ای حکایت از آن دارد که اعجاز یک پدیده واقعی و دارای عوامل فراتر از درک بشر عادی است و خداوند فرستاده های خویش را به منظور اقناع مردم و اثبات حقانیت خویش، مجهز به معجزه هم سو با زمان شان می کرد. قرآن کریم به تبَع رسالت عالم گیر و دائمی اسلام، به عنوان معجزه ی جامع و جاوید پیامبراکرم(ص) معرفی شده است که دارای ابعاد گوناگون است؛ در جمال و زیبایی لفظی یک اثر هنری بی نظیر و در عبارت بندی و جمله پردازی دارای آهنگ، طنین، نظم و نسق خاص است. همین الفاظ رسا و زیبا دربردارنده ی قواعد سعادت بخش و سلامت آفرین برای جامعه ی بشری بوده و هماره از تازگی و زایندگی برخودار است

۲۰۶۵.

نقش چند معناییِ الفاظ و عبارات قرآن کریم در مرجعیت علمی قرآن کریم

نویسنده: سید محمود طیب حسینی

منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 7 - 39

کلیدواژه‌ها: چندمعنایی مرجعیت علمی قرآن گونه های مرجعیت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی

تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۷۵

مقصود از چندمعنایی در این مقاله، دلالت الفاظ و عبارات قرآن کریم بر معانی متعدد و مختلف، و به عبارت دقیق تر برداشت معانی متعدد از یک واژه یا عبارت قرآن کریم است که در دانش اصول فقه و تفسیرپژوهی گاه از آن به «استعمال لفظ در بیش از یک معنا» و گاه به «حمل لفظ مشترک بر بیش از یک معنایش» و گاه به «اراده دو معنا از یک عبارت»، تعبیر می شود. پژوهش حاضر که با روش تحلیل و توصیف انجام گرفته، درصدد پاسخ گویی به این پرسش است که «پذیرش چندمعنایی در الفاظ و عبارات قرآن کریم چگونه بر توسعه قلمرو مرجعیت قرآن کریم برای علوم مختلف به سوی مرجعیت حداکثری تأثیرگذار است؟» حاصل این پژوهش اثبات این دیدگاه است که جواز چندمعنایی الفاظ و عبارات قرآن یکی از اصلی ترین مبانی مرجعیت قرآن کریم است که قلمرو مرجعیت آن به سوی مرجعیت حداکثری سوق می دهد، و بیشتر کسانی که به مرجعیت حداکثری قرآن کریم - با مراتب مختلفش - باور دارند باور به جواز چندمعنایی را به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه مبنای دیدگاه خود قرار داده اند. به منظور تبیین و اثبات این دیدگاه، بعد از اشاره به ادله جواز چندمعنایی الفاظ قرآن، نمونه های قابل توجهی از آیات قرآن در قالب شکل هایی از چندمعنایی توصیف، تحلیل و بررسی شده اند

۲۰۶۶.

ادله روایی مرجعیت علمی قرآن کریم

نویسنده: محمد عزتی بخشایش

منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 33 - 63

کلیدواژه‌ها: مرجعیت علمی روایات عرضه تبیان معیت قرآن با اهل بیت (س) جامعیت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی

تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۴۸

مرجعیت علمی قرآن به معنای جهت دهی و راهبری علوم ساخت یافته بشری توسط قرآن، می تواند تحول عظیمی را در راستای تولید علم ایفا نماید که نتیجه آن تولید علمِ مفید بدون آسیب های جانبی در راستای برپا کردن تمدن اصیل اسلامی است. اما این پرسش وجود دارد که آیا روایات مؤید نظریه مرجعیت علمی قرآن هستند و آیا نگاه معصومین(ع) به آن مثبت است؟ نوشتار پیش رو با هدف بررسی ادله روایی مرجعیت علمی قرآن با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته است. در این نوشتار از راه شش دسته روایات (روایات جامعیت قرآن، روایات عرضه، روایات معیت قرآن با معصومین(ع)، روایات دال بر نور و هدایت بودن قرآن، روایات بیانگر تازگی قرآن در تمام زمان ها و روایات بیانگر نمونه های عینی از مرجعیت قرآن در کلام اهل بیت(ع)، مرجعیت علمی قرآن را اثبات کردیم

۲۰۶۷.

بررسی تمایزهای معنایی واژگان «جاء» و «اتی» در قرآن و بازتاب آن در برخی از مهم ترین ترجمه های فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه رضاداد

منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۸ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیایی ۳۰) 127-152

کلیدواژه‌ها: قرآن جاء اتی تمایز معنایی ترجمه فارسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی

تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۷۲

با توجّه به این که یکی از مهم ترین وجوه اعجاز قرآن، اعجاز ادبی و بلاغی و کاربرد هر واژه در آیات، برخاسته از حکمت الهی و در راستای ایفای رسالتی خاصّ است، واکاوی ویژگی های معنایی واژگان در عرف قرآن، ازجمله واژگان قریب المعنی و پرکاربرد «جاء» و «اتی»، ضروری می نماید. این نوشتار بر آن است با بهره گیری از روش کتابخانه ای، ضمن نقد و بررسی دیدگاه های مطرح درباره تمایز معنایی واژگان «جاء» و «اتی» در آیات، زوایایی از ظرایف نهفته در وراء کاربرد قرآنی این واژگان را به ترسیم کشد. نیز پردازش به نحوه بازتاب این ظرافت های معنایی در مهم ترین ترجمه های فارسی قرآن کریم، از دیگر اهداف این پژوهش می باشد. از حاصل این پژوهش می توان دریافت از بین دیدگاه های مطرح، دیدگاه راغب اصفهانی و محمّد شحرور، بیشترین موفّقیّت را در تبیین تمایز های معنایی فعل «جاء» و «اتی» در قرآن داشته است، ولی متأسّفانه مترجمان فارسی زبان قرآن، بی اعتنا به واکاوی های معنایی قرآن پژوهان، این ظرائف معنایی را در ترجمه خویش منعکس نساخته و به نحوی بی ضابطه، به معادل یابی برای این واژگان پرداخته اند.

۲۰۶۸.

بررسی افعال حرکتی در سوره فتح بر اساس نظریه تالمی

نویسنده: علی اسودی عیسی زارع دورنیانی نسترن جباری آسا

منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 131 - 159

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سوره فتح افعال حرکتی نظریه تالمی زبان شناسی شناختی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی

تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۶۱

زبان شناسی شناختی، در فهم قرآن کریم دریچه های نوین می گشاید. قرآن کریم برای فهم بهتر بشر نسبت به امور انتزاعی، از افعال حرکتی در آیات خود بهره برده است. رویکرد زبان شناسانه به موضوعات قرآن کریم، باعث دستیابی به مسائلی می شود که در مطالعات سنتی به آنها پرداخته نشده است. ازجمله رویکرد های زبان شناسانه بررسی افعال حرکتی در قرآن کریم براساس نظریه افعال حرکتی لئونارد تالمی است که به دید عمیق تر و درک بهتر آیات قرآن منجر می شود. تالمی رویداد حرکتی را حالتی می داند که دارای حرکت و توالی موقعیت های مکانی مختلف است. پژوهش پیش رو، به بررسی افعال حرکتی در سوره فتح براساس نظریه حرکتی تالمی با روش توصیفی - تحلیلی پرداخته است و واژه های دارای حرکت و مؤلفه های حرکتی آنها را بررسی می کند. یافته ها حاکی از این است که در سوره فتح، انواع افعال حرکتی به منظور مفهوم سازی امور انتزاعی مثل فتح، سکینه، أجر، شطأ استفاده شده و انواع مفاهیم معنایی حرکت در سوره فتح بازنمایی شده است که سوره فتح دارای ۷۷ درصد افعال حرکتی انتقالی، ۱۷ درصد افعال حرکت خودشامل و ۶ درصد افعال ایستا است. اما در این میان، افعال حرکتی انتقالی جهت محور از جمله افعال أنزل و أدخل نسبت بیشتری بر دیگر افعال حرکتی دارد و به همین علت، این افعال با محتوای سوره فتح به طور کامل همسویی دارند و نمایانگر بزرگی و عظمت عذاب ها و نعمت های الهی هستند.

درخت حوزه‌های تخصصی