علی اکبر عنابستانی

قدیمی ترین و اصلی ترین پیوند روستایی- شهری، پیوند در زمینه تأمین غذا بوده است به طوری که تداوم تولید محصولات غذایی در نواحی روستایی پیراشهری به عنوان استراتژی های امنیت غذایی، تأثیر مثبتی بر تنوع و امنیت غذایی شهرها داشته است؛ ازاین رو تدوین سناریوهایی که زمینه تحقق پیوندهای روستایی - شهری مؤثر در امنیت غذایی را فراهم می سازد، باید مورد توجه قرار گیرد؛ بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی سناریوهای اثرگذاری پیوندهای روستایی- شهری بر امنیت غذایی نواحی پیراشهری شهر دهدشت می باشد که با مشارکت مدیران، مسؤلان و خبرگان دانشگاهی، ابتدا پیشران های اثرگذاری پیوندهای روستایی- شهری بر امنیت غذایی نواحی روستایی شناسایی و سپس سناریوهای مؤثر بر امنیت غذایی تدوین گردید. این پژوهش همچنین از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی (مصاحبه) بود. با بررسی منابع علمی، 76 عامل تأثیرگذار بر پیوندهای روستایی- شهری مؤثر در امنیت غذایی شناسایی و در 4 بعد دسته بندی شدند. درمجموع، 25 نفر از مدیران سازمان های مرتبط و متخصصان دانشگاهی مورد مصاحبه قرار گرفتند. تجزیه وتحلیل داده ها بر اساس تکنیک های آینده پژوهی انجام شد، ازجمله تحلیل ساختار و تحلیل اثرات متقابل با استفاده از نرم افزارهای (Micmac وScenario wizard). نتایج نشان دادند که 12 سناریو با سازگاری ضعیف و تنها یک سناریو با سازگاری قوی و پایدار (ناسازگاری صفر) وجود دارد. سناریوی اول که یک سناریو با جهت مثبت است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 665 و ارزش سازگاری 5 است. درحالی که سناریوی دوم که سناریوی نامطلوب است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 94 و ارزش سازگاری 1- است. سناریوی سوم (پابرجا) نیز دارای ارزش سازگاری 1- بوده و با مجموع امتیاز اثر متقابل 36 می تواند یکی از سناریوهای محتمل برای آینده پیوندهای روستایی- شهری مؤثر بر امنیت غذایی باشد. 

امروزه کارآفرینی به عنوان یک راهبرد نوین اقتصادی، می تواند نقش مؤثری را در توسعه و پیشرفت اقتصادی روستاها ایفا کند. بااین وجود مناطق روستایی عمدتاً از کمبود سرمایه-های مالی برای شروع کسب وکار و یا توسعه فعالیت های اقتصادی فعلی رنج می برند. دولت ها برای تسهیل در فرآیند اشتغال زایی و کارآفرینی در مناطق روستایی اقدام به ارائه وام های خوداشتغالی در قالب اعتبارات خرد روستایی نموده اند. لذا هدف این تحقیق تحلیل نقش اعتبارات خرد دولتی در توسعه کارآفرینی روستایی دهستان رادکان است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و توسعه ای و به لحاظ روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت انجام این تحقیق از روش های مختلف گردآوری اطلاعات (اسنادی، کتابخانه ای و اطلاعات میدانی) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل 27 نفر کارآفرین بوده و همچنین با استفاده از فرمول کوکران و سطح خطای (06/0) 244 نفر از 13 روستا در دهستان رادکان به عنوان نمونه تعیین گردید و نظرات آنان براساس شاخص های تحقیق از طریق ابزار پرسشنامه، در رابطه با موضوع تحقیق موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که به طورکلی اعتبارات خرد دولتی در توسعه کارآفرینی روستایی منطقه موردمطالعه نقش برجسته ای نداشته است. کارآفرینان نمونه در روستاهای موردمطالعه اغلب برای دریافت وام به پست بانک مراجعه نموده و بعدازآن، مابقی وجوه موردنیاز خود را از سرمایه شخصی تأمین می نمایند. همچنین به دلیل ناکافی بودن مبلغ وام، عدم دسترسی آسان به اعتبارات، عدم حمایت های بیمه ای از کارآفرینان، طولانی بودن زمان دریافت اعتبارات از نهادها و متناسب نبودن مدت زمان بازپرداخت اقساط میزان رضایتمندی کارآفرینان با میانگین 32/2 و مردم روستایی با میانگین 91/1، بسیار کم می باشد.

کارآفرینی مبتنی بر استفاده از منابع طبیعی بویژه توریسم روشی مناسب برای حل و فصل مسائل و چالش های جوامع روستایی به شمار می آید. در این راستا هدف تحقیق حاضر، ارزیابی نقش کارآفرینی در توسعه مناطق روستایی با تاکید بر گردشگری دریاچه ای در استان فارس می باشد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل تمامی روستاهای همجوار دریاچه مهارلو در استان فارس تا شعاع 2 کیلومتر می باشد، بر این اساس در این پژوهش 10 روستا با 1729 خانوار مورد بررسی قرار گرفته است، که با استفاده از فرمول کوکران با سطح خطای 08/0، تعداد 138 خانوار به عنوان خانوارهای نمونه تعیین گردید. برای تحقق اهداف مورد نظر، ضمن مطالعات اسنادی، طیف گسترده ای از شاخص ها با ابعاد خلاقیت، ریسک پذیری، مدیریت منابع، تنوع اشتغال محلی و تنوع درآمد تعیین و در چارچوب مطالعات میدانی (تکمیل پرسش نامه ها و فرم های مشاهدات میدانی) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزارهای، FAHP، GRA و آزمون ضریب همبستگی کندال در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. یافته های پژوهش مؤید آن است که، بین ابعاد مورد بررسی و طبقات فاصله روستاها از دریاچه مهارلو با توجه به مقدار ضریب همبستگی کندال (413/0-) و سطح خطای کمتر از 01/0 درصد، رابطه منفی معناداری وجود دارد. در نهایت با استفاده از تکنیک GRA، مشخص گردید که کارآفرینی با تاکید بر گردشگری دریاچه ای در روستاهای دوبنه، مهارلو کهنه و مهارلونو دارای بیشترین تاثیر، در روستای محمودآباد و پشت پر دارای عملکرد متوسط و در سایر روستاها از عملکرد ضعیفی برخوردار می باشد.

گردشگری خلاق به عنوان جزئی از صنعت عظیم گردشگری، می تواند نقش عمده ای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع بخشی به رشد اقتصادی و همچنین خلق فرصت های شغلی جدید در فضاهای روستایی در ارتباط با کارآفرینی پایدار روستایی و سایر بخش های اقتصادی ایفا کند؛ از این رو پژوهش حاضر به بررسی اثرات گردشگری خلاق بر توسعه کارآفرینی پایدار می پردازد. پژوهش حاضر از نوع کمّی بوده و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، خانوارهای روستاهای شهرستان دامغان به تعداد 30296 خانوار می باشد. برای محاسبه حجم نمونه در بین خانوارها، با استفاده از فرمول کوکران تعداد 291 نمونه انتخاب گردید. روش های آماری در این پژوهش با استفاده از تحلیل همبستگی و رگرسیون با استفاده از نرم افزار «SPSS» انجام شده است. علاوه بر این به دلیل نرمال نبودن داده ها، از مدل معادلات ساختاری ( SEM) با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی از نرم افزار ( SMART PLS 4 ) استفاده شد. نتایج آزمون آماری همبستگی «کندال توبی» نشان می دهد که بین گردشگری خلاق و توسعه کارآفرینی پایدار روستایی با میزان (664/0) رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد به این معنی که هرچه گردشگری خلاق افزایش یابد، توسعه کارآفرینی پایدار نیز افزایش می یابد. همچنین نتایج حاصل از معادلات ساختاری نشان می دهد که گردشگری خلاق با مقدار  T (581/10) و مقدار ضریب مسیر (641/0) بر کارآفرینی پایدار روستایی تأثیر مثبتی دارند. علاوه بر این  نتایج مدل رگرسیونی گام به گام نشان می دهد که به طور کلی، گردشگری خلاق تأثیر مثبت و معناداری بر کارآفرینی پایدار دارد به طوری که متغیّر صنایع دستی با (684/0) بیشترین تأثیر و  اطلاع رسانی و تبلیغات با (116/0) کمترین تأثیر را بر توسعه کارآفرینی پایدار داشته است. این پژوهش با پر کردن خلأ مطالعاتی در زمینه ارتباط تجربی بین گردشگری خلاق و کارآفرینی پایدار در نواحی روستایی، ارزش افزوده ای به ادبیات توسعه روستایی و گردشگری می افزاید. همچنین یافته ها می تواند به عنوان مبنایی برای سیاست گذاری در حوزه توسعه گردشگری خلاق، برنامه ریزی کارآفرینی و توانمندسازی جوامع محلی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: امروزه هوشمندسازی روستاها در سطح بین المللی به عنوان یک برنامه توسعه روستایی برای بهینه سازی توانایی های روستایی و افزایش استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات در جهت دستیابی به رفاه بهتر جامعه روستای ظاهر شده است. از این رو این هدف پژوهش حاضر به بررسی اثرات هوشمندسازی روستاها بر تاب آوری اقتصادی خانوارهای روستایی در مواجهه با تغیرات اقلیمی می پردازد. روش و داده: پژوهش حاضر از نوع کمی بوده و به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای روستاهای سه شهرستان (فردوس، بشرویه و سرایان) است که دارای ۵۶۸۳ خانوار هست. برای محاسبه حجم نمونه در بین خانوارها با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۳۰۱ نمونه انتخاب گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش از آزمون همبستگی و رگرسیون گام به گام در نرم افزار SPSS انجام شده است. علاوه بر این، از مدل معادلات ساختاری (SEM)  با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی از نرم افزار ( SMART PLS 4 ) برای بررسی اثرگذاری متغیرها استفاده شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که هوشمندسازی روستاها با مقدار T (۱۸/۹۵۸) و مقدار ضریب مسیر (۰/۷۴۱) بر تاب آوری اقتصادی خانوارهای روستایی در مواجهه بر تغییرات اقلیمی تأثیر مثبتی دارند. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون خطی چند متغیره به صورت گام به گام نشان داد که متغیر محیط هوشمند با (۰/۳۷۳) بیشترین تأثیر و اتصال هوشمند با (۰/۱۲۵) کمترین تأثیر را بر تاب آوری اقتصادی روستاها در مواجهه با تغییرات اقلیمی داشته است. نتیجه گیری: با ارتقاء فناوری های هوشمند روستاها قادر به بهره برداری بهتر از منابع موجود و افزایش بهره وری در فعالیت های اقتصادی خواهند بود. این شامل بهبود سیستم های آبیاری، کنترل هوشمند انرژی، مدیریت کشاورزی و پایش زمین های کشاورزی است. نوآوری، کاربرد نتایج: نوآوری پژوهش حاضر این است که این پژوهش تمامی متغیرهای مرتبط با هوشمندسازی و تاب آوری اقتصادی در مواجهه با تغییرات اقلیمی را به صورت یک جا مورد بررسی قرار داده است در حالی که مطالعات پیشین به طور معمول بر روی جنبه های محدودتری از این موضوع تمرکز داشته اند.

سکونتگاه های پیراشهری مکان هایی هستند که در معرض تغییرات هویتی بین روستا و شهر قرار دارند، لذا مطالعه وضعیت هویت مکانی ساکنان این سکونتگاه ها می تواند بستری برای توسعه آتی آن ها را فراهم نماید. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، بررسی وضع شکل گیری شاخص های هویت مکانی در سکونتگاه های پیراشهری شیروان است. این تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی می باشد. برای بررسی چهارچوب نظری پژوهش از روش اسنادی و کتابخانه ای و جهت بررسی شاخص های هویت مکانی در سکونتگاه های روستایی پیراشهری از مطالعات میدانی و ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است. جامعه آماری تحقیق شامل(4584) خانوار ساکن  طبق بافر 10 کیلومتر در تمامی 15روستای واقع در پیرامون شهرشیروان است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 252خانوار به عنوان خانوارهای نمونه برآورد و به روش تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از روش های CoCoSo ،  CRITIC و جهت ترسیم نقشه ها از  GIS و آزمون Tتک نمونه ای در نرم افزار  SPSS استفاده گردیده است. یافته های تحقیق مؤید آن است که از میان شاخص های هویت مکانی(تمایز، تداوم و پیوستگی، خودکارآمدی، عزت نفس)، شاخص خودکارآمدی و تداوم، به ترتیب با میانگین های (014/3-) و(116/5-) به عنوان مهم ترین شاخص های رشد هویت مکانی در روستاهای موردمطالعه بوده اند درنهایت نتایج تحلیل فضایی نشان می دهد به لحاظ برخورداری از شاخص های هویت مکانی  روستاهای گره زو، کلاته هندی و محمدآباد به ترتیب رتبه های اول تا سوم دارای بیشترین میزان رتبه و روستاهای خانلق، اله آباد سفلی و ورگ دارای کمترین رتبه به لحاظ برخورداری از شاخص های هویت مکانی هستند. 

هدف: هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت تنوع معیشتی و اثرات آن برافزایش تاب آوری روستاهای موردمطالعه است. روش پژوهش: نوع تحقیق کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی، تحلیلی می باشد. روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و صورت گرفته و برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، T تک نمونه ای و تحلیل مسیر) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای روستاهای پیرا شهر شهر دهدشت می باشد. برای تعیین حجم نمونه روستاها به صورت تصادفی از فرمول کوکران 21 روستا تعیین گردیده است، روستاهای انتخاب شده دارای 3538 خانوار می باشد. برای محاسبه حجم نمونه در بین خانوارها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 358 نمونه انتخاب و نمونه گیری به صورت تصادفی انجام شده است. یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد، بین تنوع معیشتی و تاب آوری خانوارهای روستایی رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد، بر اساس ضریب همبستگی به دست آمده (799/0) و سطح معناداری آزمون (000/0) می توان گفت با افزایش تنوع معیشتی، تاب آوری خانوارهای روستایی در برابر خشکسالی افزایش پیدا می کند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان می دهد، ریسک پذیری با اثرات کلی 200/0 کمترین تأثیر و دارایی و پس انداز با اثرات کلی 479/0 بیشترین تأثیر را بر تاب آوری خانوارهای روستایی در منطقه مطالعه داشته است. نتیجه گیری: افزایش تنوع معیشتی منجر به افزایش توانایی خانوارها در امر مقابله با تحولات ناشی از تغییرات آب و هوایی می شود.از این رو، اقداماتی که به تقویت تنوع معیشتی و در نتیجه تاب آوری خانوارهای روستایی منجر می شوند، باید از اولویت های برنامه های توسعه روستایی باشند. فعالیت هایی چون ترویج فنون کشاورزی متنوع، افزایش دسترسی به امکانات بیمه، تقویت سرمایه اجتماعی، ارتقاء فن آوری های کشاورزی و ترویج استفاده بهینه از منابع طبیعی، می توانند از جمله اقدامات مؤثر برای افزایش تنوع معیشتی و بهبود تاب آوری خانوارهای روستایی باشند.

دهیاری یک نهاد عمومی و غیردولتی است که وظیفه مدیریت روستایی کشور را بر عهده دارد و در سه جنبه اجتماعی، اقتصادی و محیطی-کالبدی دارای وظایفی می باشد که از وظایف محیطی-کالبدی آن صدور پروانه برای ساختمان ها و همکاری با بنیادمسکن در جهت تهیه طرح هادی و ارائه پیشنهادات لازم است همچنین لازم به ذکر است که در برهه هایی از تاریخ توسعه روستایی کشور، به کارگیری سازمان ها و نهادهای محلی به عنوان یکی از رویکردهای مدیریتی جوامع روستایی مورد توجه واقع شده است. در این راستا نهاد دهیاری در بسیاری از نواحی تشکیل شده است و نقش بسیار موثری در تسهیل خدمات دهیاری ها داشته است. یکی از مهم ترین اهداف پژوهش آن است که عملکرد دهیاران و نقش آن ها را در بهبود وضعیت کالبدی و محیطی روستا مورد سنجش و بررسی قرار دهد. روش تحقیق در این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی است و به لحاظ ماهیت جزء تحقیق های توصیفی- تحلیلی و پیمایشی طبقه بندی می گردد. برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و میدانی بهره گرفته شده و بر اساس آن با توجه به حجم نمونه جامعه آماری(997 خانوار) حجم نمونه خانوارهای مورد پرسشگری بر پایه فرمول کوکران برابر 130 خانوار بوده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که رابطه قوی بین عملکرد دهیاران و رضایت از کیفیت محیط کالبدی با آماره 718/0 و در سطح معناداری کمتر از 05/0 وجود دارد و بر پایه نتایج آزمون رگرسیون گام به گام پیش رونده که عملکرد دهیاران 2/62 درصد تغییرات رضایت از محیط کالبدی را در روستاهای مورد مطالعه را تبیین نموده و در بین مولفه های عملکرد دهیاران، ایجاد اماکن و فضاهای فرهنگی - ورزشی – گردشگری با ضریب بتای 70/0 در گام اول و 43/0 در گام چهارم بیشترین اثرگذاری را بر رضایت روستاییان داشته است.

مقدمه: کیفیت زندگی و ارتقای آن مهم ترین رویکرد در برنامه ریزی های روستایی و شهری می باشد. عوامل و عناصر متعددی می توانند در ارتقا کیفیت زندگی روستاییان تأثیرگذار باشند که یکی از آن ها مسکن قابل زیست و استاندارد می باشد. مسکن روستایی به عنوان نیاز اولیه انسان، با ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی خود تأثیر بسزایی در کیفیت زندگی و توسعه پایدار روستایی دارد. هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی رابطه بین مسکن زیست پذیر و کیفیت زندگی (ذهنی و عینی) روستاییان دهستان زیرکوه انجام شده است. روش شناسی تحقیق: در این راستا روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را روستاییان 15 نقطه روستایی تشکیل می دهند که دارای 1417 خانوار می باشند. تعداد نمونه ها 313 خانوار می باشد که با استفاده از فرمول کوکران با خطای اندازه گیری 5 درصد انتخاب شده اند. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، دهستان زیرکوه است. یافته ها: با توجه به نتایج به دست آمده، متغیر زیست پذیری با آماره پیرسون 616/0 باکیفیت زندگی دارای رابطه ای مستقیم با شدتی قوی می باشد. همچنین با توجه به سطح معناداری به دست آمده که کوچک تر از 05/0 می باشد، متغیر زیست پذیری دارای رابطه معنی داری باکیفیت زندگی است و قابلیت تعمیم به کل جامعه را دارد. تأثیر متغیر زیست پذیری مسکن بر هر دو بعد عینی و ذهنی مورد تأیید قرار گرفت اما با توجه به ضریب تعیین تعدیل شده که برای بعد ذهنی کیفیت زندگی برابر با 307/0 و برای بعد عینی کیفیت زندگی 328/0 می باشد که نشان می دهد 7/30 درصد از تغییرات بعد ذهنی و 8/32 درصد از تغییرات بعد عینی در روستاهای نمونه وابسته متغیر زیست پذیری مسکن است و تأثیر متغیر زیست پذیری مسکن بیشتر بر بعد عینی کیفیت زندگی است. نتایج: نتایج پژوهش بیانگر این می باشد که روستاهای پیشبر، بمرود، محمد آباد و حسین آباد و اردکول بالاترین سطح زیست پذیری مسکن را دارا می باشند. در مقابل روستاهای مهرک، گمنج، حسن آباد و تجنود دارای پایین ترین سطح زیست پذیری مسکن از دید جامعه نمونه اند و میانگین زیست پذیری مسکن در روستاهای منطقه مورد مطالعه در حد متوسط به بالا قرار دارد و بیشترین میانگین به بعد اجتماعی (55/3) و کمترین میانگین متعلق به بعد اقتصادی (06/3) است.

زمینه و هدف : صنعت گردشگری از بزرگ ترین صنایع در جهان و مهم ترین منبع درآمد و ایجاد فرصت های شغلی است. در همین راستا جوامع با اقدام به برند سازی در عرصه گردشگری باعث ایجاد تمایز و توسعه گردشگری روستایی می شوند. هدف مطالعه حاضر تحلیل فضایی شاخص های برند گردشگری مقصد در سکونت گاه های روستایی است. روش شناسی : روش تحقیق جمع آوری اطلاعات این پژوهش توصیفی- تحلیلی و به صورت اسنادی و میدانی (پرسش نامه) است. جامعه آماری پژوهش خانوارهای روستایی است که با توجه به فرمول کوکران 165 خانوار از کل 4726 خانوار روستایی ساکن در 10 روستای شهرستان زبرخان بررسی شده اند. یافته ها : بر پایه نتایج در مورد شاخص های ایجاد برند گردشگری روستایی، بررسی وضعیت شاخص ها در سطح روستاهای مورد مطالعه با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای نشان داد روستای دیزبادعلیا در شاخص های تصویر برند، کیفیت ادراک شده و آگاهی از برند به ترتیب با میانگین 3/53، 3/83 و 4/29 رتبه اول و روستای اردوغش با میانگین 4/66 در شاخص حس تعلق به مکان، رتبه اول را به خود اختصاص دادند و همچنین براساس نتایج آزمون T شاخص حس تعلق به مکان و کیفیت ادراک شده به ترتیب با میانگین های 4/36 و 3/47 به عنوان مهم ترین شاخص های برند گردشگری در روستاهای مورد مطالعه بوده اند. نتیجه گیری و پیشنهادات : با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره ماباک مشخص شد شاخص های مؤثر بر ایجاد برند گردشگری در روستاهای دیزبادعلیا، اردوغش، باغشن و حاجی آباد به ترتیب با وزن های نهایی 33/23-، 33/46-، 33/46 و 33/56- بالاتر از حد ایده آل مثبت و در روستاهای حصار زبرخان، عصمت آباد و گرینه به ترتیب با وزن های 34/14-، 33/86- و 33/74- پایین تر از حد ایده آل است. نوآوری و اصالت : تحقیق حاضر در زمره معدود تحقیقاتی است که در حوزه برند گردشگری در منطقه مورد مطالعه انجام پذیرفته است.

کارآفرینی بومی روستایی یکی از جوان ترین زمینه های تحقیقاتی است که نشان می دهد در ایران که یکی از بزرگترین کشورهای آسیا است و دارای میراث فرهنگی غنی و جوامع بومی است، تاکنون به موضوع کارآفرینی بومی روستایی توجه ای نشده است. لذا مقاله حاضر به عنوان یک ارزیابی تحلیلی و با ارائه رویکردهای متنوع بر اساس غنا و تنوع مفهومی در حوزه های علوم اجتماعی، اقتصادی، برنامه ریزی و توسعه روستایی از رویکرد سیستمی بهره مند شده و سعی بر آن دارد، ضمن معرفی کارآفرینی بومی روستایی، به معرفی کارآفرینی بومی روستایی منبعث از آن برای بسترسازی پژوهش های آتی در کشور بپردازد. این مقاله با تجزیه و تحلیل ادبیات و خطوط تحقیقاتی مرتبط به درک جامعی از زمینه تحقیقاتی کارآفرینی بومی کمک می کند. در همین راستا، مقاله حاضر که به لحاظ هدف کاربردی و اطلاعات آن به روش اسنادی فراهم آمده در پی پاسخ به این سوالات بوده است که عناصر بروز تفاوت میان کارآفرینی بومی روستایی و کارآفرینی کلاسیک کدامند؟ اهداف و ویژگی های منحصربفرد کارآفرینی بومی روستایی کدامند؟ و الگوی (مدل) مناسب برای توسعه کارآفرینی بومی روستایی در ایران کدامند؟ نتایج پژوهش بیانگر آن است که کارآفرینی بومی متفاوت از کارآفرینی کلاسیک/ غربی است، و بر عناصری چون استفاده از منابع بومی، ارزش های فرهنگی بومی، منفعت جمعی، روابط و سرمایه خانوادگی و پیوندهای خویشاوندی/خانوادگی تاکید دارد. نتایج نشان داد که کارآفرینی بومی روستایی، لزوماً در پاسخ به نیازهای بازار ایجاد نمی شود و بیشتر با هدف تامین معیشت خانواده، حفظ محیط زیست، حفط ارزش های فرهنگی و معنوی انجام می گیرد. بر خلاف کارآفرینی به سبک غربی، کارآفرینی بومی روستایی عناصری از برابری طلبی، فعالیت جمعی/خویشاوندی و با تاکید بر ارزش های فرهنگی و منابع طبیعی در دسترس را نشان می دهند. کارآفرینی بومی روستایی اغلب با اهداف معیشتی داخل خانوار و بیشتر با اهداف غیراقتصادی مانند حفظ معیشت، حفظ فرهنگ بومی، حفظ محیط زیست و اهداف معنوی انجام می گیرد. #s3gt_translate_tooltip_mini { display: none !important; }

