طراحی شهری

گردشگری فیلم به عنوان شاخه ای از گردشگری فرهنگی در حال ظهور است که ارتباط آن با محیط های شهری، پالایش و بازنمایی مطلوب محیط توسط سازمان های مدیریت مقصد و بازآفرینی فضاهای شهری نیازمند بررسی و تحلیل است. مقاله حاضر، پژوهشی است نظری با هدف بازخوانی و انگاره پردازی مفاهیمی که با وجود پیشینه ای چند دهه ای، تاکنون در حوزه ادبیات شهرسازی، طراحی شهری و گردشگری شهری کمتر مورد مداقّه بوده است. در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای انجام شده است، ارتباط میان زمینه گردشگری فیلم و طراحی شهری، و آن گاه بازآفرینی پهنه های فرهنگی-تاریخی مورد واکاوی قرار می گیرد. در این فرآیند، مفاهیم فضا و قلمرو همگانی، با همراهی نظریه مرحله آینه ای لاکان، و سه گانه فضایی لوفور، چارچوب مطالعه و تحلیل نقش سینما در شکل گیری تصاویر ذهنی از شهر و تجربه مقصد گردشگری را پایه ریزی می نماید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که جهان دیالکتیکی تکوین یافته در ذهن و تصوّر گردشگر فیلم می تواند در هم آفرینی فضای شهری نقش داشته باشد. برونداد این بازخوانی، در قالب نموداری مفهومی ارائه می شود که در آن آفرینش قلمرو فیلم پیمایی به مثابه نوعی از مکان که حلقه واسط میان اصالت و مصرف مقصد گردشگری فیلم است، مطرح می گردد. این پژوهش، با تکیه بر سه گانه های فضایی وارسی شده، بالقوّگی های طراحی شهری را در ارتباط با توسعه مقصد گردشگری فیلم شناسایی می کند، و می تواند در رفع شکاف موجود میان حوزه مطالعات گردشگری فرهنگی، فیلم و طراحی شهری راهگشا باشد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی معیارهای مهم محوطه سازی بیرونی در طراحی و ساخت اماکن و فضاهای ورزشی شهری، از دیدگاه استادان شهرسازی (گرایش طراحی شهری) سراسر کشور است.روش شناسی: روش پژوهش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی و از نوع زمینه یابی است که جمع آوری اطلاعات آن به صورت میدانی بوده است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی سراسر کشور در رشته شهرسازی (گرایش طراحی شهری) با مرتبه علمی استادیار و بالاتر به تعداد 37 نفر بود که از این میان بر اساس جدول تعیین حجم نمونه مورگان مجموعا 33 استاد به صورت تصادفی به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که پس از تایید روایی، پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ به میزان 83%، به دست آمد و با توزیع آن در میان نمونه های پژوهش به صورت ارسال به پست الکترونیکی استادان، داده ها جمع آوری شد. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی مانند فراوانی، حداقل، حداکثر، میانگین و انحراف استاندارد و در آمار استنباطی از آزمون های کلموگراف اسمیرنوف و t تک نمونه ای استفاده شد.یافته ها: نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل یافته ها نشان می دهد که از دیدگاه استادان شهرسازی (گرایش طراحی شهری) سراسر کشور، تمامی شاخص های محوطه سازی بیرونی مورد بررسی در این پژوهش که شامل ابعاد کالبدی، اجتماعی، فعالیتی و معنایی است، در محوطه سازی بیرونی اماکن و فضاهای ورزشی شهری مهم و تاثیر گذارند.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که اگرچه دیدگاه های ارائه شده در زمینه این موضوع در بسیاری از موارد واجد جنبه هایی مشترک بوده اند، اما با تثبیت اهمیت نقش های کالبدی، اجتماعی، فعالیتی و معنایی محوطه های بیرونی اماکن و فضاهای ورزشی (در قالب یک نوع فضای عمومی)، تاکید بسیار بر رویکردهای تامین امنیت، ایجاد فضاهای مناسب و کافی، امکان انجام فعالیت های متنوع و ایجاد سرزندگی و مفرح بودن در این گونه فضاهاست.

پردیس های دانشگاهی فضاهایی هستند که دانشجویان در آن ها همواره با تجارب متعدد آموزش و یادگیری در کنار چالش های متعددی ازجمله فشارهای تحصیلی و اجتماعی رو برو می باشند که تاثیرات منفی بر سلامت روان و جسم آن ها دارد. این موضوع اهمیت وجود فضاهای سلامت بخش در پردیس های دانشگاهی جهت کاهش سطح استرس و بازیابی تمرکز برای یادگیری کاراتر را دوچندان می کند. ازاین رو هدف مطالعه حاضر، واکاوی ارتباط بین نیاز دانشجویان به کاهش سطح استرس و بازیابی تمرکز برای یادگیری با میزان سلامت بخشی حوزه دانشکده علوم پایه از پردیس دانشگاهی فردوسی مشهد، و تدوین چارچوب مفهومی معطوف به ارتقای سلامت روان دانشجویان از طریق طراحی شهری سلامت بخش است. مطالعه حاضر از نوع کیفی بوده و گردآوری داده ها از طریق مصاحبه ساختاریافته با 33 نفر از دانشجویان دانشکده علوم پردیس دانشگاه فردوسی و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کیفی مصاحبه های پیاده سازی شده انجام شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که از منظر دانشجویان دانشکده علوم، سلامت بخشی این محیط دانشگاهی با کیفیت های خلوت گزینی و آرامش، پیاده مداری، عرصه همگانی باکیفیت، پیوند با طبیعت، خوانایی و گستردگی، سازگاری، و اجتماع پذیری معنا می یابد. بنابراین سلامت دارای بعد فضایی است و بازیابی روانی دانشجویان می تواند با حضور در فضاهای باز و نیمه باز در کنار عناصر طبیعی همچون کال، درختان و پوشش گیاهی همراه با ارتقا دیگر کیفیات طراحی شهری سلامت بخش در محدوده دانشکده علوم فردوسی مشهد تسهیل شود.

هدف: در روند شهرنشینی معاصر، مجتمع های مسکونی نقش غیرقابل انکاری در رفع نیاز سکونتی شهروندان ایفا می کنند. از این میان، بسیاری از مجموعه های مسکونی استطاعت پذیر به دلیل صرفه جویی در هزینه های ساخت، فاقد امکانات تفریحی و اجتماعی مناسب هستند که تأثیر منفی بر سرزندگی اجتماعی ساکنان خواهد داشت. کاهش چشم گیر روابط اجتماعی در دهه های اخیر درون جامعه و به طور ویژه میان همسایگان در مجتمع های مسکونی موجب کاهش تعاملات سازنده میان شهروندان شده است؛ ازاین رو حس محلّه جایگاه ویژه ای در بررسی های مرتبط با کیفیت زندگی شهری پیدا کرده است. با توجه به اینکه حس محلّه مفاهیمی همچون احساس رضایت از زندگی، احساس عضویت در یک گروه، پویایی اجتماعی، و نیز احساس مشترک بودن دغدغه های میان اعضای یک جامعه را در خود دارد، ارتقای حس محلّه در مجموعه های مسکونی جز از طریق طراحی و ارتقای کیفیت فضای همگانی جهت افزایش میزان تعاملات سازنده میان استفاده کنندگان از آن ها میسر نخواهد بود. روش پژوهش: این پژوهش که به روش طراحی شهری شواهد محور صورت پذیرفته است و در آن مبانی نظری به روش مطالعه کتابخانه ای و نیز اطلاعات موردنیاز از طریق فن تحلیل انگاشت رفتاری و نیز پرسش نامه گردآوری شده اند، به دنبال شناسایی شاخص های طراحی مؤثر بر حس محلّه در مجتمع های مسکونی استطاعت پذیر است تا با توجه به نظرات و رفتار ساکنین در فضای همگانی مجتمع از طریق شاخص های تبیین شده به ارتقای حس محلّه بپردازد. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که ارتقای کیفیت فضاهای باز همگانی در مجتمع های مسکونی به تقویت حس محلّه و افزایش تعاملات اجتماعی و حضورپذیری منجر می شود. ساکنان این مجتمع ها رضایتی نسبی از فضاهای همگانی دارند، اما کمبودهای قابل توجهی نیز در محیط فیزیکی مشاهده می شود که در بسیاری از موارد، نظرات مشترک میان ساکنان به وضوح بیان شده است. نتیجه گیری: تقویت حس محلّه، متأثر از شرایط محیطی و طراحی شهری فضای همگانی، موجب افزایش تعامل اجتماعی و درنهایت کیفیت زندگی در مجتمع های مسکونی استطاعت پذیر می شود.

رویکرد نوظهور برنامه ریزی شهری بیوفیلیک با در نظر گرفتن همبستگی شهر و شهروندان با طبیعت به عنوان اصل اساسی و بسیار مهم در برنامه ریزی، در جهت رفع معضلاتی همچون آلودگی هوا، کاهش پویایی اجتماعی در ارتباط با طبیعت، عدم همخوانی طبیعت با کالبد شهر، هدر رفت منابع طبیعی و ... ارائه گردیده است. در این پژوهش سعی شده است با شناسایی و دسته بندی مقالات پژوهشی نوشته شده در حوزه برنامه ریزی شهری بیوفیلیک اعم از داخلی و بین المللی به فهم رویکردها و ماهیت مقالات، بررسی ساختار شامل روش شناسی، شاخص ها، روش جمع آوری و تحلیل داده ها و نتایج به دست آمده پرداخته شود تا جنبه های مثبت و خلأهای پژوهشی مورد واکاوی قرار گیرد. یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که در پژوهش های بین المللی در حوزه برنامه ریزی شهری بیوفیلیک بیشتر تأکید بر ابعاد زیست محیطی و اجتماعی است؛ این در حالی است که در پژوهش های داخلی بیشتر تمرکز بر بعد کالبدی، بافت شهر و طراحی شهری در برنامه ریزی شهری بیوفیلیک می باشد. همچنین یافته های دیگر پژوهش حاضر نشانگر آن است که به طور میانگین بیش از 64% از محتوای پژوهش های داخلی و خارجی انجام شده به لحاظ ماهیت در حوزه برنامه ریزی شهری بیوفیلک، کاربردی هستند. نتیجه پژوهش ها حاکی از آن است که همه مقالات به بررسی ابعاد مشخصی از حوزه برنامه ریزی شهری بیوفیلیک پرداخته اند و خلأ ارائه مدلی جامع برای تحلیل و ارزیابی برنامه ریزی شهری بیوفیلیک کاملاً مشهود است.

هدف اصلی برنامه ریزی شهری، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد یک محیط آرام و جذاب برای شهروندان است و مبلمان شهری نقش مهمی در جذابیت این فضاها ایفا می کند. همچنین رعایت استانداردهای مبلمان شهری بهبود و افزایش کارایی این عناصر، پایداری بیشتر مبلمان شهری و بهبود رضایت کاربران را به همراه دارد. این روزها نقش مبلمان شهری در ارائه خدمات به شهروندان، بسیار مهم است و مسئولین امور شهری، به دنبال حفظ هویت و زیبایی سیمای شهر، علاوه بر ارائه خدمات، این مسئله را به عنوان یک اولویت مهم در نظر می گیرند. این پژوهش با هدف بررسی نقش مبلمان شهری برارتقاء کیفیت محیط شهری و رضایت مندی شهروندان شهر شیروان انجام گرفته است، که از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی – پیمایشی است. گردآوری داده ها از روش اسنادی و پیمایش میدانی با حجم نمونه 293 نفر در شهر شیروان انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ازمون آماری خی دو وکروسکال و اطمینان 95 درصد در نرم افزار spss انجام گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از این است که از نظر پاسخ گویان کیفیت محیط شهری و مبلمان شهری از وضعیت مطلوب و مناسبی برخوردار نیستند و رضایت در حد کم است و عناصر مبلمان شهری نقش مهمی در ایجاد محیط های کار آمد و فضاهای شهری با کیفیت، محیط شهری و رضایتمندی شهروندان دارند، شهروندان از روشنایی محل سکونت، تابلوهای تزئینی و بیلبوردهای تبلیغاتی، ورودی های شهر رضایت مطلوب و مناسبی ندارند و رضایت درحد کم است.

طراحی مناسب مبلمان ورزشی در پارک های تفریحی شهری تأثیر بسزایی در ارتقای سلامت جسمانی و اجتماعی شهروندان دارد. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر در طراحی مطلوب مبلمان ورزشی در پارک های تفریحی شهر اهواز، از روش تحقیق کیفی و تکنیک تحلیل مضمون استفاده کرده است. داده ها از طریق ۱۶ مصاحبه نیمه ساختاریافته با متخصصان حوزه طراحی شهری، ورزش و مدیریت شهری گردآوری و سپس با استفاده از روش تحلیل مضمون کدگذاری و دسته بندی شده اند. نتایج پژوهش نشان داد که پنج مقوله اصلی شامل استانداردهای فنی و ایمنی، زیبایی شناسی و طراحی بصری، کاربردپذیری و قابلیت استفاده، پایداری و سازگاری محیطی، و جذب و تعامل اجتماعی در طراحی مطلوب مبلمان ورزشی نقش کلیدی دارند. در این میان، استانداردهای ایمنی و قابلیت استفاده برای گروه های مختلف کاربران (کودکان، سالمندان و افراد دارای معلولیت) بیشترین اهمیت را داشتند. همچنین، یافته ها نشان داد که طراحی ارگونومیک، استفاده از متریال مقاوم در برابر شرایط آب وهوایی اهواز، هماهنگی با محیط پارک و توجه به تعاملات اجتماعی از عوامل مهم در افزایش کیفیت مبلمان ورزشی است. این پژوهش پیشنهاد می کند که در طراحی مبلمان ورزشی، ترکیبی از اصول فنی، زیبایی شناختی و اجتماعی به کار گرفته شود تا مشارکت شهروندان در فعالیت های ورزشی در فضاهای باز شهری افزایش یابد.