درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۸۱ تا ۹۰۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
۸۸۱.

نقش اخلاق اجتماعی پیامبر (ص) با کفار و مشرکان در گسترش دین اسلام

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 68 - 82

کلیدواژه‌ها: اخلاق اخلاق اجتماعی پیامبر(ص) فلسفه جهاد فتوحات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۲۷۳
عامل اساسی و  پر اهمیت در پیشرفت اسلام در عصر نبوی همانا نوع برخورد و اخلاق پیامبر بویژه اخلاق اجتماعی ایشان با آحاد جامعه  بوده است ، رسول کرامی اسلام علاوه بر ارج نهادن بر ارزشهای اخلاقی، در سیره نظری و عملی خویش الگویی کامل از فضایل اخلاقی بود به گونه ای که آیات وحیانی قرآن اخلاق ایشان را با عنوان (خلق عظیم) می ستاید و پیامبر(ص) را اسوه انسانها معرفی می کند. یافته های تحقیق حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای مطالب صورت گرفته بیانگر این است که  اخلاق اجتماعی پیامبر با مشرکان مبتنی بر اصل هدایت بوده و بر این اساس رحمت و محبت را پایه برخورد با آنها قرار دادند، نمونه ای از این مسئله را می توان در صلح حدیبیه مشاهده کرد که از عوامل مهم گسترش اسلام بود زیرا مشرکان موجودیت اسلام را پذیرفتند و فرصتی به دست آمد تا حکومت اسلامی سامان یابد، عفو عمومی بعد از فتح مکه و مدارا با مشرکان، منجر به نفوذ اسلام در قلوب آنها گردید.
۸۸۲.

انسجام الأصوات الموسیقی فی خطبه الجهاد فی نهج البلاغه ودورها فی التعبیر الکلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثانیه خریف و شتاء ۱۳۹۷ (۱۴۴۰ق) العدد ۱ (المتوالی ۳) 27 - 38

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه خطبه الجهاد علم الأصوات التوازن الجناس التکرار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۲۱۱
تعتبر الأصوات النصیه، خاصه التوازی الصوتی (phonological parallelism)، من السلوکیات اللغویه والعناصر المتواتره فی خطب نهج البلاغه ؛ وبالتالی فإنّ تحلیل وتوضیح الأفعال الصوتیه مثل وحده القافیه بین الفقرات، وتوازن الکلمات التی تتبلور فی إطار السجع وتوازن الجمل النحوی والعناصر الصوتیه فی هذه الخطب، هی جزء من عجائب هذا العمل المنهجی والبلاغی. ففی هذا الصدد، تم اختیار خطبه الجهاد فی هذه المقاله آخذین بعین الاعتبار نصها، ولجأنا إلى المنهج الوصفی التحلیلی لدراسه عناصر الصوت وانسجام الأصوات مع أهداف الخطبه. ومن إحدى نتائج هذه الدراسه أن خطبه الجهاد ملیئه بعناصر الصوت. کما تبیَّن أن أمیر البیان (ع) استخدم مجموعه شتّی من حالات التوازن، خاصه التوازن الصوتی والموسیقى الظاهره التی ینتجها السجع المطرف والمرصع والمتوازی والموسیقى الکامنه الناجمه عن التکرار والتقید بالنظیر والتوازن النحوی لبیان مضمون هذه الخطبه والتأکید على الکلام المعبِّر وانسجام المفردات مع هدف الخطبه. وإلى جانب ذلک، فإنَّ استخدام أنواع الأصوات یعکس طبع أمیر المؤمنین (ع) فی تلک الفتره التأریخیه، لاسیما عندما ینزع فی لهجته إلى التحذیر ونهج التهدید والتشجیع لیبلغ صوت الکلمات ذروته.
۸۸۳.

نقد اسرائیلیات در آیه 24 سوره یوسف

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵ 95 - 118

کلیدواژه‌ها: اسرائیلیات خرافات روایات تفسیری یوسف(ع) اهل کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۲۳۳
پژوهش حاضر، تحت عنوان «نقد اسرائیلیات در آیه 24 سوره یوسف†»، با هدف شناسایی و تبیین روایات اسرائیلی نگارش یافته است. با توجه به اینکه در بسیاری از تفاسیر، روایات ساختگی و خرافی فراوان به چشم می خورد و مفسران بزرگوار نیز بدون نقد و ملاک و معیار خاص به نقل آنها پرداخته اند؛ نگارنده را بر آن داشت که روایات تفسیری آیه 24 سوره یوسف† را که تفسیرهای متعدد و گوناگون از آیه شریفه ارائه داده اند، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد تا صحت و سقم محتوایی و درستی و نادرستی آنها مشخص گردد. نویسنده مقاله با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و مراجعه به تفاسیر روایی به این نتیجه رسید که برخی از روایات وارده در تفسیر آیه مذکور جعلی و ساختگی بوده است زیرا؛ تناقض و ناسازگاری با سیاق آیات قرآن کریم، منافات بامقام عصمت انبیا، مخالفت با عقل، رکاکت، تشتت و ناهمگونی، سازگاری با آموزه های دینی یهود از جمله ویژگی های بارز آن دسته از روایات است. همچنین یافته های تحقیق نشان داد که سرمنشاء بسیاری از این دسته روایات که به «اسرائیلیات» شهرت یافته اند عالمان نومسلمان اهل کتاب بوده که از طریق آنان به حوزه تفسیر راه یافته است و دلیل گسترش و ماندگاری آنها در کتب روایی و تفسیری نیز همان ارتباط مسلمانان با اهل کتاب و از همه مهمتر میدان دادن دستگاه خلافت به داستان سرایان بوده است.
۸۸۴.

بررسی کارکرد جنسیتی و فراجنسیتی واژه «رجل» در روایات اهل بیت (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹۰) 6 - 28

کلیدواژه‌ها: رجل کاربست جنسیتی کاربست فراجنسیتی غلبه استعمال قراین داخلی قراین خارجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۸۲
درنگریستن در بسیاری از روایات از کارکرد گسترده واژه «رجل» در آن ها به عنوان موضوع پرسش یا حکم حکایت دارد. این مقاله در صدد پاسخ به سه پرسش اساسی در این زمینه است: 1. واژه «رجل» با چه کارکردی در روایات بازتاب یافته است؟ 2. چرا این واژه با کارکرد فراجنسیتی به صورت شایع بازتاب یافته است؟ 3. راه های بازشناخت کاربست جنسیتی از فراجنسیتی واژه «رجل» در روایات چیست؟ نگارنده در این مقاله در مرحله نخست، کارکرد روایات در این زمینه را به سه دسته تقسیم کرده و سپس سه دلیل را برای چنین کاربستی برشمرده است که عبارت اند از: 1. غلبه استعمال، 2. ناظر بودن روایت به فرد شایع، 3. ناظر بودن روایت به رخدادی خاص و در کنار آن ها سه قرینه را برای تمییز نوع کاربست «رجل» مورد بررسی قرار داده است که عبارت اند از: 1. قراین داخلی، 2. قراین خارجی، 3. قرینه مقابله ذکر مذکر در کنار مونث.
۸۸۵.

تحلیل و ارزیابی گونه های روایات تفسیری سوره حمد بر محور نورالثقلین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۸۹) 27 - 56

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری گونه ایضاح مفهومی تفسیر نورالثقلین سوره حمد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۸۴
دیدگاه های مختلف مطرح شده در باب رابطه قرآن و حدیث و میزان نقش روایات تفسیری در تفسیر قرآن، تاکنون بر پایه های فرضی و نظری پیش رفته است. بر این اساس، تلاش های انجام شده، در خلأ یک جامعه آماری عینی از انواع روایات تفسیری صورت گرفته و مشخص نیست سهم هر یک از گونه ها و مهم تر ازآن سهم گونه های تأثیرگذار در تفسیر قرآن به چه مقدار است؟ این مقاله بر اساس تفسیر جامع و شیعی نورالثقلین، فراوانی گونه های کلِّ روایات تفسیری سوره حمد را بر اساس دو مقوله کمّی و کارکردی مورد بررسی قرار داده و مراحل اعتبار سنجی مبتنی بر کنترل جزء و کل پایایی انجام شده است. روش این مقاله کیفی و تکنیکِ تحلیل اسنادی آن، تفسیر متن بر اساس داده های کمّی است.نتیجه این بررسی در سوره حمد، حاکی از آن است که گونه تفسیری «روایات مفهومی» پردامنه ترین، موثرترین و نزدیک ترین نوع گونه به مقصد تفسیر است. این نکته دلالت بر دغدغه مندی اهل بیت : در توضیح محتوا و مفاهیم آیات بر اساس مدل مفهومی در اقسام مختلف دارد که در نهایت منجر به شناخت فضای صدور روایت، سطح مخاطبان و اقتضائات فرهنگی، علمی و اجتماعی آن دوره خواهد شد؛ ضمن آن که نسبت فراوانی این گونه روایت با جامعه آماری کل روایات تفسیری، و تعداد روایات بی ارتباط تفسیری و روایاتی که تاثیر مستقیم در تفسیر قرآن ندارند، نشان گر آن است که رویکرد ائمه در ذکر روایات، تعلیمی بوده و تفسیر قرآن دارای وابستگی تام به این نوع روایات نخواهد بود. 
۸۸۶.

بررسی متن شناختی روایت النساء عی و عوره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۸۹) 147 - 168

کلیدواژه‌ها: روایات جنسیتی حدیث پژوهی النساء عی عورت بودن زنان آسیب پذیری زنان عجز در کلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۷۷
روایاتی مشتمل بر عبارت «النِّسَاءُ عَیٌ وَ عَوْرَهٌ، فَاسْتُرُوا الْعَوْرَاتِ بِالْبُیُوتِ، وَ اسْتُرُوا الْعِیَّ بِالسُّکُوتِ» در منابع روایی شیعه نقل شده است. از آن جا که مفاد حدیث بر اساس برداشت رایج مفسران، می تواند نقش مؤثری در ترسیم جایگاه فرودستانه و نادیده گرفتن زنان در عرصه های مهم زندگی داشته باشد، بازپژوهی و بررسی مفاد آن، اهمیت ویژه می یابد و از آن رو که این روایت دارای حداقل یک سند معتبر است، تحقیق حاضر تنها به مباحث دلالی حدیث شریف پرداخته, نتیجه می گیرد که این گزاره با انگیزه حمایت از زنان و با هدف برحذر داشتن مردان از پرخاش گری و خشونت در گفت وگوی با زنان صادر شده و معنای حدیث آن است که مردان در مقابل کم زبانی و عجز زنان در دفاع کلامی از خود، سکوت کنند و جدال و پرخاش گری نداشته باشند و به دلیل آن که زنان از سویی مورد کنجکاوی و طمع قرار داشته و از سوی دیگر، آسیب پذیر هستند، بهتر است در غیر مواردی که برای خروج آنان ترجیحی وجود دارد، در خانه ها - که مناسب ترین مکان برای تأمین امنیت و محفوظ ماندن آنان از آسیب های احتمالی است - بمانند. 
۸۸۷.

نقد و بررسی روایات تفسیری در حوزه تاریخ گذاری آیه 85 سوره قصص(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۸۹) 3 - 26

کلیدواژه‌ها: سوره قصص لرادُّ ک الی معاد هجرت نزول پیوسته تاریخ گذاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۱۰۱
سوره قصص، به اتفاق آرای مفسران، در سال های میانی حضور پیامبر 9 در مکه به طور پیوسته نزول یافته است؛ اما برخی با تکیه بر اسباب نزول و روایات تفسیری، تاریخ گذاری آیه 85 این سوره را به آستانه هجرت، زمانی که پیامبر در جحفه (سرزمینی میان مکه و مدینه) دلتنگ مکه بود، رسانده اند که طبق آن خداوند وعده بازگشت به مکه را به پیامبرش داده است. این درحالی است که روایات اسباب نزول تنها در منابع متأخر به صورت موقوف نقل شده و با انبوهی از روایات تفسیری ذیل این آیه در تعارض است. در مقابل قراینی همچون امتداد آیه 85 - که خطاب به مشرکان اتمام حجت نموده - سیاق پیوسته این آیه با آیات همجوارش که در برای تأکید بر وقوع قیامت نازل شده و روایات تفسیری متعددی که مراد از عبارت «لَرادُّ کَ اِلی مَعادٍ» را بازگشت به سرای آخرت (بهشت) معنا کرده، تاریخ گذاری مکی این آیه در سال های میانی بعثت و در نتیجه، نزول پیوسته آن همراه با دیگر آیات سوره قصص قابل اثبات است. 
۸۸۸.

بررسی سندی حدیث نبوی عصمت اهل بیت(ع) در منابع روایی اهل سنت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷شماره ۹ 69 - 100

کلیدواژه‌ها: پیامبر اسلام عصمت اهل بیت (ع) حدیث نبوی سند حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۷ تعداد دانلود : ۲۹۳
در احادیث بر جای مانده از رسول خدا(ص)، روایاتی وجود دارد که در آن از عصمت پیامبر و اهل بیت(ع) بزرگوار آن حضرت سخن به میان آمده است. یکی از این روایات، حدیث «. . . أنا و أهل بیتی مطهرون من الذنوب» است که آن را محدثان اهل سنت از رسول خدا نقل کرده، و در آثار روایی، تفسیری و تاریخی خود ثبت کرده اند. این حدیث که بر عصمت پیامبر و اهل بیت(ع) از همه گناهان دلالت دارد، از سند قابل قبولی برخوردار است. رجال سند حدیث عبارتند از: یعقوب بن سفیان فسوی فارسی، یحیی بن عبدالحمید حمانی، قیس بن ربیع اسدی کوفی، سلیمان بن مهران اعمش، عبایه بن ربعی اسدی کوفی و عبدالله بن عباس، که حدیث را از رسول خدا نقل کرده است. از رجال سند حدیث یک نفر متهم به غلوّ شده، لکن ادعای غلوّ درباره او ثابت نیست، و بر فرض ثبوت، غلوّ مانع وثاقت نیست. لذا رجال سند حدیث همگی موثق، و حدیث مورد نظر بدون ایراد است.
۸۸۹.

بررسی روایت منع شدن داوود(ع) از ساختن بیت المقدس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷شماره ۹ 139 - 154

کلیدواژه‌ها: داوود بیت المقدس حدیث عقل قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۲۴
نوشتار حاضر، از وجوه مختلفی به بازکاوی قصه منع حضرت داوود از ساختن بیت المقدس پرداخته است. در بررسی سندی، وجود راویان غیرقابل اعتماد و ضعف ارسال در سلسله سند، صلاحیت اعتمادسازی به حدیث از بین برده است. در بخش شناخت شناسی متن نیز وجود چندگانگی معنایی در گزارش های متفاوت متنی به گونه ای است که پوششی از ضعف اضطراب بر صورت آن سایه انداخته است که بر پایه ساز و کار سنجش درستی یا نادرستی حدیث نمی تواند معنای اطمینان سازی از متن بیافریند. بازشناسی های عقلی و قرآنی از متن حدیث نیز نشان می دهد درون مایه معنایی حدیث با اصول عقلی شناخت شناسی اصالت حدیث هیچ نوع سنخیتی ندارد. عرضه حدیث مذکور به قرآن طبق سنتی ثابت که در چهارچوب دانش حدیث پی نهاده اند، حکایت از تباین درون مایه قصه با آیات قرآنی دارد. در پایان با بررسی قصه در تورات روشن شده است آنچه در منابع اسلامی از این قصه وجود دارد بازنشر اقتباسی است که از اخبار نادرست تورات صورت گرفته است.
۸۹۰.

شاخصه های جامعه مطلوب در تمدن اسلامی از منظر قرآن و روایات

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵ 50 - 71

کلیدواژه‌ها: شاخص جامعه مطلوب تمدن قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۶ تعداد دانلود : ۱۰۲۱
بی شک بهترین روشِ دست یابی به جامعه مطلوب استفاده از منبع غنی وحی الهی است تا از طریق آن شاخصه های جامعه مطلوب تبیین شود، شاخصه هایی که کاربرد و اعمال آن در جامعه، می تواند باعث رشد و کمال تمدن اسلامی گردد. با توجه به یافته های تحقیق که به روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است، مهم ترین شاخصه های هستی شناختی جامعه مطلوب عبارت اند از: توحید گرایی، معاد باوری و رهبری الهی؛ از شاخصه های مهم ارزش شناختی می توان به تقوا، عدالت، وحدت، توان نظامی، امنیت و رفاه را نام برد همچنین شاخصه های انسان شناختی شامل کرامت انسان، اعتدال، نظارت اجتماعی و پیشرفت می باشند. با توجه به این شاخصه ها می توان گفت که جامعه مطلوب قرآنی در تمدن اسلامی، جامعه ای است که در آن خدای یگانه مورد پرستش قرار گرفته و آحاد افراد آن عدالت را رعایت نموده و در تمامی شئون زندگی اعتدال را سرمشق خویش قرار دهند و با نظارت اجتماعی که ناشی از حس مسئولیت افراد جامعه نسبت به هم می باشد از پلیدی ها و ناهنجاری ها جلوگیری نموده و برای پیشرفت و رشد جامعه اسلامی از هیچ کوششی دریغ ننمایند و در پرتو رهبری الهی و با آمادگی نظامی، امنیت و رفاه در جامعه حاکم باشد.
۸۹۲.

بررسی سندی و دلالی روایت «وَضَعَ اللهُ یَدَهُ عَلی رُؤُسِ العبادِ» در پرتو سنت های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۸۹) 76 - 101

کلیدواژه‌ها: قائم (عج) قیام قائم (عج) رشد عقلانیّت وضع ید الّله روایت سنت های قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۹۱
روایات قیام قائم آل محمد 7 بخشی از تراث مکتوب حدیثی مسلمانان است. بدون درنظر گرفتن مفهوم درست و شرایط ویژه عصر قیام، روایات گاهی ناباورانه و گاهی از باب معجزه جلوه می کند. امام باقر7 فرمود: هنگامه قیام قائم ما، خداوند دستش را بر سر مردم نهاده، عقول آنان تجمیع و حلم آنان کامل می شود. این مقاله در صدد بررسی سندی و دلالی این روایت و سپس صحت دلالی آن در پرتو سنت های الهی در دنیاست. روش مقاله، توصیفی- تحلیلی است و از منابع کتابخانه ای فراهم آمده است. یافته های مقاله نشان می دهد رشد علمی و تجارب تلخ و شیرین بشر، زمینه ساز رحمت الهی است و خود مقدمه امدادهای غیبی برای کسانی است که قابلیت آن را تحت مدیریت و رهبری امام زمان 7 پیدا کنند. روایت صحیح است و دست خدا بر سر بندگان کنایه از رحمت الهی با قالب های گوناگون و پس از قیام به واسطه امام زمان 7 است. رخدادهای عصر قیام با نگاه فوق، منطبق با سنت های الهی در قرآن است. 
۸۹۳.

جستاری در رویکردهای ابن غضائری به توثیق رجال همراه با واکاوی مفهوم غلو در اندیشه رجالی او(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹ 207-226

کلیدواژه‌ها: ابن غضائری الثقات و الممدوحین الضعفاء ابن غضائری توثیقات ابن غضائری غلو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۰ تعداد دانلود : ۸۰۲
ابن غضائری رجال شناس بزرگ قرن پنجم که معاصر با رجال شناسان بزرگی همچون نجاشی و شیخ طوسی بوده و علاوه بر هم درسی با ایشان در مجلس درس پدر، سمت استادی بر نجاشی را نیز داشته است، به واسطه تألیف کتاب الضعفا و جرح برخی از رجال مشهور به وثاقت، غالباً نامش قرین با جرح شتابزده و به دور از انصاف شده است. منتقدان وی دیدگاه خاص وی در موضوع غلو را در اتهام راویان به غلو و جعل حدیث دخیل دانسته اند. این مقاله سعی دارد با واکاوی اندیشه ابن غضائری در موضوع غلو و تتبع در گزارش های مربوط به کتاب الثقات و الممدوحین وی، همچنین از رهگذر رجالی که از سوی ابن غضائری توثیق شده اند، افزون بر کشف ملاک های وی در توثیق، به تصحیح چنین نگاهی به او بپردازد.
۸۹۴.

واکاوی و بررسی اندیشه علامه مجلسی در تحلیل روایات تأویلی آیات قرآن با تکیه بر بحار الانوار و مرآه العقول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۸۷) 47 - 70

کلیدواژه‌ها: علامه مجلسی روایات تأویلی ضابطه تأویل ظاهر قرآن باطن قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۹۴
روایات تأویلی آیات قرآن، در دو کتاب بحار الانوار و مرآه العقول اثر علامه مجلسی، به قدری فراوان است که نیازمند سبک شناسی تحلیل این روایات از منظر ایشان است. مسأله نوشتار حاضر، کشف روشمند الگوی علامه مجلسی در تحلیل روایات تأویلی آیات قرآن است. در نگاه اول، علامه مجلسی به عنوان شخصیتی اخباری بایسته است از همان شیوه اخباریان در روایات تأویلی بهره برد، ولی آن چه در این دو اثر مشهود است، تمایز روش ایشان با شیوه شناخته شده اخباریان است. با توجه به عدم کفایت تحقیقات پیشین، این مسأله به روش توصیفی- تحلیلی واکاوی گردید و نتیجه آن شد که نظرگاه علامه مجلسی به روایات تأویل قرآن، نگاه یک اخباری صِرف نبوده، بلکه ایشان در دوره نزاع اصولی و اخباری، در قامت یک اخبارگرایِ اصولیِ معتدل، با اتخاذ رویکرد معنایی به مقوله تأویل، موفق به ارائه اصول و ضوابطی برای پذیرش تأویل صحیح قرآن، همچون تطابق با ظاهر آیات، مناسبت میان ظاهر و باطن، مطابقت تأویل با ضرورت عقلیه و اضطرار و ملاک بودن عموم لفظ و نیز مؤیِّداتی مثل معاضدت سیاق، معاضدت دیگر روایات و موافقت با قرائت صحیح گردیده است.
۸۹۵.

جایگاه تکوینی و تشریعی غیرت زنان در خصوص مسأله تعدد زوجات از منظر روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹۰) 51 - 73

کلیدواژه‌ها: غیرت زنانه غیرت حسد تعدد زوجات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۱۰۱
مسأله اصلی این مقاله تبیین جایگاه تکوینی و تشریعی غیرت زنان در خصوص مسأله تعدد زوجات از منظر روایات است. روایات در این زمینه هم به حوزه هستی یا نیستی غیرت مذکور و هم به حوزه تشریع و عدم جواز التزام به آثار و لوازم آن پرداخته اند. هدف این نوشتار شناخت گوشه ای از شخصیت زن در کنار ارائه تحلیلی از رابطه میان غیرت زنان و مسأله تعدد زوجات است. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی مدلول این روایات را - که نوعی تعارض بدوی بر آن ها حاکم است - بررسی کرده و به این نتیجه رهنمون شده که مجموع آن ها بر «اثبات تکوینی غیرت در نهاد زنان در کنار نفی تشریعی از التزام به آثار و لوازم آن» دلالت دارند؛ به این معنا که هرچند زنان در فطرت خلقی خود بر اثر محبت به همسر خویش نسبت به او غیرت می ورزند، اما اگر در خصوص مسأله ازدواج مجدد مشروع این غیرت را اعمال کنند، در حقیقت به نوعی «حسادت» مبتلا شده اند.
۸۹۷.

تبیین خدمت رسانی در کلام و سیره معصومین(ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵ 1 - 27

کلیدواژه‌ها: خدمت خدمت رسانی خدمت‏گزاری نفع رسانی کارگشایی وظیفه دینی اهتمام به امور مسلمین نوع دوستی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۲۸۷
خدمت رسانی از جمله اعمال صالحی است که در اسلام مورد توجه و عنایت خاص قرار گرفته است. از آنجا که خدمت رسانی به عنوان یک صفت عالی نفسانی نقش هدایت گری را در حیات آدمی دارد، فی نفسه سازنده اندیشه پاک آسمانی است که در زندگی انسان آثار و برکات فراوان مادی و معنوی به جای می گذارد.در راستای تحقق چنین امر مهمی است که نخبگان و اندیشمندان جامعه باید در اولین گام تلاش کنند تا «خدمتگزاری» در روح و جان انسان ها به عنوان یک هنجار و ارزش اجتماعی و فرهنگ عمومی، جایگاه خود را بیابد و در مقابل خیانت، به عنوان امری ضد ارزش و ضد باورهای دینی  مورد نکوهش قرار گیرد، در این صورت است که می توان سرمایه های مادی و معنوی جامعه را به تحرک و پویایی واداشت و آنها را شکوفا نمود. این نوشتار در صدد است تا جایگاه ارزشمند خدمت رسانی و شاخص های آن  در فرهنگ اسلامی و باورهای دینی را نشان دهد.
۸۹۸.

بهره قصه بلوهر و یوذاسف از آبشخور فرهنگ اسلامی شیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۰ 117-140

کلیدواژه‌ها: بلوهر و یوذاسف شیخ صدو شاهزاده حکیم ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۴۲۸
سرگذشت هایی است که دیرینگی آن زمینه ساز کاوش های نظری فراوان » بلوهر و یوذاسف « ماجرای از سوی صاحبان اندیشه و قلم به منظور یافتن پاسخ روشن به پرسش های مختص آن، به ویژه در سده اخیر شده است. کهن ترین متن موجود از قصه در زبان عربی، روایت شییخ صیدو ، فقییه و مدید شیعی سده چهارم هجری است؛ پرسش های طرح شده یا قابل طرح درباره این داستان عبارت انید از 1. درون مایه قصه، واقعی است یا افسانه؟ 2. به فرض واقعی بودن در چه سرزمینی تدقی پذیرفتیه است؟ 3. در چه فضای زبانی و فرهنگی نگاشته و روایت شیده اسیت؟ 4. در مسییر حرکیت خیود در زبان ها و فرهنگ ها چه رویش ها و ریزش هایی به خیود گرفتیه و دییده اسیت؟ و... کسیانی در مقیام جست وجوی پاسخ پرسش های یادشده برآمده، حاصل تلاش خود را درمعرض داوری صیاح نظیران و  نهاده اند؛ اما نوشته پیش روی در پاسخ بیه کسیانی اسیت کیه وجیود سیخنا ن پییامبر اسیلام را در روایت صدو منکِر شده اند؛ این جست وجو بر آن است که پیشینه نقیل قصیه بیه  معصومان دنیای اسلام را با بررسی راویان روایت صدو به کاوش نشسته، در کنار ارائه نمودهایی از آن در آثیار را در متن قصه نشان  و امامان معصوم شیعه  اسلامی، بازتاب حکمت ها و سخنان مأثور از پیامبر دهد. در پایان، این نتیجه به حاصل آمده است که ساختار و مدتوای کنونی قصه که تنها از طری شیخ صدو به ما رسیده، برکشیده و بالیده فرهنگ اسلامی و شیعی است.
۸۹۹.

العقلانیه و الحماقه فی الحکم الرشید شرح العناصر الأخلاقیه للعقلانیه فی الحکم الرشید من منظور القرآن ونهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی ربیع و صیف ۱۳۹۷ (۱۴۳۹ق) العدد ۲ 13 - 25

کلیدواژه‌ها: القرآن نهج البلاغه العقلانیه الحماقه ماکس فیبر جورج ریتزر الأخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۹۸
یعتبر مارکس فیبر من أبرز المنظّرین الذین تطرقوا إلى مفهوم العقلانیه وتصنیفها. یصف فیبر أربعه أنواع من العقلانیه وهی العقلانیه العملیه والنظریه والذاتیه والصوریه. یری «فیبر» أنه من الممکن أن تکون بعض أنواع العقلانیه غیر رشیده من وجهه نظر الآخرین. کما أنه قدم شکلین من العقلانیه الصوریه والذاتیه. کما یری فیبر، إنّ الترکیز کثیرًا على العقلانیه الصوریه أمرٌ غیر رشید من وجهه نظر العقلانیه الذاتیه. لکن «جورج ریتزارد» یشیر فی عمله البارز«التنشئه الماکدونالدیه للمجتمع» إلى العقلانیه الاقتصادیه غیر الرشیده والتی تهیمن على المجالات الاجتماعیه أیضًا. من وجهه نظره، فإن العناصر التی تعتبر رشیده من حیث الاقتصاد وتعتبر سلسله مطاعم ماکدونالدز رمزًا مناسبًا لهذه العقلانیه، أمرٌ غیر رشید من الناحیه الاجتماعیه والأخلاقیه وهی تسبب انهیار القیم الاجتماعیه. ویمکن أن یکون لتعمیم نمط «ریتزارد» هذا على الحکم الرشید نتائج مفیده؛ لأن النظره السائده فی الحکم الرشید هی أیضًا مشهد اقتصادی وسیاسی، وکان للمنظورات الاجتماعیه والأخلاقیه أقل التأثیر على تشکیل هذه النظریه. یمکن للمفاهیم والتعالیم الموجوده فی القرآن ونهج البلاغه أن توفر عناصر أخلاقیه سامیه للعقلانیه التی تشکل أساس الحکم الرشید.
۹۰۰.

الگوی نظری مداخله «انعطاف - نفوذناپذیری» در خانواده درمان گری سیستمی معنوی برای مدیریت مرزهای خانواده بر اساس حدیث «العزیزه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۸۷) 24 - 46

کلیدواژه‌ها: خانواده درمانی خانواده درمان گری سیستمی معنوی مرزهای خانواده اسلام حدیث العزیزه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۸۶
هدف این پژوهش بررسی الگوی نظری مدیریت ورودی سیستم خانواده بر اساس منابع اسلامی است. روش پژوهش در اعتبار سنجی روایات، دستورالعمل اعتبار منابع دارالحدیث بوده و در بررسی متن، با رویکرد توصیفی- تحلیلی، از روش عمومی فهم، و روش پیشرفته (شامل تجزیه و تحلیل محتوایی، و روش تحلیل متون متقابل) استفاده شده است. یافته پژوهش آن است که متون حدیثی با درجه اعتبار عالی، مدل «منعطف - نفوذناپذیر» را برای تعامل ناظر به شخص ثالث و تنظیم رفتار در برابر ورود عوامل بیرونی معرفی می کند. نتیجه پزوهش آن که با استفاده از این مدل نظری می توان به طراحی مداخله در سطوح مختلف آموزش، پیش گیری و درمان برای مدیریت ورودی خانواده اقدام و انسجام نظام خانواده را ارتقا داد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان