فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۰۲۱ تا ۳٬۰۴۰ مورد از کل ۱۳٬۷۷۵ مورد.
حوزههای تخصصی:
در دست داشتن تصویری روشن و صحیح از آینده بسیار حائز اهمیت است. با آنکه آیات پرشماری از قرآن کریم نیز به توصیف مقاطع زمانی آینده و رویدادهای عظیم پیش رو پرداخته اند، هنوز ترسیمی دقیق، روشن و یکتا بر پایه قرآن و روایات صحیح از حوادث آینده و آن چه بشریت به استقبال آن می رود، در دست نیست. در این میان پرداختن به موضوع «نفخ صور» نقش محوری در ترسیم مقاطع زمانی در پیش رو، از جمله ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه و قیامت دارد. چرا که براساس آیات قرآن کریم، به دنبال هر نفخ صور تحولاتی عظیم در پهنه ای گسترده که تمام آسمان ها و زمین را در برمی گیرد، رخ می دهد. تا جایی که شرایط قبل و بعد هر نفخ صور به عنوان یک نقطه عطف در سیر مقاطع زمانی پیش روی بشریت، بسیار با هم متفاوت است. بررسی آیات مربوط به نفخ صور در قرآن کریم نشان می دهد که در قرآن از سه نفخ صور متفاوت با پیامدهای گوناگون در مقاطع زمانی آینده صحبت شده است. با تمرکز بر جایگاه زمانی سه نفخ صور یادشده که همگی در آینده به وقوع خواهند پیوست و تأکید بر ترتیب به وقوع پیوستن این نفخه ها بر روی خط سیر زمان، این سه نفخ صور به ترتیب زمانی عبارت اند از: نفخ صور فزع (بعد از ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه )، نفخ صور اماته (قبل از قیامت) و نفخ صور احیاء (در آستانه برپایی قیامت).
مبانی تأویل از منظر عاملی اصفهانی در کتاب مقدمه مرآت الانوار و مشکات الاسرار
حوزههای تخصصی:
یکی از مفسّران شیعی در قرن دوازدهم، «ابوالحسن شریف عاملی اصفهانی» صاحب کتاب «مقدّمه مرآت الانوار و مشکات الاسرار» است. وی این اثر را به عنوان مقدّمه ای بر تفسیر قرآن خود نوشته و البتّه تفسیر را به پایان نرسانده است. عاملی در این اثر، اهتمام خود را بر گرد آوری روایات باطنی و تأویلی قرار داده و در حجم عمده کتاب، برای حدود 1200 واژه ی قرآنی به ترتیب الفبا ، معنای تأویلی بر مبنای روایات ارائه داده است. انتخاب روایات توسّط او، بر یک سری مبانی علمی و اعتقادی استوار بوده که می توان به مواردی چون اعتقاد به تحریف ناپذیری قرآن، حجّیت ظواهر قرآن، حجّیت روایات، اجتهاد ضابطه مند و پرهیز از اجتهاد بی اساس اشاره کرد. کتاب مذکور در منظومه آثار شیعی و از لحاظ اثر گذاری بر تفاسیر بعد از خود، جایگاه متوسّط یا کمتری دارد و بنا به تصریح مؤلّف، برای پر کردن خلأ موجود در عصر وی نسبت به این روایات تألیف شده است. در عین حال، نظریّات قرآن پژوهان معاصر که درمورد تأویل صاحب نظر و اثر هستند، در ارزیابی مبانی عاملی اصفهانی اهمّیّت دارد
بررسی شبهه بشر بودن پیامبر اسلام(ص)
منبع:
تفسیرپژوهی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰
42 - 13
حوزههای تخصصی:
دعوت توحیدی تمامی انبیاء با انواع دشمنی های زبانی همراه بوده که طرح شبهات مختلف را می توان یکی از اساسی ترین آنها برشمرد؛ شبهه تضاد بشر بودن انبیاء با رسالت و به دنبال آن تکذیب ارتباط آنان با خداوند از فراگیرترین شبهات نسبت به بسیاری انبیاء بوده است؛ تحلیل آیات قرآن نشان می دهد شبهه بشر بودن نسبت به پیامبر زیربنایی ترین شبهه است و سایر اتهامات متفرع از همین شبهه هستند؛ امروزه نیز شبهات و اتهامات زیادی در قالب بحث های علمی نسبت به پیامبر اسلام مطرح می شود که ریشه در همین شبهه دارد. قرآن شبهه بشر بودن را نسبت به سایر انبیاء به صورت عام و نسبت به پیامبر اسلام به صورت خاص بیان می کند؛ واکاوی آیات نشان می دهد که کفر، عناد و لجبازی، جهل نسبت به مراتب وجودی انسان از مهمترین انگیزه های مخالفان و مطرح کنندگان شبهه است؛ پاسخ های قرآن نیز نخست علمی– اقناعی است؛ اما از آن رو که مخالفان عموماً مشکل علمی ندارند در مرحله بعد با تهدید مخالفان و تسلای پیامبر همراه است.
واکاوی رویکردهای موجود در خصوص نظام سازی قرآنی
حوزههای تخصصی:
نظام سازی قرآنی به عنوان کارکرد اصلی نظام توسعه فرهنگ قرآنی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام ولایت فقیه در بنان و بیان اندیش وران و صاحب نظران دینی ظهور یافته و بخش قابل توجهی از تلاش های فکری ایشان را متوجه خویش ساخته است. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی، با هدف واکاوی مفهوم نظام سازی قرآنی و بررسی رویکردهای موجود، ضمن کاوشی در معنای این مفهوم، رویکرد های موجود و یا متصور از آن را بررسی کرده و از میان آن ها، آنچه قرابت و شباهت بیشتری به مراد نظام توسعه فرهنگ قرآنی از این مفهوم دارد را تبیین می کند. در این مسیر، نگاهی نیز به نارسایی ها یا کاستی های رویکرد های مذکور شده است. بر اساس یافته های مقاله حاضر مراد از نظام سازی قرآنی اصلاح اساسی امور انسانی مبتنی بر اصول قرآن کریم و دین مبین اسلام است و می توان کارکرد همه دانش های اسلامی را در قالب این اصلاح تبیین کرد . به مثل احکام اسلامی و تبع آن دانش فقه در واقع الزاماًت اجرایی این اصول در جامعه انسانی به شمار می روند. در این برداشت نظام سازی قرآنی نتیجه اصلاح امر انسانی است یعنی قرآن کریم اصول کلی حاکم بر نظامات انسانی مورد نظر خداوند را ارائه کرد ه و دانش های اسلامی دیگر در واقع بیان چگونگی اجرای این اصول هستند. در این میان دانش فقه نیز به مقتضای محدوده و موضوع خویش وظیفه ای بر عهده دارد که به دلیل اهمیت این دانش و برای تبیین بیشتر نمونه هایی از نقش دانش فقه در تسری اصل عدالت و نیز اصل تساهل و تسامح مورد اشاره قرار گرفته و در پایان به مهمترین چالش های پیش روی نظام سازی قرآنی اشاره شده است.
بررسی تطبیقی کاربرد و مفاهیم واژه عهد در قرآن و عهدین
حوزههای تخصصی:
برخی لغت شناسان بر این باور هستند که ترادف در قرآن، وجود ندارد. بر این اساس، هر واژه بار معنایی در سیاق جمله دارد. از این جهت ضرورت دارد با تحقیق و تفحص در معنای صحیح کلمات، درک و فهم دقیق تری از کلام الهی داشت. یکی از واژه هایی که در قرآن کریم معانی متعددی دارد واژه "عهد" است که با مشتقات آن 46 بار در مصحف شریف و در کتاب مقدس نیز حدود 300 مرتبه به کار رفته است. در این پژوهش معنای واژه ی عهد و دایره معنایی آن در قرآن کریم با معنای آن در عهدین بررسی تطبیقی شده است. یافته های این پژوهش، نشانگر آن است که مفهوم عهد، در قرآن و عهدین، یکسان نیست؛ بلکه تفاوت معنا داری در این خصوص وجود دارد.
تطور معنایی واژIه نفس و رویکرد علامه به این واژه در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مطالعه و بررسی معنا در واژگان کلیدی یک متن اولین قدم برای فهم جهاننگری حاکم بر آن متن است. اهمیت این نوع بررسی ها برای شناسایی جهان نگری، در مطالعات متن مقدس به خوبی آشکار میشود؛ زیرا آگاهی از جهاننگری دینی برای اخذ و انطباق با آن نزد دینداران امری مهم تلقی میشود. در این مقاله از طریق بررسی تطور معنایی واژه و کشف معنای این واژه در قرآن، کوشش شده است تا معنای دقیقی از این واژه از « نفس » حیث زبانی و کاربرد قرآنی بدست آید و این نتیجه در کنار رویکرد تفسیری علامه به آزمونی دو سویه گذارده شود. نتیجه این تحقیق ارائه یک تعریف واحد برای این واژه در بود که از حیث معنایی با رویکرد تفسیری علامه « تشخص و فردیت شیء / فرد » معنای متفاوت است. رویکرد علامه در مواجهه با نفس در قرآن بیشتر مبتنی بر روش فلسفی ایشان (حکمت صدرایی) بوده و معنای لغوی دقیق و کاربرد قرآنی آن محور توجه در این رویکرد تفسیری نبوده است؛ زیرا تفسیر علامه ارائه رویکردی تبیینی برای فهم امروزیتر دغدغه پایبندی به معنای اصیل ،« نفس » از قرآن است و ضرورتاً در حوزه معنایابی واژه واژه را ندارد.
بررسی و تحلیل سخنان مفسران در اعتبارسنجی قول و فعل «محکیّ» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
خداوند در قرآن کریم سخنان یا کرداری را از دیگران نقل می کند. برخی از این حکایت ها با تأیید یا رد همراه است، ولی برخی دیگر ازاین دست آیات تأیید یا رد صریحی در برندارد. مفسران با این گونه آیات برخوردی دوگانه داشته اند؛ برخی مفسران، به ویژه جبرگرایان، ازآن جهت که این قول و فعل از خداوند حکایت نشده است و به معصوم نسبت ندارد، آن را نامعتبر و غیرقابل استدلال می شمرند و برخی دیگر این دست آیات را مجرای قاعده «تقریر» دانسته اند و بر این اساس آیات حکایت را معتبر و قابل استدلال دانسته اند. قاعده تقریر از این قرار است: هر سخن یا کرداری را که سخنگوی حکیم حکایت کند و آن را رد و انکار ننماید، مورد تأیید و پذیرش وی است. ادله قرآنی، سنت معصومان، اتفاق مفسران و دیگر عالمان دینی و دلیل عقلی، همه بر اعتبار قاعده تقریر در آیات حکایت دلالت دارد. بی گمان جریان قاعده تقریر و استناد به آیات حکایت بر نیافتن رد از سوی گوینده (رد صریح یا ضمنی، متصل یا منفصل) و وجود شرایط منطقی استدلال مبتنی است.
سبک شناسی سوره واقعه براساس تحلیل زبانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
سبک شناسی شاخه ای از علم زبان شناسی است که کاربرد عمده آن در جنبه ادبی متون است. تغییر سبک یکی از ویژگی های برجسته در قرآن کریم است. از سبک شناسی چون ابزاری برای فهم ساختار و سبک قرآن استفاده می شود. در این پژوهش براساس تحلیل زبانی در سه سطح آوایی، واژگانی و دستوری سبک شناسی سوره واقعه بررسی می شود. ویژگی های زبانی ای در متن قرآن کریم وجود دارد که در سطوح مختلف زبانی سبب تغییر سبک در آیات می شود. ازجمله عناصری که بیشترین کارکرد را در سبک سازی سوره داشته است، به عنصر تکرار اشاره می شود. فن تکرار با کارکردهای مختلف در سطوح حروف، کلمات و جملات رخ داده است. همچنین عناصری مانند تضاد، سجع، جملات شرطی، جملات تعجبی، جملات اسمیه و جملات تعجبی احساس مخاطب را براساس هدف خاص هر آیه دگرگون می کند. تغییرات سبکی تحت تأثیر عوامل گوناگونی در سوره واقعه رخ داده است که از آن جمله به عوامل درون متنی و برون متنی مانند هم متن و بافت اشاره می شود. علاوه براین، تغییر سبک متناسب با معنا و اهداف آیات است و با به کار بردن ویژگی های زبانی و عناصر بلاغی، سبک سخن را براساس حال مخاطب و اهداف خاص آیات، دگرگون کرده است. تغییرات سبکی مانند التفات در شخص و عدد فعل، التفات در مخاطب کلام، تغییر در چینش و بسامد حروف، با تغییر در لحن و سبک آیات، سبب تناسب محتوا و سبک بیانی آیات شده است.
