درخت حوزه‌های تخصصی

کرونا و آسیب های غم افزای آن بر کسی پوشیده نیست. اینکه این بلای خانمان برانداز یا میهمان ناخوانده چگونه بر سر ما آوار شد خود داستانی بس مفصل و غم انگیز است، و اینکه آیا بشرساخته یا بلای آسمانی است باز جای بحث دارد و اینجا جای بحث آن نیست. اما هر بلایی ضمن داشتن خسارات دارای فوایدی نیز هست. به زبان مدیریتی، تهدیدها فرصت هایی هم به همراه دارند که باید از آن ها نهایت استفاده را کرد. زندگی کردن در شرایط سخت انسان را مقاوم و پایدار می کند و او را به فکر چاره می اندازد و راه هایی را پیشِ پای او می گذارد تا بتواند از امکانات موجود حداکثر استفاده را بکند. فرصت های ناشی از این بیماری کم نیست که باید در جای خود به آن پرداخت. یکی از فواید آن این است که ما نحوه دیگرِ زندگی کردن را یاد گرفتیم یا باید یاد بگیریم. البته، بعضی ها خود به استقبال رفتند و بعضی دیگر با اکراه آن را پذیرفتند و عده ای را باید با زور با این نحوه زندگی آشنا کرد. کرونا به ما آموخت که می توان با هزینه کمتر همان فعالیت های فرهنگی را با دورکاری انجام داد، به شرط اینکه زیرساخت ها فراهم باشند و مسئولان امر نسبت به این قضیه احساس مسئولیت کنند. کرونا آموخت می شود والدین را با بچه ها سر یک کلاس درس نشاند تا پابه پای هم به تعلم بپردازند. کرونا آموخت که می توان از فناوری ارتباطی حد اکثر استفاده را برد، و به جای محتواهای نامناسب آن را با دانش رسمی و بومی پر کرد و نسبت به ضررهای آن هم واقف شد. کرونا استاد و معلم را موظف کرد تا در زمان مشخص مطالب خود را بدون حاشیه ارائه کنند. کرونا محیطی رقابتی به وجود آورد تا سازمان ها برای ایفای نقش و وظیفه خود هرچه بهتر و بیشتر از امکانات برخط استفاده کنند و بسته به نیاز مردم، خود را با شرایط وفق دهند. کرونا شرایط و وضعیتی را به وجود آورد که در آن اگر کسانی اهمال کنند حذف می شوند و دیگر نمی توانند به حیات خود ادامه دهند. با کرونا آموزش های تلویزیونی به سرعت فعال شدند و اگرچه در مناطق محروم نمی توان زیاد از آن بهره برد اما در اغلب نقاط کشور دانش آموزان از آن استفاده می کنند. در این بین، کتابخانه ها هم باید کارهایی را انجام می دادند یا انجام داده اند یا در دست انجام دارند. در اینکه آیا تأخیری صورت گرفته یا تقاضایی از جایی دریافت نشده است، یا خود مسئولان به اندازه کافی به فکر این مطلب بوده اند، اگر پاسخ مثبت است، باید اطلاع رسانی کنند. من در سرمقاله یکی از شماره های این مجله در سال 1396 با عنوان «لزوم بازنگری در راهبرد کتابخانه های عمومی» به دوازده مورد اشاره کرده ام که اگر کتابخانه های عمومی بخواهند بمانند باید خود را با شرایط محیطی در هر زمان وفق دهند. در آنجا گفته ام که کتابخانه ها در شش مورد (شامل قانون و مسائل قانونی؛ مجموعه؛ مخاطبان و شیوه جذب؛ ساختمان، معماری، مکان یابی و دسترس پذیری؛ کارکنان و افزایش سطح مهارت؛ و پذیرش هنر در ارائه خدمات) باید فعال شوند و نهاد کتابخانه عمومی یا هر سازمان مشابه هم در شش مورد (شامل تربیت یا استخدام دائمی یا موقت کتابدار پژوهنده، کتابدارکارآفرین، کتابدار قصه گو، کتابدار هنرمند، کتابدار مشاور، و کتابدار فنی) خود را تجهیز کند. در هر حال، همچنان که دیویی، که شاید به تعبیری بتوان او را در غرب پدر کتابداری جدید دانست، گفته است که اگر کتابداران همچنان بخواهند به روش های سنتی خود عمل کنند، یعنی به جای ورود به متون و تحلیل آن ها برای خدمت بیشتر به متقاضیان فقط به داد و گرفت کتاب بپردازند و به تعبیر وی فقط دروازه بانان دانش باشند و نه همکاران دانشمندان و محققان، در جهان پراطلاع کنونی منزوی خواهند شد و لذا تردینیک معتقد است باید به فکر تغییر روش و منش باشند؛ به این معنا که ضمن توجه به سنت باید به آینده توجه کرده و نیازهای آتی مردم را قبل از آنکه آن ها تقاضا کنند تدارک ببینند (تردینیک، 1395). اگر برون نگری و خدمات فرامکانی در کتابخانه ها اجرا شده بود، الان کار بسی ساده تر بود. اکنون دیگر باید کتابخانه را از اتکا به مکان خارج کرد. مکان باید نقطه کانونی و پایگاهی برای خدمت رسانی باشد. خدمات باید برونی یا برون سپاری شود. شبکه آموزش دانش آموزی (شاد) و مدرسه تلویزیونی ایران برنامه های نسبتاً موفقی است که پس از هجمه کرونا به وجود آمدند یا تقویت شدند و همچنان دارد به پیش می روند. آن ها دارند آن چنان برنامه ریزی می کنند تا در زمان خلاصی از این آفت خانمان سوز به عنوان بدیلی برای آموزش همچنان به کار خود ادامه دهند. سؤالی که در اینجا مطرح است این است که در کنار فعالیت شاد و مدرسه تلویزیونی ایران توسط صداوسیما و از طریق اینترنت آیا کتابخانه ها می توانند و باید به خدمات جانبی خود برای تغذیه مطالعاتی دانش آموزا

مسئله پژوهش : نقد و بررسی عناصر فرامتنی 42 پایان نامه فقهی و حقوقی با موضوع یکسان «پیوند اعضا» مسئله این پژوهش است. روش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و ابزار، سیاهه وارسی است. اهداف: بررسی میزان اختلاف دامنه موضوعی با استناد به عنوان آن ها؛ بررسی میزان مطابقت محتوای چکیده پایان نامه های مورد تحقیق با چکیده ساختار یافته؛ بررسی میزان مطابقت ساختار پایان نامه ها به لحاظ کمی و کیفی با تعداد و محتوای 5 فصل پایان نامه. یافته ها :1 - موضوع «پیوند اعضا» در90 درصد از پایان نامه های مورد پژوهش، موضوع اصلی و یکسان و رویکرد پژوهش در بالغ بر90 درصد از پایان نامه ها تقریباً یکسان و تکراری است؛ 2- نزدیک به 40 درصد از پایان نامه ها، 6 عنصر الزامی چکیده ساختار یافته را در بر دارند؛ 3- فقط 5 درصد از پایان نامه ها منطبق با تعداد و محتوای فصول پنجگانه بر اساس روش تحقیق بوده و 15 درصد هم مطابق با تعداد و نزدیک به محتوای فصول پنجگانه است و فصول 67/5 درصد از پایان نامه ها نیز کمتر یا بیشتر از 5 فصل بوده است. به لحاظ محتوایی، در 57/5 درصد از پایان نامه ها در هیچ فصلی، کلیات و روند پژوهش معرفی نشده و در 65 درصد از پایان نامه ها نیز اشاره ای به پیشینه پژوهش نشده و 50 درصد از پایان نامه ها فاقد ارائه پیشنهاد هستند.

هدف: شناسایی نقاط قوت و ضعف وب سایت های کتابخانه های دیجیتال ایران بر اساس شاخصهای وب سبز. روش: 59 وب سایت کتابخانه دیجیتالی با بهره گیری از سیاهه وارسی محقق ساخته به روش وب سنجی ارزیابی شده است. روایی پرسشنامه بر اساس نظر متخصصان و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ (861/ 0 ) تأیید شد. ارزیابی با استفاده از 5 ابزار آنلاین، و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون های دوجمله ای و کای اسکور ) انجام شد. یافته ها: در مراحل ایجاد (005/0=P ) وکاربری (030/0=P ) بین وب سایت ها تفاوت معنی دار وجود داشت. در مرحله تجزیه وتحلیل به دلیل رعایت نشدن شاخص های برنامه ریزی در همه آنها آزمون ممکن نشد. بین وب سایت های مورد بررسی از نظر رعایت سه مرحله اصلی وب سبز تفاوت معنی دار (001/0=P ) وجود دارد زیرا 1/44 % در سطح خوب و 39 % در سطح متوسط قرار داشتند. نتیجه گیری: وضعیت مراحل وب سبز در وب سایت های کتابخانه های دیجیتالی ایران خوب است. اما وضعیت رعایت شاخص های برنامه ریزی در مرحله تجزیه وتحلیل و رابط کاربر گرافیکی در مرحله کاربری دقت جدی مدیران و طراحان وب سایت ها را می طلبد. کلیدواژه ها: کتابخانه های دیجیتالی، وب سایت، وب سبز.  

هدف: ارائه الگوی نمایه سازی تصاویربراساس موتورهای جستجودربازیابی تصاویر نمایه شده مبتنی برمتن و مبتنی بر محتوا روش شناسی: ازنظرهدف،کاربردی ونوع پژوهش توصیفی- همبستگی است.جامعه آماری شامل کارشناسان شاغل در دفاتر روزنامه های سراسری کشور درشهرتهران بوده که به پنج موتور جستجو اشراف داشته اند.باآزمون گرجسی-مورگان ازمیان 200 نفربه صورت نمونه گیری تصادفی ساده131نفر انتخاب شدند. گردآوری داده ها جهت طراحی مؤلفه ها توسط پرسشنامه پژوهشگرساخته با20 گویه به روش اسنادی است. ضریب روایی کیفی محتوای پرسشنامه بالاتر از78/0 و شاخص روایی محتوا بالاتراز79/0 است. پایایی پرسشنامه نیزبراساس ضریب آلفای کرونباخ برابربا936/0 سنجیده شد. یافته ها:در تحلیلی عاملی اکتشافی 20 گویه موردبررسی در چهار عامل با بارهای عاملی نمایه سازی متنی (با دامنه بار عاملی بین 51/0 تا 76/0)، نمایه سازی تصویری (با دامنه بار عاملی بین 59/0 تا 74/0)، نمایه سازی محتوایی (با دامنه بار عاملی بین 57/0 تا 78/0) و اثربخشی (با دامنه بار عاملی بین 53/0 تا 85/0) بارگذاری شدند. نتیجه گیری: عامل درونی 1(نمایه سازی متنی) با میانگین بار عاملی 79/0 بیشترین نقش را در ساخت عامل بیرونی یا مقیاس کلی ایفا می نماید و این در حالی است که عامل درونی 2 (نمایه سازی تصویری) با میانگین بار عاملی 74/0، دومین مؤلفه بااهمیت در ساخت عامل بیرونی کلی بوده و پس ازآن عامل درونی3 (نمایه سازی محتوایی) با میانگین بار عاملی 72/0 قرار داشته است؛ و درنهایت عامل درونی 4 (اثربخشی) با بار عاملی 69/0 کمترین نقش را در ساخت عامل کلی دارا بوده است. شاخص های برازش مدل از قبیل کای دو نسبی و شاخص های مقتصد، برازش را کاملاً مناسب نشان داده بودند. درنتیجه مدل به دست آمده برازش نسبتاً خوبی به داده ها دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل عوامل موثر بر تولید علم در رشته های ریاضی، فیزیک و شیمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان است. روش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با استفاده از روش علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، مدارک نمایه شده (1989 -2019) در حوزه های موضوعی شیمی، ریاضی و فیزیک از پژوهشگران دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس است. برای ترسیم نقشه های علمی، از نرم افزار ووس ویوور و برای پاسخ به فرضیه های پژوهش از آزمون های آماری t، تحلیل واریانس، همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. یافته ها: بر اساس یافته ها، میزان همکاری های علمی بین المللی پژوهشگران ریاضیات دانشگاه در مقایسه با محققان رشته های شیمی و فیزیک بیشتر است. همچنین، میانگین تولیدات علمی بر حسب مرتبه علمی و جنسیت معنی دار، ولی بر حسب گروه آموزشی و محل اخذ مدرک معنی دار نیستند. بین تعداد واحد پایان نامه و تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس رابطه معنی دار و همبستگی مثبت بالایی وجود دارد. اصالت اثر: تحلیل تولیدات علمی محققان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان بر اساس پایگاه اسکوپوس و ترسیم شبکه هم تالیفی با نرم افزار ووس ویور از نوآوری های پژوهش حاضر است. واژه های کلیدی: علم سنجی، هم تالیفی، اسکوپوس

هدف: هدف پژوهش حاضر شناخت مناسب ترین نوع برنامه ریزی به منظور طراحی فعالیت های فرهنگی کتابخانه های عمومی در ایران، از دیدگاه کتابداران و کارشناسان این کتابخانه ها است. درک دیدگاه های کارکنان صف و ستاد کتابخانه های عمومی در انتخاب مناسب ترین نوع برنامه ریزی و همچنین، اولویت بندی به کارگیری انواع برنامه ریزی ها برای طراحی فعالیت های فرهنگی کتابخانه های عمومی دارای اهمیت است. تعیین مناسب ترین نوع برنامه ریزی برای طراحی فعالیت های فرهنگی از دیدگاه کتابداران و کارشناسان کتابخانه های عمومی کشور است. روش: روش پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی-پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است که روایی محتوایی با استفاده از دو ضریب نسبی روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی و پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. جامعه پژوهش شامل دو گروه کتابداران و کارشناسان استانی و ستادی امور فرهنگی نهاد کتابخانه های عمومی کشور بودند. 357 کتابدار از طریق نمونه گیری خوشه ای و 38 کارشناس به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدند که از این تعداد 29 پرسش نامه تکمیل شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون فریدمن در نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شده است. یافته ها: دیدگاه های کتابداران و کارشناسان در انتخاب مناسب ترین نوع برنامه ریزی متفاوت بود. از نظر کتابداران پنج نوع برنامه ریزی مشارکتی، فرهنگی، راهبردی، ترویجی و منطقی در اولویت نخست تا پنجم بودند و از منظر کارشناسان ستادی به ترتیب انواع برنامه ریزی های منطقی، راهبردی، ترویجی، فرهنگی و مشارکتی در اولویت اول تا پنجم قرار داشتند. اصالت/ارزش: مقاله حاضر اولین پژوهشی است که به بررسی دیدگاه های کارکنان صف و ستاد در انتخاب مناسب ترین نوع برنامه ریزی در کتابخانه های عمومی می پردازد. شناخت و درک تفاوت های کارکنان صف و ستاد در نوع برنامه ریزی به هم گرایی نظریات بین آن ها کمک می کند و موجب تقویت برنامه ریزی ها می شود.

هدف: پژوهش حاضر در راستای چگونگی پشتیبانی کتابخانه های عمومی ایران از یادگیری مادام العمر به ارائه چهارچوبی متشکل از چشم انداز، مأموریت، ارزش ها، و راهبردها، و همچنین اعتباریابی آن می پردازد. روش: روش پژوهش مورداستفاده در این مطالعه از نوع پژوهش ترکیبی بود. بدین منظور، در ابتدا از تحلیل محتوای استقرایی به منظور ارائه چهارچوبی برای پشتیبانی کتابخانه های عمومی ایران از یادگیری مادام العمر استفاده شد. جامعه این بخش پژوهش شامل کلیه مقالات مرتبط نمایه شده در سال های 1980 تا 2019 در پایگاه های اطلاعاتی مختلف، و همچنین اسناد، برنامه های راهبردی، و وبگاه کتابخانه های عمومی کشورهای مختلف دنیا بود که 71 منبع به صورت هدفمند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت. در بخش دوم پژوهش، برای اعتباریابی چهارچوب پیشنهادی از روش تحقیق پیمایش اینترنتی استفاده شد. جامعه آماری این بخش، شامل کلیه متخصصان حوزه علوم تربیتی و علم اطلاعات و دانش شناسی می شد که دارای تجارب علمی یا حرفه ای مرتبط بودند. از این جامعه آماری، 18 نفر به شکل هدفمند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها، از پرسش نامه ارزیابی محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسش نامه ارزیابی با استفاده از نظرِ پنج متخصص این حوزه بررسی و تأیید شد. همچنین، به منظور تعیین پایایی پرسش نامه از روش توافق بین ارزیابان استفاده شد که مقدار آن 0.86 محاسبه شد. داده های گردآوری شده با استفاده از میانه و آزمون علامت تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: با بهره گیری از یافته های حاصل از تجارب جهانی و با در نظر گرفتن چشم انداز کتابخانه عمومی ایران، چهارچوبی متشکل از چشم انداز، مأموریت، ارزش ها، و راهبردها برای پشتیبانی کتابخانه های عمومی ایران از یادگیری مادام العمر ارائه شد. در نهایت، نتایج ارزیابی متخصصان نشان داد که چهارچوب پیشنهادی جامع و کامل بوده و برای تحقق یادگیری مادام العمر در کتابخانه های عمومی ایران مناسب است. اصالت/ارزش: با وجودِ تأکید اسناد بالادستی بر نقش کتابخانه های عمومی در تحقق یادگیری مادام العمر، راهنمای عملی برای پشتیبانی کتابخانه های عمومی ایران از یادگیری مادام العمر وجود ندارد؛ لذا پژوهش حاضر با ارائه چهارچوبی به رفع خلأ موجود می پردازد. چهارچوب حاصل از این پژوهش می تواند به کتابخانه های عمومی ایران کمک کند تا به سهم خود نقش مؤثرتری در ساختن جامعه یادگیرندگان مادام العمر ایفا کنند.

امروزه ابزارها فناوری اطلاعات و فضای دیجیتال همه جوامع بشری را متأثر ساخته اند و هر کس به گونه ای از این فضا بهره برداری می کند. البته این فضا چالش های تازه ای نیز به همراه دارد و از چالش های جدی آن حمایت از حقوق پدیدآوران محتوا است. با آن که حمایت حقوق پدیدآوران در فضای فیزیکی پیرامون دو سده است که در کانون توجه بوده و ضوابط و قوانین گوناگونی برایش تصویب شده است، حمایت از این حق در فضای مجازی هنوز در آغاز راه و با دشواری هایی همراه است. اگرچه، کشورها چه به شکل مستقل و چه از راه تصویب پیمان های منطقه ای و جهانی کوشیده اند تا از حق مؤلف در این فضای تازه حمایت کنند. هدف کلیدی این مقاله، نگاهی مقایسه ای است به تمهیداتی که در اسناد جهانی، حقوق ایالات متحده، کانادا، و ایران در این باره اندیشیده شده است. برای دستیابی به این هدف، سه سند حقوقی بین المللی و اسناد حقوقی ایالات متحده، کانادا، و ایران به روش تحلیل محتوا بررسی شده اند. از این رو، نخست اسناد کلیدی قانونی شناسایی، مفاد مصوب آنها در پیوند با حمایت پدیدآوران تعیین، و متن قانون مطالعه و با توجه به ویژگی های فضای مجازی تفسیر شده است. یافته ها نشان می دهند که توجه به ویژگی های فضای مجازی در اسناد جهانی و آمریکا و کانادا بیش از قوانین و مقررات ملی است. اگرچه برخی از مواد قانونی در اسناد ایرانی، همانند قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان؛ قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی؛ قانون حمایت از حقوق پدیدآوران نرم افزارهای رایانه ای؛ قانون تجارت الکترونیکی؛ قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت های غیرمجاز می نمایند؛ قانون مطبوعات؛ مقررات و ضوابط شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای؛ پیش نویس لایحه قانون جامع حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط؛ پیش نویس لایحه حمایت از داده و حریم خصوصی در فضای مجازی را می توان برای فضای مجازی هم به کار برد. نتیجه آنکه با توجه به ویژگی های فضای مجازی و توسعه روزافزون این فضا، قانون گذار ایرانی باید در قوانین آتی توجه ویژه ای به آن داشته باشد.

هدف: تطابق بین پیش فرض های موجود هنگام سیاست گذاری ها و برداشت های مخاطبان نهادهای ارائه دهنده خدمت می تواند اثربخشی سیاست ها و اقدامات را ارتقا بخشد. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی تصویر کتابخانه های عمومی است. روش: تحقیق حاضر تحقیقی کیفی است. برای گردآوری داده ها از روش مصاحبه ساختاریافته استفاده شد. در مجموع، با 72 نفر مصاحبه صورت گرفت. نظریه زمینه ای اشتراوس و کوربین اساس کار این پژوهش بود و داده های حاصل از مصاحبه ها طی 3 مرحله کدگذاری شد. برای کدگذاری داده ها، نرم افزار مکس کیودا به کار گرفته شد. انتخاب مصاحبه شونده ها به گونه ای انجام شد که توازن جنسیتی، سنی و تحصیلی تا حد امکان رعایت شود. نمونه گیری تا زمان اشباع مفاهیم ادامه یافت. چهار معیار اعتبار یا مقبولیت، اطمینان-ثبات، قابلیت تأیید، و قابلیت انتقال یا تناسب برای ارزیابی روایی و دقت و استحکام داده ها مورد توجه قرار گرفت. یافته ها: حاصل کنکاش در مصاحبه ها، 163کد باز، 56 زیرطبقه، 23 طبقه و 9 طبقه محوری بود. از میان طبقات محوری، طبقات منبع نامتوازن دانش، محیط دل چسب، و مکان غیرقابل تحمل به عنوان طبقات مرکزی انتخاب شدند. بنا به توصیه گلیزر، از دو طبقه محیط دل چسب و مکان غیرقابل تحمل به طبقه مرکزی منبع نامتوازن دانش ارجاع داده شد و این طبقه به عنوان طبقه مرکزی اصلی معرفی شد. شواهد این پژوهش نشان داد که نگاه مردم نسبت به کتابخانه های گذشته منفی بوده است و بسیاری از مردم با توجه به همین نگاهی که نسبت به کتابخانه ها دارند، از مراجعه به کتابخانه های امروزی خودداری می کنند. از طرفی دیگر، افراد مصاحبه شونده برای مراجعه به کتابخانه ها شرط ها و پیشنهادهایی ارائه دادند که اگر به آن ها توجه شود، قطعاً میزان مراجعه آن ها به کتابخانه افزایش خواهد یافت. اصالت/ارزش: موضوع مورد مطالعه و اتخاد رویکرد کیفی برای تحقیق حاضر نشان دهنده ارزش و اصالت آن هست. تلاش برای فهم تفاوت بین نگاه ها در گذشته و حال و تمرکز بر واکاوی تصویر ذهنی افراد، این پژوهش را از سایر پژوهش ها متمایز کرده است. کلیدواژه ها: مطالعه کاربران، کتابخانه های عمومی، تصویر ذهنی، ایران

هدف : این پژوهش با هدف سطح بندی کتابخانه های عمومی استان فارس و تعیین الگوی پراکندگی آن ها بر مبنای توزیع امکانات و خدمات انجام شده است. روش : این پژوهش از نظر هدف در دسته تحقیقات کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحقیق از دسته تحقیقات توصیفی از نوع پیمایشی است . جامعه آماری پژوهش همه 163 کتابخانه نهادی استان فارس بوده است که همه آن ها به روش سرشماری مورد بررسی قرار گرفته اند. ابزار گردآوری داده های تحقیق پرسش نامه بوده که در سه مرحله اجرا شده است. به منظور سطح بندی شهرستان های استان فارس در زمینه برخورداری از امکانات و خدمات کتابخانه های عمومی، پس از شناسایی عوامل مؤثر بر سطح بندی کتابخانه ها و به دست آوردن امتیاز عوامل با استفاده از نظر نخبگان و مدیران کتابخانه های عمومی و روش تحلیل سلسله مراتبی ( AHP )، به سطح بندی کتابخانه های استان در مقیاس شهرستانی با استفاده از روش فواصل وزن دار معکوس ( IDW ) پرداخته شد. برای تعیین نحوه پراکندگی کتابخانه ها و امکانات نیز از تکنیک های نزدیک ترین همسایگی و شاخص موران و توابع تحلیل فضایی استفاده شده است . یافته ها: یافته ها نشان داد که توزیع منابع و خدمات در کتابخانه های عمومی استان فارس، به صورت نامتوازن انجام شده است . طبق نقشه های نهایی بخش عمده ای از استان از نظر تمامی شاخص های امکانات و خدمات در وضعیت متوسط قرار گرفته است. برخوردارترین مناطق از نظر امکانات و خدمات، پیرامون مناطق شمالی ازجمله شهرستان های کازرون، سروستان و آباده است، در حالی که کم برخوردارترین مناطق در بخش های جنوبی و مرکزی استان متراکم شده اند. همچنین، توزیع امکانات و خدمات، در سطح کتابخانه های استان به صورت خوشه ای (همگنی پدیده های موردبررسی) و در مقیاس شهرستانی الگوی توزیع به صورت اتفاقی (تصادفی بودن پدیده های مورد بررسی) است. اصالت/ارزش : اصالت این پژوهش ناظر بر رویکرد به کاررفته درخصوص کتابخانه های استان فارس بوده است. این پژوهش با رویکرد توجه به شاخص های مکانی و عملکردی کتابخانه ها انجام شده است که منتهی به سطح بندی شهرستان های استان و همچنین، ارائه الگوی توزیع امکانات و خدمات در سطح استان و شهرستان ها شده است. تحقیقات پیشین انجام شده در کشور و استان فارس غالباً با رویکرد مکان یابی کتابخانه ها بوده است.

هدف: مقایسه شاخص های عملکرد کتابخانه های کنگره، بریتانیا، کتابخانه های ملی استرالیا، اسپانیا، سوئیس، کانادا، و ژاپن با استاندارد ایزو ۲۸۱۱۸. روش شناسی: داده ها از شاخص های عملکرد 7 کتابخانه ملی گردآوری و مؤلفه های آنها طبق استاندارد ایزو 28118 دسته بندی و با این استاندارد مطابقت داده شد. یافته ها: کتابخانه های ملی در بُعدهای دسترس پذیری منابع: کاربرد، دسترس پذیری خدمات: دیجیتالی کردن، دسترس پذیری خدمات: دسترسی سریع و آسان، و ایجاد مجموعه ملی بیشترین شاخص ها را تعریف کرده اند دسترس پذیری در شرایط حاضر برای آنها بیش از واسپاری اهمیت دارد. همچنین در بُعدهای ارائه خدمات مرجع، حفظ و نگهداری مجموعه، توسعه، مدیریت کارآمد، و دسترس پذیری خدمات: فهرست نویسی، شاخص های کمتری تعریف کرده اند. نتیجه گیری: ایزو 28118 با مقتضیات کتابخانه های ملی تناسب دارد.

مقدمه: کتابداران کتابخانه های عمومی درصددند تا اطلاعات گوناگون را به طور مفید و مؤثر به طیف عظیمی از مردم ارائه دهند. به دلیل لزوم ارتباط میان کتابداران با انبوه اعضای بالقوه و بالفعل، پرداختن به مسئله مهارت های ارتباطی بیش ازپیش اهمیت پیدا می کند. لذا هدف پژوهش حاضر تحلیل راهبردی عوامل و موانع مؤثر در به کارگیری مهارت های ارتباطی مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان می باشد. روش شناسی: این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و نحوه گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی و پیمایشی است که با کاربرد مدل SWOT به انجام رسیده است. جامعه پژوهش شامل تمامی مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان به تعداد 381 نفر است که پس از توزیع پرسش نامه، تعداد 277 مورد عودت داده شد. ابزار مورد استفاده، پرسش نامه محقق ساخته ای است که با مطالعه پیشینه و ادبیات موضوع طراحی شده است. برای تحلیل یافته ها از روش های مختلف آمار توصیفی استفاده شده است. یافته ها: این پژوهش نتایجی را در 7 بعد از عوامل درونی شامل پذیرش و اعتماد، ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن، ویژگی های شغلی، صداقت، همدلی و همدردی، کمیت و کیفیت ارتباط، شکایت و خشم، تلاش های فردی، به عنوان نقاط قوت و ضعف کاربست مهارت های ارتباطی؛ و 5 بعد از عوامل بیرونی شامل اجتماع و محیط، نگرش های مدیریتی، آموزش و نظام ارتقاء، به عنوان فرصت ها و تهدیدهای کاربست مهارت های ارتباطی که کتابداران برای کاربست مهارت های ارتباطی با آن مواجه هستند ارائه می دهد. از مجموع 36 مؤلفه ای که در 7 بُعد از عوامل درونی، به عنوان نقاط قوت و ضعف، مورد بررسی قرار گرفت، 6 نقطه قوت و 8 نقطه ضعف مشاهده، و 22 عامل باقی مانده در وضعیت متوسط قرار داشتند که میانگین 986/2 به دست می آید. همچنین از 21 عامل مورد بررسی در 5 بعد از عوامل بیرونی، با 2 فرصت مواجه، و با 15 تهدید روبه رو هستند و 4 عامل دیگر نیز وضعیت متوسطی را دارا هستند و میانگین 296/2 برای عوامل بیرونی به دست آمد. نتیجه : نتایج نشان می دهد که وضعیت مهارت های ارتباطی در میان مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در وضعیت «نسبتاً مطلوبی» قرار دارد. لذا شایسته است تا با استفاده از نقاط قوت، نقاط ضعف پوشش داده شود و با بهره گیری از فرصت ها، بر تهدیدها غلبه نمود. در این راستا، لذا مدیران و برنامه ریزان کتابخانه های عمومی باید با برگزاری دوره های آموزشیِ حضوری و مجازی، تدوین برنامه های آموزشی مستمر، تنظیم نظام نامه ارتقاء بر اساس مهارت های ارتباطی، در کنار اقناع سازی کتابداران با بهبود وضعیت حقوق و مزایا، درصدد افزایش مهارت های ارتباطی آن ها برآیند تا در ادامه بتوان شاهد رشد کمیت و کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی باشیم.

در دوره کنونی، سرمایه گذاری های فناوری اطلاعات روزبروز افزایش یافته و موضوع حکمرانی فناوری اطلاعات و همراستایی استراتژیک بین اهداف فناوری اطلاعات و کسب و کار اهمیت بیشتری پیدا کرده است. همچنین رشد چشم گیر رویکرد رایانش ابری و چالش های حکمرانی مرتبط با آن، مدیران کسب و کار را با مسئله چند بعدی برای حکمرانی فناوری اطلاعات مواجه کرده است. یکی از ابعاد پیچیدگی فوق، وابستگی حکمرانی رایانش ابری به زمینه، بافت و ماهیت سازمان است و از این رو در این مقاله چالش های بنگاه های تولیدی دولتی به عنوان یکی از بازیگران زیست بوم صنعتی و اقتصادی کشور در بازآفرینی حکمرانی فناوری اطلاعات خود مبتنی بر رویکرد رایانش ابری با بهره گیری از نظرات 94 خبره با ابزار پرسش نامه و مصاحبه شناسایی و اولویت بندی شده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که 18 چالش اساسی در 9 محور وجود دارد که محورهای فرهنگی، هدایت و راهبرد مهم ترین محورهای چالش برانگیز در مسیر تحقق اهداف حکمرانی رایانش ابری و چالش های پنهان کاری و عدم شفافیت بنگاه های دولتی، عدم آشنایی مدیران فناوری اطلاعات با کسب و کار بنگاه، امنیت اطلاعات، مناسب سازی نشدن چارچوب های حکمرانی موجود و عدم اعتقاد مدیران کسب و کار به جایگاه راهبردی و اثرگذار فناوری اطلاعات در تحقق اهداف بنگاه، پنج چالش مهم این بنگاه ها است.

هدف: مسئله اشتغال تقریباً از اهداف قطعی عموم دانشجویان تحصیلات تکمیلی به شمار می آید. بهبود وضعیت اشتغال و ارزیابی عملکرد مراکز آموزش عالی مبتنی بر انجام  پژوهش در این زمینه است. بر این اساس، پژوهش حاضر به بررسی وضعیت شغلی فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم می پردازد. روش پژهش: این مطالعه، پژوهشی کاربردی است که با استفاده از روش پیمایشی- توصیفی و با به کارگیری ابزار پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش کلیه فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم (402 نفر) هستند که 302 نفر ار آن ها پرسشنامه ها را تکمیل کردند. یافته ها: از مجموع 302 نفری که پرسشنامه های ارسالی را تکمیل نمودند، 1/82 درصد پاسخگویان را زنان و 9/17 درصد را مردان تشکیل داده اند. 7/51 درصد پاسخگویان در زمان انجام تحقیق، شاغل بوده و 3/48 درصد بیکار بوده اند. کمترین درصد بیکاری مربوط به فارغ التحصیلان ورودی 1380 و 1381 دانشگاه قم می باشد و بالاترین درصد بیکاری در بین ورودی های 1385 و 1386 مشاهده می شود. بیکاری در پذیرش شدگان سال های 1380 تا 1385 تقریباً وضعیت صعودی داشته و پس از کاهش بیکاری در چند سال، مجدداً برای ورودی های سال های 1388 تا 1391 این وضعیت صعودی تکرار شده است. از بین 156 پاسخگوی شاغل، 7/64 درصد (101 نفر) در شغلی مرتبط با رشته تحصیلی خود فعالیت می کنند و اکثر آنان در زمینه کتابداری فعالیت دارند اما 3/35 درصد شغل شان با رشته تحصیلی مرتبط نیست. نتیجه گیری: بهبود وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان مستلزم تشکیل کارگروه کار و اشتغال در دانشگاه و اجرای برنامه ها و سیاست های پیشنهادی است.

هدف پژوهش حاضر کشف و دیداری سازی الگوهای برجسته و روابط پنهان و گرایش های موضوعی سازمان دهی دانش در جهان است . نوع پژوهش کاربردی با رویکرد تحلیلی و با روش تحلیل هم رخدادی واژگان انجام شده است . جامعه این پژوهش را کلیدواژه های مقالاتی هستند که در بازه زمانی 1975-2018 با موضوع سازماندهی دانش در وبگاه علم نمایه شده اند. تعداد کلیدواژه های به دست آمده از مقالات 27124 است. در این پژوهش از نرم افزارهای بایب اکسل، یوسی نت، نت درا، ووس ویوِئر و اس پی اس اس به منظور یکدست سازی و تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد در بازه زمانی (1975-1999) کلیدواژه " Information Technology " و در بازه زمانی (2000-2018) کلیدواژه " Information Literacy " بیشترین فراوانی را کسب کرده اند. همچنین یافته های حاصل از محاسبه نمره تراکم و مرکزیت حاکی از آن است که در دوره زمانی نخست، خوشه 5 (مدیریت دانش) با مقدار 500/5 بیشترین مرکزیت و خوشه 7 (برنامه ریزی استراتژیک) با مقدار 4804/0 بالاترین تراکم و در دوره زمانی 2000-2018 خوشه 1 (آموزش کاربران) دارای بالاترین مرکزیت (258/6) و تراکم (6954/0) در بین خوشه ها است. نتایج حاکی از آن است که با کم رنگ شدن موضوعاتی نظیر فهرست نویسی و نمایه سازی و ارتقاء رتبه کلیدواژه هایی نظیر فناوری اطلاعات، هستی شناسی و دولت الکترونیک، می توان گفت در گذار از دوره زمانی نخست به دوم، کلیدواژه هایی که موضوع های قدیمی دارند کم رنگ شده و موضوع های جدید جایگزین شده اند. نتایج حاصل از محاسبه شاخص دربردارندگی نشان داد که 32 درصد از موضوعات دوره زمانی دوم، در دوره زمانی نخست نیز حضورداشته اند. نتایج بخش ترسیم نمودار راهبردی در بازه زمانی نخست بیانگر آن است که خوشه های (بازیابی اطلاعات، نظام خبره بازیابی اطلاعات، آموزش کاربران و مدیریت سیستم های اطلاعاتی)، موضوعات اصلی هستند و خوشه های (آموزش کاربران، عدم قطعیت در رفتار اطلاعات سلامت، رفتار اطلاعاتی، مطالعات سنجشی، رده بندی و نمایه سازی، فهرست نویسی رایانه ای و داده کاوی) که هم پوشانی زیادی نیز باهم دارند خوشه های اصلی دوره دوم به حساب می آیند. تمرکز بر سازماندهی دانش به عنوان مهمترین رکن علم اطلاعات، بازه زمانی مورد بررسی، کلیدواژه ها و راهبرد جستجو که حاصل مشورت با متخصصان بود و نیز یافته های مهم، همگی بخشی از نوآوری های این مقاله است.

مقدمه: پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی کتابخانه های دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبائی و موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان بر مبنای معیارهای ارزیابی زی و چو (2013) انجام شده است. روش شناسی: روش پژوهش توصیفی و پیمایشی بوده، و ساختار کتابخانه دیجیتالی از ده بعد مورد بررسی قرار گرفته است. این معیارها به صورت پرسشنامه محقق ساخته بر اساس معیارهای ارزیابی زی و چو، در طیف لیکرت تنظیم گردیده است. برای گردآوری داده ها، پرسشنامه ها در دو کتابخانه و در دو گروه کاربران و کارکنان توزیع و در مجموع 63 پرسشنامه برگشت داده شدند. همچنین، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss انجام گردید. یافته ها: یافته های آمار توصیفی نشان داد، که دو کتابخانه دیجیتالی در ابعاد تعامل کاربر و بافت/زمینه در وضعیت متوسط بوده و در ابعاد دیگر در وضعیت خوب قرار دارند. بر اساس یافته های آمار استنباطی، از دیدگاه کاربران و کارکنان، در ابعاد مجموعه، طراحی رابط، بافت، حفاظت و مدیریت تفاوت معناداری وجود ندارد. اما، در ابعاد سازماندهی اطلاعات و خدمات (سطح 01/0)، ابعاد فناوری و تاثیر بر کاربر (سطح 02/0) از نظر کاربران و در بعد تعامل کاربر (سطح 02/0) از نظر کارکنان، تفاوت معناداری میان دو نظام اطلاعاتی به نفع کتابخانه دیجیتال دانشگاه علامه وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد با وجود تفاوت در نوع این دو کتابخانه، تفاوت چندانی در میان ابعاد مورد بررسی ( به غیر مورد ذکر شده در یافته ها) بین آن ها وجود ندارد، اما در برخی ابعاد، تفاوتی کمی بین نظرات پاسخ دهندگان با برتری نسبی و جزئی کتابخانه دیجیتال دانشگاه علامه مشاهده می شود.

هدف : شناسایی نیروهای پیشران کلیدی تأثیرگذار بر آینده فهرست های کتابخانه ای در ایران و چگونگی تأثیر هر یک از آن ها بر آینده فهرست های کتابخانه ای. روش شناسی : برای تحلیل تأثیرات متقابل و تعیین نیروهای پیشران کلیدی از ماتریس اثرات متقابل و نرم افزار میک مک برای انجام محاسبات ریاضیِ اثرات متقابل متغیرهای تأثیرگذار و تأثیرپذیر استفاده شد. یافته ها : 3 متغیر در گروه متغیرهای تأثیرگذار، 3 متغیر در گروه متغیرهای دووجهی، 4 متغیر در گروه متغیرهای تأثیرپذیر، و 3 متغیر در گروه متغیرهای مستقل قرار گرفت. درنهایت، 4 متغیر «کمیّت و کیفیت فهرست های کتابخانه ای در محیط مجازی»، «اصلاح و روزآمدسازی ابزارها و استانداردها»، «کتابخانه بدون دیوار»، و «تعامل متخصصان فهرست های کتابخانه ای با طراحان نظام های کتابخانه ای» به عنوان متغیرهای راهبردی شناسایی شد. نتیجه گیری: روابط شناسایی شده در میان نیروهای پیشران تأثیرگذار بر آینده فهرست های کتابخانه ای در ایران اهمیت تغییر محیط سنتی فهرست ها و ورود آنها به محیط جدید اطلاعات را نشان می دهد. توجه به نیروهای راهبردی شناسایی شده نیز می تواند حرکتی زنجیره ای برای آینده نظام رقم زند.  

هدف: هدف این پژوهش، تحلیل رفتار استنادی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی در پایان نامه ها از سال1393 تا 1398 بود. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات تحلیل استنادی و مقطعی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها از نوع کتابخانه ای می باشد. جامعه پژوهش کلیه پایان نامه های دفاع شده دانشجویان دانشگاه رازی در سال های 1393 تا 1398 که جمعاً 3854 پایان نامه بود. حجم نمونه بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران 349 پایان نامه محاسبه شد. برای جمع آوری داده ها از روش طبقه ای- تصادفی استفاده شد. و نهایتاً داده ها را با کمک نرم افزار اکسل و اس. پی. اس. اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: هر پایان نامه در دانشگاه رازی به طور متوسط دارای 58/93 منبع کتابشناختی(استناد) بود. بیشترین استناد مربوط به مقالات با میانگین 92/67 و کمترین استناد مربوط به وب سایت ها با میانگین77/1 است. در بین مقالات بیشترین استناد به مقالات انگلیسی با میانگین 56/55 و کمترین استناد به مقالات عربی بود. همچنین بین دانشکده و استناد به مقالات علمی رابطه معناداری وجود داشت. نتیجه گیری: استفاده از منابع جدید و غنی در پایان نامه های رشته های مختلف امری ضروری به نظر می رسد و از آنجا که منابع انگلیسی در این زمینه ها غنی تر هستند، استفاده از این منابع در پژوهش های دانشگاهی نیز افزایش یافته است. لذا توجه به رشته های مختلف دانشگاهی بر اساس نیاز اطلاعاتی آنان در زمان مجموعه سازی منابع کتابخانه ای و هم چنین اشتراک گرفتن از پایگاه های اطلاعاتی معتبر برای دسترسی سریع و آسان به منابع انگلیسی امری ضروری و حائز اهمیت می باشد.