رویکرد موضوعی

اگر از پارادایم عقلی بیرون بیاییم و به پارادایم عاطفی و هیجانی نزدیک شویم مسئلة شر، نه از نوع منطقی (مسئله منطقی شر) یا فلسفی (مسئله قرینه ای شر)، بلکه از نوع عاطفی و اگزیستانسی خواهد بود؛ صورت سادة این مسئله این است که رابطه با خدا، بیش تر از هر رابطة شخصی دیگر نیازمند اعتماد، امنیت، رضایت خاطر، آرامش، و امید است. اما انسان با مشاهده شر گزاف در زندگی خود از نظر روانی قادر نیست به رابطة عاشقانة خود با خدا و پرستش وی ادامه دهد. عواطف او از خدا رنجیده است و دچار حس غیبت، سکوت، و بی توجهی خدا شده است. در این حالت پاسخ های منطقی (دفاعیه ها) و فلسفی (تئودیسه ها) که به مسئله شر داده می شوند، نامربوط و ناکارامد هستند. انسان در این فضای عاطفی، به جای نیاز به رفع ناسازگاری خدا و شر یا استدلال برای توجیه شر، نیازمند التیام قلب و ترمیم رابطه با خداست. در این فضاست که یکی از راه حل های مسئله او می تواند معنابخشی به رنج باشد. معناداری رنج خواهد توانست به رابطة او با خدا از نو معنا ببخشد و ایمان او را حفظ کند. در این مقاله به معرفی و تحلیل معانی رنج، که الهی دانان بر اساس کتاب مقدس مسیحی در پاسخ به مسئله اگزیستانسی شر یافته اند، می پردازیم

۱۶۲۳.

تبیین و نقد تطبیقی قرابتها و پارادکسهای ممکن بین آموزه های تربیتی مولوی و پست مدرنیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مهدی سجادی

منبع: نامه مفید ۱۳۸۲ شماره ۳۶

کلیدواژه‌ها: پست مدرنیسم مولوی آموزه تربیتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۱

چنانکه مى‏دانیم امروزه نظامهاى تربیتى جوامع اسلامى با چالشهاى فراوانى مواجه‏اند و عبور از بحرانهاى ناشى از چالشهاى پیش روى یکى از جدى‏ترین موضوعات در عرصه برنامه ریزى‏هاى آموزشى و تربیتى این جوامع است. از میان چالشهاى پیش روى مى‏توانیم به رواج آموزه‏هاى پست مدرنیستى همچون نفى منابع مقتدر معرفتى، ساختار شکنى، نفى الگو گرایى در تعلیم و تربیت، نسبیت گرایى و... اشاره نمود که هر کدام چالشهایى را پیش روى نظامهاى تربیتى جوامع دینى بوجود مى‏آورند. یکى از راههاى مواجهه منطقى با این چالشها، طرح نظریه‏هاى اسلامى رقیب در حوزه مربوطه است؛ از جمله روى آوردن به نظریه اندیشمندان و فلاسفه مسلمان. در این مقاله، به منظور پاسخگویى به بعضى از داعیه‏هاى پست مدرنیستى که سعى در تأثیر گذارى بر ساختار و محتوى تعلیم و تربیت جوامع دینى دارد، و به منظور بررسى نقاط اشتراک (قرابت) و نقاط افتراق (پارادکسهاى) موجود و ممکن بین دیدگاه اسلامى تربیت و پست مدرنیسم، آراء تربیتى مولوى (البته به عنوان یک اندیشمند مسلمان و نه نماینده نظریه اسلامى) و آراء بعضى اندیشمندان پست مدرن را به صورت تطبیقى مورد مطالعه قرار داده‏ایم. هدف اساسى این مقاله تعیین قرابتها و پارادکسهاى ممکن بین دیدگاه تربیتى مولوى و پست مدرنیسم مى‏باشد.

۱۶۲۴.

اسطوره و تاریخ

نویسنده: پل ریکور مترجم: علیرضا رضایت

منبع: اطلاعات حکمت و معرفت اسفند ۱۳۸۶ شماره ۱۲ (پیاپی۲۴)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه تاریخ

تعداد بازدید : ۲۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۸۷۹

۱۶۲۵.

رابطه ایمان و اخلاق در اندیشه سورن کی یرکگور (1813 – 1855م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدعلی دیباجی زهرا سادات موسوی نیا

منبع: فلسفه دین سال دهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۷)

کلیدواژه‌ها: اخلاق ایمان انتخاب امر غیرمعقول درون ذهنی بودن سپهر اخلاقی سپهر دینی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۰۵۲

پژوهش حاضر، بررسی رابطه ایمان و اخلاق در اندیشه سورن کی یرکگور، به عنوان دو حقیقت انکارناپذیر از واقعیت زندگی بشر را دنبال می کند. نگارندگان برای نزدیک شدن به واقعیت آنچه کی یرکگور، فیلسوف ایمان گرای مسیحی، از ایمان مسیحی تفسیر و تشریح می کند، این رابطه را در دو سپهر دینی و اخلاقی، با دقتی فلسفی و با ریشه یابی در محتوای کتاب مقدس درباره برخی آموزه های مسیحیت نظیر تجسد ، کفاره و تثلیث بررسی می کنند. از سوی دیگر، اخلاق را که حیث عملی آن مورد نظر فیلسوف است، در قیاسی تحلیلی با نوع خاصی از ایمان، به عنوان ایمان حقیقی و مورد تأکید فیلسوف قرار می دهند و رابطه این دو، ایمان و اخلاق را از آن استنباط می کنند.

۱۶۲۶.

اخلاق در فلسفه سقراط

نویسنده: محمدعلی خالدیان

منبع: کیهان فرهنگی فروردین ۱۳۸۲ شماره ۱۹۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۳۱۴

۱۶۲۷.

بررسی رابطه فیزیک و متافیزیک در زمینه مسأله واقعیت فضا و زمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا منصوری

منبع: متافیزیک سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: فضا و زمان فیزیک و متافیزیک رابطه گرایی جوهرگرایی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۶ تعداد دانلود : ۹۹۷

هدف ما در مقاله حاضر توضیح چگونگی تأثیر متقابل علم و متافیزیک در بحث فضا و زمان است. خصوصاً بر این نکته تأکید خواهیم داشت که، بر خلاف تصور رایج، تحولات در نظریه های علمی و فیزیکی می تواند در اتخاذ موضع فلسفی و متافیزیکی ما در قبال واقعیت فضا و زمان تأثیرگذار باشد. به این منظور ضمن بررسی براهین سنتی جوهرگرایان و رابطه گرایان درباره فضا و زمان، که خصوصاً در مکاتبات لایبنیتز و کلارک مطرح شده است، تأثیر متقابل علم و متافیزیک را با توجه به زمینه های نظری جدید مثل، اتخاذ ساختار نونیوتنی یا نظریه میدان و نسبیت خاص و عام، نشان خواهیم داد و در پایان به این دیدگاه نزدیک خواهیم شد که با در نظر گرفتن نظریه های علمی جدید، مثل نظریه نسبیت عام اینشتین، دیدگاه جوهرگرایان در مورد فضا و زمان فعلاً قابل دفاع تر به نظر می رسد.

۱۶۲۸.

نقد نگرش پراگماتیسم در تبیین ضرورت دین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد محمدرضایی عظیم عابدینی

منبع: قبسات سال هجدهم بهار ۱۳۹۲ شماره ۶۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۶ تعداد دانلود : ۱۳۱۹

۱۶۲۹.

تعریف دانش و قانون های علمی- فلسفی جدید

نویسنده: یوسف فضایی

منبع: دانش و مردم سال سوم دی و بهمن ۱۳۸۱ شماره ۸ و ۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم

تعداد بازدید : ۲۲۹۵ تعداد دانلود : ۹۶۷

۱۶۳۰.

مبانی تربیت

نویسنده: محمود صناعی

منبع: یغما سال ششم فروردین ۱۳۳۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۸)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۳۹۷

۱۶۳۱.

اصالت وجود در حکمت متعالیه و اصالت وجود غرب ‏

نویسنده: طوبی کرمانی

منبع: خردنامه صدرا ۱۳۸۱ شماره ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۲۰۸

۱۶۳۲.

رابطه ی شعر و فلسفه

نویسنده: یوسف نوظهور

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز ۱۳۷۸ شماره ۱۷۰

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه ادبیات

تعداد بازدید : ۲۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۰۸۵

۱۶۳۳.

پدیدار شناسی دین: زمینه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمود خاتمی

منبع: قبسات ۱۳۸۲ شماره ۲۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۱۹۵

۱۶۳۴.

بررسی و نقد رابطة خدا و جهان آفرینش در آرای مقدم ویتگنشتاین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمیدرضا آیت اللهی مریم شادی

منبع: جستارهای فلسفه دین سال دوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلیدواژه‌ها: معنا خدا ویتگنشتاین گزاره جهان آفرینش

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۰۱۳

پرسش گری از خدا و جهان آفرینش توسط لودیگ ویتگنشتاین یکی از پر رمز و رازترین و در عین حال کم دامنه ترین کنش های فلسفی اوست که واکاوی حدود و ثغور آن می تواند در روشن شدن بسیاری از زوایای فکری این فیلسوف مؤثر باشد. خدای ویتگنشتاین، در دیدگاه اولیة او، آشکارگی در عالم ندارد. او در بررسی دقیقی به بی نسبت بودن زبان و تعابیر متافیزیک، اخلاق و مواردی از این سنخ، با جهان پیرامون می رسد و وجود هرگونه سخن محصلی را در این باره مردود می داند. اما تدقیق مرزهای جهان و زبان توسط وی و نوع چیدمان نسبت های زبانی تسری داده شده به رابطة خدا و جهان، علی رغم پی ریزی بنیانی موضوع، چندان کاربرد عملی ندارند. به نحوی که شیوة پردازش ویتگنشتاین در این عرصه تبدیل به نسخه ای شده که وی آن را بر اساس دل خواسته های زبان خویش ترسیم کرده است. می توان گفت که جدا از دعوی واقع گرایی و غیر واقع گرایی در تحلیل موضع وی، رویکرد او در این عرصه رویکردی انتزاعی و البته از حیث مفهومی معنویت گرایانه به شمار می آید.

۱۶۳۵.

دکارت و برهان وجودی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد شکری آسیه عطاپور

منبع: پژوهش های علم و دین سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: وجود برهان علی ذات برهان وجودی تصور فطری ادراک واضح و متمایز ذات کامل متعال

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۳۵۴

دکارت در برهان وجودیِ، تأمل پنجم، می کوشد تا مطابق مشی عقل باورانه خویش و بر اساس تصور فطری ای که از کمال نامتناهی داریم، وجود عینی خداوند را آشکار سازد. به نظر او، فرض ذاتی که واجد جمیع کمالات است اما موجود نیست، فرضی است محال و متناقض. خداوند، آن چنان که تصور فطری ما از او حکایت می کند، کمال نامتناهی است و چنین ذاتی ضرورتاً اقتضای وجود دارد. به نظر دکارت، هرچند در تمام موجودات تمایز ذاتی بین وجود و ماهیت در کار نیست و از ذات می توان وجود اخذ کرد، نوع وجودی که به هر ذات متعلق است، می تواند متفاوت باشد؛ به این معنا که از ذوات متناهی فقط وجود امکانی، و از ذات کامل متعال و نامتناهی (خدا) ضرورتاً وجود واجب استنتاج می شود.

۱۶۳۶.

مقایسه مسأله نفس و بدن در بینش فلسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مهدی سلطانی رنانی

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۵ شماره ۸۱

کلیدواژه‌ها: نفس ملاصدرا رابطة نفس و بدن مجرد ترکیب نفس و بـدن لایبنیتس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۰

مسأله "نفس ـ بدن" که امروزه به معضله "ذهن ـ جسم"1 معروف است، یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفی است که از دیدگاههای مختلف یگانه‌انگار و دوگانه انگار (مکتب مونیزمو دوآلیزم) به آن توجه شده است. لایبنیتس و ملاصدرا از جمله فیلسوفانی هستند که ضمن نقد دیدگاه اسلاف خویش (دکارت و ابن‌سینا) در حل این معضل اندیشیده و راه حل‌های تقریباً مشابهی ارائه کرده¬اند. از جمله این که ملاصدرا نفس را موجودی در مرز عالم ماده و تجرد دانسته و لایبنیتس آن را منادی خاص که نه کاملاً مجرد و نه مادی تلقی کرده است. ملاصدرا ترکیب اتحادی نفس و بدن را نوع منحصر به فردی از انواع ترکیب دانسته و لایبنیتس نیز معتقد است که ترکیب مناد نفس با بدن همانند ترکیب‌های مادی نیست. در این مقاله به بررسی تطبیقی دیدگاه دو فیلسوف و راه‌حل‌های آن‌ها در مورد این مسأله پرداخته ‌شده است.

۱۶۳۷.

معرفی کتاب:‌ وضعیت‌ کنونی‌ نظریه‌ هماهنگی‌(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مرتضی فتحی زاده

منبع: ذهن ۱۳۸۱ شماره ۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۰

۱۶۳۸.

صفات الهی از نگاه ابن سینا و توماس آکوئیناس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد ذبیحی اعظم ایرجی نیا

منبع: فلسفه دین تابستان ۱۳۸۸ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۱۶۳

فیلسوفان موحد در کنار تمایلات فطری که بشر برای شناخت خداوند دارد، هریک تلاش نموده‌اند، راهی استدلالی برای شناخت ذات و صفات الهی بیان نمایند، ارایه دلایل گونا‌گون از سوی فیلسوفان و متکلمان درباره‌ی خالق هستی بیش از آنکه درباره تصدیق به ذات خدا باشد، درباره تصور درست از خداوند بوده است و بر همین اساس، کوشش دانشمندان همواره در راستای شناخت درست از خالق هستی بوده است، در این میان، تلاش ابن‌سینا به عنوان رییس فلاسفه مشایی در جهان اسلام و توماس آکوئیناس به عنوان برجسته‌ترین متکلم الهی مسیحی در قرون وسطی بسیار قابل توجه است، به ویژه اینکه هریک از این دو دانشمند برجسته درباره صفات الهی دیدگاهی خاص ارایه نموده‌اند، ابن‌سینا با طرح نظریه اتحاد مصداقی و مفهومی صفات با یکدیگر و آکوئیناس با طرح نظریه آنالوژی، تلاش نموده‌اند، در بین نزاع‌های گسترده افراطی و تفریطی درباره ذات و صفات خداوند، راهی را برگزینند که ساحت ربوبی را از راه‌یابی کثرت‌ها حتی کثرت حیثیات منزه بدارند، دیدگاه ابن‌سینا در بین فلاسفه مسلمان به خصوص ملاصدرا با مخالفت جدی روبه رو شده است.

۱۶۳۹.

قرائت لئو اشتراوس از «تلخیص النوامیس» فارابی

نویسنده: فاطمه مینایی

منبع: اشراق بهار و تابستان ۱۳۸۴ شماره ۲ و ۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۱۶۷

۱۶۴۰.

زبان، سوسور و ویتگنشتاین

نویسنده: رضا امینی

منبع: کتاب ماه ادبیات و فلسفه تیر ۱۳۸۲ شماره ۶۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۸۳ تعداد دانلود : ۱۲۶۳

درخت حوزه‌های تخصصی