درخت حوزه‌های تخصصی

فلسفة رسانه اصطلاحی است با سابقة کمی بیش از یک دهه. هنسن Mark B.) (Hansen، هارتمن (Frank Hartmann)، و سنبوث (Mike Sandbothe) از جمله کسانی اند که به طور اثباتی یا انتقادی این اصطلاح را مورد استفاده و بحث قرار داده اند. برخی نیز همانند دیبری (Regis Debray)، مارک تیلور (Mark Taylor)، و والتر بنیامین (Walter Bengamin) در مقابل فلسفة رسانه از رسانه شناسی (Mediology) سخن گفته اند و فلسفة رسانه را کژراهة شناخت رسانه و محکوم به نقص و اشتباه در باب رسانه دانسته اند. اما فلسفة رسانه ـ شاخه ای بسیار نو از فلسفة معاصر ـ همچنان موضوع بحث های عمیق در باب رسانه است و رسانه شناسی، به رغم انتقادات سخت خود، نتوانسته است راه را بر آن ببندد. آنچه در زمینة بحث فلسفی در باب رسانه مهم است را می توان در قالب این سؤالات مطرح کرد: فلسفة رسانه چیست و چه تعریفی دارد؟ آیا فلسفه ورزی در باب رسانه نوعی هستی شناسی، معرفت شناسی، یا پدیدارشناسی رسانه است؟ و آیا می توان همچون فیلسوفان تحلیلی از رسانه و کارکردهای آن سخن گفت و فلسفه ورزید؟ مقالة حاضر، ضمن مروری مختصر بر تاریخچة پیدایش فلسفة رسانه، سعی دارد این موضوع را تعریف کند و در پاسخ به سؤالات بالا نوع فلسفه ورزی در باب رسانه را مورد بحث قرار دهد. از نظر مقاله، فلسفة رسانه، به رغم دلایل پیروان رسانه شناسی، امری است ممکن و آن عبارت است از شناخت فلسفی رسانه، بدین معنا که فیلسوف می تواند رسانه را همچون پدیده هایی مانند ذهن، علم، و هنر مورد واکاوی فلسفی قرار دهد و رسانه، اگرچه جدا از نسبتی که انسان (مخاطب) با آن پیدا می کند و به نوعی جدا از ماهیت آگاهی وجود مستقلی ندارد، در آگاهی و ادراک آدمی تأثیر دارد. سخن گفتن از نوع تأثیر رسانه در ادراک مربوط است به نگاه های هستی شناسانه، معرفت شناسانه، پدیدارشناسانه، و تحلیلی ما به رسانه.

در فرایندهای ارتباطی هدف اصلی را اغلب اقناع مخاطب بیان کرده و کلید اقناع را تغییر نگرش دانسته اند. یکی از اساسی ترین ابزارهای ارتباطی در ارتباطات انسانی گفتگوست؛ ازاین رو، کلام ابزاری در مباحث اقناعی است. هدف این مقاله تبیین نظریات مطرح در حوزه ارتباطات انسانی با موضوع اقناع، بر اساس شیوة مناظره ای امام رضا(ع) است.دیدگاه استبدادی و متعصّبانه به انسان، ارتباطی منفعت طلبانه و اقناعی در جهت تحمیق و مسخ انسان را دنبال می کند؛ حال آنکه توجه به مصالح انسانی و داشتن دغدغه رشد و تعالی بشر، این ارتباط را به ابزاری برای هدایت فرد به سوی مصالح انسانی مبدل می سازد. ارتباطی که با هدف رفع جهل، شناخت، اطلاع یابی از عقاید و تفاسیر دیگران نسبت به موضوعات یکسان آغاز می گردد و الزاماً هدف اقناع و تغییر نگرش ندارد. براین اساس، تبیین و توضیح مفاهیم و اصطلاحات مطرح در حوزه ارتباطات اقناعی، موضوعیّت می یابد. مقاله حاضر پژوهشی بنیادی و میان رشته ای است که با هدف بررسی اقناع و تغییر نگرش در ارتباطات انسانی، با توجه به سیره ارتباطی امامان معصوم(ع) و با رویکردی برون دینیانجام شده است.

اهمیت رسانه در حکمرانی جدید در قالب مباحثی چون «حکمرانی خوب» همواره مورد تأکید کارشناسان مدیریت دولتی و مدیریت رسانه بوده است. از سوی دیگر، محققان علوم سیاسی و مطالعات بین الملل نیز در قالب موضوعاتی چون دیپلماسی رسانه، پروپاگاندا، و جنگ نرم به نقش رسانه در شکل دهی قدرت نرم ملل و مکاتب اشاره کرده اند. با این حال، بررسی موضوع از یک سو از نبود تبیین جامع نگر و عملیاتی از نقش رسانه در مدیریت هوشمندانة امور داخلی کشورها و از سوی دیگر از تعاملات و روابط بین الملل آن حکایت دارد. این موضوع در عصر جهانی شدن و در کشوری چون ایران، که چندین دهه با هجمة نرم و سخت عوامل داخلی و خارجی مواجه بوده است، بیش از پیش اهمیت می یابد. این پژوهش با مرور قاعده مند مبحث رسانه، فرهنگ، حکمرانی، و قدرت نرم آغاز شده است. در ادامه، پس از بررسی الزامات و کارکردهای رسانه در فضای جنگ نرم، موارد استنتاجی در قالب الگویی عملیاتی از سیاست گذاری رسانه عرضه شده و در پایان نیز یافته ها و الزامات اجرایی و کاربردی جمع بندی شده است. به نظر می رسد رسانه ای با دغدغه های اخلاق مدارانه و ملی گرایانه در عصر جهانی شدن برای نیل به تعالی می بایست حائز چهار کارکرد جذب، تدافع، تهاجم، و تدبیر باشد. در تعریف این مقاله، رسانة متعالی رسانه ای است که هم در بعد داخلی و هم در بعد سیاست خارجی، در تدبیر و توسعة امور، در کنار مردم و حاکمیت و مبتنی بر فرهنگ ها و ارزش های پایة جامعه باشد. نتایج این پژوهش می تواند چهارچوبی برای مطالعات و سیاست گذاری های جامع نگر در عرصة پدافند نرم و در نتیجه زمینه ساز تثبیت و توسعه قدرت هوشمند فرهنگ یا ایدئولوژی مورد نظر باشد.

امواج و فرکانس ها در دنیای پیچیده امروز، جایگاه و نقشی بسزا در پیشرفت و توسعه جوامع بازی می کنند. ارتباطات اجتماعی، اساسی ترین ویژگی جوامع بشری است. ارتباطات اجتماعی اساس تکوین، تثبیت و تداوم جامعه را رقم می زند و گسترش و تعالی فرهنگ را فراهم می سازد. در فرایند ارتباطات آگاهی ها، نظرات و احساسات میان انسان ها تبادل و پیام انسان ها به یکدیگر منتقل می شود. از این روست که نبود آن به معنای سکون نسبی در حیات انسانی است که قطع انتقال دانسته ها و رکود فرهنگ را به دنبال دارد. رادیو به دلیل قدمت و نیز ویژگی های منحصر به فرد خود دارای جایگاهی خاص در میان وسایل ارتباط جمعی است؛ چرا که سرعت انتقال پیام، قدرت و گستردگی و شعاع انتشار، سهولت دستیابی و عمومیت بهره مندی از آن و بالاخره انعطاف پذیری این وسیله، جایگاهی ممتاز به آن بخشیده است. در حوزه توسعه اقتصادی و توسعه کسب و کارها نیز رادیو نقشی تعیین کننده دارد. در این راستا رادیو با معرفی الگو های توسعه اقتصادی کشور، مردم را از اهداف و خط مشی های آن آگاه می کند. تا مردم با الگوی توسعه کشور هماهنگ شوند و نیز با معرفی ارزش ها و اصول اعتقادی موجود در فرهنگ جامعه که موید توسعه اقتصادی هستند، در زمینه توسعه اقتصادی گام برمی دارد و در نهایت، با ارایه تفسیر صحیح و کاربرد هریک از این ارزش ها و اعتقادات در موقعیت وجایگاه خود در جهت رفع ناهماهنگی ها و توسعه اقتصادی تلاش می کند. یکی از این مدل ها توسعه اقتصادی، توسعه خوشه های کسب وکار است. در این مقاله ابتدا به تبیین ادبیات توسعه خوشه ای و سپس به کارکرد و نقش رادیو در اجرای موفق آن پرداخته می شود.

این مقاله با روش تحقیق کیفی نوشته شده و هدف اصلی، تبیین مفاهیم نشانداری سلسله مراتبی و فرایند دلالتگری در موسیقی دستگاهی ایران است. نتایج به دست آمده از تحلیل یافته ها نشان می دهد که نشانداری در موسیقی ایرانی به چند شکل اصلی روی می دهد: 1. روابط بین گوشه های مشترک دستگاه ها 2. روابط بین نت ها. همچنین دلالتگری نیز عمدتاً در قالب گستره فرهنگی کلان و نیز به شکل تداعی معانی ایجاد می شود که البته از حیث شناخت معانی، حالتی سیال و متعدد در چارچوب موسیقی دستگاهی دارد، مگر در مواردی که موسیقی ایرانی در بافت دیگری مثل تعزیه قرار بگیرد، که در آن صورت وجه قراردادی دلالت، برجستگی بیشتر دارد.

تکثر قومی از خصوصیاتِ بارزِ هویتِ ایرانی است. پیش از انقلابِ اسلامی، حل مسئله تکثر قومی در جهت دست یابی به هویتِ ملیِ یکپارچه با تکیه بر سیاست های هویتیِ منبعث از فرآیندِ تجددمآبیِ آمرانه ی رضاخانی صورت می پذیرفت. پس از انقلابِ اسلامی در چرخشی فرهنگی، سیاست های هویتی بیشتر بر ارزش های بومی تکیه نمود. بر این اساس، سیاست های فرهنگیِ مختلفی در جهتِ برساختِ هویت یکپارچه ملی اتخاذ و اجرا شده است. با توجه به اهمیت نوعِ مصرفِ فرهنگی افراد در مشخص کردنِ تعلقِ هویتیِ آنان، در این مقاله، سیاست هایِ فرهنگیِ جمهوریِ اسلامیِ ایران با استفاده از داده هایی در زمینه مصرفِ موسیقاییِ (به عنوانِ نمونه ای از مصرف فرهنگی) قومیت هایِ گوناگون، در موفقیت یا عدم موفقیت در برساختِ هویتِ ملی، موردِ ارزیابی قرار گرفته است. داده های این تحقیق، متعلق به پیمایشِ طرح بررسی و سنجشِ شاخص هایِ فرهنگِ عمومیِ کشور هستند که در سال 1388 به انجام رسیده است. پس از بررسی داده ها با توجه به گرایشِ معنادارِ قومیت های گوناگون به مصرفِ گونه های موسیقاییِ متعلق به فرهنگِ رسمی، می توان به این نتیجه رسید که سیاست های فرهنگیِ جمهوریِ اسلامیِ ایران در برساختِ هویتِ ملی موفق عمل کرده و احساسِ تعلق هویتی به عناصر فرهنگِ ملی در قومیت های گوناگون به وجود آورده است.

یکی از ابزارهای کارا برای شناسایی تحولات و تغییرات فرهنگی در دوره های تاریخی مختلف استفاده از "نام" و تحولات آن است. بدین لحاظ، شناخت تحولات نام گذاری کودکان یکی از منابع مفید و قابل اطمینان برای شناخت تحولات فرهنگی در جامعه ایران است. در این مقاله در نظر است با رویکرد نظری دولت محور و با استفاده از تحلیل فرایند نام گذاری در ایران از سال 1340 تاکنون، فرایند تحولات فرهنگ عمومی را در طی این دوران تا حدودی مشخص نماید. برای این مهم 50 اسم پربسامد از سال 1340 تا 1388 را که تقریبا 60 درصد کل نام گذاری ها در هر سال را شامل می شدند، مورد تحلیل و طبقه بندی بر حسب گرایش های فرهنگی نهفته در آن ها قرار گرفت. سپس برای تعیین تاثیر رویکرد دولت ها و بستر اجتماعی و سیاسی بر گرایش های فرهنگی نام گذاری، تاریخ 50 ساله ایران را از سال 1340 تا کنون بر اساس نقش و رویکرد دولت ها به هشت دوره تاریخی تقسیم شده و سپس تحولات نام گذاری را بر حسب این دوره های تاریخی مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج گرایش ملی اسلامی نام گذاری مسلط ترین گرایش در عرصه فرهنگی کشور طی سا ل های اخیر بوده است، مهمترین تحول در این گرایش افزایش معنادار آن در دوره اصلاحات است. همچنین نتایج نشان می دهد که روند به کارگیری اسامی اسلامی سنتی، در جامعه ایرانی رو به کاهش گذاشته است. گرایش به اسامی اسلامی مدرن در سال 57 و با آغاز انقلاب با یک افزایش چشمگیر مواجه است. اما آنچه در باب گرایش نام گذاری اسلامی ایدئولوژیک مشخص است رابطه معنادار آن با انقلاب است. این گرایش نام گذاری با شروع موج انقلابی در سال 56 متولد می شود. و در دوره انقلاب به اوج خود می رسد. اسامی حامل فرهنگ ایرانی باستانی در دوره پیش از انقلاب چند سالی افزایش می یابند اما با شروع انقلاب گرایش به این نام ها به شدت کاهش می یابد اما مجددا در دوران سازندگی به طور معناداری افزایش می یابند. یکی از گرایش های نوظهور در حیطه نامگذاری، گرایش ایرانی مدرن می باشد. این گرایش از دوره جنگ به بعد با سرعت زیادی در فرهنگ عمومی جامعه گسترش یافته است.

در پژوهش حاضر که مطالعه ای کیفی است، تلاش شده است به روش دلفی، دیدگاه خبرگان و متخصصان حوزه مدیریت رسانه درباره وضعیت موجود این رشته در کشور مورد بررسی قرار گیرد. دیدگاه های خبرگان شرکت کننده در این پژوهش که متشکل از دو گروه مدیران اجرایی سازمان صدا و سیما و رسانه های الکترونیکی و همچنین استادان دانشگاهی آشنا به حوزه مدیریت رسانه است، از طریق مصاحبه و پرسشنامه گردآوری و تجزیه و تحلیل شده است. روایی پرسشنامه تحقیق به روش صوری و از طریق مراجعه به خبرگان و متخصصان تأیید شده است. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که رشته مدیریت رسانه با توجه به اهداف طراحی شده آن، در شرایط فعلی، کارآیی لازم را برای تربیت مدیران رسانه ای ندارد. در این پژوهش، ضمن بیان نقاط ضعف برنامه فعلی، گرایش جدیدی از رشته مدیریت رسانه با عنوان گرایش مدیریت رادیو تلویزیونی به عنوان الگوی مناسب برای دوره کارشناسی ارشد، ارائه شده است.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی، ارائه و رتبه بندی موانع موجود در مسیر توسعه اخلاق حرفه ای در رسانه های ورزشی بوده است. در گام نخست، با انجام مطالعات کتابخانه ای و همچنین مصاحبه با خبرگان و استادان برجسته در حیطه رسانه های ورزشی به شناسایی این موانع پرداخته شد و در گام بعدی، پرسشنامه ای با استفاده از 28 مانع تعیین شده طراحی شد و در اختیار 15 خبره قرار گرفت که دیدگاه های آنان را نسبت به موانع معرفی شده در یک مقیاس هفت ارزشی می سنجید. اطلاعات حاصل، به عنوان ورودی ماتریس داده های تکنیک تاکسونومی عددی در نظر گرفته و در نهایت، موانع موجود با استفاده از این تکنیک رتبه بندی شدند. طبق نتایج به دست آمده، چهار مانع «فقدان نظام جامع و اخلاقی نظارت بر عملکرد رسانه های ورزشی»، «نارضایتی شغلی کارکنان (فقدان امنیت شغلی، وجود فساد اداری و ...)»، «فقدان تحصیلات و تخصص کافی در بین کارکنان رسانه های ورزشی» و «پوشش بسیاری از تخلفات اخلاقی از طریق قوانین موجود» نسبت به سایر موانع موجود در اولویت قرار گرفتند که لازم است از سوی مسئولان مربوط مورد توجه بیشتر واقع شوند.