ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۸۴۱ تا ۳٬۸۶۰ مورد از کل ۱۳٬۸۳۸ مورد.
۳۸۴۱.

بررسی تطبیقی آیات و احادیث در گلستان سعدی و مرزبان نامه

کلیدواژه‌ها: قرآن و حدیث گلستان مرزبان نامه مضامین مشترک عبارت های عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۲۱۸
آیات حکمی قرآن مجید، همواره منبع الهام بخش ادیبان و شاعران مسلمان پارسی زبان بوده است و هر کدام به فراخور آثارادبی، شناخت و بینش خود، از دریای بیکران معارف قرآنی بهره برده اند. سعدی شیرازی و سعدالدین وراوینی در آثارخود از مضامین گوهربار کلام الهی بهره برده اند وآیات قرآنی را همچون نگینی، زینت بخش سخن و کلام شیرین خود کرده اند تا به مدد احادیث نبوی، قصص و آیات الهی، خواننده را به شناخت اخلاقیات و ارزش های انسانی و انجام عمل نیک فراخوانند. «مرزبان نامه» و «گلستان» از آثار مهم ادب فارسی در قرن ششم و هفتم در نوع نثر فنی به شمار می روند و ازآنجا که یکی از خصیصه های مهم نثر این دوره، استفاده از آیات و احادیث است؛ لذا مقاله حاضر تلاش می کند با استفاده از روش توصیفی - تطبیقی، نحوه کاربرد تجلی آیات و احادیث در دو کتاب گلستان و مرزبان نامه را با ذکر نمونه های مختلف از آیات، احادیث، مضامین قرآنی، استشهادها و عبارت های عربی بیان کرده و شیوه های بروز و ظهور آیات و احادیث را در دو کتاب مذکور بررسی کند. یکی از نتایج پژوهش حاضر این است که سعدی و وراوینی به خوبی توانسته اند مضمون ها و عبارت های عربی را با نثر فارسی تلفیق دهند
۳۸۴۲.

مبانی انسانشناسی از منظر صدرالمتألهین شیرازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انسان حکمت اصالت وجود تشکیک نفس حرکت جوهری عقل نظری و عملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۳۵۵
چهره حقیقی زندگانی برای انسانی پدیدار میگردد که توانسته باشد در پاسخ به پرسش از «حکمت وجودی خویش» به معنایی دست یافته باشد که او را در مسیر رشد و تعالی قرار دهد. از دیدگاه حکمای اسلامی رابطه بین انسان و اله، رابطه رب و مربوبی است. در این رویکرد، اله، علاوه بر برنامه و هدفی که از خلقت موجودات داشته، دارای نقش تربیتی و هدایتی پس از خلقت نیز میباشد. حکما، الگوهای تربیتی انسان را انسانهایی دانسته اند که توانسته اند به فضل الهی، کمال مورد انتظار نوع خود را متحقق ساخته و بعنوان انسان کامل عهده دار هدایت سایر انسانها بسوی صراط مستقیم شوند. در حکمت صدرایی براساس اصولی همچون اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری، همه موجودات در صراط تکوین که با خلقت جهان پدیدار گشته بسوی مسبب الأسباب در حال سیرند (عبادت تکوینی.) در این میان، انسان بدلیل برخورداری از جایگاه ویژه در نظام هستی، دارای این توانایی است که در صراط تشریع نیز گام نهد و با الگو قرار دادن انسان کامل بوسیله بهره گیری از حکمت نظری و بکاربندی حکمت عملی به اوج کمال وجودی خویش که همان عبودیت الهی (لقاء اللّه) است دست یابد (عبادت تشریعی.) از منظر ملاصدرا لازمه رسیدن به چنین مرتبتی، حکمت و حریت است.
۳۸۴۳.