زمان در آخرت از منظر صدر المتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
توجه به ویژگیهای جهان آخرت و مقایسه» آن با شرایط دنیوی، در بسیاری از آثار ملاصدرا مشاهده میشود و «زمان» یکی از آن ویژگیهاست. با این پیشفرض پذیرفته شده در حکمت متعالیه که معاد جسمانی و وجود جسم اخروی امری ضروری است، این پرسش مطرح میشود که آیا در آخرت نیز زمان وجود دارد؟ و در صورتیکه پاسخ مثبت باشد، کم و کیف آن و تفاوت و شباهتش با زمان دنیوی چیست؟ مقاله حاضر درصدد پاسخ دادن به چنین پرسشهایی درباره زمان است و به این نتیجه رسیده که لازمه اعتقاد به معاد جسمانی، وجود نحوه یی از زمان است که متناسب با عالم آخرت و وجود جسمانی آخرتی باشد. این نحوه از وجود زمان، مرتبه یی کاملتر و شدیدتر از وجود دنیوی زمان دارد و از ویژگیهای مرتبه آخرتی، همچون نسبی بودن احساس گذر زمان، تأثیر گذاری میزان و مرتبه تجرد افراد در کندی یا سرعت سپری شدن وقت رخدادهای اخروی، و تناسب ادراک گذر زمان با غلبه وجهه ملکی یا ملکوتی بر هر فرد (در طول حیات دنیوی) را برخوردار است.
نظام سازی قرآن بنیان؛ چیستی، چرایی و چگونگی
حوزههای تخصصی:
نظام سازی در زبان عرف و بعضاً اهل علم، مشترک معنوی برای چهار مصداق نظام شناسی (در ساحت تکوین)، نظام یابی (در ساحت تشریع)، نظام سازی (در ساحت اعتباریات) و نظام گذاری (در ساحت عینی) است. هرچند به طور خاص، نظام سازی ناظر به اعتبارات و قراردادهای اجتماعی است که در هر خرده نظام وضع می شود، اما نگارنده معتقد است نظام سازی بالمعنی الاعم جامع هر چهار ساحت بوده و قرآن مجید نیز به عنوان منبع معرفت شناسی دینی در ساحات چهارگانه قرار دارد. بر این اساس هر ساحت به حسب آن ساحت است. اگر فرایند نظام سازی مورد غفلت بوده یا ابتناء بر معارف قرآنی نداشته باشد فرایند حل مسائل و چالش های نظام مبتنی بر واقع گرایی و ایده آل گرایی توحیدی صورت نخواهد پذیرفت. بنابراین خرده نظام های مختلف اجتماعی، حلّال مسائل کاذب یا غیراولویت دار، تحمیلی و جهت گیری شده به سوی ایده آل های غیراسلامی خواهند بود. این انحراف از منابع متقن دینی، از یک طرف عامل عدم توفیق نظام اسلامی در تحقق اهداف مادی و معنوی خود و در نتیجه تشکیک نخبگان نظام و عامه مردم در هویت انقلابی نظام اسلامی است و از طرف دیگر منجر به استقرار خرده نظام های اجتماعی غیردینی و زمینه ساز استبداد (هرچند صغیر) و استکبار (هرچند بخشی) و تشکیل حکمرانی سکولار (هرچند به طور نرم و خزنده اما تئوریزه شده) می شود. فرایند نظام سازی، اعتبارسازی در قالب حرکت از مبادی به سوی مسائل (علم اجمالی به مبانی در شناسایی و اولویت دهی به مسائل) و حرکت از مسائل به همراه مسائل به سوی منابع (جهت بازخوانی) و اصطیاد یا اصلاح (بازتعریف) مبادی (علم تفصیلی به مبادی) و در نهایت حرکت از مبادی (تفصیلاً) به سوی مسائل جهت تعریف، تشریح، احساس و حل مسائل است؛ هرچند باید توجه داشت در این حرکت مبتنی بر اجمال و تفصیل، انعطاف درون زای در اصلاح گری، تدرّج در تحوّل و جریانی بودن، جزء متمم نظام سازی تلقی می شود.
بررسی خاستگاه بومی لفظ جناح با رویکرد حذف شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
الفاظ در زبان عربی و تمدن اسلامی در بستر زبان شناسی تولید شده اند و در قالب محتوای ارزشمند انسانی گسترش یافته اند.هر لفظ و اصطلاح، سرگذشت و خاستگاه متمایزی نسبت به دیگر الفاظ داشته است. الفاظ در بافت زبان شناختی فرهنگ و تمدن اسلامی ، ریشه ی فرهنگی مستحکم دارند.بررسی خاستگاه بومی کلمه و اصطلاح بنیادین در فرهنگ اسلامی -ایرانی و پیش از اسلامی بر اساس فرایندهای واجی در « جناح » افزایش و یا کاهش واج ها مورد نظر است.در این مقاله به خاستگاه بومی لفظ بنیادین جناح ، در زبان مفسران اسلامی و لغت شناسان قدیم و معاصر پرداخته شده است.ریش هی معناشناختی این لفظ با توجه به فرایند حذف ، ک اهش و افزایش معناشناختی در زبان شناسی مراحل انتقال معنایی از زبان هند و اروپایی به شاخه زبانی سامی را طی کرده است. این مقاله به فرایند حذف آواشناختی، صرفی،واجی، معناشناختی در لفظ قرآنی با توجه به اهمیت ماهیت و محدوده معنایی گناه دراعتقادات بنیادین اسلامی « جناح » به ایجاد مفهومی عمومی در میان تمامی انسان ها در هر نقطه « جناح » پرداخته است. لفظ از زمین در حرکت به سمت خوبی ها و دوری از تاریکی مطلق اشاره دارد.مفهوم گناه در ریشه های عقلی و نقلی با مشابهت میان الفاظ مختلف گناگ،گناه،جناح، سیر تحول معنایی و مفهومی را از شاخه زبانی هند و اروپایی به شاخه زبان های سامی طی کرده است.
چندمعنایی ماده «ن ذر» در قرآن کریم؛ تحلیلی زبان شناختی بر همگرایی ریشه ای میان «نذر» و «انذار»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
«ن ذر» ازجمله ماده هایی در قرآن کریم است که نقشی مؤثر در ساخت برخی مفاهیم کلیدی ایفا کرده است. از یک سو باید از «نَذر» یاد کرد که ازجمله انگاره های دینی محسوب می شود که ناظر به منسکی خاص در رابطه انسان با خداوند متعال است. از دیگر سو، با طیفی از واژگان چون «إنذار»، «مُنذر» و «نَذیر» مواجهیم که با معنای «ترس» و «هراس» در ارتباطند. قاطبه لغویان و مفسران قرآن کریم، در بحث از ماده «ن ذر» به ذکر این معانیِ به ظاهر نامرتبط بسنده کرده، نسبت به وقوع اشتراک لفظی (همنامی) یا معنوی (چندمعنایی) سکوت اختیار کرده اند. پژوهش حاضر بر پایه این دیدگاه که مطالعه پیشینه تاریخیِ واژگانِ مشترک از طریق ریشه شناسی، ابزار کارآمدی برای تمییز اشتراک لفظی از معنوی است، به ریشه یابی «ن ذر» پرداخته، می کوشد همگرایی ریشه ای میان «نَذر» و «إنذار» را به اثبات رساند. این مطالعه نشان می دهد، «نَذر» در بافت نزول قرآن کریم بر منسکی خاص اطلاق می گردد که طی آن، نذرکننده به منظور ایمنی ازآنچه می هراسد، با خداوند متعال پیمان می بندد که در صورت برخورداری از حمایت های الهی، عملی را انجام دهد یا ترک نماید.
تحلیلی بر دیدگاه ابن تیمیه در مجاز قرآنی و نقد آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۲
105 - 125
حوزههای تخصصی:
یکی از صناعات ادبی و اعجازی <em>قرآن</em>، وقوع مجاز در آن است. اصل وقوع مجاز در <em>قرآن</em> پذیرفته بیشتر علمای اسلام است و کتاب های فراوانی در این زمینه نوشته اند. از این میان، ابن تیمیه حرّانی (د. 728 ق.) به عنوان برجسته ترین نظریه پرداز جریان سلفی تکفیری وهابیت، وقوع مجاز در <em>قرآن</em> را انکار می کند. وی به عنوان یکی از مؤسسان جریان تکفیری و آرای او مورد پذیرش این فرقه می باشد. بنابراین، معرفت به اندیشه های ابن تیمیه در حقیقت، شناختن دبدگاه این فرقه است. این مقاله با روشی اسنادی تحلیلی در پی پاسخگویی به این سؤال هاست که «دیدگاه ابن تیمیه درباره مجاز چیست؟» و «استدلال های او چقدر محکم است؟». با جستجو در آثار ایشان به این نتیجه رسیدیم که استدلال های ابن تیمیه در انکار وقوع مجاز در <em>قرآن</em> نا پذیرفنی می باشند. در واقع، این استدلال ها شایسته نقد و مناقشه جدی هستند و پذیرش دیدگاه او موجب محرومیت از اعجاز، لطایف و ظرایف <em>قرآن</em> می شود.
استلزام های سیاسی «هدف انگاری هستی» از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳
119 - 137
حوزههای تخصصی:
بررسی جایگاه «هستی» به معنای دنیای مادّی، اهمیت ویژه ای در هدف انگاری یا ابزارانگاری آن در سیاست دارد. آیا دستیابی به ابعاد مختلف هستی، هدف سیاست است یا وسیله ای که سیاست مداران با آن به اهداف سیاسی می رسند؟ در این تحقیق، نشان داده می شود که گروهی نگاهی مستقل به هستی دارند و آن را «هدف سیاست» می دانند، گروهی هستی را بی ارزش می انگارند و گروه سومی نیز آن را «ابزار» رسیدن به اهدافی فراتر، یعنی سعادت حیات اخروی می دانند. این تحقیق با بررسی آیات قرآن کریم ، تلاش دارد نشان دهد که کدام مبنا در قرآن پذیرفته و کدام مورد انتقاد است.
قرآن و آموزه تفضیل پیامبران؛ اسلوب، زمینه ها و ماهیت(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
تبیین رویکرد قرآن به تفضیل پیامبران با محوریت گونه شناسی اسلوب بیانی آیات، زمینه پژوهی چرایی طرح تفضیل پیامبران در قرآن، رهیافت شناسی مفسران در مواجهه با این مسئله و تعیین مصداق پیامبر افضل از نگاه قرآن، مسائل محوری این پژوهش هستند که ضمن نقد نظریه رقیب، به اقتراح در هر یک از مسائل محوری پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد که آموزه تفضیل پیامبران در آیات متعدد مکی و مدنی قرآن با دو اسلوب تصریح و تلویح و در گونه های ارجاع، استشهاد و احتجاج بیان شده است. طرح و بسط این آموزه، از فرایند اجمال در مکه و تفصیل در مدینه برخوردار بوده است. سه زمینه اخلاقی، تبلیغی و معرفتی برای پاسخ به چرایی ورود قرآن به این آموزه قابل ارائه است. دو رهیافت «سکوت» و «تبیین» در تحلیل ماهیت تفضیل پیامبران رایج است. برابر رهیافت تبیین، سه فرضیه تاریخی بودن، اعطایی بودن و اعطایی- اقتضایی بودن فضایل پیامبران محتمل است. نگارنده فرضیه سوم را به دلیل امتیازات آن به عنوان دیدگاه معیار پذیرفته است. هرچند قرآن بر وجود نوعی تفاضل میان بعضی از پیامبران تصریح دارد، ولی آیه ای صریح در تفضیل و افضیلت پیامبری خاص بر سایر پیامبران به دست نیامد؛ لکن در روایات اسلامی بر افضلیت محمد صلی الله علیه و آله وسلم بر پیامبران پیشین تأکید و از سوی متکلمان و محدثان ادعای اجماع شده است؛ همچنین برخی از نظریه های تفسیری نیز دلالت آیه «وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجات» بر افضلیت محمد صلی الله علیه و آله وسلم را پذیرفته اند.
هستی اعتباری از دیدگاه صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
«اعتباریات» مهمترین مفاهیم بکار گرفته شده در حکمت عملی هستند. بکارگیری اصول حکمت متعالیه صدرالمتألهین در راستای شناخت «هستی» اعتباریات، افقهای نوینی پیش روی حکمت عملی معاصر خواهد گشود. این پژوهش بر پایه رویکرد حکمت متعالیه، سعی داشته به این پرسش که «آیا هستی اعتباریات، امری مجعول و ساختگی است یا همچون هستی حقیقی، دارای بهره یی از حقیقت و نفس الامر است؟» پاسخ دهد و آثار روش شناختی آن را بنمایاند. پاسخگویی به این پرسش متکی بر بکارگیری اصل تشکیک و تحلیل آراء صدرالمتألهین در حوزه حُسن و قُبح ذاتی و مدرَکات عقل عملی است. بر این اساس، مقاله حاضر نشان میدهد که 1. هستی اعتباری رقیقه و مرتبه نازله هستی حقیقی است نه امری در مقابل آن، بنابرین اعتباریات دارای بهره یی از نفس الامر هستند، نه صرفاً پدیده هایی مجعول. 2. بهره مندی اعتباریات از هستی نفس الامری مختص به اعتبارات متکی به شرع و عقل است، نه هر نوع اعتباری. 3. ارتقاء هستی اعتباری به رقیقه هستی حقیقی بودن، امکان جریان روشهای برهانی در حوزه حکمت عملی را فراهم می آورد.
زن در اسلام، رکن هسته خانواده ی توحیدی
حوزههای تخصصی:
حق تعالی جلوه ای از جمال خود را در زن به تجلی آورده است. او در تعیین سرنوشت جامعه، نقش اساسی دارد و هرگونه منِشی که داشته باشد، تأثیر ماندگار بر فرزندان و همسرش خواهد گذاشت. برخلاف تعریفی که فرهنگ ظلمانی مدرنیته از زن و نقش او ارائه کرده و اینکه جایگاه مهمی را که زن باید در نظام هستی باید داشته باشد نادیده گرفته، زن مسلمان خود را فانی در هسته توحیدی خانواده می بیند و با انجام تکالیف و از خودگذشتگی و پاسخ به تمنیات همسر و فرزندان، هویت خود را در آن جست و جو می نماید. محجوب شدن خدمت زن به خانواده در برابر کسب درآمد اقتصادی از شاخصه ی فرهنگ غربی است. گمشده ی جهان معاصر خانواد ه ی توحیدی است و عامل برپاداشتن آن، داشتن روح بندگی است. در خانواده ی توحیدی خداست که حاکم است و این رمز سکنی یافتن اعضای آن است.
بررسی تفسیری رابطه اسماء الهی در پایان آیات سوره انفال با محتوای آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیری سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۳
27-44
حوزههای تخصصی:
با توجه به توقیفی بودن ترتیب و نظم آیات در سوره ها، ارتباط و هم خوانی اسماء الهی با مضامین آیات امری انکارناپذیر است و آمدن آنها در فواصل آیات بر خلاف تصور برخی مغرضان، حکمت آمیز و همراه با دقّت و ظرافت است. دقّت در اسماء حسنای الهی در فواصل آیات سوره انفال، پیوند آنها با همان آیه، با آیه پیشین یا پسین و با محتوای کلی چند آیه و موضوع محوری سوره به خوبی روشن می شود. موضوع محور ی سوره انفال جهاد در راه خدا و امدادهای الهی نسبت به مومنان است و اسماء حسنای الهی در فواصل آیات نیز با آن مرتبط است، برای نمونه اسم های «عزیز و حکیم» چهار بار در فواصل آیات این سوره تکرار شده است و اشاره به این دارد که خدای متعال به عزتش مومنان مجاهد را یاری داده و به حکمتش یاری خود را به طرز مناسب عملی می نماید؛ نیز وصف «شدید العقاب» چهار بار در این سوره تکرار شده که در برخی موارد تهدیدی برای کافران لجوج و در برخی موارد هشدار به مومنان است که نصرت الهی برای آنها مشروط است. دو وصف «سمیع و علیم» نیز چهار بار آمده و ناظر به آن است که خدا صدای استغاثه مجاهدان مخلص را شنوا است و از صدق نیت و اخلاص آنها آگاه و مطابق نیات و میزان اخلاص و اندازه پایمردی و استقامت آنان، با آنها رفتار خواهد کرد؛ زیرا معیت خدای متعال پاداش صابران است .
مقصود از «تورات و انجیل» در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهش های قرآنی سال بیست و سوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۸۶)
76 - 101
حوزههای تخصصی:
یکی از تعابیر پرتکرار قرآن در ارتباط با کتب آسمانی پیشین، «تورات و انجیل» است. پرسش اساسی این است که آیا این تعبیر ناظر به «کتاب مقدّس» است، یا منظور کتاب هایی است که در زمان حیات حضرت موسی و عیسی (ع) وجود داشته است؟ ما درباره مقصود این عبارت و تطابق آن با عهدین، دو دیدگاه رایج را بازشناختیم و کوشیدیم با استفاده از مطالعات متنی (شواهد درونی آیات) و زمینه ای (شواهد بیرونی) و فارغ از سوگیری های کلامی، به مقصود قرآن نزدیک شویم. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که قرآن این عبارت را برای کتب غیرموجود به کار نبرده است. جدا از اینکه آیا به لحاظ تاریخی کتاب های وحیانی در زمان حضرت موسی و عیسی (ع) وجود داشته یا خیر، بیان قرآن ناظر به اثبات چنین چیزی نیست، بلکه به کتب رایج در بین اهل کتاب عصر نزول که امروزه نیز موجود است، اشاره دارد.
راهکارهای عملی کردن آموزه های قرآن در جامعه دینی با تأکید بر نقش رسانه های جمعی
حوزههای تخصصی:
قرآن کریم بر توجه به فطرت بعنوان امری درونی و ذاتیِ انسان، در مسیر هدایت به عامل بیرونی یعنی وحی و نبوت تأکید دارد. خداوند انبیاء را جهت شکوفایی عقول بشر مبعوث کرد تا غبار مفاسد را زدوده وگرایش فطری انسان را برجسته نمایند. قرآن کریم این مسیر انقلابی را مختوم به انبیاء و اولیاء ندانسته و مراحلی از آن را برای همه در جهت ترویج فرائض اجتماعی اسلام ملحوظ می دارد. امر به معروف و نهی از منکر، نسبت به سایر فرائض اسلام، جامعیت ممتازی دارد. در نگاه دینی، آمر به معروف و ناهی از منکر، خلیفه الله و خلیفه رسول الله معرفی شده است. امام خمینی(ره) بزرگترین مصلح اجتماعی سده اخیر بر اساس مبانی فقه غنی شیعی در راستای تحقق انقلاب در عرصه روحی انسان با توجه به ظرفیت های فطری و ساختار سیاسی من جمله رسانه ها جهت تثبیت انقلاب روحی استفاده نمودند. بی شک در جهان معاصر که عصر رسانه هاست، استفاده از رسانه های جمعی بواسطه سهمی که در عملی نمودن آموزه های دینی و قرآنی دارند بی بدیل و ممتاز است. این پژوهش برآن است که به روش توصیفی- تحلیلی، تعامل بین وجوه ابزاری رسانه و محتوای فطریِ امربه معروف و نهی از منکر در جهت عملی کردن آموزه های قرآنی در فرد و جامعه را تبیین نماید.