درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۲۴۱ تا ۱۱٬۲۶۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۱۱۲۴۱.

بازرگان و بازگشت به قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیایی ۱۲) 121-135

کلیدواژه‌ها: بازگشت به قران مهندس بازرگان قران در صحنه اجتماع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷
از صدر اسلام تاکنون، مسلمانان، به تناوب، غرق در حدیث و تاریخ و فقه و مسائل فرعی دیگر شده اند، و چون این انحراف به اوج خود رسیده، مصلحی قیام کرده و بازگشت به قرآن را ندا داده است. در دوره ی معاصر جمال الدین اسد آبادی منادی « بازگشت به قرآن» است، و در پاسخ به او بزرگانی در سراسر جهان اسلام، و ازجمله ایران، قرآن را سرلوحه ی آموزه ها و رهنمود های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی قرار دادند و «قرآن راهنمای عمل» شعار آنان شد.
۱۱۲۴۲.

واکاوی تطبیقی مفهوم زکات در تفسیر فریقین با تکیه بر آیه 60 سوره توبه

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹ 28 - 42

کلیدواژه‌ها: زکات انفاق فریقین تفسیر سوره توبه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۲۵۷
فلسفه عالی زکات و سایر شقوق آن از جمله: صدقه، انفاق و... توسط قرآن کریم بیان شده  است. قرآن زکات را، مایه ی رشد و پاکی جامعه می داند. این مهم در صورتی است که مبادا عده ای مال را، در انحصار خود درآورده و پیوسته در میان خود نگه دارند و نتیجه آن ثروتمندی روز افزون قشری خاص و افزایش فقر در اکثریت جامعه باشد. در نتیجه، پس از مدتی ناهنجاری های اجتماعی از جمله: قتل و کینه نسبت به سرمایه داران، دزدی و... در جامعه پدیدار شود. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تطبیقی، با نگاهی اجمالی بین مفسران فریقین به مسئله زکات پرداخته است و به برخی افتراقات و اشتراکات آنها در این زمینه اشاره می نماید. به طور کلی مفسران فرق اسلامی از چهار معنای رشد و نمو، طهارت و پاکی، زکات واجب شرعی و انفاق و صدقه؛ در تفسیر خود برای زکات و مشتقات آن نام می برند. همچنین این مقاله، به  اختلاف نظرهایی که مفسران در رابطه با آیه 60 سوره توبه، درباره ی مصادیق فقیر و مسکین، سهم عاملین و مولفه ی قلوب و مصادیق فی سبیل الله دارند، پرداخته است.
۱۱۲۴۳.

انواع روایات تأویلی سوره هود درباره امام علی(ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۷) 169 - 194

کلیدواژه‌ها: روایت تفسیری روایت تأویلی انواع تأویل امام علی (ع) سوره هود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۳۲۷
یکی از آموزههای اهلبیت (علیهم السلام) در بیان معارف قرآن کریم، گشودن دریچهای نو و هماهنگ با زمان به نام تأویل است. آیات قرآن افزون بر آنچه از ظاهر آنها استفاده میشود، دارای تأویلاند و بهترین راه دستیافتن به تأویل قرآن از طریق اهلبیت(علیهم السلام) میباشد؛ زیرا طبق حدیث ثقلین، اهلبیت(علیهم السلام) عدل قرآن بهشمار میروند. در بسیاری از روایات تفسیری اهلبیت(علیهم السلام) به تأویل آیات قرآن پرداخته شده است. این پژوهش در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که در روایات تفسیری سوره هود چه نوع تأویلاتی نسبت به امامعلی(ع) صورت گرفته است. در این راستا، روایات تأویلی مرتبط با امام علی(ع) از بین روایات تفسیری سوره هود استخراج گردید و با روش توصیفی- تحلیلی مشخص شد که چهار نوع تأویل در اینروایات درباره آن حضرت وجود دارد که عبارتاند از: معنای باطنی آیه، مصداق باطنی آیه، مصداق آیه در گذر زمان (جری و تطبیق) و مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه. 
۱۱۲۴۴.

سرمایه اجتماعی در اسلام

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: اسلام سرمایه اجتماعی اصول اسلامی مشارکت اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۲۱۴
سرمایه اجتماعی یکی از مفاهیم مهم و کاربردی در بسیاری از علوم انسانی نظیر اقتصاد، مدیریت، علوم اجتماعی و علو م سیاسی می باشد. در این تحقیق می خواهیم مفهوم سرمایه اجتماعی را که از سوی دانشمندان غربی مطرح و گسترش داده شده است، از دیدگاه اسلامی و با استفاده از تفاسیر قرآن کریم و سایر منابع اسلامی بررسی کنیم. با بررسی اصول اسلامی مانند وحدت، اخوت، عدالت، تعاون، مشورت، مصابره و مرابطه، تکافل اجتماعی و همین طور فضایل اخلاقی نظیر صداقت، وفای به عهد، حسن ظن، خوشرویی و ... در می یابیم که اجرای اصول اسلامی در ابعاد فردی و اجتماعی بر انواع و سطوح مختلف سرمایه اجتماعی تاثیر زیادی دارد و علاوه بر آن به نظر می رسد که پیاده شدن این اصول موثرترین روشی است که می تواند سرمایه اجتماعی را به بالاترین سطح ممکن آن برساند. سرمایه اجتماعی اسلامی در بعد شناختی، بر اساس اصول وحدت و اخوت، و بسیاری از فضایل اخلاقی، و در بعد ساختاری بر اساس اصولی نظیر تعاون، مصابره و مرابطه، مشورت، تکافل اجتماعی، و جنبه اجتماعی بسیاری از دستورات اسلام شکل می گیرد. الگوی اسلامی مشارکت اجتماعی، اشکالات الگوهای غیر اسلامی را حل می کند و مشارکت اجتماعی با الگوی اسلامی می تواند تاثیر عمده ای بر رشد و توسعه جامعه اسلامی داشته باشد. گسترش و تعمیق اعتقادات و فرهنگ اسلامی و گسترش مشارکت اجتماعی مردم در امور مختلف، دو راه کار مهم برای افزایش سرمایه اجتماعی اسلامی می باشند.
۱۱۲۴۵.

پژوهش های نام شناختی قرآن و آسیب های آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۳) 95 - 122
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۵۶۱
نام های قرآن از دیرباز محلی برای تبادل آرای قرآن پژوهان بوده است، اما از منظری نو و با رویکردی تاریخی می توان پرسش هایی جدید پیش روی این بحث قرار داد. پرسش از چرایی تعدّد نام های قرآن، دلیل کاربرد نام هایی خاص در هر یک از علوم اسلامی و عدم کاربرد این نام ها به جای یکدیگر، همچنین چرایی تفاوت برداشت از نام های قرآن توسط مخاطبان اولیه آن و دانشمندان سده های بعد، از پرسش هایی هستند که در مطالعات سنتی پاسخ درخوری برای آنها نمی توان یافت. در این مقاله به عنوان نخستین گام در جهت پاسخ به این سؤالات و زمینه سازی برای کاربست روش های جدید مطالعه تحولات مفهومی، پژوهش های نام شناختی قرآن در کتب مختلف تفسیری و علوم قرآنی با روشی توصیفی تحلیلی و با نگاهی آسیب شناسانه بازخوانی شده است. بر اساس این پژوهش، عمده آسیب های این حوزه، روش شناختی و حاصل رویکرد جمع محور و نبود رویکرد تاریخی، تطبیقی و علت یاب ارزیابی شده است.
۱۱۲۴۶.

تفسیر آیه 103 سوره انعام در تفاسیر فریقین با بهره گیری از بلاغت ساختار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۱ ۲۲۸-۲۱۳

کلیدواژه‌ها: تفسیر تطبیقی رؤیت خدا ادراک البصر 103 انعام بلاغت قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۹۱
مفسّران در تفسیر «لا تُدْرِکُهُ الأبْصارُ» در آیه 103 سوره انعام اختلاف کرده اند. برخی، ظاهر آیه را ناظر به نفی رؤیت ظاهری خدا تفسیر کرده اند و برخی دیگر بر پایه مذهب کلامی خودشان، دلالت آیه را بر این مطلب منکرند. گذشته از نگاه کلامی، تفسیر درست این آیه بر پایه اصول تفسیر ادبی آیه کدام است؟ نقش مهمّ این آیه در مباحث اعتقادی، تفسیر فرامذهبی آن را ضروری می نماید. در این میان، نقش اساسی گزینش واژگان و بلاغت جمله در فهم گسترده آیات قرآن نشان داده می شود. در این نوشتار، تفسیر این آیه با روش تحلیلی – انتقادی و با رویکرد ادبی انجام شده است. با توجه به واژه پژوهی و نیز با استناد به قواعد ادبی به کارگرفته شده در این آیه و ساختار ویژه آن، هم ادراک و رؤیت ظاهری خدا و هم ادراک عقلی و وهمی، نفی می شود. نه بصر به معنای خصوص چشم و نه ادراک بصر تنها به معنای دیدن ظاهری است؛ بلکه ادراک بصر یعنی رسیدن و دریابیدن هر آنچه در انسان و مانند او سبب ظهور و بروز می شود، چه با چشم سر و قوّه بینایی ظاهری باشد، چه با چشم دل و نیروی باطنی روح که عبارت است از عقل، وهم و قلب.مفسّران در تفسیر «لا تُدْرِکُهُ الأبْصارُ» در آیه 103 سوره انعام اختلاف کرده اند. برخی، ظاهر آیه را ناظر به نفی رؤیت ظاهری خدا تفسیر کرده اند و برخی دیگر بر پایه مذهب کلامی خودشان، دلالت آیه را بر این مطلب منکرند. گذشته از نگاه کلامی، تفسیر درست این آیه بر پایه اصول تفسیر ادبی آیه کدام است؟ نقش مهمّ این آیه در مباحث اعتقادی، تفسیر فرامذهبی آن را ضروری می نماید. در این میان، نقش اساسی گزینش واژگان و بلاغت جمله در فهم گسترده آیات قرآن نشان داده می شود. در این نوشتار، تفسیر این آیه با روش تحلیلی – انتقادی و با رویکرد ادبی انجام شده است. با توجه به واژه پژوهی و نیز با استناد به قواعد ادبی به کارگرفته شده در این آیه و ساختار ویژه آن، هم ادراک و رؤیت ظاهری خدا و هم ادراک عقلی و وهمی، نفی می شود. نه بصر به معنای خصوص چشم و نه ادراک بصر تنها به معنای دیدن ظاهری است؛ بلکه ادراک بصر یعنی رسیدن و دریابیدن هر آنچه در انسان و مانند او سبب ظهور و بروز می شود، چه با چشم سر و قوّه بینایی ظاهری باشد، چه با چشم دل و نیروی باطنی روح که عبارت است از عقل و وهم.
۱۱۲۴۷.

بازنمود رویداد حرکت فعل «ذَهَبَ» در قرآن کریم: رویکردی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیایی ۱۵) 93-118

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم زبان شناسی شناختی الگوی واژگانی شدگی استعاره مفهومی فعل حرکتی ذهب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۳۴۶
حرکت، مفهومی اولیه، جهانی و پیچیده است که در زبان های گوناگون، با عناصر روساخت متفاوتی بازنمایی می شود. مطالعات تالمی در واقع شروع مطالعات زبان شناسی شناختی در موضوع حرکت محسوب می شود؛ تالمی روابط نظام مند میان روساخت ها و ژرفﹾ ساخت های زبانی را تبیین نموده است. مقاله حاضر به بررسی مفهوم سازی فعل حرکتی ذَهَبَ در قرآن بر مبنای الگوی واژگانی شدگی تالمی پرداخته است.پیکره پژوهش حاضر56آیه مشتمل بر ماده«ذَهَبَ»است که از این تعداد، 48 روساخت فعل «ذَهَبَ» مشاهده شد و پس از تحلیل داده ها در بافت قرآنی، 28 نمونه استعاری و 20 مورد غیراستعاری و به معنای حرکت فیزیکیِ رفتن کشف شد. در مرحله بعد بسامد و نحوه کاربست مؤلفه های رویداد حرکت استخراج و نقش آن در بهبود و تدقیق تفسیر آیات قرآن مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تمامی چهار مؤلفه اصلی رویداد حرکت و دو مؤلفه فرعی در گزاره های مورد مطالعه وجود دارد و بالاترین بسامد در میان مؤلفه های اصلی، مربوط به مؤلفه مسیر وجزءحرکتی(20مورد)سپس مؤلفه پیکر/زمینه(19مورد)و در مؤلفه های فرعی، سبب(13مورد) است. یکی دیگر از نتایج مقاله حاضر، تبیین وقوع بسط معنایی در روساخت مشترک مفهوم «رفتن» در قالب مفاهیم«برطرف شدن»،«نابود شدن» و «مردن» است.
۱۱۲۴۸.

تربیت کل گرا بر اساس مبانی حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳) 63-76

کلیدواژه‌ها: تربیت کل گرایی عقلانیت حکمت متعالیه صدرالمتألهین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۳۹۹
«تربیت کل گرا» یکی از رهیافتهای تربیتی قرن بیستم در غرب است که با کاستیهای موجود در نظام تربیتی مدرن مقابله کرده است. با اندکی توجه میتوان شباهتهایی بین تعلیم و تربیت دینی و اسلامی با این روش تربیتی یافت؛ تا آنجا که میتوان گفت تربیت کل گرا شیوه رایج تربیت در نظام آموزش سنتی ما بوده است. این پژوهش به طرح برخی از اصول تربیتی در حکمت متعالیه میپردازد که ذیل مفهوم «کل گرایی» قرار میگیرند. برخی از اصول مطرح شده عبارتند از: لزوم جمع میان ماده و معنا، تربیت بدن بهمراه روان و کل گرایی اخلاقی و معرفتی. همچنین در ذیل کل گرایی معرفتی به جایگاه ویژه عقل در معرفت شناسی پرداخته شده و اصول تربیتی متناسب با عقلانیت استخراج گردیده است که از جمله آنها محاسبه و لزوم آموزش تعقل به متربی است. در انتها برخی از روشهای اجرایی متناسب با اصول یاد شده، آمده است. این تحقیق از روش کیفی تحلیل محتوا و استنتاج فلسفی بهره برده است. به این ترتیب که با مراجعه به کتابهای صدرالمتألهین در حکمت متعالیه و برخی از شارحان وی، به استخراج اصول تربیتی متناسب و در راستای کل گرایی پرداخته است.
۱۱۲۴۹.

درآمدی بر کارکردهای وقف با تأکید بر آیات قرآن کریم

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 215 - 187

کلیدواژه‌ها: صدقه جاریه کارکرد اقتصادی کارکرد علمی و فرهنگی کارکرد عرفانی کارکرد اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۳۳
نوع دوستی و ترحم و تمایل به احسان و خوبی ریشه در فطرت انسان ها دارد و از این رو سنت حسنه وقف ریشه در ذات انسان ها داشته و قبل از اسلام در ادیان سابق هم بوده است. اسلام هم سیره ی جاری ادیان و ملل پیشین را به عنوان یک عمل نیکو و مقبول تأکید کرده است، ولی بعد از پیدایش اسلام این سنت پسندیده رونقی دیگر گرفت و با اثر پذیری از جهان بینی اسلامی و برخورداری از پشتوانه احکام شرعی به شکلی استوار و جهت دار در زمینه های مختلف مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به جریان خود ادامه داد. بر اساس آیات نورانی قرآن کریم کارکردهای زیادی را می توان برای وقف عنوان کرد که در این نوشتار به عنوان در آمدی بر این کارکردها به ده مورد آن اشاره شده است که از جمله آنها می توان از کارکرد معنوی، کارکرد اقتصادی، کارکرد علمی و فرهنگی، کارکرد اخلاقی و کارکرد اخروی نام بُرد.
۱۱۲۵۰.

بررسی و نقد مدخل های ثواب و عقاب و بهشت و دوزخ در دو دایره المعارف قرآنی خاورشناسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱شماره ۴۸ 185 - 211

کلیدواژه‌ها: دایره المعارف قرآن دانشنامه قرآن خاورشناسان بهشت و دوزخ ثواب و عقاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۳۱۳
دایره المعارف قرآن لیدن و دانشنامه قرآن الیور لیمن از مهم ترین پژوهش های قرآنی خاورشناسان است که با هدف ارائه معارف قرآن کریم به مخاطبان تالیف شده اند. در این دو دایره المعارف هر چند ادعا می شود که دقیق و منصفانه تدوین شده اند اما در آنها خطاهای روشی و محتوایی متعددی به چشم می خورد. این مقاله درصدد است تا به روش توصیفی و تحلیلی و با استناد به مصادر معتبر اسلامی و استدلال های متقن قرآنی به بررسی مدخل های ثواب و عقاب و بهشت و جهنم در این دو دایره المعارف بپردازد و به این سوال اساسی پاسخ دهد که کاستی ها و اشکالات مقالات بهشت و جهنم و ثواب و عقاب چیست؟. بر اساس مهم ترین یافته های این پژوهش، همپوشانی برخی مدخلها با یکدیگر، استناد به منابع غیر اصیل یا نامعتبر، ناسازگاری و ناهمخوانی محتوای مقالات با یکدیگر از مهم ترین اشکالات روشی، و القای اثرپذیری و پیروی تعالیم قرآنی از تعالیم پیشین، فرشته انگاری ابلیس، تصویرپردازی جسمانی از بهشت و جهنم، ارائه سیمایی خشن و نامتعادل از مسئله کیفر و پاداش در قرآن و تبیین نادرست از ربط و نسبت اختیار انسان با حاکمیت خداوند و نیز ارتباط شیطان با دوزخ از مهم ترین اشکالات محتوایی مقالات این دو دایره المعارف در مسئله مورد بحث است که نشان می دهد نویسندگان نتوانسته اند به فهم دقیقی از معارف اعتقادی قرآن دست یابند.
۱۱۲۵۱.

بررسی ادوار تاریخی نگرش مفسران به آیه "أَیَّتُهَا ٱلعِیرُ إِنَّکُم لَسَارِقُونَ" در دفاع از عصمت حضرت یوسف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال دوم پاییز ۱۴۰۰شماره ۱ (پیاپی ۵) 126 - 152

کلیدواژه‌ها: تفسیر آیه ای از سوره یوسف عصمت یوسف حکم تهمت زدن به دیگران عدم ممنوعیت توریه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۲۴
یکی از آیات چالش برانگیز سوره یوسف، نسبت سرقت به فرزندان یعقوب: «إِنَّکُم لَسَارِقُونَ» با اذعان به مُنکر بودن آن در تفاسیر است. در این تعبیر دسیسه چینی، دروغ، تهمت و آبروبردن به یوسف نسبت داده شده است. این مسئله از نخستین اوان تدوین دانش تفسیر مورد توجه مفسران بوده و از منظر اعتقادی و اخلاقی و کلامی آنان را به تکاپو واداشته که با این مسئله چگونه برخورد کنند. تبیین این دیدگاه ها در این آیه نشان می-دهد که تحولات فکری و توسعه دانش تفسیر در حل این چالش ها مؤثر بوده است. در حقیقت مسئله این بررسی شناخت شیوه برخورد مفسران و روش های متفاوت آنان و روش پاسخ دهی در سیر تطور و تحول تفسیر است. بدین جهت این مقاله در مقام بازتاب این نظریات و راه حل هائی است که مفسران در سیر تاریخی خود ارائه داده و در مقام تبیین این آیه برآمده اند. اهمیت این بررسی به این جهت است که نشان می دهد چگونه این نظریات آرام و آرام در شکل اجتماعی و انسانی در دانش تفسیر شکل گرفته و توسعه یافته و هر مفسری که آمده نکته ای بر سخنان پیشینیان افزوده و یا سخنان سلف خود را نقد و تصحیح کرده است. نتیجه مهمی که گرفته شده این است که در سیر تطور تفاسیر هرچه گذشته به جای سخنانی از این قبیل که او پیامبر بوده، حتماً کار او درست بوده، نگاه متن گرایانه پیدا کرده و توصیف این داستان عینی و خردمندانه شده است.
۱۱۲۵۲.

بررسی اصل جبران خسارت از منظر قرآن، فقه امامیه و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 429 - 463

کلیدواژه‌ها: خسارت مسئولیت مدنی جبران خسارت قاعده لا ضرر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۳۰
در حقوق ایران بحث از خسارات قابل جبران جزو موضوعات اختلاف برانگیز حقوق مسئولیت مدنی بوده و نظرات مختلفی در این باره ارائه شده است. این مباحث و اختلاف نظرها به خصوص با پیروزی انقلاب اسلامی و رویکرد فقهی به حقوق ابعاد جدیدی یافته است. در حقوق ما، دو روش و دیدگاه کلی درباره خسارات قابل جبران وجود دارد: از طرفی اکثر فقهای امامیه بدون آنکه بحث مستقلی را به این مقوله اختصاص دهند و قاعده ای کلی در این باره بنا نهند به مناسبت در بحث های فقهی مختلفی متعرض مسأله خسارات قابل جبران شده و در هر مقام مباحثی را مطرح نموده اند؛ در مقابل، بسیاری از حقوقدانان جدید ایرانی که علی رغم استفاده و توجه به مبانی فقهی و مباحث فقها، از روش نوینی در بحث های حقوقی استفاده می کنند، به شیوه حقوقدانان فرانسوی، به بحث کلی خسارات قابل جبران در حقوق مسئولیت مدنی پرداخته و ذیل فصل ارکان مسئولیت به مبحث ضرر و بیان مسائل پیرامون آن اشتغال ورزیده اند.
۱۱۲۵۳.

الگوی مدیریت محیط سازمانی با تکیه بر آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۵ 33 - 58

کلیدواژه‌ها: محیط سازمانی مدیریت محیط مدیر اسلامی آموزه های قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۲۹۰
محیط زندگی بشر که روابط انسانی در آن شکل می گیرد، از عوامل تأثیرگذاری است که به لحاظ برخورداری از ویژگی های خاص در نحوه زندگی بشر از اهمیت به سزایی برخوردار است و می توان گفت که مدیریت محیط، مؤثرترین روش برای رسیدن به موفقیت سازمانی است. لذا در ادامه به بیان الگویی سه مرحله ای برای مدیریت محیط به نحو مطلوب و راهکارهای اجرایی می پردازیم که برخاسته از آموزه های قرآنی می باشد؛ چرا که به اعتقاد ما، قرآن برنامه ای کامل برای زندگی بشر است و اهمیت والایی در تبیین این عامل موفقیت دارد. این الگو شامل سه مرحله انتخاب محیط، اصلاح و مراقبت از محیط و گسترش محیط می باشد. در مرحله اول، مدیر سعی می کند اجزای محیط را به بهترین نحو چینش نماید تا محیطی سالم ایجاد گردد. حال اگر این کار به درستی انجام نشد، مدیر تلاش خود را بر اصلاح آن متمرکز می کند و پس از آن به دنبال حفظ محیط سالم خود می باشد و در پایان پس از ثبات محیط، مدیر یک گام فراتر برمی دارد و سعی می کند تا محیط مناسب خود را گسترش دهد تا دیگر سازمان ها نیز در این فضای مناسب ادامه مسیر دهند.
۱۱۲۵۴.

خلود در جهنم بر اساس روابط همنشینی وجانشینی

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴ 109 - 85

کلیدواژه‌ها: قرآن خلود جهنم همنشینی جانشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۳۱۴
شبکه معنایی واژ گان خلود 79 بار درقرآن آمده که 38 بار در مورد دوزخیان که 28 بار آن ( کفارمعاند ) و10بار آن (مؤمنین عاصی) است. این پژوهش با کمک دانش معناشناسی و ادبیات عرب و سیاق آیات همنشین و جانشین با آیات خلود به این نتیجه می رسد که نخست خلود یک مفهوم فرازمانی است چون مربوط به جهان آخرت است وزمان مربوط به دنیا می باشد..دوم خلود در ادب عربی به دو معنای واقعی(ابدیت وجاودانگی) و لغوی یا نسبی (طول اللبث ومدت طولانی( کاربرد دارد..سوم با بررسی های به عمل آمده اکثریت گنهکاران خلودشان لغوی یا نسبی است وبعداز پاکسازی از جهنم و عذاب نجات می یابند اما اقلیتی از کفار معاند که سیاه وعین گناه شده اند،خلودشان در جهنم واقعی وجاودانه است. .چهارم روش این پژوهش اثبات معنای واقعی یا لغوی خلود در جهنم است.پنجم پرسش اصلی این پژوهش جاودان یا زمان داربودن در دوزخ است.
۱۱۲۵۵.

تحلیل محتوای مجله های علمی- پژوهشی قرآنی ایران: روش های پژوهش(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۹۶) 113 - 138

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا روش پژوهش مجله های علمی پژوهشی قرآنی روش های نوین مطالعات قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۴۵۲
این پژوهش با هدف تحلیل محتوای مقاله های علمی- پژوهشی در مجله های قرآنی ایران شکل گرفت. از میان 2233 مقاله منتشر شده در 20 نشریه علمی- پژوهشی قرآنی میان سال های 1397-1390، 996 مقاله که به روش خود تصریح کرده بودند، بر اساس دسته بندی روش های پژوهش که به تأیید متخصصان رسیده بود، تحلیل محتوا شدند. یافته ها نشان دادند که روش های توصیفی- تحلیلی، معناشناسی، زبان شناختی، تطبیقی، تحلیلی، تحلیل محتوای کمی و تاریخی فراوان ترین روش های پژوهش بودند و مقاله ای با روش های فراتحلیل، همبستگی، علی- مقایسه ای، نظرسنجی، مردم نگاری، تحقیق اقدامی، مرور نظام مند و واج شناسی یافت نشد.
۱۱۲۵۶.

راهکارهای بینشی و انگیزشی تحول آفرین در سازمان از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵ 78 - 109

کلیدواژه‌ها: تغییر تحول تحول آفرینی قرآن کریم راهکارهای بینشی راهکارهای انگیزشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۳۶۸
مدیریت تحول یکی از موضوعات مهم و اساسی در دانش مدیریت شناخته می شود. دانشمندان سازمان و مدیریت متناسب با پیش فرض ها، مبانی و فرهنگ مادی گرایانه در این زمینه مطالب متنوعی را ارائه داده اند که علیرغم نکات درخور توجهی که در این دیدگاه ها یافت می شود، در بسیاری موارد با فرهنگ و مبانی اسلامی سازگاری ندارد. قرآن به عنوان کتاب تحول آفرین در جامعه جهالت زده عرب، شناخته می شود که با آموزه های ژرف خود، توانسته است در مدت کوتاهی تحول اساسی در آن ایجاد کرده و به یک جامعه مترقی و رشد یافته تبدیل کند. مطالعه درآیات کلام وحی نشان می دهد این کتاب الهی راهکارهای متعددی را برای تحول جامعه جاهلی به یک جامعه رشد یافته و مترقی ارائه نموده است. این راهکارها در یک تقسیم کلی در چهار محور بینش ها، انگیزه ها، ساختارها و رفتارها قابل دسته بندی است. در این مقاله با روش تحلیلی با رویکرد استنطاقی، راهکارهای قرآنی تحول آفرین در دو محور بینشی و انگیزشی از آیات استخراج شده و در زمینه هرکدام از محورهای ذکرشده، مؤلفه های مختلفی با استناد به آیات بیان شده است. اقدامات قرآن در زمینه تحول بینشی از طریق اعطای بینش درباره جهان هستی، حقیقت دنیا، حقیقت انسان، تاریخ و عبرت های تاریخی و مرگ و زندگی پس از آن، صورت گرفته است. راهکارهای تحول آفرینی قرآن در قالب ایجاد انگیزه به شکل های مختلفی مانند ترسیم چشم انداز مطلوب، دعوت صادقانه، تقویت امید و نفی ناامیدی، تشویق و تنبیه، الگودهی مثبت و الگو زدایی منفی، بیان گردیده است.
۱۱۲۵۷.

نقدی بر توجیه اعرابی و تفسیر آیه 24 سوره یوسف در کتاب «الاثرالعقدی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 129 - 144

کلیدواژه‌ها: تفسیر سلفی روش تفسیری توجیه اعرابی/ توجیه نحوی اعراب القرآن الاثرالعقدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۳۶۵
در کتاب «الاثر العقدی فی تعدد التوجیه الاعرابی لآیات القرآن الکریم» چگونگی نقش باورهای کلامی مفسران فرقه های اهل سنت و جماعت (پیروان سلف)، اشاعره، معتزله، صوفیه، خوارج و شیعه در تعدد توجیه اعرابی آیات کلامی بررسی شده است. آیه 24 سوره یوسف از جمله آنهاست. تفسیر حاصل از توجیه اعرابی براساس ظاهر آن، خدشه به عصمت حضرت یوسف و انبیاست؛ از این رو مفسران شیعی و معتزلی توجیه اعرابی ای از این آیه به دست داده اند که حاصل تفسیر آن رفع این خدشه است. صاحب «الاثر العقدی» که مذهب سلفی دارد، این توجیه اعرابی و توجیه نحوی آن و تفسیر حاصل از آن را به سبب عدول از ظاهر آیه، تأویل آن، توجه نکردن به سخن صحابه و ارائه توجیه اعرابی و توجیه نحوی ضعیف، نقد کرده است. ما نیز بر پایه روش توصیفی تحلیلی برای ارائه یک نمونه عملی در راستای پژوهش «آسیب شناسی جریان های تفسیری» نقد و تفسیر او را نقد کرده ایم. نقدهای ما عبارت اند از: نخست، هر مفسری از ظاهر هر آیه کلامی مخالف با باورهای کلامی خود درصورتی که با ادله عقلی ثابت شده باشد، می تواند عدول آن را تأویل کند. دوم، تلقی حجیت عام روایات صحابه صحیح نیست. سوم در توجیه اعرابی به دست آمده از آیه 24 یوسف خلاف ظاهری رخ نداده است. توجیه اعرابی ارائه شده از این آیه براساس قواعد فصیح و از سوی برخی از بزرگان تفسیر و عرب تأیید شده و توجیه نحوی آن نیز صحیح است.
۱۱۲۵۸.

درآمدی بر حکمت «مرگ» و نسبت آن با زندگی

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 111 - 127

کلیدواژه‌ها: حکمت زندگی مرگ دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۱۱۸۴
در این مقاله تلاش شده است تا نگاهی تأمل برانگیز به حکمت یا راز «مرگ» کرده و نسبت آن با حیات بشر بررسی گردد. به بیان دیگر، به برخی از حِکَم و اسرار مرگ و نیز ارتباط آن با زندگی پرداخته شود.سؤال اصلی این است که آیا اساساً مرگ در نقطه مقابل زندگی است؟ باید گفت که مرگ به معنای انتقال است، نه نیستی و در نتیجه همانند خود زندگی، یک واقعیت مخلوق و از امور وجودی است نه عدمی؛ بنابراین انکار، تجاهل، اکراه و گریز از آن به عنوان یک واقعیت محتوم و گریزناپذیر نادرست است؛ زیرا مرگ و حیات بسان دو روی سکه اند که بدون فهم و تبیین دقیق یکی، فهم و تفسیر دیگری نیز مشکل و ناقص است. مرگ دارای ویژگی های مهمی است که اولاً همه به وقوع آن اذعان و اعتقاد دارند، ثانیاً شخصی و مشارکت ناپذیر است و ثالثاً اینک راز آمیز و ناگهانی است. البته مرگ اوصاف دیگری نیز دارد؛ مثل این که تکرارپذیر و تجربه پذیر نیست و موضع علم در برابر آن برای همیشه لاأدری است. هم چنین، نقطه عطفی در زندگی هر کسی است؛ به نحوی که حیات آدمی را به قبل و بعد خویش و به بیان دیگر، به حیات دنیوی و حیات اخروی تقسیم می نماید.آن چه می توان گفت این است که مرگ به معنای نیستی و نابودی نیست، اما عده ای با غفلت و جمعی به دلیل پرونده سیاه خویش، بیهوده از مرگ می ترسند و می گریزند! در حالی که بهترین راه حل برای آن، تقوا و عمل به وظایف خویش است.
۱۱۲۵۹.

تبیین تحلیلی موضوع حرکت از دیدگاه ملاصدرا و نوصدراییان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۳ بهار ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۹۱)

کلیدواژه‌ها: حرکت موضوع حرکت عرض تحلیلی ملاصدرا علامه طباطبایی نوصدراییان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۴۷۰
بحث حرکت در فلسفه از زوایای مختلف مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این زوایا بحث درباره وجود و بقاء موضوع حرکت، بویژه در حرکت جوهری است که پیش از ملاصدرا بعنوان یکی از لوازم حرکت و از عوامل تشخص آن محسوب میشد. ملاصدرا با ابداع مبانی خاص خود، نگاه به حرکت و لوازم آن از جمله، موضوع حرکت را تا حد زیادی دگرگون ساخت. موضوع حرکت در حرکت جوهری، در اندیشه» ملاصدرا و نوصدراییان یکی از موارد بحث برانگیز و محل تشتت آراء است. ملاصدرا گاه بر نیاز حرکت جوهری به موضوع تأکید کرده و گاه از آن عدول نموده است. همین امر، در میان پیروان مکتب صدرایی از جمله علامه طباطبایی و شهید مطهری نیز محل اختلاف است. در این جستار، ضمن بررسی دیدگاههای مختلف، تلاش کرده ایم با بررسی نقاط ضعف و قوت آنها به این نتیجه دست یابیم که نه تنها حرکت جوهری نیازی به موضوع ندارد، بلکه حرکت در اعراض هم بینیاز از موضوع است و با توجه به اصالت وجود صدرایی، میتوان از وجود واحد سیالی در جهان واقع حمایت کرد که خود، عین حرکت و متحرک و مافیه الحرکه است و تفکیک آنها تنها در دنیای تحلیل ممکن است.
۱۱۲۶۰.

بازخوانی مفهوم «القیامه» در پرتو مطالعات شناختی و تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیایی ۱۲) 23-43

کلیدواژه‌ها: قرآن القیامه ایستادن استعاره مفهومی عدالت ریشه شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۳۷۰
لقیامه یکی از اسامی آخرت در قرآن است که در همه کاربردها به صورت ترکیب یوم القیامه بکار رفته است،کاربردهای قرآنی حاکی از آن است مراد ازیوم القیامه زمان داوری است،در آثار لغویان این مفهوم از ماده [ق وم] و به معنای برخاستن از قبر یا ایستادن در برابر خداوند ذکر شده است،مفسران در خصوص این مفهوم بر دو نظرند:برخاستن از قبر و ایستادن در برابر خداوند را به عنوان معنای این مفهوم ذکر کرده اند.مطالعه این ماده در خانواده زبان های سامی گویای ساختارِ خلاق طرحواره تصوری قائم بودن که از مبنایی بدنمند برخوردار است،پیش مفهومی است که برای این ماده میتوان در نظر گرفت سپس این پیش مفهوم در قالب استعاره مفهومی به عنوان ساختارِ خلاقِ دیگر درمعناسازی،در قرآن بکار گرفته شده است و استعاره مفهومی[یوم القیامه دادگاه است] خلق شده است،کلان استعاره ای که استعاره های خرد متعدد بر محورآن انسجام یافته اند و مفهوم «القیامه» را در قرآن برای مخاطب مفهوم سازی می کنند،مفهوم سازی های صورت گرفته پیرامون مفهوم «القیامه» و تفاوت آن با مفهوم «بعث» دیگر مسئله ای است که به آن پرداخته شده است و نتایج حاکی ازآن است که عدم مشابهت در نگاشت های استعاری، عدم مشابهت در معنای حوزه واژگانی را به همراه خواهد داشت.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان