زنجان

سفرهای خودرو مبنا از مهم ترین عوامل آلودگی هوای شهرهای ایران می باشد. در این راستا، سیاست های مختلفی برای کاهش آلودگی هوای شهرها اتخاذ گردیده که عمدتاً عاری از هرگونه برنامه ریزی فضایی می باشند. در نظریاتی همچون شهر کم کربن، کاهش آلودگی هوا از طریق برنامه ریزی های فضایی همچون تغییر در فرم شهری جهت کاهش سفرهای خودرو مبنا مدنظر می باشد. سفرهای خودرو مبنا در شهر زنجان، مسئله تولید گازهای گلخانه ای را به معضل بزرگی در این شهر تبدیل کرده است؛ معضلی که با برنامه ریزی فضایی و تأکید بر ساختارهای فرم شهری، قابل تعدیل می باشد بنابراین در این مقاله به بررسی تأثیر فرم شهری در تولید سفرهای خودرو مبنا، با استفاده از روش های آمار فضایی پرداخته شده است. جهت نیل به این هدف، چنین فرض شده است که عناصر فرم شهری همچون ترکیب کاربری ها، دارای بیشترین نقش در تولید سفرهای خودرو مبنا می باشند؛ نوع تحقق در این مقاله کاربردی بوده و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی و همبستگی می باشد. نتایج حاصل از به کارگیری روش موران نشان می دهد که معیارهای به کاررفته دارای خودهمبستگی مکانی می باشند و استفاده از روش رگرسیون وزنی جغرافیایی جهت تحلیل ارتباط مندی متغیرها بسیار مفید می باشد. نتایج حاصل از رگرسیون وزنی جغرافیایی نشان می دهد که معیار تراکم جمعیتی با ضریب اهمیت 0.31 دارای کمترین اهمیت در الگوی سفر شهری بوده و معیار ترکیب کاربری ها و تراکم خیابان ها به ترتیب با ضریب اهمیت 0.46 و 0.49 دارای بیشترین اهمیت در الگوی سفر شهری می باشند. بر این اساس می توان چنین نتیجه گرفت که معیارهای فرم شهری دارای تأثیر بیشتری در تولید سفرهای خودرو مبنا شهری می باشند و باید بیشتر موردتوجه مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گیرد

حس تعلق به مکان نمودی از حس انسان به فضایی است که با آن روابط عاطفی برقرار کرده و از بودن در آن احساس سرزندگی توأم با دل بستگی و وابستگی می کند. بنیان روش این تحقیق به صورت ترکیبی (کیفی و کمی) مبتنی بر روش تفسیری و آماری پایه گذاری گردیده است. شیوه گردآوری داده های به صورت کتابخانه ای - میدانی (مصاحبه، مشاهده و پرسش نامه) می باشد. جامعه موردمطالعه دربرگیرنده استفاده کنندگان فضاهای عمومی بافت مرکزی شهر زنجان می باشد که در نمونه ای با حجم 380 موردمطالعه شده است. شاخص های پژوهش شامل چهار مؤلفه اصلی هویت مکان، دل بستگی مکان، وابستگی مکان و پیوند اجتماعی است. تجزیه وتحلیل داده ها به روش تفسیری مبتنی بر استقرا و کمی مبتنی بر رگرسیون چندمتغیره منطبق بر ساختار تحلیل مسیر و مدل تعقیبی می باشد. نتایج نشان می دهد فضاهای عمومی با کارکردهای مختلف در بافت مرکزی شهر زنجان علی رغم گرایش به مطلوبیت متفاوت از هم عمل نموده و فضاهای با عملکرد جمعی حس تعلق مکانی بیشتری ایجاد می نمایند. حس تعلق مکانی در دو وجه حس به مکان اصلی و حس به مکان پیرامون شکل گرفته است که شدت آن به تناسب قشربندی اجتماعی از کانون به پیرامون کمتر شده، ولی به اضمحلال کامل نمی رسد. رگرسیون چندمتغیره در سطح اطمینان 95 درصد با اثرگذاری 96 درصد مسیر شاخص های حس تعلق مکانی را تبیین نموده و مدل تعقیبی تفاوت معنادار متغیرهای حس تعلق مکانی در کارکردهای مختلف فضا با سطح معناداری قابل قبول (pvalue= 0/03) را نشان می دهد. یافته ها بیان می دارد ساختار فعالیت و حس مکان به تناسب نوع عملکرد فضا متفاوت از هم می باشند طوری که مکان های واقع در فضاهای با عملکرد مشابه دارای حس تعلق همسان با حداقل اختلاف معناداری باشد. لذا تنوع کارکردهای فضا، اثرگذار بر میزان حس تعلق محلی بوده و متناسب با نوع عملکردی فضا شدت و ضعف می گیرد.

در شهر زنجان 99/4 متر مربع سرانه فضای سبز وجود دارد و با سرانه 8 متر مربع برای هر شهروند در طرح تفصیلی، 01/3- مترمربع کسری سرانه فضای سبز شهری را نشان می دهد . پیامد این کمبود ، خود را در تغییر کاربری اراضی کشاورزی به شکل باغشهر در شهر زنجان نشان داده است. هدف پژوهش حاضر نیز که به روش توصیفی – تحلیلی با رویکرد اکتشافی انجام شده است و از نظر هدف از نوع کاربردی است ؛ نگرشی مجدد به نظریه باغشهر می باشد . جامعه آماری پژوهش نیز کارشناسان اداره راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی شهر زنجان و اساتید جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریزکه براساس روش گلوله برفی 30 نفر انتخاب شدند . در مرحله اول متغیرهای کلامی بصورت اعداد فازی مثلثی تعریف شدند ، سپس تحلیل داده های میدانی که شامل مصاحبه ها و پرسش نامه های باز بودند به روش تحلیل محتوای کیفی طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی(گزینشی) انجام شد که در 12 مقوله ابتدایی شناسایی شدند . در مرحله کد گذاری محوری بین مقوله های ابتدایی ارتباط برقرار شد و مقوله ها در قالب 6 مقوله ی محوری دسته بندی شدند . در مرحله کدگذاری انتخابی( گزینشی ) ، مقوله های محوری شناسایی شده بصورت نظام مند و در قالب 3 طبقه کلی دسته بندی شدند. با توجه به اینکه میزان اختلاف نظر خبرگان در دو مرحله اول و دوم دلفی کمتر از حد آستانه خیلی کم(2/0) بدست آمد ، نظر سنجی در این مرحله متوقف شد . ضعف مدیریت شهری ، ضعف قوانین سازمانهای شهری ، مدیریت ناکارآمد ، نبود شفافیت های قانونی و وجود بندها و تبصره های مختلف درباره تغییر کاربری اراضی، از عوامل ایجاد کننده و به چالش کشیده شدن مساله باغشهر در شهر زنجان بوده اند. لذا شفاف سازی قوانین و نقش آن در جلوگیری از تغییر کاربری اراضی و کاهش موازی کاری بین سازمانهای دولتی پیشنهاد می گردد.

در شهرستان های زنجان و ایجرود و بخش هایی از ابهر، طارم و ماهنشان استان زنجان، دره های فراوان و متعددی وجود دارد. این مقاله به بررس ی و مطالعه ی شاخص های مورفوتکتونیکی برخی از این دره ها با در ن ظر داشتن ساختمان زمین شناسی پرداخته است. بدین منظور ابتدا دره های منطقه ی مورد مطالعه بر اساس فرم و ساختمان تقسیم بندی شد. از مجموع 149 دره شناسایی شده، 37 دره ساختمان عمود بر گسل، 9 دره در هر یک از ساختمان های موازی گسل، گسلی و عمود بر تاقدیس، 10 دره در ساختمان عمود بر ناودیس، 6 دره در ساختمان موازی با ناودیس، 5 مورد در ساختمان ترکیبی از گسل با ناودیس یا تاقدیس ( دره های ترکیبی) و 64 دره ی باقی مانده به عنوان دره های سایر معرفی گردید. برای تعیین مقدار فعالیت نئوتکتونیکی دره ها از شاخص های مورفوتکتونیک مثل گرادیان طولی رودخانه ( SL)، عدم تقارن حوضه ی زهکشی ( AF)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (VF) و شاخص میزان پیچ و خم رودخانه ( S) استفاده شد. نتایج بررسی ها حاکی از آن است که منطقه ی مطالعاتی از نظر شاخص ( SL) در همه ی طبقات انتخابی غیرفعال بوده، کمترین مقادیر SL با کم عمق ترین دره ها و مقادیر بالای آن بر عمیق ترین دره ها منطبق است. میانگین شاخص (VF) در هر  یک از زیرحوضه ها نشان می دهد؛ که طبقه های ترکیبی و عمود بر گسل مابین یک و دو قرار داشته و نیمه فعال است؛ اما در سایر طبقات کوچک تر از یک بوده و تکتونیک فعال می باشد. همچنین منطقه از نظر حوضه ی زهکشی، نامتقارن است که علت آن فعال بودن منطقه از نظر شاخص ( AF) است. پایین بودن شاخص ( S) در همه طبقات مبین مستقیم بودن رودخانه و جوان و فعال بودن منطقه است. بررسی همچنان حاکی از این است که سایر دره ها از فعالیت نئوتکتونیکی، کمتر متأثر شده اند.

صنایع دستی علی رغم داشتن مقیاس مکانی محلی، تکمیل کننده مقیاس کلان چرخه گردشگری مبدأ - مقصد می باشند. توسعه و سازماندهی این صنایع در گردشگری شهری، آغازگر شناساندن هویت و فرهنگ مقصد بوده و با پسایند اقتصادی مفهوم می یابد. ازبین رفتن هویت مبتنی بر ساخت و تولید صنایع دستی محلی در خیابان های مرکز شهر عاملی است بر اضمحلال آن ها و بازساخت هویت سنتی آن سبب ساز بازتولید گردشگری می باشد. هدف این پژوهش بررسی نقش صنایع دستی بر بازساخت گردشگری محورهای تاریخی شهر است. روش تحقیق توصیفی - تبیینی بوده که بر ماهیت کاربردی استوار است. گردآوری داده ها با روش کتابخانه ای - میدانی انجام گرفته است که در روش میدانی با تکمیل پرسش نامه گردشگران به میزان 140 نفر داده ها اخذ گردید. بازساخت گردشگری صنایع ظروف مسی خیابان مسگرها (توحید) شهر زنجان با چهار مؤلفه اصلی برندسازی، کیفیت کالبدی، وفاداری و خاطره ذهنی تبیین شده است. داده های جمع آوری شده در نرم افزار SPSS پیاده گردیده، سپس با روش کمی مبتنی بر آمار توصیفی (گرایش مرکزی و پراکندگی) و استنباطی (همبستگی و مدل ساختاری تحلیل مسیر) تجزیه وتحلیل داده ها انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد بازساخت گردشگری در محورهای تاریخی شهر مبتنی بر احیاء صنایع دستی سنتی مستقر در آن باید باشد. مدل آماری نشان داد که شاخص های بازساخت گردشگری مبتنی بر صنایع دستی در محور مسگرهای زنجان در حد متوسط رو به مطلوب می باشد. درعین حال همبستگی شاخص های بازساخت گردشگری با همدیگر دارای ارتباط مثبت با اثر متفاوت بازساختی می باشند طوری که وفاداری و برندسازی بیشترین اثر را در بازساخت گردشگری دارند. 

پایداری مناسبات سنتی و عدم توسعه ساختار اقتصاد در دوره قاجار، از عوامل زوال و بروز بحران های اجتماعی و اقتصادی بود. این نابسامانی بر گروه های مختلف تأثیر گذاشت و به سختی معیشت و امور زندگی انجامید. طلاب به عنوان یکی از گروه های پایین جامعه، تحت نظر و حمایت مدارس دینی، به فراگیری و آموزش علوم می پرداختند و غالباً با وجوهات شرعی گذران زندگی می کردند؛ اما بحران های اقتصادی با کاهش درآمدهای عمومی جامعه و در نتیجه کمی وجوهات، بر زندگی طلاب تأثیر مستقیمی گذاشت و آنان را به کسب درآمدهای نامتعارف کشاند. در زنجان مسجد جامع به عنوان مهم ترین و بزرگ ترین مدرسه دینی، دارای بیشترین طلبه بود و آنان به مانند سایر مناطق، چالش ها و مشکلات معیشتی داشتند. در پژوهش حاضر این سؤال مطرح است که با توجه به وضعیت نامطلوب اقتصاد در دوره قاجار، طلاب مسجد جامع چگونه و با چه شیوه هایی (نامتعارف) کسب معاش می کردند و با چه موانع و چالش هایی روبه رو بودند. فرضیه پژوهش این است که با توجه به محل مصرف درآمد موقوفات مسجد که رسیدگی به وضعیت مدرسه و پرداخت حقوق مدرسان و محصلان را شامل می شد، طلاب به متولیان و سایر گروه های مدعی تولیت نزدیک و وابسته شدند و با هدف رفع چالش های معیشتی، به آنان در مقابل گروه های مدعی یاری رساندند. براساس یافته های تحقیق، طلاب در سال های سختی زندگی با تصدی مشاغل حکومتی، نایبی و پیشکاری، تبلیغ، کدخدایی در روستاها، هرج ومرج و دخالت در کار دارالحکومه و وابستگی به محاکم شرع، نیازهای زندگی را تأمین کردند. این مقاله با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اسناد سازمان های دولتی، خصوصی و شخصی، مقالات و نسخ خطی، به روش توصیفی تبیینی موضوع را بررسی کرده است.

کرونا ویروس از هر نظر دنیا را برای همیشه تغییر داده و نقش بسزایی در توقف این تحرک اجتماعی بزرگ(گردشگری)، سفرهای بین المللی، تقاضای گردشگری و صنعت مهمان نوازی داشته است. چنانکه حتی اقتصادهای توس عه یافته و مس تحکم هم از اثرات مخرب ناش ی از مبارزه با این ویروس در امان نمانده اند وآنها نیز به خصوص در بخش های مربوط به خدمات دچار بحران جدی ش ده اند. با این ضرورت، تحقیق حاضر درصدد بازشناسی محرک های موثر بر رقابت پذیری سفر وگردشگری برای دوران پساکرونا خواهد بود. بر این اساس تحقیق حاضر سعی دارد با تلفیق روش مورفول و متاسوات الگوهای رقابت پذیری گردشگری خلاق را در شهر زنجان مشخص سازد. برای این منظور نیز براساس مطالعات اسنادی، کتابخانه ای، میدانی نه عامل در 27 وضعیت شناسایی شده اند که جهت تحلیل وضعیت های آینده از نرم افزار مورفول و متاسوات و برای تعیین الگوهای رقابت پذیری گردشگری خلاق از متاسوات استفاده شده اند. لازم به ذکر است که نمونه مورد استفاده در تحقیق حاضر خبره محور و به میزان (تعداد 15) نفر بوده است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که وضعیت آینده گردشگری خلاق در شهر زنجان وضعیت نامطلوب داشته است، در این راستا الگوهای توان یابی رقابت پذیری گردشگری خلاق در این شهر در جهان پسا کرونا به شرح زیر بوده اند: اهتمام به امکانات ارتباط شهر با دیگر استان ها و بهبود خدمات الکتریکی- برقی شهر به عنوان عامل تقلیدناپذیر، توجه به نیروی متخصص و قیمت گذاری مناسب محصولات برای عرضه به گردشگران به عنوان الگوهای متناسب با استراتژی گردشگری، و در نهایت شیوع ویروس کرونا، تحریم های آمریکا و بی توجهی به ذینفعان گردشگری به عنوان تهدید شناسایی شده اند.

با توجه به شرایط کنونی کشور و ضعف طرح های توسعه شهری در عدم توجه به نظام باغشهری و از بین رفتن اراضی مرغوب کشاورزی به نام باغشهر و گسترش ساخت و سازها دراین اراضی ، در حال حاضر شهرهای کشورشرایط مساعدی را از نظر پایداری دارا نمی باشند.لذا با آسیب شناسی طرح های توسعه شهری در شهر زنجان می توان ادعا کرد طرح های توسعه شهری با این شکل و شرایط قابلیت تبدیل کردن شهرها به شهر پایدار را دارا نمی باشند. لذا در زمینه شناسایی علل عدم کارآمدی طرح های توسعه شهری از رویکرد آمیخته استفاده شد، که ترکیبی از دو روش کمی و کیفی است. داده ها نیز از منابع اولیه و ثانویه بدست آمد.منابع اولیه با استفاده از پرسشنامه، مصاحبه های ساختاریافته و نیمه ساختاریافته، بحث گروهی متمرکز (FGD) و مشاهده جمع آوری شد. و داده های ثانویه از کتاب و منابع اینترنتی نظیر مقالات ، پایان نامه ها و... جمع آوری گردید. انتخاب نمونه های مورد مطالعه (30 نفر) بصورت هدفمند ( غیر تصادفی) از مطلعین و متخصصین موضوع مورد بحث به روش گلوله برفی ( زنجیره ای) گزینش شده است. و در نهایت یافته ها بصورت نظریه زمینه ای ارائه شده است. بنابراین در مجموع از نتایج بدست آمده ، مقوله عدم واقع بینی در برنامه ریزی و ارائه پیشنهادات غیر منطقی - عدم توجه به عوامل اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی در برنامه ریزی بیشترین درصد را دارا بودند . می توان نتیجه گرفت، محتوا و مقصود طرح های توسعه شهری ، شهر را به سمت شکل گیری " شهر پایدار " به نحو مطلوب سوق نمی دهد. بعبارت دیگر محتوای طرح های توسعه شهری به نحو مطلوب و کامل هدفمند و کارآمد نیست. لذا نگرشی اساسی و تجدید نظری جدی در تهیه و اجرای طرح های توسعه شهری پیشنهاد میشود.

مقدمه: در نظام نوین اقتصادی اصولاً محل تولید از محل فروش جدا شده و ساختار منسجم تری ایجاد کرده است. این مهم در صنایع دستی مقداری متفاوت عمل کرده و معمولاً محل فروش و تولید یک مکان است. در این بین، محورهای شهری به ویژه محورهای مرکزی شهر به تناسب نوع کارکرد آن، محل تولید و فروش صنایع دستی مختص به خود است. کارکرد اقتصادی محورهای شهری در بخش صنایع دستی به تدریج الگوی مشخص پیدا کرده و سازمان کارکردی مخصوص به خود پیدا می کند. محورهای شهری قدیمی با فعالیت سنتی (صنایع دستی) که در گذر زمان فرسوده و دچار اضمحلال کارکردی شده اند با برنامه های تجدید حیات فعالیت رونق می گیرند و ساختار کارکردی فعال را پذیرا می شوند. کارکردی که به دنبال تجدید هویت گذشته خود با رویکرد معاصر بوده و ضمن بازساخت حیات اقتصادی گذشته، پذیرای گردشگران نیز می شود. این پژوهش با هدف بررسی اثر تجدید حیات محورهای تاریخی هویتی شهر با رویکرد صنایع دستی به نقش احیای صنایع دستی در توسعه اقتصاد محلی محورهای شهری پرداخته است. بر این اساس، سؤال پژوهش این است که باز ساخت صنایع دستی در محورهای تاریخی شهر چگونه به رونق اقتصاد شهری منجر شده است؟ چالش های اقتصاد شهری مبتنی بر صنایع دستی در محورهای تاریخی چه عواملی بوده و راهبردهای توسعه آن چیست؟ مواد و روش هارویکرد پژوهش حاضر، از نوع تحقیقات کیفی استقرایی مبتنی بر روش پدیدارشناسانه تفسیری است که از رویکرد داده بنیاد استفاده کرده است. گردآوری داده ها با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته و بدون ساختار انجام یافته است. واحد جغرافیایی پژوهش دربرگیرنده اصناف مرتبط با صنایع ظروف مسی مستقر در خیابان مسگرهای شهر زنجان است. واحد اجتماعی پژوهش شامل فعالان صنایع ظروف مسی محور یادشده است. داده ها بر اساس نمونه گیری هدفمند و نظری شامل 24 فعال مستقر در خیابان مسگرها (توحید) بوده است. تحلیل داده به شیوه تفسیری استقرایی (از جزء به کل) در مدل داده بنیاد انجام یافته است، طوری که ابتدا داده ها کدگذاری باز (به تعداد 650 کد) شده، و با ادغام موارد مشترک و مشابه کدها تقلیل یافته، سپس با کدگذاری محوری، و در نهایت با کدگذاری انتخابی مقوله و مفاهیم اصلی استخراج شد. در چنین فرایندی مدل الگوواره ای حاصل از شرایط علّی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردی و درنهایت، پیامدی ترسیم و تبیین شد.یافته هاتحلیل داده بنیاد نشان داد مفاهیم اصلی خدمات و تسهیلات، برندسازی محصول و کیفیت کالبدی بنیان های تعیین کننده در اقتصاد محلی مبتنی بر صنایع دستی مس در محور مسگرهای زنجان است که در ارتباط با فضای شهری بافت مرکزی شهر عملکرد می یابد. عوامل علّی، زمینه ای و شرایط میانجی و راهبردی در ساختارهای قوت، فعال چالش، مانع و کندکننده در تحرک و پویایی اقتصاد محلی و یا در تناقض با آن اثرگذار بر روند و فرایند احیا و تجدید حیات اقتصاد محلی مبتنی بر صنایع دستی بوده اند. حاصل فرایند داده بنیاد در شرایط پیامدی مدل الگوواره ای نشان می دهد برند شدن صنایع دستی مس زنجان و پشتیبانی از آن با حضور جوانان، تحصیل کردگان، گردشگران رونق اقتصاد محلی را با پیامد مثبت و در سوی دیگر سازمان فضایی نامناسب، کیفیت کالبدی و خدماتی نامناسب محور، مسئله اصالت پذیری کالا، ذهنیت منفی و دوسویه صنعتگران و مدیریت شهری از جمله عوامل پیامدی منفی تأثیرگذار بر باز ساخت اقتصاد مبتنی بر صنایع دستی در محورهای مرکزی شهر بوده است. در راستای بهبود ساختار محور یادشده و تسریع بازساخت یادشده در محور مسگرها پیشنهاد می شود: مدیریت شهری در ارتباط با ساختار کالبدی محور و بافت پیرامون برنامه های عملیاتی و کاربردی هدفمندتری را اجرا کرده و با تغییر رویه فکری و ذهنی مدیریتی پیامدهای منفی را به پیامدهای مثبت کارکردی تبدیل کند. لزوم تهیه طرح های موضعی و موضوعی احیای بافت (متناسب با هویت ساختاری و کارکردی) از جمله ضروریات اولیه است. نتیجه گیریپیامدهای فعال بازساخت صنایع دستی مبتنی بر مسگری در خیابان یادشده ناشی از برند شدن صنایع دستی مس زنجان و پشتیبانی از آن با حضور جوانان، تحصیل کردگان، گردشگران رونق اقتصاد محلی، و در سوی دیگر سازمان فضایی نامناسب، کیفیت کالبدی و خدماتی نامناسب محور، اصالت پذیری کالا، ذهنیت منفی و دوسویه صنعتگران و مدیریت شهری از جمله عوامل منفی تأثیرگذار بر باز ساخت اقتصاد مبتنی بر صنایع دستی در محورهای مرکزی شهر بوده است.

تغییرات کاربری و پوشش زمین تحت تأثیر عوامل مختلفی در دهه های اخیر با شدت و گستردگی بی سابقه ای منجر به تخریب اکوسیستم ها به ویژه در نواحی پیراشهری شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تغییرات کاربری اراضی پیراشهری زنجان با تأکید بر باغ شهرها در سه دهه اخیر بود. پژوهش حاضر ازنظر روش تحقیق، توصیفی–تحلیلی و از نوع تحقیقات کاربردی است که با تکیه بر تصاویر ماهواره ای لندست 5، 8 و 9 در بازه زمانی 30 ساله از سال 1372 تا 1402 می باشد. برای طبقه بندی تصاویر ماهواره ای از روش طبقه بندی نظارت شده فازی استفاده شده است. نتایج نشان داد بیشترین رشد اراضی ساخته شده در فاصله سال های 1382 تا 1392 با 1193 هکتار رخ داده و در سال های اخیر روند آن کندتر شده است. باغات ابتدا افزایش و سپس از سال 1392 کاهش یافته اند. هم چنین، منابع آبی و اراضی کشاورزی پس از یک دوره افت، در سال 1402 بهبودیافته اند. در مقابل، مراتع یک روند مستمر کاهشی داشته است. این پژوهش بر اهمیت پایداری اراضی باغ شهرهای پیراشهری شهر زنجان تأکید دارد و لزوم استفاده از رویکردهای کارآفرینانه جهت پایداری در کشاورزی شهری پیشنهاد می کند. یافته ها نشان می دهد که سیاست گذاری و مدیریت دقیق کاربری اراضی باغ شهرها در پیرامون شهر زنجان می تواند از توسعه نامنظم جلوگیری کرده و تعادل فضایی ایجاد کند.

زمینه و هدف: در سال های اخیر و پس از وقوع انقلاب صنعتی چهارم در کنفرانس آلمان، محققان و صنعتگران به بررسی عوامل تأثیرگذار این انقلاب در صنایع مختلف پرداخته اند. از طرفی، به تأثیر این عوامل در بهبود وضعیت های پایداری در تولید پی برده اند. هدف اصلی مطالعه حاضر، توصیف ابعاد کلیدی انقلاب صنعتی چهارم، بررسی تأثیر این ابعاد بر پایداری محیط زیستی و اجتماعی شهری و اولویت بندی این ابعاد از لحاظ اهمیت در صنعت روی شهر زنجان است. بدین منظور پس از ارائه مدل مفهومی ابعاد تأثیرگذار انقلاب صنعتی چهارم بر پایداری محیط زیستی و اجتماعی، شش فرضیه پیشنهادی مورد آزمون قرار گرفتند. جامعه آماری مشتمل بر خبرگان و متخصصان صنعت با دانش و تجربه بالا بود که به دلیل نامعلوم و نامحدودبودن، با استفاده از جدول کوکران، تعداد 384 نمونه حاصل شد که در نهایت 410 پرسشنامه آنلاین جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفت. روایی محتوای سوالات پرسشنامه طراحی شده با نظرات خبرگان صنعت و محیط دانشگاهی موردتأیید قرار گرفت و پایایی پرسشنامه ها با نرم افزار SPSS، مقدار 823/0 حاصل شد.روش بررسی: روش پژوهش از لحاظ هدف و گردآوری اطلاعات از نوع کاربردی- توصیفی- پیمایشی است. خروجی آزمون فرضیه ها با رویکرد تحلیل مسیر و نرم افزار SPLS، نشان از تأیید تمامی فرضیات و تأثیرگذاری مثبت ابعاد در پایداری صنعت داشت و مقدار نیکویی برازش مدل، 302/0 محاسبه شد. در ادامه با روش میانگین حسابی موزون، ابعاد مذکور موردارزیابی مجدد خبرگان قرار گرفت و اولویت بندی ابعاد تعیین شد. نتیجه حاکی از آن است که "هوش مصنوعی" با بیشترین وزن در رتبه اول، و ابعاد "فناوری بلاکچین" و "اینترنت اشیا" در رتبه های دوم و سوم قرار گرفتند. همچنین بعد "رباتیک" با کمترین وزن در اولویت ششم اهمیت جای گرفت. در پایان پیشنهادهای کاربردی به صنعت ارائه شد.یافته ها و نتیجه گیری: نتیجه ارزیابی ها نشان داد که "هوش مصنوعی" با بیشترین وزن در رتبه اول، و ابعاد "فناوری بلاکچین" و "اینترنت اشیا" در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین بعد "رباتیک" با کمترین وزن در اولویت ششم اهمیت جای گرفت.

بازار سیار شبانه شهری بازاری است مبتنی بر ساختار اقتصاد غیررسمی که توسط دست فروشان در فضاهای پرتحرک شکل گرفته است و در تعامل با فضا خود را توسعه می دهد. ماهیت این بازار مبتنی بر اقتصاد خرده فروشی است و بررسی اثرات آن در توسعه اقتصاد شهری اهمیت و ضرورت دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثر تعاملی بین اقتصاد مبتنی بر خرده فروشی و کیفیت فضای شهری بافت مرکزی شهر زنجان تدوین یافته است. روش پژوهش از نوع کیفی مبتنی بر نظریه داده بنیاد است که با استفاده از روش استقرایی - تفسیری منطبق بر بنیان پدیدارشناسی تبیین شده است. جامعه آماری پژوهش فعالان اقتصادی (خرده فروشان) شبانه مستقر در بافت مرکزی شهری زنجان (پیاده راه خیابان امام و میدان انقلاب) هستند. روش گردآوری داده ها مشاهده و مصاحبه نیمه ساختاریافته است و حجم نمونه به شیوه اشباع داده ای 21 فعال اقتصادی را شامل می شود. تجزیه وتحلیل داده ها با مدل زمینه گرا در قالب کدگذاری باز، کدگذاری محوری و انتخابی است؛ به طوری که با ساخت مفاهیم و مقوله ها، عوامل علّی، زمینه ای، میانجی و راهبردی استخراج و شرایط پیامدی تبیین شدند. در نهایت، نتایج نهایی تحلیل ها در مدل پارادایمی ترسیم شد. یافته ها نشان می دهد تعامل بین کیفیت فضای شهر، حضور شهروندان و اقتصاد شبانه تعاملی چندسویه و اثرگذار بر یکدیگر است. شرایط پیامدی غیرفعال مانند رفتار قهرآمیز مدیریت شهری با فعالان، ضعف برنامه ریزی و سامان دهی، گسترش تدریجی، ظرفیت کنترل پذیری و رهاشدگی، کیفیت محیطی و حیات اجتماعی فضای شبانه را به تدریج دچار افت می کند.  از سوی دیگر، هم زیستی فعالان اقتصادی، حضور خانوادگی و گروهی شهروندان، کیفیت بخشی فضای محیطی بافت، حس تعلق مکان و فضا، پویا شدن فضای شبانه شهر، التقاط کار و فعالیت با گردش و تفریح شبانه به تعامل و وابستگی فضای شهر با بازار شبانه منجر شده است و ضمن توسعه اجتماعی، توسعه اقتصاد شهری را سبب ساز می شود.

امروزه مصرف انرژی نقش تعیین کننده ای در توسعه کمّی و کیفی زندگی بشر دارد. یکی از منابع تأمین انرژی، در راستای توسعه و رفاه اقتصادی و نیز کسب آسایش آب و هوایی گاز طبیعی است. این منبع تأمین انرژی، به ویژه در نواحی سرد کشور و نیز به منظور تأمین آسایش دمایی، نیازمند مدیریت صحیح است. مدیریت صحیح این منبع انرژی فسیلی از طریق آگاهی و پیش بینی از میزان تقاضای آن میسر است. بدین منظور تقاضای مصرف گاز طبیعی در شهر زنجان به عنوان یکی از شهرهای سرد ایران زمین موردبررسی و الگوسازی قرار گرفت. برای انجام پژوهش حاضر از دو گروه داده (عناصر آب و هوایی و میزان مصرف گاز طبیعی) برای یک دوره آماری 9 ساله (1400-1392) در مقیاس روزانه استفاده شده است. به منظور الگوسازی تقاضای مصرف گاز طبیعی در شهر زنجان از نرم افزار CurveExpert و نیز روش وایازی (رگرسیون) استفاده شد. بر اساس برازنده ترین الگو، عنصر دما به عنوان تنها متغیر مستقل در الگوی انتخابی جای گرفت. الگوی نهایی، وایازی چندجمله ای با ضریب همبستگی 94/0 (ضریب تبیین 03/89 درصد) اختیار شد. درصد افزایش مصرف گاز طبیعی به ازای یک درجه کاهش دما، از دمای 22 تا دمای 16 درجه بیشترین درصد افزایش و از دمای صفر تا 5- درجه کمترین درصد افزایش به ازای یک درجه کاهش دما رخ داده است. نقطه عطف و شروع مشکلات مربوط کمبود گاز طبیعی در شهرستان زنجان دمای کمتر از منفی 7 درجه تشخیص داده شد.