مجتبی حیدری

از مباحث مهم پیرامون قبرستان بقیع، استحباب یا عدم استحباب زیارت آن است. پس از اثبات استحباب زیارت، سخن از چگونگی زیارت به میان می آید. در این زمینه، بحث از دیدگاه علمای اهل سنت، موضوعی درخور دقت و توجه است. نگاهی به کتب علمای اهل سنت در این باب، حکایت از آن دارد که اهل سنت، به تأسی از پیامبرخدا9  بر استحباب آن فتوا داده اند. در این میان، برهان الدین بن فرحون از علمای مذهب مالکی در قرن هشتم، در کتاب خود با عنوان «ارشاد السالک الی افعال المناسک»، به تفصیل به زیارت قبرستان بقیع پرداخته و برای هر یک از بزرگان مدفون در بقیع، از جمله فاطمه زهرا3  (بنا بر آن که در آنجا مدفون باشد)، ائمه چهارگانه شیعیان: ، ابراهیم فرزند پیامبر، و دیگران، زیارتنامه هایی را آورده است. در این مقاله، دیدگاه برخی از علمای اهل سنت و به ویژه دیدگاه ابن فرحون مورد بررسی قرار می گیرد.

هویت در اصطلاح، شامل مجموعه ای از خصوصیات جسمی، روانی و اجتماعی است که شخص را از دیگران متمایز می کند. از سوی دیگر، حج عبادتی بزرگ است که افزون بر آثار معنوی، در هویت بخشی به مسلمانان نیز تأثیر مهمی دارد. تأثیرگذاری حج بر هویت مسلمانان، عمدتاً از دو جنبه است؛ هویت دینی و هویت فرهنگی. در زمینه هویت دینی، حضور در مناسک حج، پرسش های بنیادینی را برای افراد مطرح می کند و آنان را به پاسخ دادن یا یادآوری و توجه به پاسخ های آنها وامی دارد و از خواب غفلت بیدارشان می کند و بدین طریق، هویت دینی آنان را بازیابی و تثبیت می کند. همچنین انجام دادن مناسک حج، برخورداری از هویت اسلامی را به فردفرد زائران خانه خدا القا می کند و آنان را از غیر مسلمانان متمایز می سازد و بدین طریق، مسلمانان را از هویتی غیر از سایر مؤمنان به خداوند، برخوردار می کند. اما در زمینه هویت فرهنگی، مسلمانان با انجام دادن مناسک حج، مؤلفه های مهم هویت فرهنگی؛ از قبیل دین، زبان، تاریخ، و عامل روان شناختی را در وجود خود تحکیم و تثبیت می کنند و از این طریق هویت فرهنگی خود را تقویت می نمایند. تقویت هویت فرهنگی مسلمانان، تحکیم و گسترش هویت فرهنگی جامعه اسلامی را به دنبال می آورد.

حج به عنوان عبادتی جمعی، که مسلمانان از همه اقطار عالم در آن حضور می یابند و آنجا با یکدیگر در ارتباط و کنش متقابل قرار دارند، از ابعاد جامعه شناختی مهمی برخوردار است و از این جهت قابل بحث و مطالعه است؛ چنان که بعضی از نویسندگان نیز به تألیف و تحقیق درباره جنبه جامعه شناختی حج پرداخته و آن را حائز اهمیت ویژه دانسته اند. یکی از مباحث مطرح در این زمینه، آثار و کارکردهای جامعه شناختی حج است. نگاهی گذرا به مناسک و اسرار حج و تطبیق آن با مفاهیم جامعه شناختی، برخی از کارکردهای جامعه شناختی حج را در برابر دیدگان ما قرار می دهد. برخی از مهم ترین این کارکردها از این قرارند: تأثیرگذاری بر ارتباطات اجتماعی مسلمانان، افزایش انسجام اجتماعی مسلمانان، تقویت امنیت اجتماعی جهان اسلام، ایفای نقش در اعتماد اجتماعی مسلمانان، افزایش پویایی جامعه اسلامی، تقویت کنترل اجتماعی در جامعه، افزایش نشاط اجتماعی در جامعه، جهت دهی به قشربندی اجتماعی مسلمانان، و تقویت ارزش ها در جامعه اسلامی.

پیشینه و اهداف: سود آوری یکی از مهم ترین شاخص های عملکرد شرکت های بیمه است، زیرا نشان دهنده توانایی بیمه گر (شرکت بیمه) برای سرمایه گذاری و رشد آن است و ناظران با تکیه بر ویژگی های مالی در رابطه با سودآوری، بقای بیمه گر را تعیین می کنند. در سال های اخیر، محققان از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) به طور گسترده ای برای ارزیابی عملکرد انواع مختلف شرکت های بیمه استفاده کرده اند. سودآوری نیز به دلیل کاستی نسبت های مالی متعارف در بسیاری از مطالعات، با روش های تحلیل پوششی داده ها اندازه گیری می شود. با توجه به رشد سریع صنعت بیمه در کشور ایران و ضرورت بررسی بیشتر سودآوری صنعت بیمه اموال (غیرزندگی) در ایران و گسترش تحلیل پوششی، تحقیق حاضر انجام شده است.روش شناسی: این مطالعه به بررسی تحول و عوامل تعیین کننده سودآوری 18 شرکت بیمه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال های 1393 تا 1400 می پردازد، اطلاعات این شرکت ها در دوره پژوهش کامل و در دسترس هستند. در این مطالعه سودآوری به وسیله تحلیل پوششی داده ها اندازه گیری می شود. علاوه بر این، مدل برآوردگر توبیت نیز برای مطالعه و بررسی تأثیر اندازه شرکت، سن شرکت و تنوع محصول بر سودآوری بیمه گران استفاده می شود تا فرضیه ها آزمون و بررسی شود..یافته ها: نتایج تجربی اهمیت ترتیب مناسب هزینه ها و درآمدها برای بیمه گر را نشان می دهد؛ همچنین نتایج نشان می دهد که اندازه شرکت، سن شرکت و تنوع محصول با سودآوری رابطه معناداری ندارند.نتیجه گیری: شرکت های بیمه باید ساختار مخارج و انواع مختلف کسب و کار خود را به درستی ترتیب دهند. ترکیب اشتباه مخارج ورودی و درآمد خروجی به شکست در دستیابی به حداکثر نسبت سود منجر می شود. ازاین رو، ازیک سو، ساختار هزینه های یک شرکت بیمه باید بهینه شود. از سوی دیگر، به جای اتکای بیش از حد بر عملکرد ادغام ریسک و ریسک، باید انواع مختلف کسب و کار را در نظر گرفت. این مطالعه به درک بهتر عملکرد شرکت های بیمه کمک می کند تا موقعیت نسبی سودآوری خود را در صنعت درک کند و نیز راهبردهای هدفمند را تدوین کند، و برای دولت کمک کننده است که درک بهتری از توسعه صنعت داشته باشد و سیاست های مربوطه را تدوین کند.

امروزه مدیران، به ویژه مدیران منابع انسانی به عنوان شاخص ترین هدایت کنندگان برنامه های توسعه شناخته می شوند و در صورتی می توانند این امر را به شیوه ای مطلوب اجرایی نمایند که از روحیه یادگیری و برنامه ای مدون برای طی مسیر تعالی فردی برخوردار باشند. این پژوهش با هدف ارائه الگوی برنامه توسعه فردی مدیران منابع انسانی صنعت بانکداری و تبیین اجزا و مؤلفه های برنامه توسعه و روابط میان آن ها صورت پذیرفته است. با ورود به قرن بیست و یکم، از نیروی انسانی به عنوان شریک استراتژیک و باارزش ترین سرمایه سازمان یاد می شود. هدف از انجام این تحقیق بررسی نقش شریک استراتژیک بر روی مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی در میان سازمان ها بوده و تحقیق حاضر از نوع توصیفی و مروری است. واژه های منابع انسانی، شریک استراتژیک، مزیت رقابتی، عملکرد سازمانی، صنعت بانکداری ایران در پایگاه های اسکوپوس، پروکوئست، الزویر، اسپرینگر، امرالد و گوگل اسکولار جست وجو شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که مدیر ارشد منابع انسانی بر مزیت عملکرد سازمانی از طریق مزیت رقابتی پایدار در صنعت بانکداری ممکن است تأثیر داشته باشد.

   این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش راهبردی مقابله ای بر کاهش اضطراب و افسردگی دانش آموزان دختر متوسطه کم توان ذهنی می باشد. روش تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ اجرا نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گواه بوده است. جامعه آماری را دانش آموزان دختر کم توان ذهنی در دوره متوسطه شهر اراک که جمعیت این دانش آموزان 65 نفر بوده است. حجم نمونه این پژوهش با توجه به آمار پایین دانش آموزان کم توان ذهنی از طریق شمارش کامل آزمودنی ها بود، در مرحله بعد حجم نمونه تعداد 36 نفر از دانش آموزان دختر کم توان ذهنی که دارای نشانه های ناهنجاری رفتاری بودند در دو گروه آزمایشی و گواه بصورت تصادفی قرار داده شدند. ابزار تشخیص اضطراب و افسردگی آزمون وود ورث بوده است. روش آماری تحلیل داده ها در بخش میدانی از طریق آمار توصیفی و آمار استنباطی تحلیل کوواریانس صورت گرفته است. مهمترین نتایج بدست آمده حاکی از آن است که 65 درصد از دانش آموزان دختر کم توان ذهنی دارای علایمی از اضطراب و افسردگی می باشند بین میانگین پس آزمون گروه کنترل و گروه آزمایش در مقیاس های افسردگی و اضطراب تفاوت وجود دارد ولی این تفاوتها چشم گیر نیست، بنابراین می توان نتیجه گرفت که برنامه آموزش راهبردهای مقابله ای بر کاهش افسردگی و اضطراب دانش آموزان دختر متوسطه کم توان ذهنی مؤثر بوده است.

هدف پژوهش حاضر تبیین و طراحی یک الگوی مفهومی اثر بخش نظام جبران خدمت در راستای سیاست های کلی نظام اداری می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای محسوب می شود و از نظر روش جمع آوری داده ها، آزمون فرضیه و نتیجه گیری، روش تحقیق از نوع توصیفی، پیمایشی و همبستگی است. جامعه هدف پژوهش حاضر شامل دو گروه می باشد. گروه اول شامل رؤسا و معاونین و خبرگان مدیریت منابع انسانی شرکت ملی گاز ایران به تعداد 30 نفر می باشند و گروه دوم شامل کلیه کارکنان رسمی شرکت ملی گاز ایران به تعداد 18802 نفر می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 377 به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیدند. همچنین جهت جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است که پایایی پرسشنامه ها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و روایی آنها نیز با استفاده از دو روش روایی محتوایی و روایی سازه محاسبه و تأیید گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش ها و آزمون های آماری در دو سطح توصیفی و استنباطی نظیر آزمون ضریب همبستگی، آزمون t تک متغیره، آزمون کولموگراف- اسمیرنوف و تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد و نهایتاً براساس تحلیل های انجام گرفته مدل بومی و اثر بخش نظام جبران خدمت در راستای سیاستهای کلی نظام اداری برازش و ارائه گردید. همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد که بین نظام جبران خدمت و مؤلفه های آن با متغیر وابسته یعنی مدل اثر بخشی نظام جبران خدمت رابطه معنی داری وجود داردو همچنین بین سیاست های کلی نظام اداری با متغیر وابسته یعنی مدل اثر بخشی نظام جبران خدمت رابطه معنی داری وجود دارد.

دوره اول خلافت عباسی که حدود یک قرن از سال ۱۳۲ تا ۲۳۲ هجری قمری به طول انجامید، به عنوان باشکوه ترین دوران این خلافت شناخته می شود و مورخان از آن به عنوان عصر طلایی یاد می کنند. در این دوره، حدود ۹ خلیفه به حکومت رسیدند و نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی ایفا کردند. در این دوران، استفاده از قدرت سخت و سرکوب اجتماعی به عنوان یکی از محورهای اصلی سیاست های حکومتی مورد توجه قرار گرفت. عباسیان با ارائه صبغه ی دینی به عملکرد خشن و بی رحمانه خود در کشتار و شکنجه مخالفان، تلاش کردند تا این اقدامات را مشروع جلوه دهند؛ هرچند که شرع اسلامی چنین عملکردهایی را تأیید نمی کند. این سیاست به ویژه در زمان خلافت منصور و هارون الرشید به اوج خود رسید؛ زمانی که آن ها با چرخش به سوی اندیشه های تسنن و عرب گرایی و فاصله گرفتن از ایرانیان، تلاش کردند پایه های قدرت خود را مستحکم کنند. از جمله قربانیان این چرخش سیاسی، بزرگان علوی و وزیران ایرانی از خاندان های بزرگی نظیر آل برمک بودند. تقریباً همه نیروهای مخالف عباسیان شامل بقایای امویان، خوارج، ایرانیان، علویان و امامان شیعه و پیروان آنان، تحت سرکوب عباسیان قرار گرفتند.سوال اصلی: چگونه استفاده از قدرت سخت و سرکوب اجتماعی توسط عباسیان بر پایداری و مشروعیت حکومت آنان تأثیر گذاشت؟فرضیه پژوهش: استفاده از قدرت سخت و سرکوب اجتماعی توسط عباسیان، با وجود تلاش برای مشروعیت بخشی دینی به این اقدامات، منجر به کاهش حمایت مردمی و افزایش نارضایتی در میان گروه های مختلف اجتماعی شد که در نهایت به تضعیف پایه های حکومت آنان انجامید.

زمینه و هدف: جذب و بکارگیری نیروی انسانی با الهام از رویکرد استراتژیک نه تنها از معیارهای خاصی پیروی می کند، بلکه رکن اصلی یک سیستم مدیریت استراتژیک منابع انسانی در اکثر سازمان های در حال تغییر محسوب می شود.  هدف از انجام پژوهش حاضر، تبیین عوامل موثر بر ارتقاء برند سازی کارفرما در دانشگاه علوم انتظامی امین می باشد.روش : پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی؛ به لحاظ ماهیت، اکتشافی و از نوع توصیفی- تحلیلی با روش تحلیل محتوی کمی و کیفی است.  به منظور جمع آوری داده ها برای تحلیل محتوای کمی، روش کتابخانه ای که براساس کتاب ها و مقالات است، مورد استفاده قرار گرفت و داده ها برای روش کیفی دلفی از طریق انجام مصاحبه با متخصصان و خبرگان دانشگاهی جمع آوری گردید. متناسب با روش کیفی، نمونه گیری با روش هدفمند شروع شد و با نمونه گیری نظری و حداکثر تغییر پذیری انجام شد.یافته ها: با توجه به تحلیل داده ها در بخش تحلیل محتوای کمی ادبیات مربوط به مقوله برندسازی کارفرما، مدل نظری پژوهش مشتمل بر شش متغیر جبران خدمت و مزایا؛ محیط و شرایط کاری؛ تعادل کار و زندگی؛ فرهنگ سازمانی؛ شهرت سازمانی و شرایط استخدام و اشتغال ارائه گردید.  تحلیل داده ها در بخش روش دلفی نشان داد که متغیر جبران خدمات و مزایا دارای بیشترین اهمیت و متغیر شرایط استخدام و اشتغال دارای کمترین اهمیت در بین خبرگان دانشگاه علوم انتظامی امین  می باشند.نتیجه گیری: عوامل شناسایی شده موثر بر برندسازی کارفرما در این پژوهش، بسیار فراگیرتر از پژوهش های پیشین بود. همچنین ارزش افزوده ای بر پژوهش های پیشین برندسازی کارفرما اضافه شد و مدل مفهومی توسعه یافته ای پیرامون برندسازی کارفرما در دانشگاه برای اولین بار طراحی شد.

موفقیت سازمان برای پایداری محیط زیست به رفتارهای سبز کارکنان وابسته است. یکی از چالش های مهم سازمان ها نحوه ادغام سیاست های محیط زیست در فعالیت های منابع انسانی است. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل نقش مدیریت منابع انسانی سبز در پیش بینی رفتار سبز کارکنان با توجه به نقش تعدیل کنندگی دانش محیطی مدیران بود. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش پژوهش، پیمایشی از نوع اکتشافی است. جامعه آماری مورد مطالعه این تحقیق، کلیه شرکت های فعال در شهرک های صنعتی ارومیه که تعداد 113 شرکت بودند و همه آنها با روش سرشماری به عنوان نمونه آماری تعیین شدند. جهت گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه ساختارمند استفاده شده است که روایی محتوایی آن توسط خبرگان تایید و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ 0.85 محاسبه شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و مدلسازی معادلات ساختاری بهره گرفته شده است. برای انجام آزمون های مربوطه از نرم افزار AMOS استفاده شده است. با توجه به یافته های این مطالعه، دانش محیطی به عنوان تسهیل کننده بین مدیریت منابع انسانی سبز و رفتار سبز کارکنان عمل نمی کند. ولی مدیریت منابع انسانی سبز بر رفتار سبز کارکنان موثر می باشد. با این حال، مدیریت منابع انسانی سبز یک مفهوم نوظهور است که شایسته توجه بیشتر است. کارمندان و سازمان ها باید تغییرات بیشتری ایجاد کنند تا اطمینان حاصل شود که فرآیندهای سبزسازی در تمام فعالیت های خود اجرا می شوند.

حج در میان عبادات خداوند از جایگاه والایی برخوردار است و قرآن کریم و روایات بر بعد عبادی حج تأکید ویژه دارند. با این حال کارکرد حج، فقط در این بعد خلاصه نمی  شود. حج با ویژگی  های خاص خود می  تواند کارکردهای بسیاری برای مسلمانان و جامعه اسلامی در پی داشته باشد و هدف از حج نیز آن است که مسلمانان به این منافع ( لِیَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم ) دست یابند و نقش آن در تقویت تحول فرهنگی جهان اسلام از جایگاه والایی برخوردار باشند. هر فرهنگی در جهان، خود را از طریق فرایند بی  پایان دادوستد شکل داده است؛ چراکه فرهنگ، هویت پویا و پایداری است که دائماً در حال بسط و گسترش است.. بر این اساس حج می  تواند به طور مستمر بستر و زمینه تحول فرهنگی جامعه اسلامی را فراهم کند. حج مى  تواند: 1. در تحول معنوی و دینی جوامع اسلامی نقش ایفا  کند؛ 2. زمینه  ساز تقویت آموزه  ها و ارزش  های اجتماعی اسلام در جامعه  شود؛ 3. ارتباط و تعامل اجتماعی مسلمانان با یکدیگر را اصلاح و تقویت  کند؛ 4. انحرافات فکری و عقیدتی در جامعه اسلامی را اصلاح  کند و موجب نزدیک  تر شدن دیدگاه  های آنان به یکدیگر  شود؛ 5. از کجروی  ها در جامعه پیشگیری  کند؛ 6. خودباوری فرهنگی مسلمانان را تقویت  کند؛ 7. موجب تقویت اعتماد اجتماعی مسلمانان  شود.

در این پژوهش پس از تبیین مسئله بقیع ضمن بازشناسی ضرورت طرح آن در کتب درسی آموزش و پرورش براساس دو سند بالادستی کشوری بیانیه گام دوم انقلاب و سند تحول در کتب درسی آموزش و پرورش و اشاره به جایگاه خالی آن در مطالب کتاب های درسی، به بودجه بندی مطلوب آن از نظر تعلیم و تربیت برای جانمایی و افزایش این مطلب درکتب درسی،پرداخته شده است. این پژوهش یک پژوهش بینارشته ای و مبتنی بر داده های کتابخانه ای و از نوع بنیادین است. نتیجه این پژوهش که تبیین ارتباط پرداختن به مسئله بقیع براساس دو سند بیانیه گام دوم و سند تحول و گزارش فراوانی فعلی و پیشنهاد جانمایی مطالب مرتبط با مسئله بقیع در کتب درسی به تفکیک مقاطع سنی مختلف است، از مهمترین دستاوردهای این پژوهش محسوب می شود که در نوع خود منحصر به فرد است.

در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی نقش حج به عنوان یک سرمایه فرهنگی، در رفع مشکلات فرهنگی جامعه اسلامی در ابعاد مختلف آن پرداخته شده است. فرهنگ از مقوله های بسیار مهم در همه جوامع است. از این رو، توجه به فرهنگ و رفع مشکلات آن در هر جامعه ای، امر بسیار مهمی تلقی می شود؛ و حج می تواند در این زمینه تأثیرگذار باشد. مشکلات فرهنگی جامعه اسلامی را می توان در سه حوزه خلاصه کرد: 1) مشکلات فکری عقیدتی، 2) مشکلات عبادی معنوی، و 3) مشکلات اخلاقی اجتماعی. نقش حج به عنوان سرمایه فرهنگی در حل مشکلات فرهنگی جامعه اسلامی را می توان در این موارد برشمرد: 1) تقویت عبودیت و معنویت در جامعه اسلامی، 2) تقویت درک و شناخت مسلمانان نسبت به تعالیم اسلامی، 3) کاهش جرائم و کجروی ها، 4) رفع انحرافات عقیدتی، 5) تقویت هویت تمدنی مسلمانان، و 6) رفع برخی از مشکلات اخلاقی در روابط اجتماعی مسلمانان. توجه به این نکته نیز لازم است که سخن از نقش حج در موارد پیش گفته به معنای آن نیست که این تأثیرات فقط به صورت خودکار انجام می گیرد و دست اندرکاران و مسئولان کشورها در این باره هیچ وظیفه ای بر عهده ندارند. ظرفیت حج در ارتقای سطح فرهنگی جامعه اسلامی، بسیار بیش از میزان تأثیرگذاری کنونی آن است. از این رو، متولیان امور فرهنگی جوامع اسلامی لازم است با بهره گیری از فرصت عظیم حج، در ارتقای فرهنگ جامعه اسلامی قدم بردارند.

قبرستان بقیع، از قدمی ترین و مهم ترین قبرستان های مسلمانان است که گروه عظیمی از بزرگان اسلام در آن به خاک سپرده شده اند و از این رو، عموم مسلمانان نسبت به زیارت آن اهتمام دارند. زیارت قبرستان بقیع، بدون شک یک عمل دینی و عبادی است. اما این عمل، فقط در این بعد خلاصه نمی شود. ویژگی های خاص قبرستان بقیع و نیز توجه مسلمانان به آن، این قبرستان را از ابعاد دیگری نیز برخوردار ساخته است که از مهم ترین آنها، بعد روان شناختی آن است. شناخت تأثیرات روان شناختی حج در کنار ابعاد دینی آن، راه را برای بهره گیری هر چه بیشتر از زیارت بقیع در جامعه اسلامی باز می کند و امکان تحلیل ابعاد دینی روان شناختی دیگر زیارت ها را نیز فراهم می نماید. تحقیق حاضر نشان داد مهم ترین کارکردهای دینی روان شناختی زیارت قبرستان بقیع عبارتند از: عبرت گیری از مدفونان در بقیع، یادآوری مصائب بزرگ تاریخ اسلام، ابراز محبت نسبت به خاندان پیامبر (ص) به ویژه بدون اسباب و عوامل مادی، برانگیختن اندوه شیعیان، قدردانی از بزرگان اسلام، احساس افتخار و نیز کوچکی در برابر اصحاب پیامبر (ص) و بزرگان اسلام، جلب توجه به گذشته در مسیر آینده، بیدارکننده مسلمانان، احیاگر روحیه فداکاری در راه دین، تقویت احساس نفرت و انزجار نسبت به دشمنان اسلام، تقویت اتحاد جهان اسلام، آشکارکننده زشتی تحجر و جمود. بدین ترتیب، در توجه به بقیع، نباید صرفا به تأثیر زیارت آن در اجر و ثواب اخروی اکتفا کرد. مسلمانان می توانند از این عمل جهت تحقق اهداف عالی اسلام بهره گیرند.

حج یکی از عبادات و آیین های بسیار مهم در اسلام است و قرآن کریم صریحاً مسلمانان را به انجام آن فرامی خواند و از سهل انگاری در انجام آن برحذر می دارد. تأثیرگذاری حج بر بعد اخلاقی - معنوی حج گزاران از جهات گوناگون صورت می گیرد. نگاهی به آیات قرآن کریم و روایات رسیده از معصومین (ع) ما را با آثار و دستاوردهای اخلاقی – معنوی حج برای حج گزاران آشنا می کند. این تحقیق نشان داد که آثار و فواید اخلاقی – معنوی حج را می توان در این موارد برشمرد: 1) حج موجب آمرزش گناهان می شود، 2) حج افراد را به خدا نزدیک می کند، 3) حج خضوع و خشوع افراد را در برابر خداوند افزایش می دهد، 4) حج موجب افزایش محبت خداوند در دل حج گزاران می شود، 5) حج، میل افراد به عبادت و بندگی و انجام کارهای نیک را افزایش می دهد، 6) حج موجب آراستگی افراد به فضایل اخلاقی و دوری آنان از رذایل اخلاقی می شود، 7) حج، مقاومت و ایستادگی افراد را در برابر امیال و خواسته های نفسانی تقویت می کند، و 8) حج موجب توجه بیشتر حج گزاران به مرگ و سرای آخرت می شود. آشکار است که با این فواید و نتایج بسیار عظیم اخلاقی – معنوی حج بر حج گزاران، شخصیت و به طور کلی سبک زندگی آنان به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.

هدف و زمینه: کشور ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی و مرزهای طولانی با کشورهای همسایه، از اهمیت راهبردی بالایی برخوردار است. با این حال، این موقعیت منجر به چالش های امنیتی متعددی نظیر قاچاق، تحرکات گروه های مسلح و ناهنجاری های اجتماعی شده است. این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر نظم و امنیت کشور و ارائه راهبردهای مؤثر در این زمینه انجام شده است.روش: پژوهش حاضر از نظر رویکرد، کمی و از نظر هدف، کاربردی است. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی انجام شده و داده ها با استفاده از روش های ترکیبی تصمیم گیری چندمعیاره فازی شامل دیمتل فازی (Fuzzy DEMATEL) و فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) تجزیه وتحلیل شده اند. جامعه آماری شامل ۱۲ نفر از خبرگان با بیش از ۱۰ سال سابقه در حوزه امنیت و نظم عمومی بوده است. روش نمونه گیری به صورت غیرتصادفی، هدفمند و گلوله برفی انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های تخصصی و مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده شد. داده های به دست آمده در سه مرحله دلفی فازی بررسی شدند و اجماع خبرگان با میانگین اختلاف کمتر از ۰.۲ حاصل شد. سپس با استفاده از روش دیمتل فازی، روابط علی و معلولی میان عوامل مؤثر بر نظم و امنیت تعیین شد و اولویت بندی نهایی با روش ANP انجام گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که از میان ۱۰ عامل اصلی شناسایی شده، تحلیل داده های امنیتی (با امتیاز نهایی 12/0)، امنیت سایبری (116/0) و سرمایه گذاری در زیرساخت های امنیتی (103/0) بیشترین تأثیر را بر نظم و امنیت دارند. همچنین، مشارکت اجتماعی (با تأثیر 849/8) به عنوان یکی از مؤثرترین عوامل شناخته شد. توسعه اقتصادی و نظارت الکترونیکی نیز به ترتیب تأثیرپذیری بالایی (025/8و 636/8) از سایر عوامل داشتند.نتایج: این پژوهش نشان داد که نیل به امنیت پایدار مستلزم ترکیب راهبردهای فناورانه، اقتصادی و اجتماعی است. تحلیل داده های امنیتی، امنیت سایبری و توسعه اقتصادی تأثیر قابل توجهی در کاهش تهدیدات و بهبود نظم عمومی دارند. بر این اساس، استفاده از فناوری های نوین و تقویت همکاری های بین نهادی توصیه می شود.