گردشگری هوشمند به معنای استفاده از فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی برای بهبود تجربه گردشگران در مقصدهای گردشگری است. جایگاه گردشگری هوشمند در روستا نقش مهم و حائز اهمیتی دارد. روستاها با استفاده از فناوری های هوشمند قادر خواهند بود که تجارت خود را ترویج و سطح زیرساخت های گردشگری خود را بهبود دهند. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر شکل گیری رهیافت گردشگری هوشمند در روستاهای هدف گردشگری شرق استان کرمانشاه است. روش پژوهش بر اساس هدف، از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات در این پژوهش به روش اسنادی منابع کتابخانه ای، مجله های علمی و گردآوری میدانی با پرسشنامه جمع آوری و سپس اطلاعات لازم در زمینه گردشگری هوشمند و شاخص های آن با استفاده از پیشینه و نیز با توجه به شرایط منطقه جمع آوری شده است. حجم نمونه در این مطالعه از مجموع 1191 خانوار روستایی با فرمول کوکران و با خطای 065/0 درصد برابر 215 نفر مورد پرسشگری قرار گرفت. برای سنجش گردشگری هوشمند روستایی با توجه به نوع داده ها از آزمون های همبستگی پیرسون، تی تک نمونه ای بهره گرفته و در ادامه، به دلیل سطح بندی روستاهای مطالعه شده به لحاظ دستیابی به گردشگری هوشمند روستایی و با توجه به نوع داده ها از روش وزن دهی CRITIC و رتبه بندی COCOSO استفاده شده است. همچنین، در این مطالعه برای تحلیل تأثیر عوامل بررسی شده بر گردشگری هوشمند روستایی از روش تحلیل عاملی، برای تحلیل های آماری از نرم افزار JAMOVI و برای نقشه ها از نرم افزار GIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که مفهوم گردشگری هوشمند روستایی نتیجه مجموعه ای از شاخص های اقتصاد هوشمند، حکمرانی هوشمند، زیرساخت هوشمند، مردم هوشمند، اتصال هوشمند و آموزش هوشمند است. نتایج آزمون T تک نمونه ای نشان داد که از میان شاخص های گردشگری هوشمند روستایی، شاخص حکمرانی هوشمند، مردم هوشمند، اقتصاد هوشمند و آموزش هوشمند به ترتیب با میانگین 95/3 و 90/3 به عنوان مهم ترین شاخص های گردشگری هوشمند روستایی در روستاهای مطالعه شده بوده اند.

روش های مختلفی برای ارزیابی و پیش بینی تغییرات کاربری اراضی وجود دارد که یکی از کارآمدترین این روش ها اتوماتای سلولی است. در اتوماتای سلولی حالت یک سلول در هر زمان بستگی به حالت خاص خود و حالت های همسایگان خود در گام زمانی قبلی دارد. با توجه به ماهیت فضایی این مدل، در پژوهش حاضر تغییرات کاربری اراضی و روندهای توسعه فضایی شهر اراک و روستاهای پیراشهری با استفاده از مدل مذکور و پردازش تصاویر ماهواره ای ارزیابی و پیش بینی شد. از زنجیره مارکوف برای ایجاد قوانین گذار استفاده گردید. در این راستا کاربری اراضی در سه دوره زمانی 1990، 2006 و 2023 میلادی با استفاده از طبقه بندی به روش ماشین های بردار پشتیبان تهیه شده و میزان تغییرات هر کاربری محاسبه گردید. سپس، تغییرات کاربری و گسترش فضایی شهر اراک و روستاهای پیرامون با استفاده از مدل اتوماتای سلولی برای افق 2040 میلادی پیش بینی شد. نتایج بیان گر دینامیک بالای تغییرات کاربری در سطح منطقه است. این امر ناشی از توسعه فضایی زیاد شهر اراک بوده که تأثیرات عمیقی بر منطقه پیراشهری داشته است. محاسبات نشان داد که در طی سال های 1990 تا 2006 میلادی مساحت کاربری ساخته شده با افزایشی درحدود 3/4104 هکتار به رقم 8/8391 هکتار رسیده است. در طی دوره زمانی 2006 تا 2023 میلادی بالغ بر 7/3516 هکتار به مساحت کاربری مذکور افزوده شده است. در این رابطه درصد زیادی از اراضی کشاورزی منطقه به کاربری ساخته شده تغییریافته اند. نتایج مدل اتوماتای سلولی نشان داد که تا 2040 میلادی، بیشترین میزان دینامیک فضایی بین کاربری های ساخته شده-کشاورزی خواهد بود. پیش بینی می شود که تا 2040 میلادی بالغ بر 2571 هکتار از اراضی کشاورزی منطقه به کاربری ساخته شده تبدیل شوند. در این رابطه، ساخت وسازهای زیادی در محور اراک- قم و محور اراک- شازند صورت خواهد گرفت. در منطقه پیراشهر شمال اراک توسعه کاربری ساخته شده به صورت توسعه فضایی روستاها و گسترش ویلاها خواهد بود.