جایگاه علم اصول فقه در تفسیر قرآن از دیدگاه آیت الله جوادی آملی

کلیدواژه‌ها: اصول فقه تفسیر قرآن مبحث الفاظ آیت الله جوادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۵ تعداد دانلود : ۷۸۸
امروزه روش مند کردن فهم و تفسیر قرآن و تبیین جایگاه و میزان کارایی هریک از علوم مؤثر در این فرآیند، یک ضرورت می نماید. این نوشته در صدد تبیین جایگاه علم اصول فقه و ضرورت سنجی آن در فهم و تفسیر قرآن، با محوریت تفسیر «تسنیم» است و برای این امر، ضمن استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی از ارائه نمونه های عینی تفسیری بهره برده است. اصول فقه به عنوان پیش نیاز تفسیر، مورد اهتمام آیت الله جوادی در تفسیر تسنیم بوده است. ایشان از یافته ها و اصول تدوین شده در علم اصول برای تبیین نکات نظری تفسیر استفاده کرده اند و از قواعد موضوعه این دانش نیز در فهم آیات و انجام عمل تفسیر کمک گرفته اند. مبحث الفاظ این دانش بیشترین کارایی را در این فرآیند دارد و لازم است مؤلفه ها و قواعد تفسیری کارآمد آن به عنوان یک ابزار ضروری با نگاهی نو، به تمام مخاطبان، آموزش داده شود؛ از جمله این مباحث، بحث مشتق، معنای تطابقی و التزامی با محوریت انواع مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقید، استعمال لفظ در اکثر از یک معنا و سیاق است.
۳۸۴۴.

بررسی و نقد دیدگاه بشری بودن قرآن کریم و ابدی نبودن احکام آن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: الفاظ قرآن معانی قرآن بشری بودن قرآن کلام الله وحی اعجاز قرآن قانون خاتمیت مجتهد شبستری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۱ تعداد دانلود : ۵۷۵
قرآن کریم آخرین و کامل ترین کتاب آسمانی است که خدای متعال آن را برای هدایت بشر فرستاده است. از زمان نزول قرآن، گروه های گوناگونی به مخالفت با این کتاب آسمانی پرداخته اند و این مخالفت ها تا امروز ادامه داشته است. افزون بر مخالفت های دشمنان اسلام با قرآن که امری طبیعی است، گاهی خود مسلمانان نیز دیدگاه هایی بیان کرده اند که نتیجه آن ها بی اثر شدن احکام یا معارف قرآن و حجیت نداشتن آن هاست.<br /> آقای محمد مجتهد شبستری دیدگاهی بیان کرده است که بر اساس آن، نه معانی قرآن کریم از جانب خدای متعال است و نه الفاظ آن، بلکه هردو ساخته و پرداخته پیامبر اکرم6 است. او برای اثبات ادعای خود دلایلی ذکر کرده است؛ از جمله این که اگر قرآن کلام موجودی جز انسان باشد، برای انسان ها فهم پذیر نخواهد بود. به گفته وی خود آیات قرآن نیز بر این مطلب دلالت دارند که این کتاب سخنان خود پیامبر6 است، نه کسی دیگر. همچنین به اعتقاد وی قرآن کتاب قانون نیست و در آن هیچ حکم ابدی ای وجود ندارد و احکام ذکرشده در قرآن، به جامعه حجاز در زمان پیامبر6 اختصاص دارند.<br /> در این مقاله، دیدگاه های وی و ادله آن ها بررسی و دلایل نادرستی آن ها توضیح داده شده و روشن شده است که هیچ یک از دلایل نامبرده، توان اثبات این ادعا را ندارند که الفاظ و معانی قرآن کریم ساخته پیامبر اکرم6 است. بر خلاف این ادعا، مقاله حاضر استدلال می کند که علاوه بر معانی قرآن کریم، الفاظ آن نیز از جانب خدا نازل شده و پیامبر6 ذره ای آن را تغییر نداده است. قرآن کریم تمام شرایط و اوصاف لازم را نیز برای آن که کتاب قانون باشد، دارد و قوانین و احکام آن تا ابد معتبر و حجت هستند.
۳۸۴۵.

بررسی نقش عوامل انسجامی در ترجمه های انگلیسی قرآن (بر اساس الگوی هالیدی و حسن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انسجام درون متنی انسجام برون متنی عوامل انسجامی ارجاعات تضاد مدل هالیدی و حسن قاضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۴۷۵
انسجام، عوامل و روابط انسجامی در نگاهی ساده موضوعی بدیهی به نظر می رسد، اما نگاهی موشکافانه تر به موضوع مشخص می کند که عوامل انسجامی نقشی مهم در برقراری ارتباط به عنوان وظیفه اصلی زبان ایفا می کنند. در این پژوهش، به اهمیت عوامل انسجامی در ترجمه قرآن مجید به زبان انگلیسی تأکید شده است. در این بررسی مشخص شد که بی توجهی به عوامل انسجامی در ترجمه قرآن، منجر به ترجمه های غیرمنسجم و بی کیفیت می گردد. نویسندگان می کوشند علت این موضوع را بررسی کنند که مترجمان قرآن چگونه می توانند ترجمه های دقیق، فصیح، منسجم و پذیرفتنی ارائه نمایند که به متن قرآن نزدیک تر است. بنابراین، محققان سه مترجم قرآن را انتخاب کرده اند (جان اربری مسیحی، طاهره صفارزاده مسلمان و شیعه، عبدالله یوسف علی مسلمان و سنّی) و نیز دو عامل انسجامی ارجاع و تضاد را نیز از میان عوامل انسجامی بر اساس الگوی هالیدی و حسن برگزیده اند (در پژوهش های مربوط به انسجام متن، پژوهشگران بیشتر نظریات هالیدی و حسن را به طور عام به عنوان الگوی کار قرار، و تحقیقات را انجام داده اند). براین اساس، نویسندگان این مقاله ترجمه های مترجمان نامبرده را درباره این دو عامل انسجامی و بر پایه مدل مربوط در آیات 21 تا 35 سوره ی یوسف بررسی کرده اند و تفاوت های ترجمه آن ها را نیز یاد نموده اند. سرانجام، مشخص شد که جان اربری ترجمه ای دقیق تر، روان تر، فصیح تر و کامل تر را نسبت به دو مترجم دیگر انجام داده است؛ زیرا به عوامل انسجامی مربوط دقت کرده است و آن عوامل را در ترجمه خود مدّ نظر قرار داده است. در نتیجه، ترجمه او پذیرفتنی تر و نزدیک تر به متن مبدأ (قرآن) است.
۳۸۴۶.

بررسی اسلوب دعایی در صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام سجاد (ع) دعا اسلوب صحیفه سجادیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۷ تعداد دانلود : ۵۱۹
هدف از انجام این پژوهش، بررسی اسلوب ادبی در صحیفه سجادیه است. نزد اهل صناعت و فن، اسلوب عبارت است از طریقه ای که ترکیب ها بر طبق آن ساخته، یا قالبی که ترکیب ها در آن ریخته می شوند... پس هر فنی از سخن، اسلوب خاص خود و سبک های متفاوت دارد؛ روشی خاص که یک هنرمند از طریق آن، افکار، عواطف و انفعالات درونی خود را به دیگران منتقل می کند. چنان که می دانیم، انسان ها در تعبیر امور درونی، نه تنها با هم متفاوتند، بلکه در تفسیر یک موضوع و اندیشه نیز هم سو نیستند. اسلوب، یک عنصر مهم در ادبیات است و در بسیاری مواقع، نقش لاینفکی از ادبیات را ایفا می کند. همچنین، این عنصر را می توان در تمام کارها نقش داد، به طوری که خداوند تعالی نیز اسلوب را در قرآن به شیوه های مختلف آورده است؛ آنجا که خداوند به موسی و هارون فرمان می دهد که با فرعون با اسلوب و شیوه ای خاص برخورد کند، شاید متذکر شود و بترسد: Pاذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى * فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّیِّنًا لَّعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشَىO (طه/43 44). این سؤال به ذهن خوانندگان متون اسلامی، از جمله صحیفه سجادیه و نهج البلاغه متبادر می شود که چرا اسلوب امام سجاد(ع) با اسلوب علی(ع) در نهج البلاغه متفاوت است؟ در مقاله حاضر سعی شده است تا بر تکیه بر روش پژوهش توصیفی تحلیلی (اسنادی) با بررسی گزینشی از دعاهای صحیفه سجادیه به اسلوب ادبی یادشده و روش امام سجاد(ع)در طریقه جاجت بردن به آستان یار و طلب از ایشان بررسی شود. نتایج پژوهش نشان می دهد کهامام سجاد(ع) معانی دقیق عرفانی، فلسفی و اعتقادی را با کلامی ساده، رسا و شیوا بیان فرموده اند و با اسلوبی متأثر از قرآن، اثری شایسته فهم و درک برای همگان فراهم آورده اند و هر خواننده ای از اقشار مختلف مردم، با پرداختن به ادعیه صحیفهسجادیه، مجذوب اسلوب شیوا و روان آن می گردد و زبان ائمه معبود خویش را می خواند.
۳۸۴۷.

مقایسه تطبیقی دیدگاه حرالّی اندلسی و علامه طباطبایی در تفسیر هبوط حضرت آدم(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیه 36 و 37 بقره هبوط آدم× تنزل رتبی محمدحسین طباطبایی حرالّی اندلسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۵ تعداد دانلود : ۴۶۷
قرآن کریم در سوره های مختلفی به بیان واقعه هبوط حضرت آدم × پرداخته است. قرآن کریم در سوره بقره به خلاف دیگر سوره ها، به دومرتبه از هبوط آدم × اشاره دارد. این دوگانگی در ذکر دفعات هبوط سبب شده تا مفسران به اقتضای روش و زاویه نگاه خود به تحلیل این دو هبوط بپردازند. حرالّی از مفسران صوفی مالکی امر به هبوط دوم را پس از توبه آدم × ، نماد تنزّل رتبیِ او از مرتبه قرب الهی که پیش تر از آن برخوردار بوده دانسته است و علامه طباطبایی، امر به هبوط دوم را از مقدّرات الهی برای تکامل معنوی و تعالی آدم × به جایگاهی رفیع تر از بهشت پیشین می داند، به گونه ای که بعد از توبه حضرت آدم × و تکرار امر به هبوط، آن کیفیت و نحوه زندگی که همراه با دشمنی برخی با برخی دیگر بود به آمدنِ هدایت از سوی خدا برای حضرت × و نسل ایشان تبدیل شد. مقاله پیش رو، ضمن تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی و حرالّی، در کنار جمع بندی آراء مفسران مشهور از فریقین دراین باره، تحلیل صحیحی از امر هبوط به دست داده و برتری دیدگاه علامه طباطبایی را در این مسئله تبیین نموده است.
۳۸۴۸.

بررسی حل تعارض آیات تجسم اعمال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیات تجسم اعمال رابطه پاداش و مجازات صورت باطنی اعمال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۴۶۵
یکی از مسائل بنیادی و چالش برانگیز معاد، کیفیت رابطه پاداش و مجازات الهی در جهان دیگر است. در باره اعتباری یا حقیقی بودن مجازات و پاداش الهی در میان مفسران سه دیدگاه متفاوت وجود دارد. در این مقاله برای رسیدن به پاسخ صحیح و روشن شدن حقیقت و صحت و سقم دیدگاه ها، در مرحله نخست به پیشینه شناسی موضوع به ویژه در تفاسیر اشاره شده است. آنگاه به بیان دو دسته آیات درباره چگونگی پاداش و کیفر اعمال که گروهی بیانگر تکوینی و حقیقی بودن و گروه دیگر بیانگر اعتباری و قراردادی بودن آن است همراه با تفسیر اجمالی آنها، پرداخته شده است. سپس دیدگاه معتقدین به تکوینی بودن رابطه اعمال و پاداش و کیفر و ادلّه آن ها و شبهات مخالفان این دیدگاه مطرح گردیده است و نظریه معتقدان به اعتباری بودن رابطه و ادلّه آنها گزارش شده است. در پایان دیدگاه احتیاطی ها، طرح و با دلایل و مستندات کافی تقویت گردیده و مکانیزمی برای حل ناسازگاری ظاهری آیات ارائه گردیده است.
۳۸۴۹.

اثرپذیری حکمت های نهج البلاغه از قرآن کریم در انعکاس انواع استعاره های هستی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیات قرآن حکمت های نهج البلاغه استعاره مفهومی استعاره های هستی شناختی استعاره زبانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۹ تعداد دانلود : ۴۹۰
استعاره یکی از مهم ترین صنایع ادبی است که در رویکرد نوین زبان شناسی از ارکان اندیشه قلمداد شده است. در این رویکرد استعاره منحصر در زبان و واژگان نیست بلکه بخش عمده ای از فرایند اندیشه انسان استعاری است؛ از این رو در همه زبان ها به کار رفته است و به هر نوع مفهوم سازی از یک حوزه براساس حوزه ای دیگر گفته می شود. در این جستار این موضوع در زبان قرآن و کلام امیرالمؤمنین علیه السلام مورد بررسی قرار گرفته است. گونه های استعاره های مفهومی در رویکرد جدید (وجودی، جهتی و ساختاری) به وفور در قرآن به کار رفته است در این نوشتار فقط به استعاره وجودی پرداخته شده است. استعاره های وجودی یا هستی شناختی براساس تجربه های ما از اشیاء و اشخاص شکل گرفته و به سه نوع استعاره پدیده ای یا مادی، استعاره ظرف و استعاره شخصیت بخشی تقسیم می شود. برای یافتن اهداف استعاره در آیات قرآن از آراء مفسران بهره گرفته شده است. بررسی استعاره های به کاررفته در کلام حضرت علی علیه السلام نشان می دهد که این استعاره ها برگرفته از استعاره های مفهومی قرآن یا تجلی آن و در بسیاری از موارد تبیین مفاهیم قرآنی است و بیانگر این مطلب است که آن حضرت بالاترین درک از قرآن را داشته و اندیشه و بنیادهای فکری خویش را از قرآن اخذ نموده و گستره استعاره در کلام حضرت، پرتو هدایت قرآنی و بازتاب جهان بینی و فرهنگ قرآن است.
۳۸۵۰.

بررسی تطبیقی «کلمه الله» نامیده شدن حضرت عیسی (علیه السلام) در قرآن و عهد جدید

کلیدواژه‌ها: حضرت عیسی (علیه السلام) کلمه الله لوگوس عهدجدید انجیل یوحنا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸۳ تعداد دانلود : ۷۱۹
واژه «کلمه» بیست و هشت بار در قرآن کریم به کار رفته و در تفاسیر معانی متعددی برای این واژه ذکر شده است از جمله حکم و وعده الهی و کلمه توحید؛ یکی از این معانی و مصادیق حضرت عیسی (علیه السلام( است، در سه آیه از ایشان به «کلمه خداوند» یاد شده، مفسران برای اختصاص این نام به ایشان، وجوه مختلفی از جمله ایجاد و آفرینش ایشان به واسطه کلمه «کن» را ذکر کرده اند. در عهد جدید نیز وی «کلمه» یا «لوگوس» خوانده شده است؛ از میان اناجیل، انجیل یوحنا پس از تعبیر وی به کلمه جنبه الوهی و خالقیت به حضرت عیسی (علیه السلام) می بخشد و در راستای عقیده تثلیث رایج در میان مسیحیان است، در حالی که این دیدگاه کاملاً با دیدگاه قرآن کریم درباره «کلمه الله» بودن وی متفاوت است؛ برداشت از کلمه در اناجیل پیش از یوحنا نیز این گونه نیست بلکه به دیدگاه قرآن کریم نزدیک است. 
۳۸۵۱.

پیش بینی هوش معنوی کودک بر اساس شعر مبتنی بر آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خدا آموزه های قرآنی هوش معنوی شعر کودک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۴ تعداد دانلود : ۶۹۷
هوش معنوی، کاربرد معنویّت برای پاسخگویی به نیازهای ذهنی و پرسش های بنیادین هستی شناسانه است که بر پایة عقاید دینی به کار گرفته می شود و نقش اساسی در تأمین سلامت روانی و هدفمند کردن زندگی دارد. اگرچه در پژوهش های انجام گرفته در حوزة هوش معنوی به گروه سنّی بزرگسالان توجه فراوانی شده است، می توان این نوع از هوش را با توجه به آموزه های قرآنی در کودکان نهادینه کرد. یکی از روش های این امر، بهره گیری از شعر است. در پژوهش حاضر که به شیوة تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام گرفته است، به بررسی هوش معنوی کودکان بر اساس شعر و مبتنی بر آموزه های قرآنی پرداخته می شود. به همین منظور، مؤلفه های هوش معنوی در شعر کودک واکاوی، و با استناد به آیه های قرآنی، کارکرد آن بررسی شده است. کاربرد هوش معنوی در شعر کودک باعث می شود که فضایل اخلاقی در کودکان پرورش یابد و او پاسخی متناسب با درک خود، نسبت به خدا و هستی بیابد و با اعتقاد به خدای آفریننده، در برابر سختی ها بردبار باشد. مؤلفه های هوش معنوی در شعر کودک، منطبق با آموزه های قرآنی و با کارکرد تعلیمی است. از این رو، رهاورد وحی الهی برای پرورش روح کودک و تعالی بخشیدن به او برای شکوفایی، قابلیت و توانایی ها در درک امور فرامادی است.
۳۸۵۲.

بازخوانشی از اقتباس های قرآنی در صحیفة سجّادیّه (مطالعة موردی دعای اوّل تا هفتم)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام سجّاد(ع) صحیفة سجّادیّه اقتباس های قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۰ تعداد دانلود : ۵۶۶
یکی از جلوه های درخشان صحیفة سجّادیّهپیوند این کتاب شریف با قرآن کریماست. هدف این جستار، به تصویر کشیدن انس و همنشینی امام سجّاد (ع)با قرآن کریمو نیز اثرپذیری عمیق آن حضرت (ع)از کلام وحی در دعای اوّل تا هفتم صحیفة سجّادیّهاست. ضرورت این پژوهش، هویداسازی یکی از انواع تعامل گنجینة حدیثی شیعه با قرآن کریم، از رهگذر بررسی گونه شناسی اقتباس و کارکردهای گوناگون این گونه ها در بافت متنی صحیفة سجّادیّهمی باشد. بدین منظور، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی این عنصر ادبی پرداخته شده است. گونه های مقتبس قرآنی در هفت دعای اوّل صحیفة سجّادیّهعبارت است از: اقتباس کامل، جزئی، متغیّر، اشاره ای و استنباطی. یافته های پژوهش حاکی از آن است که پربسامدترین گونه، اقتباس متغیّر و دشوارترین نوع، از حیث تشخیص، اقتباس استنباطی است و انگیزة کاربست این گونه ها برای تعلیل، تأکید، تفسیر و توضیح، تهلیل و تحمید و جری و تطبیق است و گاه کارکرد ترکیبی دارد.
۳۸۵۳.

قرآن، سنجه گزارش های تاریخی زندگی پیامبر اعظم (ص)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: ارزیابی گزارش های تاریخی قرآن زندگانی پیامبر عرضه گزارش تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۷ تعداد دانلود : ۶۲۸
ارزیابی گزارش های تاریخی و جداسازی سره از ناسره از دغدغه های محققان رشته تاریخ است، از آنجا که اخبار نادرست، محرَّف و جعلی به منابع مکتوب راه یافته است، ازاین رو جداسازی آنها و دستیابی به اخبار صحیح و کامل اهمیت بسزا دارد. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی، در پی آن است که «عرضه به قرآن» را به عنوان یکی از روش های ارزیابی گزارش های تاریخی، با استناد به قواعد نقد علمی نه ادله نقلی بررسی کرده و محدوده کارآمدی آن را تبیین نماید. در انتها روشن خواهد شد قرآن به عنوان منبعی تاریخی وحیانی، کهن، اصیل، صحیح و عاری از موانع  چهارگانه (اغراض شخصی، قبیله ای، نمایشی و بازاری)، سنجه ای است برای ارزیابی گزارش های تاریخی ناظر به موضوع زندگی نبی اعظم (ص) که قرآن به آنها پرداخته است یا توصیف های عام قرآنی از نبی اعظم (ص) ناظر به آنهاست. با عرضه گزارش های یادشده، محققان قادر خواهند بود آن گزارش ها را تصحیح، تکمیل، رد یا قبول نمایند.
۳۸۵۴.

بررسی معناشناختی کاربرد مفهوم «رزق» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم رزق معناشناسی روابط مفهومی روابط همنشینی روابط جانشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹۷ تعداد دانلود : ۸۲۳
یکی از مفاهیم پرکاربرد در قرآن کریم مفهوم «رزق» است. رزق در برخی اوصاف خدا ازجمله «الرزّاق» تجلی می یابد و با برخی مفاهیم اساسی در نظام معنایی قرآن کریم پیوند دارد. در این نوشتار سعی شده است با روش اسنادی - کتابخانه ای و با توجه به بافت زبانی و دقت در مقتضای آیات، روابط مفهومی رزق با دیگر مفاهیم همنشین و جانشین در قرآن کریم، تحلیل و تبیین معناشناختی شود. روابط همنشینی مفهوم رزق براساس فاعل رزق، متعلَّق یا مصداق رزق و دریافت کننده رزق در سه گروه جای می گیرند و روابط جانشینی آن نیز نخست براساس ساختارهای مشابه و دوم براساس روابطی مفهومی همچون شمول معنایی و هم معنایی شناسایی می شوند؛ درنتیجه، در این پژوهش علاوه بر تبیین جایگاه رزق در پیوند با دیگر مفاهیم قرآن کریم در محور همنشینی، مفاهیم جانشین آن نیز در قرآن کریم معرفی شده است.
۳۸۵۵.

آزادی یا اجبار عقیده در موازنه میان «لا اکراه فی الدین» با آیات قتال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جهاد ارتداد خشونت قتال اکراه در دین

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن
تعداد بازدید : ۲۳۰۶ تعداد دانلود : ۱۴۳۳
آیات متعددی در قرآن بر این مطلب تصریح دارند که تحمیل عقیده بر دیگران نامطلوب بوده پذیرش دین امری اختیاری است. در مقابل، آیات فراوانی وجود دارد که به قتال با کافران تا فراگیر شدن دین الهی فرمان می دهد. از آیات چنین برداشت شده است که قرآن، کفار و به ویژه مشرکان را بین اسلام و قتل مخیر کرده است. این مطلب، افزون بر آن که در تعارض ظاهری با آیات دسته نخست است، خاستگاه شبهاتی قرآنی و دست مایه اتهام بر مسلمانان مبنی بر توسل به خشونت و تحمیل عقیده شده است. برداشت هایی از سایر احکام فقهی همچون حکم مرتد و برخی روایات نیز بر این گونه شبهات دامن زده است. این تحقیق، به نوع توصیفی-تحلیلی و روش کتابخانه ای، پس از مروری بر دیدگاه ها پیرامون نفی اکراه در دین، به دسته بندی آیات قتال پرداخته و با کمک ظهور و سیاق آیات و شواهد تاریخی تلاش کرده است به پرسش های مطرح پاسخ دهد. تحلیل صحیح این آیات گویای آن است که اجبار در دین و تحمیل عقیده بر دیگران، نه ممکن است و نه مطلوب، و در این حکم، تفاوتی بین اصناف کفار وجود ندارد. با این حال، بر اساس قرآن، بر پا داشتن آیین توحیدی و نگهداری از آن جزء مهمترین حقوق مشروع انسانی می باشد. بدین جهتهم جهاد دفاعی و هم جهاد ابتدایی، در حقیقت دفاع از حق انسانیت در حیات خویش بودهمبارزه اسلام با «مظاهر شرک و بت پرستی» کاملا منطقی می نماید، بی آن که به اجبار در عقیده بیانجامد.
۳۸۵۶.

اولویّت سنجی انفاق در قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: والدین انفاق صدقه آیات الاحکام خویشاوندان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی احکام فقهی و حقوقی در روایات
تعداد بازدید : ۲۹۶۹۱ تعداد دانلود : ۱۵۲۵
از شایسته ترین کارها، برآوردن نیازهای نیازمندان است. اما یکی از بایسته های پژوهشی، بررسی اولویت ها در انفاق است. برای مثال بین افراد فقیر خویشاوند و افراد فقیرتر غیر خویشاوند اولویت با کدام است؟ آیا ملاک در اولویت انفاق، شدت نیاز است یا قرابت و هم چنین در میان نیازمندان جامعه چگونه باید اولویت بندی نمود؟ در این نوشتار براساس آیات انفاق تبیین می گردد ملاک در اولویت برای انفاق نخست قرابت است و سپس نیاز، مگرآنگاه که حیات فرد غیرخویشاوند، به انفاق وابسته باشد و چنین ضرورتی برای خویشاوند وجود نداشته باشد. اولویت ها در انفاق بر پایه کلیه آیات انفاق به ترتیب عبارتند: از والدین، خویشاوندان، یتیمان، مسکینان، همسایه نزدیک، همسایه دور، همراه و هم نشین، درراه مانده، سائلان، بردگان. فقهاء در صورت تعارض بین انفاق به والدین و فرزندان در مواردی که چیزی که انفاق می شود فقط برای یک نفر کافی باشد هر دو را دریک درجه قرار داده اند و حکم به تخییر و یا قرعه نموده اند. درحالی که اولویت بر پایه آیات با والدین است. ازجمله آیات بیانگر وجوب انفاق به والدین و رعایت اولویت ها در انفاق آیه 215 بقره است که در فقهی مهم شیعه بدان پرداخته نشده  است. روایات نیز مؤید فهم مذکور از آیات قرآن کریم است و اولویت در انفاق را والدین و خویشاوندان بیان نموده است. در روایات رعایت اولویت های انفاق در خویشاوندان، موجب اجر بسیار برای انفاق کننده و انفاق درراه خدا با عنوان اجر کمتربیان شده است.
۳۸۵۷.

روش های بیان رویدادهای تاریخی در داستان های قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: داستان های قرآن رویدادهای تاریخی گزاره های تاریخی قرآن اسلوب تاریخی تصویرآفرینی در داستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲۷ تعداد دانلود : ۷۸۵
بخش فراوانی از آیات قرآن کریم را بیان داستان های پیشینیان تشکیل می دهد. خداوند در این داستان ها از روش ها و اسلوب های خاصی برای بیان رویدادهای تاریخی و سرگذشت پیشینیان بهره برده است که در سایه آنها تصاویر زیبایی را می آفریند و حوادث و رویدادهای تاریخی را به بهترین شکل بیان می نماید، و از این طریق پیام های قرآن در دل و جان مخاطب نفوذ می کند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به مطالعه علمی این روش ها در داستان های قرآن می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد خداوند از روش های متعددی برای بیان داستان ها بهره برده است، برخی از مهم ترین این روش ها عبارتند از: تکرار برخی فرازهای داستان ها، معرفی و شناساندن اسوه ها در داستان های قرآن، بهره گیری از روش تبلیغ غیر مستقیم، بهره گیری از روش شخصیت پردازی در داستان های قرآن، بهره گیری از روش گفتگو در ارائه هر چه بهتر مقصود، بهره گیری از اسلوب استفهام، بارز کردن نقش توده مردم در سازندگی و جهت دهی به جامعه از طریق داستان و برخی موارد دیگر.
۳۸۵۸.

نقد قرائت سریانی- آرامی لوکزنبرگ از آیه 24 سوره مریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: واژگان دخیل قرائت آرامی- سریانی کریستف لوکزنبرگ من تحتها سریا

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن تاریخ وسیره پیامبران در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
تعداد بازدید : ۳۸۷۷ تعداد دانلود : ۱۵۱۶
مفسران مسلمان در تفسیر آیه «فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلاَّ تَحْزَنی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا» (مریم، 24)، عبارات «تَحْتِها» و «تَحتَکِ» را به معنای «زیر پای مریم» و واژه «سَرِیًّا» را عمدتاً به معنای «جوی آب» و برخی به «عیسی» تفسیر کرده و در نتیجه، این آیه را چنین معنا کرده اند: «پس عیسی مادرش را از زیر پای او ندا که: اندوهگین مباش؛ همانا پروردگار تو زیر پایت جوی آبی پدید آورده است.» کریستف لوکزنبرگ در کتاب ""قرائت سریانی-آرامی از قرآن""، این دو را دارای اصلی سریانی دانسته، اوّلی را به معنای «هنگام زایمان» و دوّمی را به «حلال زاده» معنا کرده است. از نظر وی، این آیه را باید چنین معنا کرد: «پس، هنگام زایمان او [فرشته ] مریم را ندا داد که: غم مدار، پروردگارت زایمان تو را حلال (مشروع) دانسته است» در این مقاله با بررسی این واژه ها از نظر زبان شناسی تاریخی تطبیقیِ عربی- سریانی، دیدگاه لوکزنبرگ مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نویسندگان، با بررسی معاجم سریانی، به این نتیجه دست یافته اند که برداشتهای آقای لوکزنبرگ در تفسیر واژگان یاد شده، گزینشی و غیر دقیق است. از این رو، حتی مطابق منابع سریانی نیز دیدگاه مفسران مسلمان بر دیدگاه لوکزنبرگ ارجحیت دارد.
۳۸۶۰.

پژوهشی علمی بر وجه تسمیه واژگان قرآنی کِشتی(فُلک، سفینه، جاریه، ماخره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن فلک سفینه دریا کشتی حمل و نقل قسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۹۲
یکی از راه های خداشناسی، دریاشناسی و امور متعلق به آن در صنعت حمل و نقل است. نقد و بررسی تکرار بیش از سی مورد از نام های مختلف کشتی در قرآن کریم، با کاربری های تجاری، مسافربری، و چند منظوره؛ و واکاوی قسم خوردن خداوند به کشتی های شناور، از مهم ترین مباحث این پژوهش است. ظرفیت و کاربری محدودتر «سفینه» نسبت به «فُلک» باعث شده که این نوع کشتی در حدّ صید ماهی و یا صرفاً مسافربری از آن یاد شود. نقش بادهای دریایی در حرکت، سکون، یا واژگونی کشتی ها، و نقش وصفی «مواخر» در رفت و آمد کشتی های بزرگ و غول پیکر(فُلک) به وسیله باد، و نصب دکل های بادبانی عظیم الجثه، تصویری زیبا از بزرگی و کوه آسا بودن این کشتی ها را در قرآن به نمایش گذاشته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان