فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲٬۸۸۱ تا ۱۲٬۹۰۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
منبع:
مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰
397 - 419
حوزههای تخصصی:
یکی از اصول مهم در ترجمه وفاداری به متن اصلی یا برابریابی است. از این روی، علاوه بر تسلط بر دستور زبان مبدأ و مقصد، لازم است مترجم از بافت فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و غیره متن مورد ترجمه نیز آگاه باشد. این مسأله در ترجمه متون مقدس از جمله قرآن کریم از اهمیت بیش تری برخوردار است. در مقاله حاضر، با تکیه بر رویکرد تحلیل گفتمان، سه ترجمه فرانسوی سوره توحید با یکدیگر سنجیده شده است تا مشخص شود که کدام ترجمه به نص قرآن نزدیک تر است.
علل انحطاط فرهنگی از دیدگاه قرآن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال دوم بهار ۱۳۹۰ شماره ۵
145 - 172
حوزههای تخصصی:
قرآن معجزه پیامبر (ص) و کتاب آسمانی مسلمانان، برای هدایت بشر نازل شده است. هدف از این نزول به تعبیر قرآن هدایت انسان ها از تاریکی به سوی نور است. بنابراین هدایت و سعادت بشردر پرتو شناخت و عمل به قرآن میسر است. قرآن کتابی است که از تمام شئون بشر، مبداء و معاد، خلق و ایجاد، فرهنگ و موضوعات فرهنگی سخن می گوید. رجوع به این کتاب بزرگ الهی و این معجزه بزرگ در هر زمینه، به ویژه در زمینه موضوعات فرهنگی و عوامل اعتلا و انحطاط فرهنگی یک ضرورت است. این سند نبوت و معجزه جاوید حضرت رسول (ص) در صورتی می تواند در زندگی انسان، از جهت اخلاق فردی و اجتماعی، تأثیرگذار باشد که هر مسلمان با تأسی به آن، درس اعتلای فرهنگ ها و عوامل سقوط و تنزل فرهنگی را فرا می گیرد و در جهت تعالی و تکامل امت واحده اسلام به کار می گیرد.
شیوه های ساخت بستر و فضای مناسب برای پرداخت معانی در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹
33 - 48
حوزههای تخصصی:
به همان اندازه که جنبه محتوایی قرآن متعالی است ویژگی های ادبی آن نیز جایگاهی والا و ارزشمند دارد. در نظرگرفتن هر یک از این دو حوزه بدون توجه به حوزه دیگر امکان پذیر نیست به گونه ای که اثرگذاری معانی قرآن و جنبه اعجاز آن در تلفیق این دو حوزه است. از همین منظر علمای بلاغت جنبه های اعجاز قرآن را به بعد معنایی و محتوایی محدود نمی سازند. هدف این مقاله بررسی چگونگی ساخت بستر و فضایی است که در قرآن برای پرداخت معانی ایجاد شده است. فضاسازی از ویژگی های اصلی هر اثر ادبی ولو قطعات کوتاه است که موجب می شود معانی اثر در بستری مناسب به پیش رود. ساخت فضا بیش تر از دیدگاه ادبی است اما در پیوند مستقیم با آیاتی است که محتوای اصلی سوره را حمل می کند.
تفسیرها از کتاب و حکمت، از منظر دلالت بر وحیانی بودن سنت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶
67 - 85
حوزههای تخصصی:
در ده آیه، «حکمت» بر «کتاب» عطف شده است. در چند آیه از این آیات، این «کتاب» و «حکمت» به عنوان دو داده خداوند به پیامبر اکرم(ص) یا دو آموزه که ایشان آموزگار آن است، شناسانده شده است. برخی با این برهان که در این آیات، مراد از «کتاب» قرآن است و عطف یک چیز بر دیگری، نشانه دوگانگی این دو است، «حکمت» را چیزی دیگر از قرآن دانسته اند. به باور اینان، آن چیز نیز جز سنت نبوی نیست و چون «حکمت» در برخی از آیات، وحیانی خوانده شده است، سنت به سان قرآن کریم وحیانی است. در این جستار از رهگذر مرور تفسیرها از «کتاب و حکمت» در آیات پیش گفته، بی پایگی اینکه مراد از «حکمت» در آیات پیش گفته جز سنت نخواهد بود را باز نموده ایم. برآمد این پژوهش آن است که با استناد به آیات با همایند «کتاب و حکمت»، سنت پیامبر اکرم(ص) را وحیانی نمی توانیم شمرد.
تربیت اسلامی (گذر اهداف کلی به اهداف رفتاری)
حوزههای تخصصی:
این پژوهش با هدف ترسیم و ارایه مدلی برای اهداف تربیت اسلامی و به تبع آن مشخص کردن اهداف کلی؛ واسطه ای و تأکید بر اهداف رفتاری در تربیت اسلامی صورت پذیرفت. روش این پژوهش از نوع مفهومی و تحلیل محتوای متون دینی به صورت نظری (با استفاده از روش شناسی استنباط از متون دینی) بود. بدین منظور، تمام متون درجه اول دینی و بعضی از آثار صاحب نظران اسلامی، مورد جستجوی موضوعی و سپس، موضوعات یافت شده مورد مطالعه دقیق و دسته بندی در رده های مختلف قرار گرفت. از دستاوردهای این پژوهش عبارت است از یک مدل جامع برای اهداف تربیتی که به صورت مخروطی تا سه چهار ردیف ریز شده است و بعضی از قسمت های آن به عنوان نمونه، محتوی دهی شده است، از ویژگی های این مدل این است که با همه زوایای زندگی روزمره ارتباط مستقیم دارد و در عین حال به نگرش های زیرین تربیت اسلامی نیز توجه کرده است.
معیارهای ضروری غذای حلال با نگاه به واژه خبیث(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸
277 - 300
حوزههای تخصصی:
در پژوهش حاضر که با روش توصیفی و تحلیلی انجام گردیده اشاره شده که از نگاه قرآن و روایات، سلامت جسم و روان و ایمان انسان ها اهمیت بسزا دارند. از همین رو برای خوردنی ها و آشامیدنی ها معیارهایی را تعیین نموده و بر امنیت غذایی تأکید کرده و ناپاک نبودن(خبیث نبودن) خوردنی ها و آشامیدنی ها را ضروری دانسته اند. از سویی بر اساس تصریح اهل لغت و مفسران واژه خبیث گاهی معنای حرام و قبیح را می دهد، از همین رو می توان آن را به سه نوع قبیح شرعی، عقلی و عرفی تقسیم نمود و مواردی، همچون زیان شدید نداشتن خوردنی ها و آشامیدنی ها، از راه نامشروع به دست نیامدن آن ها و مانند آن را به عنوان ضوابط ضروری برای خوردنی ها و آشامیدنی های حلال نتیجه گرفت. واژه «خبیث» گاهی معنی نامرغوب بودن را می دهد، از همین رو توصیه اصحاب کهف به مأمور خرید غذا درباره تهیه بهترین و باکیفیت ترین غذا نشان می دهد که خوردنی ها و آشامیدنی ها، باید بهترین کیفیت را دارا باشند، لذا رعایت نکات بهداشتی و استانداردهای لازم در همه مراحل تهیه غذا و نوشیدنی ها ضروری است. همچنین با توجه به شرایط گوناگون افراد و سنین مختلف، ممکن است غذا و آشامیدنی برای برخی افراد مفید باشد، اما برای دیگران مفید نباشد. غذا و نوشیدنی ایده آل باید همه معیارهای لازم برای خوردنی ها و آشامیدنی های حلال را دارا باشد، از همین رو مثلاً پاکیزه بودن خوردنی و آشامیدنی به تنهایی کفایت نمی کند، بلکه علاوه بر آن باید دیگر معیارها نیز موجود باشند.
حوزه مفهومی رؤیت در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۲
85 - 101
حوزههای تخصصی:
نگاه خداوند نسبت به مخلوقات خود خصوصاً انسان و نگاه انسان به جنبه های مختلف و پیرامون خود، مفاهیم و تفاصیل گوناگونی دارد و علاوه بر آن نگاه بر کیفیت شناخت و احساسات تأثیر دوطرفه دارد. به عبارت دیگر نگاه هر شخصی بر نوع شکل گیری احساسات، عواطف و شناخت بشری نسبت به خود و محیط پیرامون اش اثر می گذارد و بر عکس این تأثیر دوسویه و دوطرفه است. مقاله حاضر ضمن بررسی واژه شناختی رؤیت در قرآن به تقسیم بندی های مختلف آن می پردازد و زوایای مختلف این مفهوم را در قرآن مورد تحقیق قرار می دهد.
صوم رمضان بین الأدب و القرآن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال اول پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳
109 - 128
حوزههای تخصصی:
جعل الله الصوم طهاره للقلوب، وسلامه للأبدان. و إذا تترتب علی الصوم کل هذه الفوائد، فبالطبع إنه کان موجودا لدی الشرائع السماویه الأخری، لأن الله لا یأمر عباده بشیء إلا وفیه فوائد روحیه، وجسدیه، ووجود الصوم فی الأدیان الأخری لا یحتاج إلی إقامه دلائل تاریخیه کثیره، لأن الله صرّح بهذه الظاهره الطیبه المبارکه فی الکتاب المبین إذا قال فی محکم آیات: یَا أیُّهَا الَّذِینَ امَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقُونَ(البقره:183). یرید هذا المقال أن یدرس هذا المکتوب فی القرآن الکریم وفی الشّریعه الإسلامیه الغرّاء من ناحیه، وفی الأدب العربی من ناحیه أخری، لیبین أنه کان له تأثیره الواضح فی هذا الأدب الذی استمد مضامینه لدی کثیر من الشعراء مت القرآن و الإسلام. ومن الملاحظ أن هناک شعراء کثیرین ذکروا هذه العباده الإلهیه فی قصائدهم، إلا أننا اکتفینا بنماذج قلیقه جدا.
بررسی تطبیقی عصمت حضرت آدم (ع) از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخر رازی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیر تطبیقی سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶
258 - 283
حوزههای تخصصی:
عصمت انبیاء یکی از مبانی اعتقادی مشترک بین مسلمانان است؛ اما در مورد زمان، گستره و مفهوم آن، اندیشمندان مکاتب مختلف کلامی، دیدگاه یکسانی ندارند. آیات زیادی در قرآن کریم به مسئله عصمت انبیا پرداخته و برخی از آیات نیز موهم عدم عصمت انبیا می باشد. از آن میان، مسئلهٔ «هبوط» و «عصمت» حضرت آدم در میان مفسران و متکلمان مسلمان همواره مورد مناقشه بوده است. این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال است که دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخر رازی (به نمایندگی از دو مکتب کلامی متفاوت شیعه و اشاعره) نسبت به آیات مرتبط با عصمت حضرت آدم (ع) چگونه است؟ وجوه اشتراک و افتراق دو دیدگاه چیست؟ یافته های این پژوهش نشانگر همسویی دو مفسر علی رغم اختلاف نگرش های کلامی است و وجوه افتراقِ دو دیدگاه، در این مسئله، بسیار نادر است. از دیدگاه آیت الله جوادی آملی این ماجرا در زمانی اتفاق افتاده که نبوت تشریعی وجود نداشته و نهی در آیه هم ارشادی بوده و آن حضرت نیز مرتکب ترک اولی شده است که به مقام عصمت ایشان خدشه ای وارد نمی کند. در مقابل فخر رازی معتقد است که حضرت آدم (ع) مرتکب معصیت شده است و البته این معصیت مربوط به قبل از بعثت و نائل شدن به مقام نبوت بوده است و اشکالی ندارد. این پژوهش، به بررسی و تحلیل دلایل دو مفسر پرداخته و رأی برگزیده را پیش رو نهاده است.
تحلیل تطبیقی سبک تفسیری قرطبی و ابوحیان اندلسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳
129 - 145
حوزههای تخصصی:
تفسیر قرطبی و ابوحیان اندلسی، دو تفسیر متقدم و مشهور اهل سنت بوده که در طول تاریخ، مورد توجه اندیشمندان و به ویژه مفسران مسلمان بوده است. دیدگاه های فقهی، ادبی و لغوی قرطبی و ابوحیان اندلسی، در بیشتر آثار تفسیری دوران میانه و معاصر، مورد استفاده و تحلیل و بررسی قرار گرفته است. ضرورت پرداختن به این دو تفسیر و سبک تدوین و نگارش آنها، در تقویت آرای تفسیری مفسران و تحلیل و بررسی آنها است. در این تحقیق که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر اساس بررسی آیات 44-24 سوره مبارکه ابراهیم صورت گرفته، دریافتیم که نقاط اشتراکی دو تفسیر عبارتند از: اهتمام به تفسیر با روایات مأثور، اجتهاد با رعایت ضوابط و قواعد تفسیری، ذکر قرائات مختلف، ذکر اسباب نزول، بیان مناسبت آیات، اشاره به قضایای لغوی و نحوی. همچنین در خصوص تفاوت دو تفسیر باید گفت که قرطبی با ذکر احادیث نبوی، اقوال صحابه و تابعین و تقسیم آیات به مسائل متعدد و اهتمام به احکام فقهی از ابوحیان، متمایز است. از جهت شکلی نیز ابوحیان آیات قرآن را به مقاطع مختلف تقسیم کرده و آنها را تفسیر می نماید. اما قرطبی چنین نیست و متن قرآن را آیه آیه و یا دو آیه مطرح می کند و آنها را به مقاطع مختلف تقسیم نمی کند.
رهیافت های مفسران فریقین درباره آیه 105 سوره انبیاء(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال چهارم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶
77 - 105
حوزههای تخصصی:
از جمله آیاتی که پیرامون آینده زمین و وارثان حقیقی آن، که نوید بخش حکومتی الهی و دینی است سخن می گوید آیه 105 از سوره انبیاء است. ذیل این آیه، روایات متعددی توسط مفسران اهل سنت و شیعه نقل شده است، و بر اساس آن ها مصادیق متفاوتی برای صالحان و وارثان زمین معرفی شده اند، و این سؤالات را به ذهن متبادر می کنند که روایات مورد استناد هر یک، از چه کسانی نقل شده و میزان اعتبار این ادله چقدر است؟ در این نوشتار که به روش تطبیقی انجام می گیرد ادله فریقین دسته بندی شده و مورد ارزیابی قرار گرفته و با استقصای تمام نظرات، روشن می شود که اکثر روایات اهل سنت منتسب به تابعین و همراه با تناقض و تعارض بسیار است. به طوری که گاهی از یک تابعی دو نقل متفاوت در کتب اهل سنت وجود دارد. اما بر اساس مفاد آیات به خصوص این آیه شریفه و روایات شیعی و برخی روایات اهل سنت که هماهنگ با ظاهر آیات می باشند، وارثان زمین، امام مهدی(عج) و یاران آن حضرت هستند و وعده وراثت بر زمین، به عصر ظهور امام مهدی(عج) اختصاص یافته است.
طراحی الگوی برنامه درسی با رویکرد جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹
309 - 330
حوزههای تخصصی:
هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی برنامه درسی با رویکرد جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی بوده است. این پژوهش بر اساس معیار هدف کاربردی است، روش گردآوری اطلاعات کیفی می باشد. شیوه انتخاب نمونه ها هدفمند از نوع گلوله برفی بوده است. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. در این پژوهش اشباع نظری در نفر یازدهم بود. روش تجزیه و تحلیل روش نظریه داده بنیاد می باشد. تحلیل ها به وسیله سه نوع کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی بوده است. در این پژوهش 13 مقوله اصلی، 27 مقوله فرعی و 129 خرده مقوله برنامه درسی برای جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی مشخص شد و پس از روایی سنجی کلیه گویه ها، 14 خرده مقوله در بخش ضرورت و نیاز، 12 خرده مقوله در بخش اهداف، 19 خرده مقوله در بخش محتوا، 16خرده مقوله در بخش روش های یاددهی- یادگیری، 8 خرده مقوله در بخش نقش معلم و ... شناسایی شد و مدل ترسیمی ارائه شده مدل پارادیمی برنامه درسی رویکرد جهانی شدن و حفظ هویت فرهنگی بر اساس نظریه داده بنیاد ارائه گردید.
دانشگاه اسلامی و چشم انداز آن از منظر قرآن کریم
حوزههای تخصصی:
تعیین چشم انداز و طراحی افقهای روشن برای رشد و تعالی، نخستین و پایه ا ی ترین گام در جهت تدوین معماری مطلوب هر سازمان و نهاد است. به رغم تلا شهای فراوان در عرصه دستیابی به جایگاه مطلوب دانشگاه در کشور اسلامی مان و نیز بحث اسلامی سازی این نهاد مقدّس، هنوز به نحو مطلوب به ترسیمِ چشم انداز این نهاد برمبنای آموزه های اسلامی پرداخته نشده است. در مقاله حاضر تلاش شده است با مروری بر سرفصل های مفهو م شناسی چشم انداز و دانشگاه اسلامی ، ویژگی های بارز دانشگاه اسلامی و شاخص های چشم انداز دانشگاه اسلامی به تبیین این موضوع پرداخته شود و با تحلیل و بررسی آیات قرآن کریم، چشم انداز و سیمای شایسته این نهاد ترسیم شود. پژوهش حاضر، دانشگاه اسلامی را نهادی با سه مشخصه ذاتی یا مؤلفه بنیادین هویّت علمی، جهت گیری اسلامی و هویّت دینی، فایده مندی و خدمتگذاری معرفی می کند و با طراحی چشم انداز مطلوب آن، که متشکّل از شاخصهای دانایی، توانایی، نیکویی و زیبایی است، به الگوسازی و ترسیم پیکر و چارچوب اسلام پرداخته است.
Critique of Self-esteem from Nathaniel Branden’s Perspective in Light of Islamic Teachings(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
Quran and Religious Enlightenment, Volume ۵, Issue ۱, ُ۲۰۲۴
97 - 108
حوزههای تخصصی:
Self-esteem refers to a sense of intrinsic worth that does not consider superiority over others. Awareness of the significance of self-esteem leads to a greater commitment to its enhancement, and understanding its effects highlights its importance. This research categorizes the effects of self-esteem according to Nathaniel Branden, who is regarded as the father of self-esteem, into three areas: Cognitive, moral, and behavioral, and then analyzes them through the lens of Islamic teachings using a descriptive-analytical method to provide a foundation for critiquing his views. Branden believes that self-expression, acceptance of others' definitions, and individualism are effects of self-esteem; however, these effects are not supported by the teachings of the Quran and Hadith. For instance, sometimes a lack of self-expression indicates transcending one’s superficial self and reaching a higher self, which is a result of self-esteem. Similarly, an individual may consciously refuse to accept others’ definitions despite having high self-esteem for reasons such as humility or the aim of combating the ego. Additionally, not being individualistic and prioritizing the interests of others over oneself can sometimes indicate the maturity of a dignified individual, whereby the false self is sacrificed for the true self, which does not contradict self-worth and dignity.
Exploring the Retranslation Hypothesis in The Holy Qur’an’s English Translations(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
The present study aims at examining the Retranslation Hypothesis in the context of sacred texts by concentrating on their culture-specific terms (CSTs). The Holy Qur’an and its 9 English translations by Sale, Muhammad-Ali, Pickthall, Arberry, Irving, Nikayin, Starkovsky, Edip Yuksel et al, and the Monotheist Group were studied. As the initial step, Qur’anic CSTs and their equivalents were specified and the procedures being opted for in rendering them were identified based on Davies’s (2003) model. Then, the translators were grouped into three categories based on the time their translations had been presented. Finally, it was examined ‘whether the passage of time affected the kind of procedures adopted by translators’ and ‘whether the Re-translation Hypothesis (RH) is confirmed or disproved in the context of sacred texts’. According to the findings, earlier translators were more inclined to provide clarifying notes and explanations for their target text (TT) readers than the recent ones. Findings also revealed the 20th and 21st-century translators’ stronger inclination towards selecting general-neutral equivalents which may imply that later translators have strived more to make the source text simpler and more comprehensible for the modern TT audience. Finally, it was realized that, as far as The Holy Qur’an is concerned, the RH is disproved.
الگوی ارتباطی حضرت نوح در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۹
43 - 59
حوزههای تخصصی:
در این پژوهش الگوی ارتباطی حضرت نوح(ع) در قرآن کریم بر اساس مدل هایدر مورد بررسی قرار گرفته است. مدل مذکور شامل عناصر سه گانه پیام فرست، پیام و مخاطب می باشد که بر اساس آن پیام فرست به دنبال تغییر نگرش در مخاطب است. با مطالعه سیره ارتباطی این پیامبر الهی در قرآن کریم می توان اینگونه بیان کرد که "پیام فرست" باید دارای ویژگی های نظیر اعتبار منبع، استدلال محوری، توکل به خداوند و ... باشد و "پیام" نیز به عنوان عنصر دیگر فراگرد ارتباطات باید ویژگی هایی مانند محتوای توحیدی و نیز ارائه به شکل دلسوزانه و مستمر را دارا باشد و "مخاطبان" نیز اگر دارای انتظارات ناصحیح و درخواست های غلط و به دنبال ایجاد تعارض، لجاجت و ... باشند مأموریت ارتباطی منجر به شکست شده و تغییر نگرش در اکثریت مخاطبان ایجاد نخواهد شد.
تحلیل ساختار مفهومی «خدا» بر مبنای نظام شناختی مفهوم «مالکیت» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سراج منیر سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۷
293 - 322
حوزههای تخصصی:
چیستی مفهوم «خدا» به عنوان موجودی شناخت ناپذیر و چگونگی بازنمایی رابطه او با موجودات دیگر ازجمله مسائلی است که موردتوجه دین پژوهان با رویکردهای مختلف قرارگرفته است. به نظر می رسد معناشناسی شناختی ازآن رو که به چیستی و چگونگی یک مفهوم توجه دارد بتواند در تحلیل ساختار مفهومی از «خدا» در قرآن راهگشا باشد. در پژوهش پیش رو با رویکرد معناشناسی شناختی و با شیوه توصیفی - تحلیلی به تبیین مفهوم «خدا» با استفاده از استعاره های شناختی حوزه «مالکیت» و مدل های مفهومی مرتبط با آن پرداخته شده است تا از این طریق شیوه ساخت بندی و بازنمایی مفهوم «خدا» در حافظه ادراکی انسان را در چارچوب نظریه استعاره مفهومی نشان دهد. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان می دهد که استعاره ها دارای کارکردهای شناختی و ارتباطی هستند و قابلیت این را دارند که برای مفاهیم دشوار و ناملموس قالبی روشن و درک پذیر را فراهم آورند. در زبان قرآن مفهوم خدا و تصور از او با مدل شناختی خدای شخص وار و بر اساس مؤلفه های مفهومی مرتبط با انسان بر مبنای احساسات و تجربیات فرد از ارتباط با دیگران در قالب رابطه یک شخص با شخص دیگر شکل گرفته است که در حافظه ادراکی انسان با مفاهیمی، چون: پادشاه، پدر، حمایت گر، خریدار، مُقترِض، در قالب استعاره های مفهومی «خدا پادشاه است»، «خدا خریدار است»، «خدا پدر است» و» خدا جِواردهنده است» بازنمایی و درک می شود. این حوزه های شناختی رابطه تمثیلی با ذات خداوند دارند. با تداعی مفهوم خداوند در ذهن از طریق استعاره مفهومی زوایای ملموس متعددی از مفهوم خداوند کشف می گردد که در غیر زبان استعاری و بدون بهره گیری از مدل های شناختی قابل دریافت نمی باشد.
بررسی تطبیقی مفهوم نسخ از دیدگاه مؤلفان «التفسیر الاثری الجامع» و «التفسیر الحدیث»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۵
59 - 85
حوزههای تخصصی:
وقوع نسخ در قرآن را گروهی پذیرفته و گروهی انکار کرده اند. قرآن پژوهانی هم که به این رخداد معتقدند، در مصادیق و شماره آیات منسوخه با هم اختلاف دارند. البته محققان معاصر تعداد این آیات را بسیار اندک بر شمرده اند؛ در این میان مرحوم محمد هادی معرفت ؛ مؤلف کتاب «التفسیر الاثری الجامع»، نزدیک به بیست آیه را منسوخ دانسته و آن ها را در هشت بخش محدود نموده است. از دیگر قرآن پژوهان معاصر، محمد عزّه دروزه ؛ مؤلف کتاب « التفسیر الحدیث» است که در اکثر آیات وقوع نسخ را نپذیرفته و به جای آن، حکم سابق را تعدیل یافته به شمار آورده است. وی برای پذیرش یا رد نسخ آیات، به ترتیب نزول، محتوا و سیاق، روایات صحاح، سیره نبوی و سیره خلفای راشدین عنایت داشته و در مواردی نسخ با سنت را نیز باور دارد. نوشتار حاضر با مقایسه دیدگاه های این دو محقق، مبنای نظری آن ها را درباره وقوع نسخ در قرآن تبیین کرده است.
اعتبارسنجی روش «تحلیل گفتمان انتقادی» فرکلاف در تفسیر قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
قرآن شناخت سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۱)
63 - 82
حوزههای تخصصی:
«تحلیل گفتمان انتقادی» فرکلاف روش تفسیری میان رشته ای است که هدف از آن دستیابی به ایدئولوژی پنهانی است که مشارکت کنندگان فعال گفتمان آن را به صورت طبیعی شده در گفتمان قرار داده اند. به این منظور مفسر در این روش با گذر از سه سطح «توصیف»، «تفسیر» و «تبیین»، به بررسی متن می پردازد. این روش تحلیلی در سال های اخیر با اقبال روزافزون برخی قرآن پژوهان مواجه شده است. ازاین رو بررسی روش «تحلیل گفتمان انتقادی» از نظر مبنا و اصول و کاربست آن به مثابه یک روش در تفسیر قرآن کریم ضروری به نظر می رسد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی کاربست روش «تحلیل گفتمان انتقادی» در تفسیر قرآن پرداخته است. صرف نظر از مبانی و اصول، اجرای تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به مثابه یک روش برای تفسیر قرآن کریم با اشکالات متعددی روبه روست. مهم ترین اشکال روش «تحلیل گفتمان انتقادی» پذیرش نگاه فرکلاف به زبان، به عنوان یکی از اصول این روش است. در نگاه او ایدئولوژی ابزاری برای حکمرانی بر مردم و استیلای بر آنان بوده و فرکلاف همین معنا از ایدئولوژی را در روش انتقادی خود پذیرفته است. سایر اشکالات با کاوش و اجرای روش، مشخص می شوند. استفاده از مراحل گفتمان انتقادی برای دستیابی به موقعیت های محیطی با اشکالاتی (همچون نسبیت، واقعه انگاری متن، مرگ مؤلف، تاریخمندی متن و تکثر معنایی) روبه روست. بازتولید یک گفتمان از طریق روش مزبور موجب تغییر ساختاری گفتمان می شود. وجود تنها یکی از این اشکالات در هر روش تفسیری، استفاده از آن را برای تفسیر قرآن کریم ناممکن می سازد.
واکاوی بازدارنده های سبک زندگی اسلامی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷
483 - 503
حوزههای تخصصی:
بی شک یکی از مسائل تأثیرگذار در سرنوشت هر فردی گزینش سبک یا روش زندگی اوست. در دنیای امروز با سبک های زندگی مختلفی روبه رو هستیم که نشان از تفاوت آن ها در نوع اندیشه، باور، دین و... دارد. هر نوع سبک زندگی تمام جنبه های زیستن فرد را در بر می گیرد که انتخاب هر نوع سبک زندگی، تأثیر مستقیم بر تعالی و سعادت فرد دارد. ولی انسان همواره به علت نشناختن سبک زندگی صحیح، رواج سبک های غلط زندگی در سطح جامعه، دور شدن از هدف متعالی دچار انحراف شده است. حال در بین انواع سبک های زندگی و ادیان الهی، که در دنیای امروز با آن ها مواجه هستیم، می توان گفت با توجه به هماهنگی و سازگاری سه بخش مهم عقاید، اخلاق(حیطه فردی و اجتماعی) و احکام در دین اسلام، پیرامون سبک زندگی اسلامی، ضرورت ایجاب می کند که آموزش و تربیت نسل مسلمان طبق سبک زندگی ارائه شده در قرآن و روایات باشد تا برای مؤمن سازی یک مسلمان و تبدیل شدنش به انسان کامل، مد نظر واقع شود.