مفهوم روستای هوشمند با هدف ارائه سیاست گذاری از پایین به بالا برطرف کردن چالش های پیش روی توسعه روستا را هدف خود قرار داده است. هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی شاخص های رهیافت روستای هوشمند در سکونتگاه های روستایی پیراشهری کلان شهر تهران در شهرستان اسلامشهر است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی و جامعه آماری تحقیق حاضر شامل دو گروه می باشد جامعه آماری گروه اول شامل روستاهای دوازده گانه انتخاب شده در شهرستان اسلامشهر دارای 34574 نفر جمعیت در قالب 10340 خانوار است که بیش از 95 درصد از جمعیت روستایی شهرستان را شامل می گردد.، برای تعیین حجم نمونه مورد پرسشگری در روستاها از فرمول کوکران استفاده شده است در این فرمول برای بهره گیری از سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه برابر 260نمونه روستایی تعیین گردیده است و به روش تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. گروه دوم شامل 30 نفر از کارشناسان، متخصصان و استادان دانشگاهی و مسئولان اجرایی شناسایی شده در حوزه روستایی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از نرم افزارهای AHP,ARAS و آزمون Tتک نمونه ای در نرم افزارSPSS استفاده شده است . نتایج تحقیق مؤید آن است که از میان شاخص های روستای هوشمند شاخص گردشگری هوشمند و انرژی هوشمند به ترتیب با میزان آماره 265/9 و 996/8 مهم ترین شاخص های روستای هوشمند در سطح روستاهای موردمطالعه بوده اند. شاخص انرژی هوشمند با میانگین33/3 در رتبه اول را و شاخص گردشگری هوشمند با آماره 31/3 در رتبه دوم اثرگذاری در شکل گیری رهیافت روستای هوشمند در منطقه موردمطالعه را به خود اختصاص داده است. درنهایت نتایج روش تصمیم گیری چندمعیاره ARAS نشان می دهد به لحاظ برخورداری از شاخص های روستای هوشمند روستای نظام آباد و فیروز بهرام به ترتیب در رتبه اول و دوم و روستای ایرین در رتبه آخر ازنظر هوشمند سازی قرارگرفته است.

مقدمه: هوش مصنوعی (AI) با نفوذ در تمام جنبه های زندگی بشر، راه را برای بسیاری از نوآوری ها هموار می کند و بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می گذارد. اخیراً، مردم نیز در نقش شهروندی خود به طور فزاینده ای تحت تأثیر هوش مصنوعی قرار می گیرند. در جهان کنونی دولت ها هم بیشتر و بیشتر بر فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی تأکید می ورزند، این فناوری که به عنوان انقلاب صنعتی 4.0 شناخته می شود، نه تنها نحوه انجام کارها و چگونگی ارتباط ما با دیگران، بلکه آنچه را که در مورد خود می دانیم نیز تغییر خواهد داد. با پیشرفت روزافزون این فناوری، امکانات و خدمات مختلفی در شهرها ارائه می شود که تأثیر چشمگیری در کیفیت زندگی شهروندان دارد. این فناوری می تواند در ایجاد شهرهای هوشمند، بهبود امنیت شهری، حمل ونقل عمومی بهینه، مدیریت پسماندها، بهبود خدمات بهداشتی و درمانی، کاهش ترافیک و آلودگی هوا، بهبود ارتباطات شهری و بسیاری از جوانب دیگر کمک کند و درنهایت کمک کند تا شهروندان زندگی راحت تر و بهتری در شهر خود داشته باشند. شهر مشهد در جایگاه دومین شهر پروسعت و پرجمعیت ایران روزبه روز در راستای استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی گام برداشته است، ولی به مطالعات بیشتر و ایجاد بسترهای مناسب برای بهره گیری بهتر و بیشتر از این فناوری نیازمند است. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با شناسایی عوامل و پیشران های کلیدی مؤثر بر بهبود کیفیت زندگی با بهره گیری از هوش مصنوعی در کلان شهر مشهد در آینده حرکت کند. بنابراین سؤال پژوهش پیش رو عبارت است از: محرک های کلیدی اثرگذار بر نقش هوش مصنوعی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان در کلان شهر مشهد در آینده (افق 1412) کدام است؟مواد و روش هاروش پژوهش پیش رو از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش انجام کار، آمیخته ای از توصیفی تحلیلی و در ساختار با رویکرد آینده پژوهی انجام گرفته و به این منظور، مهم ترین عوامل مؤثر بر نقش هوش مصنوعی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان در شهر مشهد مورد ارزیابی قرار گرفته است. جمع آوری اطلاعات پژوهش به شیوه اسنادی (منابع کتابخانه ای و مجلات علمی) و میدانی (با استفاده از ابزار پرسشنامه) انجام شده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل 25 نفر از کارشناسان، خبرگان و صاحب نظران شهری شامل مدیران شهری (شهرداران مناطق، معاونان، مسئولان سازمان ها و مدیران حوزه های شهری)، اعضای شورای اسلامی شهر، کارشناسان عمرانی و اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی و به طور ویژه اساتید دانشگاه های فردوسی مشهد، آزاد اسلامی واحد مشهد، مؤسسه های آموزش عالی و غیرانتفاعی واقع در مشهد و سایر متخصصان حوزه شهری بوده اند. ابتدا برای شناسایی عوامل کلیدی، مصاحبه های ساختار یافته با صاحب نظران حوزه های برنامه ریزی شهری و فناوری اطلاعات با استفاده از روش دلفی انجام گرفته، در ادامه با تجمیع عوامل حاصل از مصاحبه و اسناد مطالعه شده در پیشینه پژوهش روایی و پایایی متغیرها توسط متخصصان تأیید شده و درنهایت عوامل در قالب پرسشنامه آینده پژوهی مورد ارزیابی قرار داده شد.یافته هابا بهره گیری از مطالعات میدانی و کتابخانه ای، مهم ترین عوامل اثر گذار بر نقش هوش مصنوعی در کیفیت زندگی شهروندان شناسایی شد، و در ادامه با استفاده از روش کمی آینده پژوهی و نرم افزار Micmac میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری عوامل شناسایی شده سنجیده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد از بین عوامل 24 گانه اثرگذار بر بهبود کیفیت زندگی شهروندان با بهره گیری از هوش مصنوعی پس از استخراج عوامل کلیدی تأثیرگذار (مستقیم و غیر مستقیم)، 6 پیشران کلیدی سیاست گذاری های بخش دولتی و مدیریت شهری در بخش فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی، هماهنگی و همکاری بین بخش های دولتی، غیر دولتی و مدیریت شهری در راستای بهره گیری بهینه از فناوری هوش مصنوعی، مدیریت توسعه شبکه های هوشمند انرژی (مانند برق و ...) در شهرها با کاربرد هوش مصنوعی، ساماندهی وضعیت ارتباطات فراملی و محدودیت های موجود در سطح بین المللی به عنوان پیش نیاز هوش مصنوعی، به صرفه بودن و نداشتن هزینه بالای بهره مندی از هوش مصنوعی برای شهروندان، نقش هوش مصنوعی در راستای توسعه حکمرانی خوب شهری دارای بیشترین اثرگذاری بر بهبود کیفیت زندگی شهروندان با استفاده از هوش مصنوعی در شهر مشهد بوده اند.نتیجه گیریدر یک جمع بندی از نتایج پژوهش می توان بیان کرد سیاست گذاری های بخش دولتی و مدیریت شهری می تواند با حمایت ها و اعطای تسهیلات مالی به شرکت های فناور موجب توسعه فناوری شود و با اجرای سیاست گذاری های درست جهت بهبود خدمات شهری، بهینه سازی منابع، کاهش هزینه ها و افزایش کارایی به تحقق شهر هوشمند کمک کند و با شفافیت لازم سبب افزایش اعتماد شهروندان به دولت و مدیران شهری شود. این بخش ضمن حفظ حقوق شهروندان در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار نیز مؤثر واقع خواهد شد. در ادامه هماهنگی و همکاری بین بخش های دولتی، غیر دولتی و مدیریت شهری در استفاده از هوش مصنوعی می تواند تأثیرات مثبت زیادی بر بهره وری و اثربخشی این فناوری در شهرها در راستای اشتراک داده ها، توسعه راه حل های نوآورانه و ... داشته باشد. همچنین ساماندهی وضعیت ارتباطات فراملی در سطح بین المللی به اشتراک تجربیات و دانش، توسعه استانداردها و قوانین، تبادل داده ها و منابع و تحقق همکاری بین المللی کمک می کند. از تأثیر به صرفه بودن و کم هزینه بودن امکانات هوش مصنوعی در شهرها و سازمان ها می توان به افزایش دسترسی به فناوری ضمن کاهش هزینه ها و بهبود کارایی و تسریع فرایند نوآوری به عبارتی توسعه راه حل های نوآورانه و ایجاد فضای رقابتی در حوزه فناوری اشاره کرد. این امر می تواند به توسعه فناوری های پیشرفته، افزایش توانایی رقابتی و جذب سرمایه گذاری منجر شود. هوش مصنوعی می تواند نقش مهمی در توسعه حکمروایی خوب شهری ایفا کند. این امر با تأثیر در تصمیم گیری هوشمند در یک شهر بزرگ و یا با پایش و کنترل از جمله ترافیک، مدیریت پسماندها، کنترل آلودگی هوا و آب، و پایش امنیت شهری، این فعالیت ها را به صورت خودکار و دقیق تر انجام می دهد. درضمن، در زمینه ارتباطات شهروندان که می توانند به راحتی با سازمان های شهری ارتباط برقرار کرده، شکایت ها و پیشنهادهای خود را اعلام کنند و خدمات شهری را بهبود بخشند نیز نقش آفرین است. هوش مصنوعی در مقوله حکمروایی با پایش و پیشگیری از بحران در پیش بینی و برنامه ریزی مناسب برای مقابله با آن ها نیز مؤثر واقع خواهد شد.

هدف: توسعه روستایی به طور عمده بر کاهش فقر، فرصت های بهتر برای معیشت، تأمین امکانات اولیه و امکانات زیربنایی از طریق برنامه های نوآورانه خود اشتغالی متمرکز است. روستای هوشمند فعالیت های طولانی مدت اجتماعی، اقتصادی، رفاهی و زیست محیطی را برای جامعه روستا فراهم می کند که باعث می شود مشارکت گسترده در فرایندهای حاکمیت محلی و ارتقاء کارآفرینی فراهم شود. همچنین می تواند سلامت و رفاه را بهبود بخشد و تعاملات ساکنان روستا را تقویت کند؛ بنابراین، هدف تحقیق حاضر شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر شکل گیری رهیافت روستای هوشمند در ایران است.روش و داده: تحقیق حاضر از نوع کاربردی است و به روش توصیفی - تحلیلی است. اطلاعات موردنیاز به شیوه اسنادی –کتابخانه ای جمع آوری شده و با استفاده از قضاوت کارشناسانه و بهره گیری از شیوه پیمایش میدانی (مشاهده و پرسش نامه) و مدل فرایند تحلیل شبکه  (ANP)  و DEMATEL  به تحلیل داده ها پرداخته شده است.یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد که از بین عوامل مربوط به شکل گیری رهیافت روستای هوشمند، مؤلفه های ده گانه روستای هوشمند شامل آموزش هوشمند، اتصال هوشمند، اقتصاد هوشمند، انرژی هوشمند، سلامت هوشمند، محیط هوشمند، حکمرانی هوشمند، زیرساخت و تحرک هوشمند، کشاورزی هوشمند و گردشگری هوشمند که در این تحقیق شناسایی شده اند. با توجه به نظر پاسخگویان، آموزش هوشمند با میزان ۲۶/۷ درصد رتبه اول و مؤلفه اتصال هوشمند با میزان ۲۰/۴ درصد رتبه دوم تأثیرگذاری را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: بنابراین، رسیدن به توسعه همه جانبه در ارتباط با روستای هوشمند نیازمند توجه کارا به آموزش و اتصال هوشمند است، چرا که بیشترین اثرگذاری را در شکل گیری روستای هوشمند به خود اختصاص داده اند.نوآوری، کاربرد نتایج: برای اولین بار در ایران به بررسی مؤلفه های شکل گیری رهیافت روستای هوشمند مبتنی بر ظرفیت های بومی آن پرداخته شده است و می تواند راهگشای تحقیقات بعدی در این حوزه باشد.

امروزه طرح های هادی باهدف سامان دهی و بهسازی بافت کالبدی نواحی روستایی انجام می شود؛ در این راستا میزان موفقیت طرح هادی اجراشده و رضایت مندی مردم یکی از مهم ترین موضوعات مورد مطالعه در جغرافیا است. ازاین رو لازم است عوامل و نیروهای محرک بر اجرای شبکه معابر روستایی در طرح های هادی ناحیه مورد مطالعه شناسایی شوند. در این راستا در این مطالعه تلاش شده است تا به وضعیت شاخص های اجرای شبکه معابر در طرح های هادی در مناطق روستایی شهرستان شهرکرد پرداخته شود. روش شناسی مطالعه از نوع تبیینی علّی به شیوه پیمایشی بوده و با استفاده از ابزار پرسش نامه و مشاهده میدانی در 10 مورد از روستاهایی که اجرای شبکه معابر در طرح های هادی مورد توجه بوده است، انجام شد. جامعه آماری مورد مطالعه مسئولان محلی(شورا و دهیار و مسئولین بخشداری و...) و مردم محلی روستاهای مورد مطالعه هستند که براساس تعداد خانوار ساکن (6693) در روستاهای موردمطالعه، حجم نمونه برابر 220 نفر برآورد شد. نتایج تحقیق نشان داد که همبستگی و شاخص الگوی ساخت شبکه با مقدار 485/0 کمترین همبستگی را با اجرای شبکه معابر روستایی در طرح های هادی دارند، همچنین نتایج تحلیل فضایی شبکه معابر در طرح های هادی نشان می دهد که بیشترین میزان رتبه شبکه معابر در طرح های هادی مربوط به روستاهای وانان، شمس آباد، خوی، سورک، هرچگان و کمترین رتبه مربوط به روستاهای امامزاده، مرغملک، پیر بلوط است. نتایج ضریب مسیر نشان می دهد که در بین ابعاد چهارگانه مورد بررسی برای طرح هادی بعد الگوی ساخت شبکه با ضریب مسیر  245/0 ، بعد شیب شبکه با ضریب مسیر 230/0 به ترتیب بیشترین تأثیر را در طرح هادی داشته اند و بعد از آن ها بُعد معماری و منظر با ضریب 237/0 قرار دارند و در انتها کمترین تأثیر را بعد سطح و پوشش شبکه با ضریب  158/0 داشته اند.  

مشارکت شهروندی یکی از عوامل اساسی در موفقیت طرح های شهری است وسیله ای است برای دستیابی به اهداف توسعه انسانی و یک ارزش مستقل در توسعه جوامع شهری به حساب می آید. میزان مشارکت شهروندان بستگی به عوامل و متغیرهای گوناگونی ازجمله بنیان های اجتماعی، آگاهی شهروندی، رضایت شهروندان و ... دارد. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی محرک های اثرگذار بر مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط زیست شهری در شهرکرد است. روش تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش شناسی توصیفی_تحلیلی است به نحوی که ابتدا با روش دلفی عوامل شناسایی و پس از اعتبار بخشی آن توسط کارشناسان در قالب پرسشنامه میک مک مورد ارزیابی قرارگرفته است و برای این کار از روش های اعتبارسنجی در تطبیق داده ها با رویکرد آینده پژوهی توسط خبرگان و کارشناسان شهری کمک گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که از بین شاخص های ۲۳ گانه، توجه به فرهنگ سازی و افزایش آگاهی شهروندان در حفظ محیط زیست (رضایت عمومی جامعه، افزایش آگاهی های عمومی، کاهش تضادهای بین رشد اقتصادی و امنیت زیست محیطی، انتشار فرهنگ حفظ محیط زیست و...) و توجه به موضوع مشورت و مشارکت شهروندان در حفظ محیط زیست (اطلاع رسانی به مردم، استقبال شهرداری از مشارکت، ارائه پیشنهادها و نظرات به مدیران شهری، مدنظر قرارداد افکار عمومی و...) به عنوان محرک کلیدی در اولویت قرار گرفت و پس از آن برخورداری از دانش محیط زیستی، اطلاع از مفهوم توسعه پایدار، حقوق محیط زیست، مکان یابی صنایع و استاندارهای زیست محیطی، افزایش آگاهی های محیط زیستی شهروندان از طریق رسانه ها (آگاهی از وظایف و حقوق خود در قبال محیط زیست، آگاهی از وظایف و حقوق محیط زیست، ارتقای کیفیت محیطی، تقویت اخلاق زیست محیطی و...) و توجه به موضوع حفاظت و استفاده پایدار از منابع در شهرها (کاهش مداخلات انسانی مخرب، حفظ منافع نسل های آینده، آسیب شناسی برنامه های توسعه و...) می تواند بستری مناسب برای ارتقای مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط زیست شهری شهرکرد فراهم نماید.

شهرهای هوشمند، به عنوان حوزه های شهری به هم پیوسته، توسعه یافته و ساخته می شوند و در آن عناصر تعبیه شده می توانند، بین خود و با کاربران ساکن در آن ها تعامل داشته باشند. در ساخت شهرهای هوشمند، اینترنت اشیا پتانسیل جمع آوری اطلاعات در مورد محیط شهری، ارائه خدمات جدید به شهروندان، تسهیل زندگی روزمره آن ها و افزایش قابلیت زندگی در شهر را دارد. در پژوهش حاضر، تلاش شده با مشارکت مدیران، مسئولان و خبرگان دانشگاهی، پیشران های کلیدی تاثیرگذار بر شهرهوشمند مبتنی بر اینترنت اشیا، شناسایی و در نهایت سناریوهای مؤثر بر شکل گیری شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیا تدوین شود. پژوهش، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری داده ها و اطلاعات، کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی (مصاحبه) است. بابررسی منابع علمی 26 عامل مؤثر بر شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیا، شناسایی شد که در 6 بُعد دسته بندی شدند و در مجموع با 25 نفر، شامل مدیران سازمان های مرتبط و متخصصان دانشگاهی، مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها براساس تکنیک آینده پژوهی بوده است. از جمله: تحلیل ساختار، تحلیل اثرات متقابل براساس نرم افزارهای میک مک و سناریو ویزارد. نتایج نشان داد تعداد 8 سناریو ممکن، پیش روی استقرار شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیا وجود دارد که تعداد 1 سناریو در حالت سازگاری قوی و پایدار (ناسازگاری صفر) و 7 سناریو در حالت سازگاری ضعیف قرار دارند. سناریو اول که یک سناریو با جهت مثبت است، دارای امتیاز اثر متقابل 123 و ارزش سازگاری 2 است، در حالی که سناریو دوم که گویای شرایط نامطلوب برای آینده شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیا در کلانشهر مشهد است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 20- و ارزش سازگاری 1- می باشد. سناریو سوم نیز دارای ارزش سازگاری 1- بوده و با امتبار مجموع اثر متقابل 27 می تواند از سناریوهای محتمل برای آینده شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیا در کلانشهر مشهد باشد.