درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ اسلام و سیره

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
تاریخ و سیره شناسی کلیات
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷٬۳۰۱ تا ۷٬۳۲۰ مورد از کل ۷٬۷۷۴ مورد.
۷۳۰۲.

شخصیت شناسی قاتلان امام حسین(ع) در منابع اهل سنت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳ 79 - 102

کلیدواژه‌ها: امام حسین (ع) بنی امیه قاتلان امام حسین (ع) منابع اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۳۲۳
قیام امام حسین(ع) از مهمترین حوادث تاریخ اسلام به شمار میرود. این قیام طی قرنهای متمادی علاوه بر پیروان مکتب اهل بیت:، همواره مورد توجه مذاهب مختلف قرار داشته است. نهضت امام حسین(ع) به سبب وجود اهداف متعالی و الهی که در باطن خود دارد، نه تنها به عنوان الگوی انقلابهای شیعی بلکه نقطه عطفی جهت خیزش قیامهای ضد ستمگری در سایر ادیان و مذاهب به شمار میرود. مطرح بودن بزرگی مقام و جایگاه امام حسین(ع) به عنوان فرزند پیامبر(ص) در منابع اهل سنت، سبب شده که بیشتر اندیشمندان و علمای بزرگ آنان نسبت به وقایع سال 61 هجری، واکنش نشان داده و جهتگیریهای روشن و آشکاری نسبت به این واقعه داشته باشند. دیدگاهی که همواره با صراحت تمام، نسبت به نفی کردار جنایتپیشه، طعن و لعنت قاتلین کربلا همراه بودهاست. اگر چه این نظر با مخالفت معدودی از ایشان مواجه شده اما با دقت در اندیشه بیشتر بزرگان اهل سنت در مورد شخصیت قاتلان کربلا، این حادثه به عنوان رویدای تلخ و ظالمانه علیه خاندان پیامبر(ص) مورد واکاوی قرار گرفته است.
۷۳۰۴.

نکته هایی از معارف حسینی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵ 119 - 122
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۱ تعداد دانلود : ۲۷۳
عاشورا و امام حسین(ع) از دیدگاه اندیشمندان غیر مسلمانان
۷۳۰۵.

اقتباس های قرآنی در اشعار منسوب به امام حسین علیه السلام

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 47-75

کلیدواژه‌ها: اقتباس اقتباس های قرآنی امام حسین (ع) اشعار منسوب به امام حسین (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۳۶۶
اعجاز ادبی قرآن کریم، این کتاب آسمانی را منبع اصلی فصاحت و بلاغت شعر عرب قرار داده است، تا جایی که رفعت کلام ادبای عرب به میزان بهره مندی از قرآن بستگی دارد و آیات الهی از گسترده ترین بسامد در صنعت بدیعی اقتباس برخوردار است؛ در این میان سخن معصومان (ع)، به واسطه اتصال لدنی به خزانه علم الهی، آینه تمام نمای قرآن کریم در متون ادبی به شمار می رود؛ لذا می توان اقتباس از قرآن را از ویژگی های اشعار امام حسین (ع) دانست که این پژوهش به مصادیق آن در گونه های کامل، جزئی، متغیر، اشاره ای و استنباطی می پردازد.
۷۳۰۶.

نقش تاریخ در فرایند استنباط فقهی با تأکید بر کشف سنت و حکم فقهی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹۵) 61 - 86

کلیدواژه‌ها: فلسفه علم تاریخ فلسفه فقه تاریخ فقه تاریخ فقها مناسبات تاریخ و فقه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۳۰۳
یکی از عرصه های مهم مباحث نوپدید فقهی، بررسی نقش تاریخ در فقه پژوهی با تأکید بر پرسش هایی درباره چگونگی کشف سنت و خاستگاه صدور حکم فقهی است. در این پژوهش با روش تحلیلی استنادی، نقش دانش تاریخ در عرصه دو پرسش مذکور بررسی شده است. مهم ترین نتایج این پژوهش آن است که سه امر اثبات اتصال سیره به عصر حضور (به عنوان یکی از راه های یقین آور برای نیل به سنت محکی)، تکوین پدیده یقین آور تواتر در اخبار و سرانجام تحصیل اجماع (که کارویژه ای در جهت دست یابی قطعی به نظر امام معصوم7 است)، نیازمند اطلاعات معتبر و تحقیقات روش مند تاریخی و یا مطالعات و پژوهش های معطوف به تاریخ فقه و فقهاست. از سوی دیگر، شناخت مصادیق موضوعات احکام به ویژه موضوعات مستنبطه و شناخت فلسفه صدور برخی فتاوای سرنوشت ساز مانند حکم تحریم تنباکو، از دیگر عرصه های نقش آفرینی تاریخ در فقه پژوهی به شمار می آید.
۷۳۰۷.

عدم حضور بزرگان شیعه در قیام مسلم بن عقیل(ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هشتم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 29 - 44

کلیدواژه‌ها: شیعه عبیدالله بن زیاد کربلا کوفه مسلم بن عقیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۳۱۵
افراد مشهور چون مختار، سلیمان بن صرد خزاعی، حبیب بن مظاهر، ابوثمامه صیداوی، مسلم بن عوسجه و ابراهیم بن مالک اشتر نخعی که در واقعه کربلا شهید شدند، در واقعه مسلم رد پایی از آنها گزارش نشده است. چرا چنین افرادی که جزو بزرگان شیعه هستند در قیام مسلم حضور نداشتند؟ این پژوهش با استناد به منابع دسته اول تاریخی و با استفاده از موقعیت های جغرافیایی و ارائه احتمال های عقلی برخاسته از گزارش های موجود، نشان داده است که هرکدام از این بزرگان بنا به دلایلی امکان همراهی با مسلم به عقیل را نداشته اند.
۷۳۱۰.

بررسی اتهام کفر به حضرت ابوطالب(ع)

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال هفتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۳ 89-102

کلیدواژه‌ها: ابوطالب اسلام ابوطالب ایمان ابوطالب کفر ابوطالب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۲۵۴
یکی از موضوعات مورد اختلاف در تاریخ اسلام، ایمان حضرت ابوطالب است. منابع اهل سنت به طور عموم بر این باورند که ابوطالب ایمان نیاورد و نامسلمان از دنیا رفت. این باور غلط سبب شد تا صحابه نگاران اهل سنت نیز ابوطالب را در شمار صحابه نیاورند. اتهام کفر ابوطالب در برابر عدم ایمان ابوطالب مطرح شده است. نویسندگان نیز در رد یا اثبات کفر ابوطالب قلم زده اند و آثار مستقلی در این موضوع نوشته اند. مقاله حاضر، بدون آن که به دنبال اثبات ایمان ابوطالب باشد، با روش تحلیلی- توصیفی به دنبال پاسخ به این مسئله است که چرا اتهام کفر به ابوطالب مطرح شده است؟ این نوشتار پس از بررسی منابع گوناگون نشان داده است که اتهام کفر به ابوطالب نادرست است و به سبب برداشت سطحی و مغرضانه از آیات قرآن و گزارش های تاریخی مطرح شده است. هیچ یک از قواعد کلامی و گزارش های تاریخی اتهام کفر ابوطالب را تأیید نمی کند. در این مقاله نشان داده شد که تکرار باور اشتباه اهل سنت در منابع ادبی، تاریخی، تفسیری و حدیثی موجب شهرت این اتهام شده است.
۷۳۱۲.

مؤلفه های اخلاق عرفانی در اربعین حسینی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هشتم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 53 - 76

کلیدواژه‌ها: اربعین حسینی اخلاق عرفانی مؤلفه های اخلاق عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۲۸۵
خاستگاه اربعین، حبّ الهی و عشق به ولایت است. اربعین حسینی، خاستگاه اخلاق عرفانی و دلالت های تربیتی برای وصول سالک به حضرت حق است. اخلاق عرفانی، از جمله مباحثی است که توجه عالمان اخلاق را به خود معطوف کرده است. رویکرد اخلاق عرفانی در اربعین حسینی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ به این سؤال است که مؤلفه های اخلاق عرفانی در اربعین حسینی چیست؟ یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که پس از قرآن کریم و سنت، اربعین حسینی، از مهمترین خاستگاه های «اخلاق عرفانی» است که اخلاص، بندگی، عشق به حضرت حق، وصال به محبوب، وحدت اجتماع مسلمین، توبه، ورع، زهد، صبوری، توکل، رضا، ذکر دائم، حب و بغض برای خدا را دربرمی گیرد.
۷۳۱۳.

نکته هایی از معارف حسینی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 125 - 130
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۴۰۵
در کتاب ابصارالعین فی انصارالحسین ، نکاتی در مورد عاشورا و پیرامون آن آمده است که به سبب اهمیت، مواردی از آنها را بیان می کنیم.
۷۳۱۴.

بازتاب واقعهکربلا در آثار داستانی راضیه تجار

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 93 - 114

کلیدواژه‌ها: امام حسین (ع) راضیه تجّار واقعه کربلا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۳۰۳
راضیه تجار از نویسندگان متعهدی است که در آثار داستانی خویش، به ترویج ارزش های دینی و مذهبی به ویژه فرهنگ شهادت و ایثار پرداخته است. او با پیوند میان واقعه کربلا و دفاع مقدس ایران در جنگ تحمیلی، ارادت خالصانه خود را به اهل بیت پیامبر(ص) به ویژه امام حسین(ع) ابراز داشته است. پژوهش حاضر با بررسی توصیفی و تحلیلی یازده اثر داستانی راضیه تجار نشان می دهد که بازتاب ارزش های دینی در آن آثار در هر دهه متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی متفاوت است.
۷۳۱۵.

تجلی وفاداری و فداکاری در سپاه سیدالشهدا (ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳ 123 - 132

کلیدواژه‌ها: اسوه اصحاب سیدالشهدا (ع) عاشورا فداکاری وفاداری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۲۹۳
امام حسین(ع) در وصف یارانش میفرماید: «من اصحابی با وفاتر و بهتر از اصحاب خود نمیشناسم». این ستایش امام(ع)، منزلت بیبدیلی به آنان بخشیده است. نگارنده در پرتو این سخن سیدالشهدا(ع)، با رویکرد تاریخی و روش توصیفی- تحلیلی به بررسی عملکرد اصحاب آن حضرت پرداخته و چنین نتیجه گرفته است که آن بزرگواران در شب عاشورا یکصدا از امام حسین(ع) حمایت کرده و وفاداریشان را اعلام کردند؛ سپس در روز عاشورا و صحنه نبرد، وعدههایشان را در عمل تحقق بخشیدند. آنان با عشق و اخلاص به عرصه نبرد رفتند و حتی در رفتن به میدان جنگ از یکدیگر سبقت گرفتند. چنین رفتار فداکارانه یاران سیدالشهدا، آنان را اسوههای وفاداری و الگوهای فداکاری ساخته و نام و یادشان را جاودانه کرده است.
۷۳۱۶.

معرفی کتاب: السید علی الموسوی ابوسعیده، کن حسینیا، النجف الاشرف

ناقد:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۶ 155 - 156
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۲۴۷
کتاب مورد بررسی به قلم یکی از روحانیون حوزه علمیه نجف اشرف نوشته شده و هدف از آن، یادآوری درس هایی اخلاقی از سیره عملی و اخلاقی حضرت امام حسین (ع) است. از آن جا که تربیت اخلاقی، در رفتار ائمه اطهار: جایگاهی ویژه دارد، چنین دستوراتی در کلام حضرت امام حسین(ع) برای بالا بردن سطح اخلاقی همه انسان هاست. از این رو، گستره این گونه دستورات، تنها به مسلمانان محدود نمی شود، بلکه فراگیر و جهانی است.
۷۳۱۷.

جایگاه مراقد امامزادگان در عصر صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۱ ۱۵۰-۱۳۱

کلیدواژه‌ها: جایگاه سیاسی مراقد جایگاه فرهنگی مراقد جایگاه اقتصادی مراقد جایگاه اجتماعی مراقد مراقد دوره صفوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۲۶۱
با آغاز دوره حکومت صفویه، اهتمام ویژه ای برای ترویج شعایر گوناگون مذهب تشیع صورت پذیرفت. از نمودهای بارز آن، توجه به مقابر بزرگان دین ازجمله مراقد امامزادگانی بود که در نواحی مختلف کشور پراکنده بودند؛ چنانکه، فرمانروایان صفوی، اقدامات متعددی برای رونق زیارت آستانه های مذکور انجام دادند. بر این مبنا، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است که مراقد امامزادگان در عصر صفویه چه جایگاهی داشتند؟ برای پاسخگویی، به این برآورد می رسیم که مقابر امامزادگان به تدریج در زمینه های مختلف ازجمله اقدامات عمرانی از قبیل ساخت و تعمیر بنا و تشکیلات منسجمی همچون مدرسه و قبرستان، زیارت و منزلت اجتماعی بهبود چشمگیری یافتند. به نحوی که پس از مقابر امامان معصوم (ع)، مهم ترین مراقد زیارتی محسوب می شدند. به سبب اهمیت چشمگیر مراقد امامزادگان در زندگی مذهبی و روزمره جامعه، شناخت دقیق زمینه ها و عوامل شکل گیری شان به ویژه در دوره صفویه ضرورت مضاعفی می یابد. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و شیوه جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی پس از توصیف و طبقه بندی جنبه های گوناگون جایگاه مراقد امامزادگان به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرات مختلف آن می پردازد.
۷۳۱۸.

اندیشه سیاسی محمد احمد خلف الله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۶ ۶۶-۴۷

کلیدواژه‌ها: اسلام اندیشه سیاسی دین و دولت محمد احمد خلف الله.ت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۲۴۷
محمد احمد خلف الله یکی از اندیشمندان معاصر مصری است که در قرن بیستم میلادی، یافته های ادبی و سیاسی خود از قرآن مجید را در محافل علمی و دانشگاهی مصر ارائه کرد. این پژوهش سعی دارد تا با واکاوی آثار سیاسی این متفکر و نقد و بررسی اندیشه سیاسی او در خصوص مفهوم اسلام، جایگاه دین و دولت را از دیدگاه او مورد مداقه قرار دهد. این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ گویی به این پرسش است که از دیدگاه خلف الله، اسلام به چه معناست و چه نوع رابطه ای میان دین و دولت وجود دارد؟ یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که خلف الله، اسلام را به دو مفهوم، یکی به عنوان دین و دیگری به مانند یک قلمرو سیاسی و قومی تفسیر کرده و در آثار و نوشته های خود بر جدایی ساحت دین و دولت از یکدیگر تأکید کرده است.
۷۳۱۹.

تاریخ نگاری ابن خلدون در العبر: ویژگی ها و ممیزه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۹ ۱۰۰-۸۳

کلیدواژه‌ها: ابن خلدون العبر مقدمه تواریخ عمومی مغرب سده هشتم هجری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۲۳۲
ابن خلدون مشهورترین مورخ مغربی است که با نگارش العبر، مهمترین اثر تاریخی مغرب اسلامی در قرن هشتم هجری را پدید آورد. این پژوهش پس از بررسی العبر، بدین سوال پاسخ می دهد که، تا چه اندازه اندیشه های ابن خلدون در مقدمه بر العبر تاثیر گذاشت و وجه تمایز العبر با تواریخ عمومیِ مغرب در سده هشتم چیست؟ یافته ها نشان می دهد، ابن خلدون به رغم اتّخاذ رویکرد نقّادانه به تاریخ در مقدمه، نظریات مطرح در آن را در العبر به کار نگرفت و صرفاً به ارجاع خواننده به مقدمه بسنده کرد؛ چه، مؤلّف در العبر در صددِ ارائه تاریخی تحلیلی نبوده و مقدمه را به مثابه ابزاری برای خوانندگان جهت نقد العبر و حوادث تاریخی تألیف کرد؛ این امر، به معنای کاستن از ارزش العبر نیست، بلکه کتاب از نظر نقد و ارزیابی منابعِ خود، تحلیلِ انتقادیِ روایات، اتخاذ شیوه تبارشناختی و بی توجهی به شیوه مرسوم سال شمار، استفاده از سکّه نگاشته ها، طغرانویسی ها، اسناد، مکاتبات و مشاهدات معاصران و توجه به زبانشناسی از تواریخِ عمومیِ مغربِ سده هشتم ممتاز است.
۷۳۲۰.

آسیب شناسی حیات سیاسی و اجتماعی اهل بیت(ع) در تاریخ نگاری طبری

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۲ 47 - 62

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) تاریخ طبری تاریخ نگاری درباری محمد بن جریر طبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۳۸۶
خلفای اموی و عباسی، برای مبرا نشان دادن خود از پایمال کردن حق اهل بیت(ع)، همواره از نشر حقیقت احساس خطر می کردند. آنها تلاش می کردند تا واقعیتهای سیاسی- اجتماعی اهلبیت(ع) را تحریف کنند. از اینرو خلفا، به تاریخ نگاری جهت دار و گاهی تاریخ سازی پرداختند تا افکارعمومی را نسبت به تفکر اهلبیت(ع) و دیگر مخالفین قدرت مشوش کنند و در مقابل، چهره ای منزه از خلفا ارائه کنند. این رویکرد که در متون تاریخی ثبت شده بدون تحلیل تاریخی و منطقی از سوی نویسندگان و پژوهشگران بعدی پذیرفته شد و در تحقیقات آنها بازتاب یافته است. این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای منابع دست اول، رد پای این آسیب را در منابع دست اول تاریخی دوره خلفای اموی وعباسی، با تأکید بر کتاب تاریخ طبری مورد مطالعه قرار داده است. تحقیق حاضر در صدد بررسی این پرسش است که چرا طبری رویه ای دوگانه در گزارش زندگی اهل بیت(ع) در دوره اموی و عباسی داشته است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که گزارش حداکثری وقایع تاریخ اهلبیت(ع) در دوره اموی و در مقابل، ایجاز آن در دوره عباسی، ناشی از نگرشی سیاست زده در تاریخ نگاری طبری است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان