درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
کلیات معارف حدیثی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۱۴۱ تا ۴٬۱۶۰ مورد از کل ۴٬۲۰۶ مورد.
۴۱۴۱.

إمکانیه الإحاله إلى کتاب نهج البلاغه فی استنباط الأحکام الشرعیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه خریف و شتاء ۱۳۹۷ (۱۴۴۰ق) العدد ۱ (المتوالی ۳) 13 - 25

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه الأحکام الفقهیه الإمام علی (ع) الشریف الرضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۳۱
هناک اتجاهان فیما یخص الاعتماد على کتاب نهج البلاغه لاستنباط الأحکام الشرعیه. الاتجاه الأول: وهو اتجاه من لایرى صحه الإحاله والاعتماد على نهج البلاغه فی استنباط الأحکام الشرعیه ولهم فی ذلک دلائل، منها: أ) فی سند نهج البلاغه ضعف وإشکال، وهو فی الحقیقه من زمره الأخبار الواحده. ب) عنایه نهج البلاغه بمسائل وأمور غیر الفقهیه، بل هی مسائل یتمحور معظمها حول الأخلاق والأدب والتاریخ. ج) یوجد خارج نهج البلاغه روایات یمکن الاعتماد علیها فی استنباط الأحکام وهی أکثر وضوحا واستدلالًا. د) منهجیه المجتهدین فی اعتمادهم على مصادر خاصه فی استنباط الأحکام الفقهیه. وأما الاتجاه الثانی وهو اتجاه من یؤمن بصحه نهج البلاغه ویعده ضمن المصادر الروائیه الموثوقه وبالتالی یصح الاعتماد علیه فی استنباط الأحکام الفقهیه. والملاحظ أن ما یستخلص فی الکتاب من الأحکام الفقهیه ضئیل کما أن إحالات هذا الفریق إلى الکتاب قلیله. ألقت هذه الدراسه الضوء على هذین الاتجاهین وما عند الفریقین من رؤى بعد تبیین آرائهما، واعتمدت فی ذلک على منهجیه تحلیلیه وصفیه خلال قراءه مختلف الآراء فی الکتب والمواقع. ومن ثم تفید نتائج الدراسه أن رأی القائلین بصحه وإمکانیه الإحاله إلى نهج البلاغه فی استنباط الأحکام الفقهیه هو أصح وأدق. وأما فیما یخص نوعیه الدراسه فهی نظرا للقابلیات الفقهیه الراهنهِ تطبیقیهٌ، وهی تفید جمیع المعنیین والمؤسسات بهذا المجال لأنها تسبب فی تحکیم المبادئ الدینیه والاستنباطات الفقهیه.
۴۱۴۲.

شرح المنهج العقلانی للإمام علی (ع) فی إثبات الصفات الإلهیه «الخطبه الأولى»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 122 - 111

کلیدواژه‌ها: المنهج العقلانی الصفات الثبوتیه الصفات السلبیه نهج البلاغه الخطبه الأولى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۲۰۸
تعتبر مناقشه الصفات الإلهیه وکیفیه إثباتها من القضایا الفلسفیه واللاهوتیه المهمه وهناک آراء مختلفه بین المفکرین الإسلامیین حول الصفات الإلهیه. کلمات الإمام علی (ع) لها أهمیه کبیره وقیمه بین الروایات الإسلامیه. جرت محاوله لتعمیق کلام الإمام علی (ع) فی الخطبه الأولى لنهج البلاغه بالطرق الوصفیه التحلیلیه فی هذا المقال وینبغی قراءه واستخلاص منهج الإمام (ع) العقلانی فی شرح وإثبات الصفات الإلهیه. وتم الإستنتاج فی النهایه بأنه اعتمد علی صفه " اللامتناهی " کصفه من صفات الله فی نفی الصفات السلبیه، و" تقیید المخلوقات" فی اثبات الصفات الثبوتیه، وأیضًا، فی بعض الحالات، باستخدام قاعده "تعرف الاشیاء بأضدادها" اثبت الصفات المضاده التی تمیز المخلوقات. أهم الصفات التی شرحها أمیر المؤمنین (ع) هی: "بساطه الذات"، "التوحید"، "الإخلاص أو نفی الصفات الزائده"، "التقدم"، "الفاعل المستغنی من الأدوات"، "البصیر"، "الموحّد"، "العلم الازلیّ قبل الایجاد" ،"الخالق المستغنی من الانماط" ،"الخالق المستغنی من التفکیر"، "الاحاطه بالمخلوقات" ،"عالم بأوصاف الموجودات". الکلمات المفتاحیه: المنهج العقلانی، الصفات الثبوتیه، الصفات السلبیه، نهج البلاغه، الخطبه الأولى.
۴۱۴۳.

تطبیق "قاعده الجری والتطبیق" التفسیریه فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 58 - 49

کلیدواژه‌ها: الجری والتطبیق حالات التطبیق نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۲۶۲
تعتبر "القواعد التفسیریه" فرعا من فروع العلوم القرآنیه وهی مایقوم علیها الاستنتاج وتعتبر المعیار فی اختیار الوجهه التفسیریه الأصح. "قاعده الجری والتطبیق" التفسیریه تعتبر الطریقه العقلانیه والقائمه من التعالیم التفسیریه لأهل البیت (ع). یطرح السؤال الرئیسی فی هذا المقال الذی تمت کتابته وفقاً للنهج الوصفی- التحلیلی مع الترکیز علی مشکله البحث والمصادر المکتبیه، حول استکشاف تطبیق القاعده المذکوره أعلاه فی نص نهج البلاغه، وماهی الحالات التی استخدمها أمیر المؤمنین(ع) من بین أنواع مختلفه من قاعده "الجری فی القرآن" بصفته القرآن الناطق والصحابی الأکثر إلمامًا بالأصول والقواعد والطرق التفسیریه لنبی الإسلام رسول الله صلى الله علیه وسلم. أخیرًا، هذه المقاله هی حرکه بحثیه فی ترسیخ ودعم القاعده المذکوره أعلاه وترسیخ المنهج التفسری لأهل البیت (ع). استخدام وتطبیق نهج "التنقیب ودراسه المصادیق" الموجوده فی نهج البلاغه وتطبیق القاعده المذکوره أعلاه یعتبر من الإنجازات الخاصه والمبتکره لهذا المقال بحیث تم تطبیق القاعده المذکوره فی ثمانیه حالات- اثنی عشره حاله من نفس الآیات القرانیه، وفی ست حالات، تم تخصیص الآیه على شکل اقتباس المعنى والمحتوى أو ما شابه نص الآیه نفسها، من بینها خمس حالات تدل علی قاعده "الجری الظاهره فی القرآن" مع التأکید على الوحی وسیاق الآیه؛ وست حالات تدل علی قاعده "الجری الظاهره فی القرآن" بتجزئه سیاق الآیه ؛ وسبعه تدل علی قاعده "الجری فی باطن القرآن"
۴۱۴۴.

منهجیه شرح أعلام نهج البلاغه لعلی بن ناصر السرخسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 145 - 158

کلیدواژه‌ها: تبیین منهج شروح نهج البلاغه أعلام نهج البلاغه الشرح اللغوی الأدبی علی بن ناصر السرخسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۲۴۰
یُعدّ التعریف بشروح نهج البلاغه من خلال المناهج والاتجاهات المختلفه وسیلهً للوصول إلی أفضل طرق شرح نهج البلاغه. والقضیه الأساسیه التی یبحث عنها هذا البحث، هی التعریف بطریقه شرح علی بن ناصر السرخسی فی شرحه «أعلام نهج البلاغه». یتطرق هذا الشرح فی مجلد واحد، إلی معانی المفردات والألفاظ المشکله والغریبه فی کلمات الإمام أمیر المؤمنین  لیقوم بإیضاحها وشرحها مستفیدًا من آراء اللغویین والآیات القرآنیه والأحادیث النبویه وأشعار العرب. کما أنه خلال شرحه الموسوم بسمه الاختصار یستفید من الآیات والروایات النبویه ویناقش القضیه المهدویه والشعر والأحداث التاریخیه والفلسفیه- الکلامیه کذلک یعتنی فی شرحه بنسخ نهج البلاغه الأخری وبتعلیقات السید الرضی والشروح السابقه. السرخسی لم یذکر جمیع عبارات نهج البلاغه فی شرحه بل یقتصر علی العباره التی ینوی شرحها. کما أنه وبسبب جنوحه ومقدرته علی تبیین القضایا اللغویه والصرف والنحو والبلاغه، نجد أن هذه الجوانب تطغی علی سائرالقضایا ویأخذ أسلوبه فی الشرح صبغه أدبیه. یهدف هذا البحث باستخدام المنهج الوصفی أن یدرس منهج السرخسیّ فی شرحه کلام الإمام أمیر المؤمنیین @فی کتاب نهج البلاغه. الکلمات المفتاحیه : تبیین منهج شروح- نهج البلاغه- أعلام نهج البلاغه- الشرح اللغوی-الأدبی علی بن ناصر السرخسی
۴۱۴۵.

دراسه أسلوبیه مقارنیه للخطبه ۲۷ والرساله ۲۸ من نهج البلاغه (المستوی الترکیبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 69 - 81

کلیدواژه‌ها: الأسلوبیه المقارنیه المستوی الترکیبی الإمام علی (ع) نهج البلاغه الخطبه ۲۷ الرساله ۲۸

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۲۶۷
الأسلوبیه هی منهج علمی وتطبیقی فی دراسه وتحلیل النصوص وهی تحاول التعرف على الأفکار والذوات الداخلیه للمؤلف عبر الظواهر الأسلوبیه وکشف علاقتها بالمعانی المؤسسیه. فهذه الدراسه وفقًا للأسلوبیه المقارنیه. تهدف الی دراسه أبرز مظاهر المستوی الترکیبی فی خطبه ۲۷ ورساله ۲۸ لنهج البلاغه من خلال المنهج الترکیبی – الإحصائی کما یحاول تبیین الفروق والتشابهات لهذین الأدبیین المختلفین. ومن خلال الدراسه المقارنیه بین هذین النصین علی المستوی النحوی تبیّن أن هناک الکثیر من أوجه التشابه بینهما مثل غلبه تواتر الجمل الفعلیه والإخباریه القصیره، والطرق المتناسقه الأخری، وعلی الرغم من وجود الاختلاف بین الأجناس الأدبیّه، إلّا أنّهما متقاربان فی الأسلوب حیث یقدّمان دلالات وإیحاءات متشابهه للملتقی. على الرغم من أوجه التشابه الموجوده، فإنّ الاختلافات الکمیه والنوعیه فی البنیه النحویه، مثل النسبه العالیه لاستخدام الاستفهام الإنکاری وتقنیه التکرار النحوی، وأولویه أنواع الجمل فی الرساله، والاختلافات الأخرى، أدّت إلی سیاق مختلف وفرید لکل منهما، وتستحضر المعانی الدلالیه المناسبه لکل نص بطریقه فعاله ومقنعه فی ذهن الملقی.
۴۱۴۶.

تبیین العناصر الجمالیه فی الخطبه ۱۸ من نهج البلاغه وفق المقوّمات الشکلانیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 11 - 21

کلیدواژه‌ها: الشکلانیه الانحراف و زیاده القواعد الخطبه السادسه عشره نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۲۳۳
یحتوی النقد الشکلانی علی أسالیب، تبیّن لغه النص و مفهومه للمتلقی برؤیه جدیده. تتطرق هذه المدرسه إلی النصوص النثریه والشعریه بمنهج جدید وتسعی لتحلیل تلک المعالم والعناصر التی تعتمد على علم البلاغه وفن الخطابه وتمیّز النصوص الأدبیه من غیرها. لهذا السبب قد درسنا الخطبه الثامن عشره وفق مقومات المدرسه الشکلانیه وعلی أساس المنهج الوصفی- التحلیلی وسعینا أن نتوصل إلی فکر المؤلف من خلال تحلیل نسج الخطبه وزوایاها الخفیه. بناءً على هذا، تمّ تحلیل الخطبه بأسلوبی الانحراف وزیاده القواعد کما تمّ تحلیل الجمالیات الأدبیه المُستخدمه فی النص أیضًا واستنتجنا من خلال هذا البحث أنّ النص المدروس یتصدر أعلى المراتب من حیث عناصر الجمال، والتضامن والموجود فی الجمل والتعابیر قد أوصل التنسیق والترابط فی ظاهر النص وباطنه إلى درجه الکمال.
۴۱۴۷.

کیفیه نقل مضامین نهج البلاغه إلی المجتمع (تأکیدًا علی اللُّغتین الفارسیه والعربیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه ربیع و صیف ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ق) العدد ۲ (المتوالی ۴) 83 - 90

کلیدواژه‌ها: الإمام علی (ع) مفاهیم نهج البلاغه التعرۤف علی المخاطب النصوص الدینیه ترجمات نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۵۸
لقد حان الوقت لکی نسلم بأن کتاب نهج البلاغه للإمام علی (ع) یحتل مکانه مرموقه بین شعوب العالم، خاصه الفرس بحسب مصدره الإلهی. ومما لا شک فیه أن المترجمین والشارحین الأفذاذ لعبوا دورًا هامًّا فی هذا الصدد. ومع ذلک نجد أن نهج البلاغه غیر معروف لمعظم الجماهیر الناطقه باللغه الفارسیه لأن مفاهیمه القیمه لم تنقل إلیهم علی أسلوب ناجح کما هو حقه. ومن أسباب ذلک أن کلام الإمام علی (ع) غنی بالمعانی، وأنه فی مستوی رفیع؛ لأنه بعد کلام اللّه تعالی وکلام رسوله (ص). أضف إلی ذلک عدم وجود المتخصصین المحترفین، وضعف بعض المترجمین فی مهمتهم المهنیه. فنجد أنفسنا مازلنا ندور فی الفلک التقلیدی لنقل مضامین نهج البلاغه دون مدخل علمی أکادیمی، لأن الخسائر والأضرار العدیده التی لحقت بالدین والمجتمع الدینی طوال التأریخ سببها عدم فهم النصوص الدینیه بشکل صحیح وعدم تطبیقها. ومن ناحیه أخرى، فإن الاعتماد على الطریقه التقلیدیه للدعایه والإعلام، وعدم استخدام الأدوات الحدیثه من مثل: الفضاء السیبرانی، والأقمار الصناعیه، وما إلى ذلک، فضلًا عن عدم تصنیف أبحاث نهج البلاغه وعلومه یسبب ابتعاد المخاطبین عنه وإن عدم التعرف علیهم وتصنیفهم سنًّا وعلمًا یؤدی إلى فرارهم منه، ولا سیما الشباب. تعتمد الدراسه التی بین أیدیکم على المنهجیه الوصفیه التحلیلیه فإن الباحث یحاول توفیر مضمار صحیح وبنۤاء لإبداء مفاهیم نهج البلاغه ومضامینه القیمه من خلال تقدیم الحلول العلمیه والتطبیقیه.
۴۱۴۸.

المعاییر المنهجیه لقاعده «الجری والتطبیق» التفسیریه، مع تحلیل مفهومی ومصداقی لکلام علی (ع) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 131 - 144

کلیدواژه‌ها: معاییر الجری وتطبیق القرآن الإمام علی (ع) نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۷۹
إنّ قاعده "الجری القرآنی"، ترجع أصولها إلى المبادئ العقلیه التخاطبیه وتعالیم أهل البیت علیهم السلام، وهی مثلها مثل سائر القواعد التفسیریه تعدّ أحد الأصول المختاره فی اختیار الرأی التفسیری القویم وتجنّب الأخطاء التفسیریه. کان الإمام علی (ع) بعد النبی (ص)، من أعلم النّاس بعلوم التفسیر وأسالیبه المعتبره، من ذلک "جری القرآن". أمّا السؤال الرئیسی الّذی تمّ التطرّق إلى الإجابه عنه فی هذا البحث -عن طریق المنهج الوصفی التحلیلی والبنیوی،- هو معاییر الجری القرآنی المنهجی والصحیح؛ وذلک على ضوء الترکیز على نصّ نهج البلاغه؛ وبالتالی، یعدّ إنجازنا هذا مجهود بحثی فی ظلّ تعزیز المناهج التفسیریه لأهل البیت علیهم السلام. أمّا النتائج الجدیده فی هذه الدراسه، فهی أنّه تمّ استیعاب أصل القرآن، السنه القویمه، العقل البرهانی، الاجتناب عن الرأی الشخصی، عدم ضروره الالتزام بالسیاق وزمن الآیه، من الحقل المفهومی، وعن طریق البحث فی المصادیق و18 تطبیقاً فی قاعده الجری فی نهج البلاغه؛ فی سبعه منها: ننتزع منها مفاهیم القرآن والسنه القویمه والعقل، وفی 11 منها: استنبطنا معاییر العقل والروایات المعتبره باعتبارها ضمن مفهوم جری القرآن.
۴۱۴۹.

تحلیل التناص القرآنی مع نهج البلاغه؛ خطبه 199 نموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 15 - 30

کلیدواژه‌ها: القرآن الکریم نهج البلاغه خطبه 199 التناص النفی المتوازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۲۲۴
العلاقه الوطیده وغیر المنفصمه بین مفاهیم نهج البلاغه والقرآن الکریم لها عمق کبیر ولا تقتصر على البنیه الفوقیه. بل هناک علاقه وثیقه على المستوى العمیق بین هذین الکتابین، بحیث لا یمکن فی کثیر من الأحیان فهم المعنى الدقیق الذی یرمیه الإمام (ع) إلا من خلال التعرف على النص المخفی ومعرفه علاقه هذین الکتابین ببعضهما البعض. الخطبه 199 من نهج البلاغه من أکثر خطب الإمام علیّ (ع) تأثیراً، والتی تناول فیها أربعه مواضیع أساسیه هی: أهمیه الصلاه وآثارها الخالصه، التحلّی بالأمانه والتجنّب عن الخیانه، وإشراف الله علی لأعمال البشریه. إنّ کثره التفاعلات بین کلام الإمام علی (ع) والقرآن الکریم من أبرز سمات نهج البلاغه، وهذا یدل على أنّ الإمام یستخدم نص القرآن بوعی حتى یتمکّن من التعبیر عن نیته بطریقه أفضل وأکثر جاذبیه. هذا البحث، باستخدام المنهج الوصفی - التحلیلی، یقوم بتحلیل ثلاثه أنواع من التناص فی کلام الإمام (ع) وهی: النفی الجزئی أو الاجترار، النفی المتوازی أو الامتصاص، والنفی العام أو الحوار. وتُبَیِّنُ التحقیقات التی أجریت، أنّ أعلى تواتر للتناص فی هذه الخطبه هو استخدام خمسه حالات من التناص فی موضوع الصلاه، -وبشکل عام- فإنّ النفی المتوازی أو الامتصاص له استخدام أعلى فی هذه الخطبه، وهذا یدل على شده تمسک الإمام بمواءمه کلماته مع الکلام الإلهی.
۴۱۵۰.

الحکم الفقهی لأوقات الصلاه فی الرساله ۵۲ من نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵) 85 - 96

کلیدواژه‌ها: أوقات الصلاه الحکومه الإسلامیه صلاه الجماعه صلاه الجمعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۰۴
إن مسأله "أوقات الصلاه" بصفتها مرسومًا حکومیًّا تفتح آفاقًا جدیده فی رساله أمیر المؤمنین (ع) إلى عماله. وطالما کان الجانب الفقهی من "أوقات الصلاه الخمس" موضوع الکثیر النقاش بین فقهاء الإمامیه والعامه. ورغم أن الرساله ۵۲ من نهج البلاغه قصیره، إلا أنها مفیده فی مجالات مختلفه. وبالنظر إلى البعد الحکومی لصلاه الجماعه فإنها تسعى لتحقیق هذه الأهداف وهی مهمه الحاکم فی تنظیم الشؤون الروحیه، وتعزیز النظام الإسلامی وربط المدیرین بالجماهیر فی المناسبات الدینیه، وإعاده النظر فی مفهوم الفتنه فی النظام الإسلامی. ومن المفید للمعنیین معالجه البعد الأخلاقی لهذه الرساله، مثل مراعاه أحوال الناس فی أسلوب إقامه المراسم الدینیه. وتشمل الخصائص الاجتماعیه والثقافیه للرساله توفیر معاییر عرفیه ومحوریه المسجد فی التعلیم العلمی والثقافی وتیسیر الشؤون العامه وخلق تضامن اجتماعی فی ظل تمجید الجماعه. وتوضح دراسه هذه الرساله أن السیاده الدینیه وصلاه الجماعه وصلاه الجمعه لا ینبغی اعتبارها عباده فردیه وعلاقه بین الأفراد والمجتمع کما یعتقد البعض، ولکن المحافظین والوزراء والمسؤولین عن النظام الإسلامی مسؤولون عن الاهتمام بهذا الأمر العظیم، حیث یکون الإهمال بمعنى الحکم الوارد فی الرساله، خروجًا عن القاعده العلویه. ومع ذلک ینبغی النظر فی إنشاء آلیات قانونیه والاهتمام بدراسه أضرار الجماعات.
۴۱۵۱.

تحلیل أسس السیاسه العلویه (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی خریف و شتاء ۱۳۹۶ (۱۴۳۹ق) العدد ۱ 23 - 33

کلیدواژه‌ها: الإمام علی (ع) نهج البلاغه أسس الحکم السیاسه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۴۱
إنّ الإمام علی (ع) هو أعلى نموذج للقیاده الإسلامیه بعد النبی الأکرم، فهو لم یتجاهل-قطّ- الحدود الدینیه والأخلاقیه للسلطه السیاسیه بغیه تحقیق أهدافه، ومزج بین ممارسه السلطه السیاسیه وأعلى تجلیات القیم والأخلاق الإسلامیتین. بعباره أجلّ إنّ الرؤیه التربویه والإصلاحیه عند الإمام علی (ع) للحکومه والسلطه السیاسیه، أضفت على أسالیبه السیاسیه طابعا أخلاقیا وإنسانیا لایمکن تحقیقه إلا بالإیمان والأخلاق الصحیح. من أجل ذلک، تتزین السیاسه العلویه (ع) بأُسُسٍ قیِّمیه قویمه، وأنّ اتّخاذها أساسًا للسیاسیه والحکومه یکون لها تأثیرٌ کبیرٌ فی تحسین ظروف حیاه الإنسان. لهذا، فإنّ الهدف الذی یبحث عنه هذا المقال هو دراسه أسس السیاسه فی مرآه کلام الإمام علی (ع) فی مختلف المصادر وخاصه فی نهج البلاغه، وذلک بأسلوب مکتبی وفی إطار وصفی تحلیلی.
۴۱۵۲.

کیفیه مواجهه الإمام علی (ع) مع المحاربین فی عهد حکومته تأکیدًا علی نصّ نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی خریف و شتاء ۱۳۹۶ (۱۴۳۹ق) العدد ۱ 75 - 87

کلیدواژه‌ها: المحارب الإمام علی (ع) الحرب النصیحه الهدایه نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۰۱
من المواضیع المطروحه فی الفقه السیاسی الإسلامی، والذی یُعتبر هدفًا قرآنیًا، هو موضوع المحاربین. وفی هذا السیاق، یُعتبر أنموذج سلوک الأئمّه المعصومین (ع) والذین یُعتبرون المفسّرین الحقیقیین للقرآن الکریم، من أفضل المعاییر فی إطار هذه المواجهه. کان الإمام علی (ع) فی مواجهه المحاربین خلال خلافته التی إستمرّت خمس سنوات. کان المحاربون فی زمن أمیر المؤمنین (ع) ینقسمون إلی ثلاث مجموعات؛ الناکثین والقاسطین والمارقین، وکان أمیر المؤمنین (ع) یجد لزامًا علی نفسه مکوّنات محدّده فی موضوع المواجهه مع هذه المجموعات الثلاثه. تسعی هذه المقاله للإجابه علی هذا التساؤل والذی مفاده، هل الإمام علی (ع) فی مواجهته لهذه المجموعات الثلاثه کان لدیه أسلوب واحد أو أنّ أسلوبه کان وفقًا للظروف واختلاف الأفراد، وذلک عن طریق تجمیع النصوص وتحلیلها بهدف توضیح أسلوب الإمام (ع) فی مواجهته المحاربین.
۴۱۵۳.

طرق التحری فی مصداقیه نهج البلاغه فی وحده القیاس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 141 - 152

کلیدواژه‌ها: المنهجیه انتساب نهج البلاغه اصاله نهج البلاغه مصداقیه نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۲۸
یعتبر کتاب نهج البلاغه أحد کتب المذهب الشیعی للحدیث حیث کان محل إهتمام المفکرون الإسلامیون منذ البدایه. ومع ذلک،لقد شکک البعض فی موثوقیه الکتاب بسبب النواقص الوثائقیه والنصیه وأیضا الشکوک التی أثیرت من قبل المعارضه. حاولت الدراسه الحالیه تقییم موثوقیه إنتساب نهچ البلاغه لأمیر المؤمنین (ع) من خلال إجراء طرق التحری والتحقیق فی مصداقیه هذا الکتاب حیث تعتمد الطرق هذه علی ثلاث محاور وهی الموثوقیه والمصدر والنص. لهذا الغرض، قام الباحث بمراجعه نقدیه للطرق السابقه وعرض مناهج جدیده أثناء تقییمها. أظهرت نتائج هذه الدراسه أن مراجعه وثائق نهج البلاغه ودراسات المصدر وعلم التألیف وعلم الأسلوب وعلوّ المضمون تعتبر الطرق الخمس التی تثبت مصداقیه نهج البلاغه وتؤکد إنتسابه الی امیرالمومنین (ع) .من بین الطرق المذکوره تعتبر الطریقتین لمراجعه وثائق نهج البلاغه وإسلوبیه نهج البلاغه لهما فعالیه أکبر فی تحری المصداقیه وسوف تکون أقل محدودیه فی التحقق من مصداقیه نهج البلاغه
۴۱۵۴.

تحلیل مداراه السیاسیه والعسکریه للإمام علی (ع) تأکیدا على نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 48 - 37

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) تحلیل مصداقی مدارای سیاسی مدارای نظامی نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۲۱
المداراه صفه من أسمى صفات الإنسان، والتی أکد الله تعالى علیها فی القرآن الکریم على أنها برکته ورأفته. یتمثل الغرض من هذا البحث وضرورته فی التعریف بنموذج المداراه وطریقه تعامل الإمام علی (ع) مع رجال الدوله السیاسیین والاجتماعیین والعسکریین. ترکز الدراسه الحالیه على موضوع تحلیلی نموذجی للمداراه السیاسیه والعسکریه فی حیاه الإمام علی (ع)، تم استخدامه من خلال جمع المعلومات بمنهج تسجیل الملاحظات والدراسه المکتبه والمنهج الوصفی التحلیلی. إن إنجازات ونتائج هذا البحث فی أمثله المداراه هی: مداراته مع الخلفاء الذین سبقوه کتقدیم المشوره لهم فی الشؤون السیاسیه والعسکریه والوساطه وأمثله على مداراته مع خصوم الحکومه (أصحاب الجمل وصفین والخوارج) مثل: عدم بدء الحرب، وملاحقه الهاربین وقتل الأسرى وما إلى ذلک.  
۴۱۵۵.

دراسه کیفیه خرق معیاریه القواعد (النحویه واللفظیه واللغویه والدلالیه) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 107 - 117

کلیدواژه‌ها: الامام علی (ع) نهج البلاغه خرق القواعد المعیاریه الکلمات الرمز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶
یعتبر خرق القواعد أو معیاریه القواعد بمعناه الخروج من لغه المعیار والقاعده، أحد المفاهیم الأساسیه فی مجال علم الأسلوب. وقد أعطى استخدام هذه المیزه فی کلام الإمام علی (ع) تمییزًا خاصًا لکلماته.لقد حاولنا فی هذا المقال ومن أجل إظهار هذا التمییز إجرا بحث وصفی-تحلیلی فی سعینا فی دراسه کیفیه خرق معیاریه القواعد فی کلام الإمام. السؤال الأساسی هو أن کیف یتم الخروج عن لغه المعیار والقاعده فی کلام الأمام؟ وبحسب دراسه أجریت فی نهج البلاغه، فقد استغل الإمام علی (ع) القدرات المختلفه للغه العربیه وحاول إعطاء أهمیه خاصه لکلماته وبهذه الطریقه، حاول أن ینقل المعرفه المافوق المعیاریه إلى القارئ. التغییرات فی معنى ودور العناصر اللغویه، وبناء کلمات جدیده، وبناء صور جدیده لعناصر مختلفه فی أشکال مختلفه، بما فی ذلک الرموز، وما إلى ذلک، هی طرق الإمام للخروج من اللغه المعیاریه وإنشاء نص یتفوق علی القواعد المعیاریه. وجود هذه السمات یبطئ من عملیه قراءه نهج البلاغه ویجعل القارئ یفکر ویؤخر ویخلق رد فعل هادف وفعال فیه.
۴۱۵۶.

تحلیل الموقف الناقد للإمام علی (ع) مقابل ادعاءات الناکثین المعارضه (ترکیزًا على نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه خریف و شتاء ۱۳۹۸ (۱۴۴۱ق) العدد ۱ (المتوالی ۵) 71 - 84

کلیدواژه‌ها: حیاه الإمام علی (ع) الحکم العلوی النقد و الفهم الحدیث الناکثین معرکه الجمل منهج تحلیل المحتوى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۲۲
من وجهه نظر أمیر المؤمنین (ع) من المهم جدًّا أن یکون لدیک مواقف انتقادیه وحکمًا عادلًا ضد ادعاءات المعارضه. نظرًا لأن المعارضه الداخلیه غالبًا ما تسعى إلى الإعراب عن عدم رضاءها من الحکومه الإسلامیه. وتسعى إلى إثاره الاضطرابات و الفوضی فی المجتمع وإزعاج الجمهور. لذلک، فإن إعاده قراءه موقف الإمام الناقد تجاههم مفید للنمذجه والتنویر فی المجتمع الإسلامی. لذلک، فإن الدراسه الحالیه بأسلوبها المبتکر تدرس مجموع کلمات الإمام ضد الناکثین بطریقه علمیه ومنهجیه من "تحلیل المحتوى". فباستخدام هذا النهج المتعدد فی التخصصات والنصیه یمکن اعتبار الأبعاد الرئیسیه لموقف الإمام علی (ع) الناقد مقابل ادعاءات الناکثین على النحو التالی: "النقد والمراجعه المنطقیه لمطالبهم قبل المغادره"، الذی تتطلب الاستماع وتقییم مطالبات الناکثین بشکل حاسم کطلباتهم فی حصه من الخزانه والسعی إلى الحکم والسماح بمغادره المدینه؛ "المراجعه والتحلیل الناقد لمطالباتهم بعد المغادره" کما أن الإمام قام بتحلیل الادعاءات الکاذبه الزائفه لناکثین حول وجوب ولاء عثمان و أخذ ثار عثمان بشکل معقول وبعزم وتفکیر ثاقب وإثبات معارضتهم للدوله الإسلامیه وذلک لشرح فلسفه الجهاد مع الناکثین و العثور علی الأسباب الجذریه لمعارضتهم. حیث الإمام و من إجل تنویر المنطق فی المجتمع الإسلامی، یعتبر الجهل والبطل وعدم الأخذ بالنصائح والاستیاء والغیره والإسراف والتبذیر من أهم العوامل والدوافع لتصرفات الناکثین العدائیه.
۴۱۵۷.

دراسه طبیعه السبّ واللعن عند الإمام علی (ع) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی خریف و شتاء ۱۳۹۶ (۱۴۳۹ق) العدد ۱ 63 - 73

کلیدواژه‌ها: السب اللعن نهج البلاغه الإمام علی (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۲۴۲
لقد أفرد موضوع «السبُّ واللعن» مکانا له فی أروقه تأریخ الإسلام، کما شکلت ماده دسمه دارت حولها صراعات کثیره. فیبدو فی النظره الأولى أنّ السب واللعن مرادفان، غیر أنّ الإمعان فی الجانب اللغوی للاثنین ووردهما فی الآیات والأحادیث یظهر لنا ما یبعدهما عن البعض من فوارق. فعدم التمییز بین ما یحمله کل منهما من مفهوم قد أدى إلى ظهور شبهات مختلفه وتوجیه شتى أنواع التهم من ناحیه مختلف أتباع الطوائف الإسلامیه. هذا المقال ینوی النظر فی ثنایا ما ورد فی ذلک من الخطب والرسائل والحکم فی نهج البلاغه فی توجیه الشتائم إلى بعض الناس. ظهر لنا بعد دراسه النتائج أنّ السب واللعن مختلفان. ذهب علماء اللغه أنّ السب مرادف للشتم. لکن اللعن یحمل معنا مختلفا یعنی الابتعاد عن الرحمه. فعلى غرار علم اللغه هناک فارقا بین الاثنین فی القرآن. وهذا یدل على جواز استخدامه. أما السنه النبویه تنطوی على لعن المشرکین والمنافقین وأعداء الرساله وأهل الکتاب ومن أظهر العداء للمسلمین. والأسلوب المتبع فی تألیف هذا المقال هو الأسلوب المکتبی ودراسه الخطب والرسائل والحکم فی نهج البلاغه.
۴۱۵۸.

النوستالجیا و علاقته بالاغترابات السیاسی والاجتماعی والدینی فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 171 - 181

کلیدواژه‌ها: الإمام علی(ع) نهج البلاغه النوستالجیا الاغتراب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۲۷۷
النوستالجیا هو الشعور بالحزن أو الفرح عند تذکّر الماضی، والذی یرتبط ارتباطًآ وثیقًآ بالاغتراب السیاسی والاجتماعی والأخلاقی. یرتبط مفهوم الاغتراب أیضًآ بالفکر والشّعور والسّلوک البشریین، وقد ظهر فی العدید من مجالات الفکر والعمل. فی نهج البلاغه أیضًآ، للإغتراب حضور کبیر ولها أبعاد دلالیه مختلفه. استعراض لنهج البلاغه یعکس شعور الإمام (ع) بالتّشرد بسبب أحداث المجتمع من حوله. تحاول الدّراسه الحالیه دراسه النوستالجیا فی نهج البلاغه بطریقه وصفیه تحلیلیه ومن ثمّ علاقتها بالاغتراب والإجابه على السّؤال: ما هی العلاقه بین النوستالجیا وأنواع الاغتراب؟ وکیف تنعکس ظاهره الاغتراب فی نهج البلاغه؟ یبدو أن الاغتراب ظاهره تسبّب النوستالجیا. النوستالجیا هو طلب الاتّصال والاغتراب هو طلب الانفصال، والدّوافع الشّخصیه والمواقف السیاسیه والاجتماعیه فعاله فی خلق هذا الشّعور. تشیر نتائج الدّراسه إلى أن الإحساس بالاغتراب مرتفع فی أعمال الإمام (ع) وأنّ الاغتراب الاجتماعی و السیاسی والدّینی أکثر من الجوانب الأخرى. الشعور بالوحده فی المجتمع وکراهیه الحکام من أهم أسباب هذا الشعور. یعتبر تأثیر الإمام (ع) على الظروف البیئیه وسمات الشخصیه الخاصه فی حدوث عناصر النوستالجیا فی نهج البلاغه من أهمّ النتائج الّتی تمّ الحصول علیها من هذه الدراسه.
۴۱۵۹.

دلاله مفرده (الجنّه) عبر منهج الاستبدالی فی القرآن ونهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 131 - 143

کلیدواژه‌ها: القرآن نهج البلاغه الدلالات الجنه الرفقه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۲۶
تحلل معرفه دلالات الکلمات معنى الکلمات وفقًا لنظامها الدلالی. من أهم الطرق فی علم دلالات الألفاظ الاعتماد على علاقات التعایش. لأنه من خلال الشبکه الدلالیه وفحص الکلمات ، یمکنک فهم الکلمه المعصومه والتشکیل الصحیح للهندسه المعرفیه. کلمه "الجنه" من أکثر الکلمات شیوعًا فی القرآن ونهج البلاغه. البحث الحالی بالمنهج الوصفی والتحلیلی یسعى للإجابه عن السؤال: ما أهم رفقاء کلمه الجنه؟ وبتفحص کلمه الجنه فی القرآن ونهج البلاغه بمقاربه متزامنه تبین أن الجنه فی القرآن تتحد مع کلام التقوى والرضا والإیمان والعلم والعمل الصالح. هذه العوامل هی أساس دخول الجنه. فی نهج البلاغه ، کلمه الجنه مرادفه للإسلام ، وعلم الله ، وطاعه وصایا الله ، وأوامر النبی صلى الله علیه وسلم ، وعون وصداقه أهل البیت ، والتقوى ، والتوافق مع العمل. الإیمان والنیه الخالصه. لذلک ، مع الأخذ فی الاعتبار أن القرآن ونهج البلاغه لهما فصاحه فریده وارتباط عمیق ، استخدم الإمام (ع) کلمات القرآن وتفسیراته ومفاهیمه على نطاق واسع ، وأصحاب کلمه الجنه فی نهج الجنه. ترتبط البلاغه بالقرآن ، وهذا الارتباط فی طرق العلاقات بین النص ، الموضوعی والمعجمی.
۴۱۶۰.

شرح المقاربات النظریه للمجتمع المدنی ومقارنتها مع تعالیم نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 77 - 88

کلیدواژه‌ها: المجتمع المدنی نهج البلاغه القانون الحکومه حقوق المواطنه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۲۸۶
إن ضمان حقوق الإنسان الفردیه والاجتماعیه، بما فی ذلک حق المواطنه، والحق فی تقریر المصیر، وحریه التعبیر، وحریه الفکر إلخ، هی من القضایا التی یتم التأکید علیها فی وجهات نظر المجتمع المدنی. یمکن رؤیه معظم هذه الحقوق فی منطق نهج البلاغه. فی هذا المقال، وباستخدام المنهج المقارن والتحلیل المفاهیمی، ومقارنه المناهج النظریه ل "المجتمع المدنی" بتعالیم نهج البلاغه، یسعى المؤلف إلى تقدیم إجابه للسؤال التالی: هل یمکن وفقاً لتعالیم نهج البلاغه الحفاظ على مستوى الإیمان وأداء الواجبات الدینیه، وتثمین واجبات المجتمع المدنی وخلق نوع من الانسجام فی التدین ومتطلبات المجتمع المدنی؟ ومن وجهه نظر نهج البلاغه، فهل یعتبر الإنسان فی المجتمع الدینی ملزماً فقط بتنفیذ الأوامر أو أنه ملزم کذلک بمراعاه الحقوق الدینیه مثل حق المواطنه، وحریه التعبیر، وحریه الفکر، والحق فی تقریر المصیر و الحق فی الرقابه على الحکام، والتی یؤکده علیها المجتمع المدنی؟ بناءً على نتائج البحث، یمکن القول إنه بغض النظر عن بعض الأسس النظریه للمجتمع المدنی وبالإشاره إلى الإنجازات القانونیه والاجتماعیه وبعض النماذج العملیه للمجتمع المدنی، یمکن إقامه علاقه منطقیه بین مفهوم المجتمع المدنی والمجتمع الدینی.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان