فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۲۱ تا ۴۴۰ مورد از کل ۱٬۰۱۷ مورد.
تأملى در مفاهیم، نگرش ها و اشارات اساطیری شعر معاصر فارسى(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله، نگارنده کوشیده است تا به شیوه اى مستند و تحقیقى نشان دهد که مفاهیم، نگرش ها و اشارات اساطیرى در میان شعراى معاصر تا چه اندازه مورد توجه قرارگرفته است, اما از آنجایى که بررسى مضامین اسطوره ای سروده های همه ی شاعران این دوره در قالب یک مقاله ناممکن به نظر مى رسید ، با محور قرار دادن عمدگى های سبکى و برجستگى هاى فکرى و هنرى، چهار تن از شاعران مطرح این روزگار (نیما، اخوان، سپهرى و شفیعى کدکنى) برگزیده شدند و به صورت گذرا، اشارات، نگرش ها و بینش هاى اساطیری جلوه یافته در اشعار آنان به طور مستقل بررسى شد و هر عنوان، تعبیر، مفهوم و یا مطلبى که به نوعى نمودار اندیشه و دیدگاهى کل گرا، نمونه وار و اسطوره اى بوده، مورد توخه و نقد قرارگرفت.
بازتاب مفاهیم دینی و عاشورایی در شعر پایداری احمد دحبور و نصرالله مردانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
احمد دحبور (1946 م) شاعر مبارز فلسطینی و نصرالله مردانی (1948 م) شاعر متعهْد ایرانی از جمله شاعرانی هستند که ادبیّات پایداری در آثار آن ها نمود بارزی داشته است. دفاع مقدّس در ایران و مبارزة ملّت فلسطین در برابر اشغالگران صهیونیست، زمینة مناسبی برای پرداختن به مفاهیم مقاومت در برابر این دو شاعر ایجاد کرده است؛ همچنین پایداری هر دو شاعر به عقاید دینی و اسلامی، سبب شده مضامین دینی به ویژه مفاهیم قرآنی، در شعر آن ها از جایگاه ویژه ای برخوردار باشد. الگو پذیری از فرهنگ عاشورا و شخصیّت حضرت مهدی (عج)، در مسیر پایداری و مقاومت نیز مورد توجّه هر دو شاعر بوده است. پژوهش حاضر بر آن است تا با واکاوی مضامین شعری در آثار این دو شاعر، تجلّی دین را در حوزة معنا و واژگان به کار رفته نشان دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد مفاهیم قرآنی در اشعار پایداری دحبور بیشتر به جهت توصیف فشار حاکم بر جامعه و نوید به پیروزی و در شعر مردانی به قصد بالا بردن روحیة مقاومت و تشویق رزمندگان به کار گرفته شده است؛ همچنین دحبور در مورد واقعة عاشورا بیشتر به تصویر خفقان موجود در جامعه و نفاقی که در دل مردم وجود داشته توجّه کرده ولی مردانی به رشادت ها و حماسه های امام حسین (ع) و یاران ایشان پرداخته است. حضرت مهدی (عج) در شعر هر دو شاعر، رمز نجات و پیروزی به شمار می رود. مفاهیم دینی چون شهید و شهادت و ایثار نیز مورد توجّه هر دو بوده است.
تحلیل جلوه های مقاومت در ادبیات عامیانة کشورهای فارسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
هر چند نظریه پردازی درباره ادبیات مقاومت سابقه چندانی ندارد و از اوایل قرن بیستم و اواخر قرن نوزدهم میلادی فراتر نمی رود، مروری بر ادبیات ملل مختلف نشان می دهد که مضامین پایداری همواره در ادبیات رسمی و عامیانة بسیاری از اقوام و ملت ها حضور داشته است. علی رغم این سابقه و پیشینة تاریخی، تاکنون پژوهش جامع، جدّی و مستقلّی برای بررسی درون مایه های مقاومت در ادبیات شفاهی ملل مسلمان صورت نگرفته و این موضوع حتّی در سال های اخیر که پژوهش درباره ادبیات پایداری رونق و رواجی دارد، مغفول مانده است. بنا بر ضرورت یادشده، این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی کوشیده است، مقولة پایداری را در ادبیات عامیانة سه کشورِ فارسی زبانِ ایران، تاجیکستان و افغانستان- که حکومت های خودکامه و جنگ های خانگی و خارجی بسیاری را تجربه کرده اند- بررسی نماید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در زبان فارسی، شعر مقاومت در دامان شعر عامیانه متولّد شده و ادبیات عامّه که به دلیل گستردگی دایرة مخاطبان و نفوذ در توده های مردم با غایت های شعر مقاومت سازگاری زیادی دارد، در همة دوره ها یکی از بسترهای اصلی تولید مضامین مقاومت بوده است.
حماسه های بزرگ هند
منبع:
وحید آبان ۱۳۵۵ شماره ۱۹۷
حوزه‌های تخصصی:
تحلیل و بررسی نبرد با اژدها از اسطوره و حماسه تا شعر آیینی (با تأکید بر روایت کشتن اژدها در مهد توسط حضرت علی علیه السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه ادب حماسی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱
167 - 189
حوزه‌های تخصصی:
نبرد با اژدها یکی از مهیج ترین ماجراهایی است که در تاریخ اساطیری و پهلوانی، همواره کانون توجه بوده و رفته رفته به اشعار آیینی نیز راه یافته است؛ به گونه ای که گاه برای قهرمانان دینی نیز نبرد با اژدها و کشتن آن، یکی از افتخارات مهم قلم داد می شده است؛ چنان که بسیاری از شاعران آیینی از سده هفتم تا به امروز به ماجرای کشتن اژدها در مهد توسط حضرت علی (ع) اشاره کرده اند. قدیمی ترین منبع روایی این قصّه، مناقب ابن شهرآشوب در سده ششم هجری است؛ اما در دیگر منابع و متون معتبر شیعه و سنی مانند شواهد التنزیل حسکانی و مناقب خوارزمی و مناقب علی بن ابی طالب (ع) الجلابی الشافعی به این داستان اشاره نشده است. در این پژوهش، سعی شده تا علاوه بر توجه به سیر تاریخی این داستان و حضور پررنگ اژدها در داستان های اساطیری-حماسی به تحلیل و بررسی داستان نبرد با اژدها در مهد توسط حضرت علی (ع) و دلایل رشد چشم گیر آن در شعر آیینی هم پرداخته شود. الب ته شه رت داست ان نبرد با اژدها در حوزه ادیان الهی می تواند بحثی سمبولیک باشد و اژدها نماد همان دشمنان بیرونی (اهریمن، دشمنان دین و...) و درونی (نفس) باشد که تمام قدیسان دینی توانسته اند بر این دشمن چیره شوند و در مورد حضرت علی (ع) هم می تواند علاوه بر دشمن درونی شامل دشمنان بیرونی هم باشد. این داستان به سبب داشتن قالب حماسی و مفاخره آمیز، نه تنها در طول تاریخ بشریت، بلکه در حوزه شعر آیینی هم بسیار مورد اقبال قرار گرفته است.
خواجو در پایان عصر حماسه سرایی
حوزه‌های تخصصی:
جنگ و ادبیات آلمان
حمله حیدری-تأملی درباره داستان‌های منظوم درباره‌ی مولای متقیان و معرفی یک شاعر
حوزه‌های تخصصی:
ظرایف ادبی در گزارشهای جنگی
حوزه‌های تخصصی:
نگاهی به مختارنامه های منظوم ادب فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
منظومه های حماسی دینی و مذهبی از جمله آثاری هستند که با وجود کمیّت قابل توجه در ادب فارسی چندان مورد عنایت مصحّحان و پژوهشگران قرار نگرفته اند و شاید از دلایل کم توجهی به این آثار، ناشناختگی آنها در میان جامعه ادبی باشد. در طول تاریخ ادبیّات فارسی، منظومه های حماسی دینی متعدّدی با موضوع وقایع دینی و جنگ های صدر اسلام، زندگی و شرح احوال ائمّه اطهار و شخصیت های برجسته و تأثیرگذار مذهبی سروده شده است. از جمله موضوعاتی که منظومه سرایان دینی به آن نگاهی ویژه داشته اند، شرح احوال و قیام مختار بن ابی عبیده ثقفی به خونخواهی شهدای کربلا است. در این منظومه های دینی، قیام مختار و پایداری او در انتقام گرفتن از قاتلان امام حسین(ع) به شیوه حماسی و به تقلید از شاهنامه فردوسی به تصویر کشیده شده است. اغلب این منظومه ها به شکل نسخه خطّی در کتابخانه ها نگهداری می شوند. تلاش نگارنده در این مقاله بر آن است تا با استفاده از دو روش کتابخانه ای و سندکاوی به معرّفی اجمالی مختارنامه های منظوم ادب فارسی بپردازد. در این نوشتار تعداد چهارده منظومه حماسی دینی با موضوع داستان قیام مختار ثقفی معرّفی گردیده است که قدیمی ترین آنها مختارنامه نگاهی آرانی کاشانی متعلّق به قرن دهم هجری قمری است.