درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ اسلام و سیره

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
تاریخ و سیره شناسی کلیات
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷٬۳۲۱ تا ۷٬۳۴۰ مورد از کل ۷٬۷۷۴ مورد.
۷۳۲۲.

ماهیت و کارکرد سنت جوار از دوران جاهلی تا عصر نبوت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۰ ۱۲۸-۱۰۳

کلیدواژه‌ها: گذر از عصر جاهلی سنت جوار اصول و شرایط جوار پیامبر و استفاده از سنت جوار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۲۷۶
جوار از جمله سنت های عصر جاهلی است که در بعد از ظهور اسلام نیز تداوم یافت. این سنت که آن را می توان بازتابی از شرایط سیاسی و اجتماعی شبه جزیره در قبل از ظهور اسلام دانست، در مناسبات قبیله ای از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. پژوهش حاضر به دنبال یافتن پاسخ این سئوال است که ماهیت و کارکرد سنت جوار در تاریخ عرب جاهلی و آغاز دوره اسلامی چگونه بوده است؟ یافته های این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته نشان می دهد که اعرابِ پیش از اسلام در غیاب یک حکومت مرکزی از این سنت جهت تامین امنیت خود استفاده می نمودند. با گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی این سنت دستخوش تغییراتی شد و پیامبر(ص) آن را به عنوان یک قرارداد اجتماعی در راستای اهداف دولت نبوی به کار گرفت. در واقع اسلام ایمان و حق مداری را در مضمون اجتماعی جار دخالت داد و حفظ جوار را از ارکان برپایی جامعه آرمانی و رفتاری خیرخواهانه و برخاسته از روح ایمان دانست .
۷۳۲۴.

ارزیابی صحت سنجی کتب مقاتل امام حسین (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 41 - 69

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری شیعی عاشوراپژوهی کتاب شناسی امام حسین (ع) مقتل نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۲۷۳
منابع نگارش یافته در باره مقتل امام حسین(ع) به جهت اعتبار و دقت در نقل و تحلیل یکسان نیستند. آثار موجود در این حوزه را مى توان به دو دسته کلى قابل استناد و ضعیف تقسیم کرد. دسته دیگرى نیز به نام منابع مفقود وجود دارد که در سایر منابع صرفا به نام آنها اشاره شده است. این نوشتار کوشیده است تا ضمن گونه شناسی منابع یاد شده، به معرفی و سنجش مهمترین آثار متقدم و متأخر در حوزه مقتل نگاریِ امام حسین(ع) بپردازد و با نقد آثار غیرمعتبر و ضعیف، تلاش های صورت گرفته در تدوین مقتل نگاری های جامع را تبیین کند.
۷۳۲۶.

مبانی نقد الحدیثیِ علامه عسکری در روایات تاریخی و سیره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۵ ۶۲-۳۱

کلیدواژه‌ها: نقد الحدیث مبانی نقد الحدیث روایات تاریخی روایات سیره علامه عسکری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۳۳۱
علامه سید مرتضی عسکری از جمله حدیث پژوهان برجسته معاصر، به ویژه در نقد روایات تاریخی و سیره است. کاوش در تألیفات او نشان از توجه به انواع مبانی در نقد این روایات دارد. در پژوهش حاضر، این مبانی در چهار عنوان «کلامی»، «تاریخی»، «علوم اسلامی» و «ادبی» تبیین شده است. از جمله مبانی کلامی او «مصدریت قرآن و سنت با اولویت قرآن»، «اهتمام همه انبیای الهی در تعیین جانشین»، «مطابقت با سنت معصومان(ع) شرط صحت روایات صحابه» و «تأثیر انحرافات فرقه ای» می باشد. برخی از مبانی تاریخی وی عبارت است از: «اعتبار قطعّیات تاریخی»؛ «باور به برخی طرح های از پیش تعیین شده تاریخ ساز»؛ «قطعیّت کتابت حدیث نبوی از عهد پیامبر» و «تأثیر داده های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی تاریخ صدور». از مبانی علمی «اعتبار علوم تفسیری»، «اعتبار علم رجال»، «اعتبار علم درایه» و «لزوم توجه به قواعد علم نقد الحدیث» مورد توجه وی می باشد. از مبانی زبان شناختی «تأثیر توجه به معانی لغوی و اصطلاحی»، «تأثیر شواهد درونی و سیاق کلی زبان متن»، «نقش آفرینی قرائن بیرونی» و «کارآمدی مباحث بلاغی» اساس نقد الحدیث وی بوده است. هر یک از این مبانی نقش ویژه خود را در ناب سازی روایات برعهده داشته و علامه مبتنی بر آنها کاربست روش های مناسب نقد احادیث را مدّ نظر قرار داده است.
۷۳۲۹.

نگاهی به سوژه های زن کنشگر در اربعین؛ با تمرکز بر نگره الگوی هویتی زن شیعه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هشتم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 117 - 140

کلیدواژه‌ها: اربعین زنان شیعی حضرت زینب (س) هویت مذهبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۲۸۸
گفتمان انقلاب اسلامی با اتکاء به الگوهایی چون فاطمه(س) و زینب(س) پشتوانه مهمی برای حضور مؤثر زنان در جامعه ایران بوده است. در این میان طیفی از زنان مذهبی که کنشگرانی فعال هستند، بیش از دیگران در روند هویت یابی خود از این دو الگو پیروی کرده اند. سوژه هایی که در پژوهش کیفی حاضر به صورت هدفمند انتخاب شدند، کسانی هستند که در میدان اربعین هم حضوری کنشگرانه دارند. آنها عزم جدی برای تأسی نمودن به الگوی هویتی زن شیعه دارند، با این حال عدم شناخت کافی نسبت به این الگو، مانع از تحقق آن شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اگرچه فضای مناسکی اربعین بستری مناسب برای پیوند روحی سوژه ها با زینب(س) -به عنوان یکی از الگوهای هویتی زن شیعه- است، با این حال صرف حضور، بدون داشتن دغدغه کافی برای شناخت این الگو، ره آوردی هویتی برای سوژه های حاضر در میدان اربعین نخواهد داشت.
۷۳۳۰.

تحلیل گفتمان گزارش واقعه کربلا در کتاب العواصم من القواصم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۶ ۲۱۰-۱۷۳

کلیدواژه‌ها: حسین بن علی(ع) کربلا یزیدبن معاویه ابوبکربن عربی العواصم من القواصم تحلیل گفتمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۴۳۸
واقعه کربلا یکی از مباحث و موضوعات مهم در تاریخ اسلام است که اندیشمندان و صاحب نظران شیعه و سنی در حوزه های مطالعات تاریخی، کلامی، فقهی و حدیثی با انگاره های متفاوتی بدان نگریسته و پرداخته اند. یکی از شخصیت های نامور و نظریه پرداز حوزه فقه و اندیشه کلامی اهل سنّت ابوبکربن عربی است که دیدگاه های او نسبت به واقعه کربلا مدتهاست مورد بهره برداری جریان های سلفی قرار می گیرد. او در کتاب العواصم من القواصم فی تحقیق مواقف الصحابه بعد وفاه النبی(ص) در قالب یک نظم/سازه گفتمانی به تحلیل واقعه کربلا پرداخته است. در این نظم گفتمانی، گفتمان یا گفتمان هایی خودی و برجسته شده و گفتمانی نیز غیرخودی و به حاشیه رانده شده است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل گفتمان لاکلئو و موفه مشخص شد که سازه گفتمانی در گزارش ابن العربی تلفیقی از سه گفتمان عاطفی، تاریخی و سیاسی است. در این میان، گفتمان سیاسی برجسته شده و دو گفتمان دیگر هوشمندانه و آگاهانه در خدمت گفتمان سیاسی قرار گرفته و به حاشیه رانده شده است.
۷۳۳۱.

هویت های شش گانه در واقعه طف سال ۶۱ هجری

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 73 - 82

کلیدواژه‌ها: عاشورا هویت های شش گانه مصونیت مشروعیت موجودیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۳۴۴
 عاشورا امتحان بزرگ، در زمان و مکان بی نظیر بود. در آن روز پرده ها به کنار رفت و حقیقت و جوهره انسان ها برملا شد. عاشورا، دانشگاهی بزرگ برای همه اعصار است که واقعیت انسان بودن را در جنبه های مختلف ظلم ستیزی، آزادی طلبی و شکستن یوغ های غیر الهی و زمینی به بشریّت می آموزد. وقتی ظهور حقیقت در آستانه سپیده دم خدایی تبلور پیدا می کند و نور امنیتِ شعاعِ آن از فراز تاریخ می گذرد و قرن ها را در می نوردد و تاریخ را می فشرد و هوای اندیشه انسان ها را تلالؤ می بخشد و حقیقت را بر جهازی از پرچم و قیام و شهادت ترسیم می سازد، مشاهده می کنیم که مرزها شکسته می شود. این نوشتار با روش تحلیلی به هویت های شش گانه، هویت های همراه، منتظر، تشنه، منتقم، پیرو و کور پرداخته است.
۷۳۳۳.

زیست معنوی امام علی(ع) در انتخاب خوراک و پوشاک

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۲ 19 - 32

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) زیست معنوی سبک زندگی امام علی (ع) خوراک و پوشاک در اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۴۴۴
آگاهی از سیره امام علی(ع) در همه ابعاد آن درس آموز، تحولآفرین و راهگشاست. نوع خوراک و پوشاک به عنوان بخشی از سیره آن حضرت برای شناخت سیره و سبک زندگی امام(ع) از اهمیت خاصی برخوردار است. در منابع متقدم به ویژه در نهجالبلاغه ، داده های ارزشمندی در این زمینه وجود دارد که تا حدودی سیره آن حضرت را نمایان می کند. مسئله اصلی مقاله این است که ملاک امام علی(ع) در انتخاب خوراک و پوشاک چه بوده است؟ این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی نشان میدهد امام علی(ع) از برجستهترین شخصیتهای تاریخ و موفقترین شاگردان مکتب اسلام، نوعی خوراک و پوشاک را برگزید که کاملاً ساده، انسانی و معنوی است. علت انتخاب چنین روشی، به نوع نگاه آن حضرت به دنیا و آخرت برمیگردد. امام(ع) با پیروی از رسول خدا(ص)، ریاضت دهی به نفس، آموزش به دیگران، توانمندسازی خویش در برابر مشکلات، پرهیز از غرور و خودپسندی و مهمتر از همه، همدردی با نیازمندان و فقرای جامعه، پوشاک و خوراک خود را انتخاب می کردند.
۷۳۳۵.

نقد روایات ضحضاح در کفر حضرت ابوطالب(ع)

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۴ 5 - 28

کلیدواژه‌ها: ابوطالب (ع) ایمان ابوطالب (ع) روایات ضحضاح کفر ابوطالب (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۳۱۶
ایمان حضرت ابوطالب(ع) از مسائل اختلافی میان مسلمانان است. شیعه بر ایمان ایشان اجماع دارد. در منابع اهل سنت روایاتی دال برکفر ایشان نقل شده است. این روایات به «ضَحْضَاح» معروف هستند. پرسش اصلی این پژوهش اعتبارسنجی روایات ضحضاح است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی بر پایه مطالعات کتابخانه ای از سه منظر منبع شناختی، سند و محتوا به اعتبارسنجی آن روایات پرداخته شده است. کهن ترین منبع نقل این روایت، صحیح بخاری است و 11 منبع دیگر براساس اعتماد به بخاری، روایت مذکور را نقل کرده اند. روایات ضحضاح از 30 طریق روایت شده است که در همه این طریق ها، راویان ضعیف، کم حافظه و مجهول دیده می شوند؛ از این رو این روایت از منظر سندی فاقد اعتبار است. از نظر محتوایی نیز در این روایات تعارض هایی وجود دارد؛ مخالفت متن روایت با استنتاج های قرآنی، روایات معصومان:، شواهد تاریخی و آثار ادبی حضرت ابوطالب(ع) این تناقض ها را هویدا و ساختگی بودن این روایات را آشکار می کند.
۷۳۳۷.

اعتبارسنجی بخش پایانی خطبه فدکیه(فراز ثم انکفأت س و امیرالمؤمنین ع یتوقّع و...)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 7 - 24

کلیدواژه‌ها: اعتبارسنجی حضرت زهرا (س) امام علی (ع) خطبه فدک امامت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۳۳۸
سخنان حضرت زهرا س در مسجد مدینه که به نام خطبه فدکیه شناخته می شود، از معتبرترین خطبه ها و دارای مضامین ارزشمند و هدایتگرانه است. به جهت جایگاه و اهمیت آن در گونه های مختلف منابع از جمله تاریخی، روایی و تفسیری فریقین نقل شده است، البته نه به شکل یکسان و یکنواخت بلکه با تفاوت هایی در متن، اختلاف عمده در فراز پایانی آن است که با عبارت «ثم انکفأت (س) و امیرالمؤمنین (ع) یتوقّع» آغاز می شود. اثبات یا نفی خطبه بودن این بخش، مساله اساسی مقاله حاضر را شکل می دهد. نتیجه به دست آمده در این اثر که با بهره مندی از روش توصیفی تحلیلی حاصل شد، آنست که فقره مورد اختلاف، نمی تواند جزیی از خطبه باشد. علاوه بر رد توجیهات و دلایل ارائه شده برای اثبات صدور آن از سوی حضرت فاطمه س، چهار دلیل و شاهد مهم یعنی عدم نقل این فراز در منابع متقدم، منافات داشتن با عصمت حضرت زهرا س، تناقض این بخش با سایر سخنان ایشان درباره امیرالمومنین و تضاد فقره مذکور با سایر بخش های خطبه فدکیه، در راستای اثبات مدعا ارائه گردید.
۷۳۳۹.

جلوه هایی از پایبندی به اصول و ارزش ها در مدرسه حسینی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هشتم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 77 - 98

کلیدواژه‌ها: ارزش های اخلاقی اخلاق حسینی امام حسین (ع) مدرسه حسینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۲۹۰
یکی از ویژگی های مهم و درس آموز مکتب عاشورا، پایبندی به اصول و ارزش های دینی و اسلامی است. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای به این سؤال اساسی پاسخ دهد که مصادیق و جلوه های پایبندی به اصول و ارزش ها در مدرسه حسینی چیست؟ با مرور و مطالعه نهضت حسینی روشن می شود که کربلا، جلوه گر پایبندی به اصول و ارزش های همه جانبه ای است که معتقد است در هر حال باید به ارزش های دینی ملتزم بود. در این پژوهش برخی از مصادیق پایبندی به ارزش ها مانند اقامه نماز، حجاب، امر به معروف و نهی از منکر، دینداری و حمایت از امامت، رعایت حق الناس، کسب روزی حلال و پرهیز از حرام مورد بررسی قرار گرفته است.
۷۳۴۰.

آسیب شناسی شورای اقتصاد عصر پهلوی دوم در مسیر توسعه اقتصادی؛ یک بررسی تاریخی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۹۴) 179 - 210

کلیدواژه‌ها: تاریخ اقتصادی ایران شورای اقتصاد سازمان برنامه و بودجه توسعه ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۳۶۳
یکی از نهادهایی که در دوره پهلوی دوم، برای دست یافتن به توسعه اقتصادی ایجاد شد، شورای اقتصاد بود که روزهای دوشنبه در پیشگاه پادشاه پهلوی با حضور تیم اقتصادی دولت تشکیل می شد. مقاله حاضر، با تمرکز بر «مسئله توسعه اقتصادی ایران» به بررسی صورت جلسات شورای اقتصاد می پردازد. این بررسی، بر اساس «نظریه رشد متعادل اقتصادی» روزن اشتاین رودن، موضوعات مطرح در صورت جلسات را برای رسیدن به پاسخ این پرسش، بررسی کرده است که شورای اقتصاد چه تأثیری در روند توسعه اقتصادی ایران داشت؟ از خاطرات کارگزارانی که در طول دو دهه در جلسات حضور داشته اند نیز به عنوان منبعی دیگر بهره گرفته شده است. همچنین، گزارش ارزیابی های دوایر مختلف سازمان برنامه و بودجه در باره برنامه های عمرانی نیز برای تأیید تحلیل ها مورد توجه و استفاده قرار گرفته است. یافته های پژوهش، نشان می دهد که به علت عدم پیوستگی و نبود یک دید کلی در تصمیم های اقتصادی، ناهمسانی در پرداختن به بخش های مختلف اقتصادی و چگونگی تصمیم گیری در این شورا، نتایج آن نمی توانست توسعه متوازن و پایدار ایران را به دنبال داشته باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان