میر نجف موسوی

میر نجف موسوی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه ارومیه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱۶۴ مورد.
۱.

بررسی روند تمرکزگرایی در ایران با تأکید بر شاخص های اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای اقتصادی دوره ۶ بهار ۱۴۰۴ شماره ۱۹ 85 - 99

کلیدواژه‌ها: تمرکزگرایی توسعه یافتگی نابرابری منطقه ای ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۹
هدف اصلی این پژوهش بررسی روند تمرکزگرایی شاخص های اقتصادی در میان استان های ایران و در طی سال های 1397 و 1401 می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و دارای هدف کاربردی می باشد. جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای صورت گرفته است. جامعه ی آماری این پژوهش استان های 31 گانه کشور ایران می باشد. برای شناسایی و گردآوری آمار شاخص های اقتصادی از گزارش «جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان ها» و برای سال های 1397 تا 1401 استفاده شده است. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش به صورت کمی و از طریق نرم افزارهای Excel، GIS و SPSS انجام شده است؛ به طوری که برای وزن دهی به شاخص ها از مدل OPA، برای رتبه بندی استان های کشور بر اساس برخورداری از شاخص های اقتصادی از مدل تصمیم گیری ویکور، برای ارزیابی نابرابری ها از مدل CV و در نهایت برای درون یابی تمرکزگرایی شاخص های اقتصادی از مدل درون یابی Kriging استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که بر اساس مدل ویکور، در طی سال های 1397 و 1401 استان تهران با کمترین امتیاز در رتبه اول و سپس در سال 1397 استان کرمان و در سال 1401 استان یزد در رتبه دوم قرارگرفته اند. همچنین نتایج ارزیابی ضریب تغییرات نابرابری در سال های 1397 و 1401 نشانگر این است که نابرابری منطقه ای در این سال ها روندی کاهشی داشته است. نتایج مدل درون یابی Kriging نشانگر این است که در سال 1397 تمرکز شاخص های اقتصادی در تهران باعث ایجاد قطب توسعه یافتگی در این استان شده است ولیکن با مرور زمان و انجام اقدامات توسعه ای در کشور، تمرکز از استان تهران به سایر استان ها نیز رسیده است؛ به طوری که استان های مرکزی نظیر کرمان، یزد و اصفهان و در استان های مرزی نظیر خراسان رضوی، هرمزگان، بوشهر، خوزستان و آذربایجان شرقی وضعیت بهتری نسبت به سال 1397 داشته اند و نشانگر مؤثر بودن اقدامات دولت در راستای کاهش نابرابری منطقه ای در کشور بوده است.
۲.

تدوین سناریوهای مؤثر بر گذار از بحران آب در استان آذربایجان غربی با رویکرد آمایش سرزمین

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره ۶ بهار ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 50 - 67

کلیدواژه‌ها: بحران آب سناریو آمایش سرزمین آذربایجان غربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۷۶
زمینه و هدف: آینده پژوهی نحوه مواجه و آمادگی در برابر حالت های مختلف وقوع یک رخداد در آینده است. نگاه به آینده و ترسیم چشم انداز بحران و چالش های کم آبی و بی آبی در استان آذربایجان غربی ازجمله چالش های پیش روی مدیران، برنامه ریزان و مسئولان اجرایی و مدیریتی استان است. با توجه به پیچیدگی و ابهام حالت های مختلف آینده، مطالعات آینده پژوهی در برنامه ریزی استراتژیک برای جلوگیری از بحران آب و ایجاد مشکلات و منازعات ضروری به نظر می رسد؛ چراکه طیف گسترده ای از آینده های محتمل را پیش روی خود دارد.روش بررسی: هدف اصلی پژوهش آینده پژوهی و سناریونویسی عوامل و چالش های اصلی و کلیدی مؤثر بر بحران آب در استان آذربایجان غربی است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی – تحلیلی است که مبتنی بر اسناد کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) تدوین شده است؛ که با توجه به مطالعات پایه ای و موجود در زمینه بحران آب در دو بخش تولید- تأمین آب و عرضه و تقاضای آب طبقه بندی، تدوین و تهیه شده است. در این پژوهش از نرم افزارها -GIS-MIC MAC-SENARIO WIZARD-EXCEL استفاده شده است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تائید شد استفاده شده است. همچنین جامعه آماری پژوهش کارشناسان، متخصصان و خبرگان حوزه آب استان آذربایجان غربی و نمونه آماری آن 15 تن از خبرگان و کارشناسان حوزه مذکور می باشد. داده ها با استفاده نرم افزار MIC MAC تجزیه وتحلیل شدند.یافته ها و نتیجه گیری: که مشخص شد نه شاخص (وضعیت دما در سطح استان، وضعیت مدیریت رواناب ها و آب های سطحی استان- وضعیت حفظ تالاب ها، آبگیرها و دریاچه ها در استان، وضعیت برداشت و بهره برداری از آب چاه های دارای پروانه و مجوز در استان، میزان آب های ورودی به استان از کشورهای هم جوار، وضعیت احقاق حقابه آب های مرزی استان از طریق دیپلماسی آب، میزان وابستگی استان های هم جوار به محصولات تولیدی استان به ویژه کشاورزی، وضعیت برنامه های آموزش و ترویج در بین بهره برداران کشاورز استان، میزان تغییر کاربری اراضی به کشاورزی آبی در استان) اثرگذار می باشد. هم چنین در تحلیل وضعیت های احتمالی پیش روی استان دو سناریو به عنوان سناریوهای قوی با سازگاری بالا به دست آمد.
۳.

سنجش و ارزیابی پراکنده رویی شهری با استفاده از تصاویر ماهواره ای و شاخص های چشم انداز در کشور عراق (مطالعه موردی: شهر دیوانیه)

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره ۶ پاییز ۱۴۰۴ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 199 - 215

کلیدواژه‌ها: پراکندرویی شهری تغییر پوشش زمین ماشین بردار پشتیبان شاخص های چشم انداز دیوانیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۲۲
زمینه و هدف: شهرنشینی یک روند جهانی است که به طور قابل توجهی بر توسعه پایدار شهری و کیفیت زندگی شهری تأثیر می گذارد. ارزیابی پراکندگی شهری برای برنامه ریزی شهری پایدار حیاتی است و با اهداف کلیدی اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد همسو است. هدف از پژوهش حاضر که از نوع توصیفی-تحلیلی است، شناسایی و سنجش شدت پراکنده رویی شهری در شهر دیوانیه از کشور عراق با استفاده از فناوری جغرافیایی و شاخص های چشم انداز برای ارزیابی، نقشه برداری و کمی کردن گستره پراکندگی شهری در دیوانیه از سال 1990 تا 2024 می باشد. روش شناسی: لذا برای دستیابی به هدف مورد نظر، از الگوریتم یادگیری ماشین نظارت شده توسط ماشین بردار پشتیبان (SVM) همراه با معیارهای چشم انداز استفاده شده است. در این راستا ابتدا تصاویر ماهواره ای مربوط به سال های 1990، 2000، 2011، 2020 و 2024 به کمک ماهواره Landsat  استخراج و با استفاده از الگوریتم SVM در نرم افزار ENVI4.8  طبقه بندی و تغییرات آشکار شدند. همچنین، با کاربست متریک های چشم انداز با استفاده از نر مافزار Fragstats 4.2، پرا کنده رویی شهری در شهر دیوانیه بررسی و استخراج شد. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج نشان داد، میزان ساخت در شهر دیوانیه در دوره مطالعه 34 ساله، از 2069 هکتار در سال 1990 به 4420 هکتار در سال 2024 رسیده است. به عبارتی این شهر شاهد رشد 6/113 درصد بوده است. این مطالعه همچنین از طریق معیارهای چشم انداز کشف کرد که الگوی پراکندگی شهری در دیوانیه با همه اشکال پراکندگی شهری، یعنی جهش، پر کردن، نوار/روبان، و توسعه کم تراکم مشخص می شود.
۴.

بررسی و تحلیل شاخص های توسعه اجتماعی نیروی پیشران در توسعه پایدار (مورد مطالعه: کشورهای جهان اسلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 235 - 256

کلیدواژه‌ها: توسعه اجتماعی توسعه پایدار کشورهای اسلامی کوپراس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۴۹
امروزه دست یابی به توسعه پایدار یکی از مباحث عمده کشورها به شمار می رود و کشورهای در حال توسعه جهت جبران عدم پیشرفت، و برای رسیدن به توسعه ای متعادل و همه جانبه که بتواند به بهبود وضع زندگی همه مردم منجر گردد، نیازمند شناخت صحیح و برنامه ریزی های مناسب و بهینه در سطح ملی و منطقه ای هستند. توسعه پایدار دارای سه حوزه بر هم کنش محیطی، اجتماعی و اقتصادی است که بعد اجتماعی آن در چارچوب این مقاله در کانون توجه واقع شده است. هدف اصلی در این تحقیق، رتبه بندی کشورهای جهان اسلام به لحاظ شاخص های توسعه اجتماعی می باشد. در این تحقیق 57 کشور عضو همکارهای اسلامی مورد بررسی قرار گرفتند. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی–تحلیلی می باشد. داده ها و اطلاعات مورد مطالعه از سایت بانک جهانی تهیه شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش تصمیم گیری چندمعیاره کوپراس و شاخص خودهمبستگی موران استفاده شده است. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان می دهد کشور های قطر، امارات متحده عربی، ایران و عربستان در جایگاه های اول تا تا چهارم قرار گرفتند. قطر دارای بهترین وضعیت از لحاظ شاخص های توسعه اجتماعی در میان کشور های اسلامی است. همچنین نتایج حاصل از شاخص موران نیز نشان می دهد که توزیع جغرافیایی کشورهای دارای وضعیت مشابه به صوت خوشه ای می باشد که می تواند ناشی از موقعیت استراتژیک، مزیت مکانی و یا موقعیت جغرافیایی این کشورها باشد.
۵.

بررسی ارتباط توسعه یافتگی و تخصیص منابع در ایجاد سکونت گاه های انسانی جدید در طی سال های 1390 تا 1400 (نمونه موردی: ایران)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال ۱۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۴۹ 120 - 139

کلیدواژه‌ها: نابرابری منطقه ای سکونتگاه های انسانی تخصیص منابع ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۲۶
هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط توسعه یافتگی و تخصیص منابع در ایجاد سکونت گاه های انسانی جدید در طی سال های 1390 تا 1400 و در ایران می باشد. روش پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت کاربردی و به لحاظ نوع توصیفی-تحلیلی می باشد که داده های آن به صورت کتابخانه ای گردآوری شده است. تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده به صورت کمی صورت گرفته است. برای بررسی داده های گردآوری شده از روش های متعددی استفاده شده است به طوری که برای وزن دهی به شاخص ها از روش آنتروپی شانون، برای ارزیابی وضعیت توسعه یافتگی استان های کشور از روش تصمیم گیری چند شاخصه ویکور، برای ارتباط یابی میان متغیر سکونتگاه های انسانی (شهر و دهستان) به عنوان متغیر وابسته و متغیرهای تخصیص منابع (بودجه تملک دارایی) و توسعه یافتگی به عنوان متغیر مستقل از روش رگرسیون وزن دار جغرافیایی و برای ارزیابی توزیع سکونتگاه ها از روش توزیع جهت دار استفاده شده است. نتایج نشانگر این است که بیشتر سکونتگاه های انسانی در سال 1390 در موقعیت جغرافیایی شمال غربی کشور پراکنده شده اند که با طی روند زمانی و افزایش تعداد سکونتگاه های انسانی این روند تغییریافته و پراکندگی سکونتگاه های انسانی بیشتر به سمت مرکز کشور کشیده شده است. همچنین ارتباط متغیر سکونتگاه های انسانی (شهر و دهستان) و متغیرهای تخصیص منابع (بودجه تملک دارایی) و توسعه یافتگی نشانگر این است که میزان تأثیرگذاری توسعه یافتگی استان ها و سهم تخصیص منابع در ایجاد سکونتگاه های انسانی از مقدار 28 درصد در سال 1390 به مقدار 58 درصد در سال 1400 رسیده است که دلیل اصلی این موضوع انباشت سرمایه و امکانات در مناطق با توسعه یافتگی بالا می باشد که دلیل ایجاد آن، بازتولید نابرابری منطقه ای در کشور می باشد.
۶.

تدوین پیشران ها و سناریوهای مؤثر بر سیاست گذاری های جمعیتی در استان آذربایجان غربی با رویکرد آمایش سرزمین

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره ۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 1 - 16

کلیدواژه‌ها: سیاست گذاری های جمعیتی آمایش سرزمین جمعیت آذربایجان غربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۵۴
زمینه و هدف: جمعیت و ویژگی های آن یکی از مهم ترین مؤلفه های نیل به توسعه محسوب می گردد. در واقع عدم توجه به شاخص ها و ویژگی های جمعیتی در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های منطقه ای و ملی، موجب می گردد که توان منطقه و سرزمین با جمعیت آن تناسب نداشته و مشکلات بسیاری را جهت دستیابی به توسعه متوازن در سطح ملی به وجود آورد.روش بررسی: بر همین اساس هدف تحقیق حاضر تدوین پیشران ها و سناریوهای مؤثر بر سیاست گذاری های جمعیتی در استان آذربایجان غربی با رویکرد آمایش سرزمین می باشد. نحوه گردآوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانه ای و میدانی است. در نهایت برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای آینده پژوهی میک مک و سناریو ویزارد استفاده شده است.یافته ها و نتیجه گیری:  نتایج به دست آمده حاکی از این امر است که در بین 3 سناریوی حاضر سناریوی اول با در برگرفتن تمامی سناریوهای خوش بینانه به عنوان مطلوب ترین سناریو شناخته می شود و سناریوی سوم نیز با در برگرفتن تمامی سناریوهای بدبینانه به عنوان نامطلوب ترین سناریو شناخته می شود. سناریو دوم، سناریوهایی هستند که بیشتر حالت بینابین دارند و به عبارتی نه می توان آن ها را سناریوی قوی حساب کرد و نه سناریوی ضعیف؛ عامل متمایزکننده آن ها، تفاوت در میزان حالت ایستا و بحرانی است. این گروه به لحاظ فراوانی، تمامی وضعیت های در بین سناریوها را به خود اختصاص داده است. در حالت کلی سناریوی سوم به عنوان سناریوی بحرانی شناخته شود زیرا این سناریو کاملاً برعکس سناریوی اول می باشد و در این سناریو 10 شرایط بحرانی می باشد.
۷.

تحلیل نارسائی های نظام برنامه ریزی آمایش سرزمین در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۲ 137 - 155

کلیدواژه‌ها: نظام برنامه ریزی برنامه ریزی فضائی آمایش سرزمین حکمروایی فضائی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۲۴
در حال حاضر عدم تعادل های ناحیه ای، آلودگی هوای کلان شهرها و تخریب بیش ازاندازه محیط زیست، تغییرات کاربری زمین، آسیب پذیری امنیت مناطق حاشیه ای و نابرابری های اقتصادی و اجتماعی، جدایی شهرها و روستاها، تمرکز سرمایه به صورت نامتوازن در مناطق و شهرهای بزرگ و غیره بیشتر از هر موقع وجود دارد که حاکی از مشکلاتی است که در عملکرد سیستم برنامه ریزی ایجادشده است و نظام برنامه ریزی آمایش سرزمین را به چالش کشیده است. هدف مقاله تحلیل نارسائی های نظام برنامه ریزی آمایش سرزمین در ایران است. تحقیق حاضر بر اساس هدف پژوهش توسعه ای و کاربردی است. پژوهش با رویکرد کیفی و استراتژی نظریه داده بنیاد  و با بهره گیری از نرم افزار مکس کیودا موردبررسی قرارگرفته است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات از منابع دست اول مصاحبه (مصاحبه نیمه ساختار با افراد کارشناس و باتجربه) و منابع دست دوم مطالعات کتابخانه ای (مقالات مرتبط، گزارش های سازمان های مرتبط) استفاده شد. حجم نمونه برای انجام مصاحبه ۴۰ کارشناس و روش نمونه گیری نظری بود. جامعه آماری کارشناسان و متخصصان صاحب نظر در حیطه آمایش سرزمین هستند. موردمطالعه نظام برنامه ریزی آمایش سرزمین در ایران است. یافته های تحقیق حاکی از دسته بندی ۱۱۷ کد جنینی در قالب ۱۱ مفهوم و ۳ مقوله نارسائی های ساختاری-کارکردی، نارسائی های بنیان ساز - معرفت شناسی و نارسائی های عملیاتی است. در بین مقوله ها، مقوله نارسائی های ساختاری- کارکردی دارای بیشترین نارسائی و سپس نارسائی های مقوله بنیان ساز قرار دارد. نتایج نشان دهنده این است که اصلاحات و تغییر در نظام آمایش سرزمین در گروه اصلاح نارسائی های کدها و مفاهیم مقوله ساختاری- کارکردی و سپس کدها و مفاهیم مقوله بنیان ساز است.
۸.

بررسی تحقق پذیری حکمروایی خوب شهری با تاکید بر عدالت فضایی (نمونه موردی: مناطق 5 گانه-ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۷ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: حکمروایی خوب شهری عدالت فضایی توزیع فضایی مدیریت شهری ارومیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۸۴
هدف کلی این پژوهش، بررسی تحقق پذیری حکمروایی خوب شهری با تأکید بر عدالت فضایی در مناطق 5 گانه شهر ارومیه می باشد. روش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. جمع آوری اطلاعات به دو صورت اسنادی و برداشت میدانی می باشد. ابزار گردآوری داده ها به چند صورت: مشاهده، پرسشنامه، مصاحبه و فیش برداری می باشد. جامعه آماری این پژوهش ساکنین مناطق 5 گانه شهر ارومیه می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 عدد به دست آمده است که به صورت تصادفی توزیع گردیده است. برای ارزیابی و تبیین وضعیت حکمروایی خوب شهری از شاخص های: مشارکت، کارایی و اثربخشی، شفافیت، عدالت محوری و برابری، پاسخگویی، مسئولیت پذیری، قانون مداری و اجماع محوری استفاده شده است. تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت کمی صورت گرفته است به طوری که از روش های آماری نظیر آزمون های t تک نمونه ای، کروسکال والیس و همبستگی اسپیرمن و نرم افزارهای SPSS و GIS برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که بر اساس تحلیل سرانه های وضع موجود کاربری های خدماتی، منطقه 5 رتبه اول و منطقه 3 رتبه آخر را کسب نموده است. بر اساس نتایج ارزیابی شاخص های حکمروایی خوب شهری مناطق یک، چهار و پنج دارای سطح بالاتری نسبت به متوسط و مناطق دو و سه دارای سطح پایین تری نسبت به سطح متوسط را داشتند. نتایج ارزیابی همبستگی میان مولفه های مستقل و وابسته نشانگر این است که رابطه ای مستقیم زیاد بین آن ها وجود دارد. بر اساس نتایج رتبه بندی آزمون کروسکال والیس منطقه یک ارومیه رتبه اول و منطقه دو ارومیه رتبه پنجم را کسب نموده است. درنهایت بر اساس نتایج ضریب اسپیرمن میان رتبه بندی توزیع و پراکندگی کاربری ها و شاخص های حکمروایی خوب شهری رابطه متوسط مستقیم وجود دارد.
۹.

بررسی ارتباط توسعه یافتگی و رقابت پذیری منطقه ای در شهرستان های مرزی (نمونه موردی: شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال ۲۲ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۴۸) 231 - 259

کلیدواژه‌ها: توسعه یافتگی رقابت پذیری شهرستان های مرزی آذربایجان غربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۷
دسترسی به توسعه ملی و منطقه ای آرمان بزرگ هر جامعه ای است که مستلزم شناخت دقیقی از وضعیت کشور و جامعه می باشد تا برنامه ریزی های آتی در مسیر توسعه پایدار صورت گیرد. هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط توسعه یافتگی و رقابت پذیری منطقه ای در شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی می باشد. روش پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. در جهت گردآوری داده های پژوهش از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده به صورت کمی و از طریق نرم افزارهای EXCEL، OPA، GIS وSWOT -  Meta بوده است. در جهت رتبه بندی شهرستان های مرزی از مدل تصمیم گیری چندشاخصه CoCoSo، در جهت خوشه بندی شهرستان های مرزی از روش خوشه بندیK-Means  و در جهت بررسی رقابت پذیری منطقه ای از متاسوات استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که با توجه به نحوه توزیع شاخص های تلفیقی در استان آذربایجان غربی، این استان از مدل مرکز- پیرامون تبعیت می کند؛ به طوری که توزیع امکانات و خدمات به جای اینکه در سطح استان و مابین شهرستان های مرزی به صورت عادلانه توزیع شود، به صورت ناعادلانه توزیع شده است و بیشتر خدمات در شهرستان ارومیه و در رتبه بعدی شهرستان خوی توزیع گردیده است. همچنین وضعیت رقابت پذیری منطقه ای نشانگر این است که شهرستان ارومیه با فاصله بسیار زیادی از سایر شهرستان های مرزی در دو بعد متمایزکننده در منابع و توانایی ها تحت عنوان توسعه یافتگی و رقابت پذیری منطقه ای قرار دارد. در طول زمان با ادامه این روند، واگرایی شدید در میان شهرستان های مرزی ایجاد می گردد که مستقیماً بر توزیع جمعیت در استان اثرگذار خواهد بود و باعث مهاجرت ساکنین از شهرستان های کم برخوردار به سایر شهرستان ها خواهد بود.  
۱۰.

تحلیل فضایی آسیب پذیری سکونتگاه های انسانی در برابر زلزله (نمونه موردی: استان آذربایجان غربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر ایمن سال ۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۲۷ 1 - 13

کلیدواژه‌ها: آذربایجان غربی آسیب پذیری تحلیل فضایی زلزله سکونتگاه های انسانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۷۰
 هدف اصلی این پژوهش تحلیل فضایی آسیب پذیری سکونتگاه های انسانی در برابر زلزله و در استان آذربایجان غربی می باشد.پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری پژوهش شهرستان های 19 گانه استان آذربایجان غربی است. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش به صورت کمی و با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفته است. در جهت تحلیل فضایی داده ها از روش های متعددی نظیر مدل درون یابی IDW، تابع تراکم Kernel، تابع تراکم Line، مدل همپوشانی Fuzzy Overlay و تابع AND  استفاده شده است.یافته های این پژوهش نشانگر این است که در شمال استان شهرستان های سلماس، خوی، چایپاره، چالدران و ماکو، در جنوب شرقی استان شهرستان تکاب و در جنوب استان شهرستان های سردشت، میرآباد، پیرانشهر و اشنویه در زمره شهرستان ها با میزان آسیب خیزی بالا قرار دارند. مطابق داده های موجود می توان اذعان داشت که جنوب شرقی استان به نسبت جنوب و شمال استان از آسیب پذیری کمتری برخوردار است. در یک جمع بندی کلی نیز در حدود 46 درصد از مساحت استان و 18 درصد از جمعیت استان در محدوده با آسیب خیزی بالا قرار دارند.نتیجه گیری: امروزه پیرو مخاطرات اخیر به خصوص زلزله های اتفاق افتاده، لزوم توجه به ارتقاء تاب آوری در سکونتگاه های انسانی را می افزاید؛ بنابراین بر اساس نتایج به دست آمده در این پژوهش، پیشنهاد می گردد تا قبل از وقوع زلزله در مراکز با آسیب پذیری خیلی بالا مدیریت قبل از بحران شکل گیرد.
۱۱.

تحلیل فضایی روند نابرابری های منطقه ای در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اطلاعات جغرافیایی سپهر دوره ۳۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱۳۱ 105 - 125

کلیدواژه‌ها: نابرابری منطقه ای توسعه پایدار تعادل فضایی توسعه منطقه ای ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۷۱
هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل فضایی نابرابری های منطقه ای در ایران طی سال های 1390، 1395 و 1400 و نوع تحقیق، کاربردی و روش بررسی، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری داده ها در این پژوهش به صورت کتابخانه ای انجام شده و جامعه آماری 31 استان کشور بر اساس آخرین تقسیمات اداری و سیاسی سال 1400 است. به منظور ارزیابی وضعیت توسعه یافتگی از 47 شاخص در سه بعد اصلی اقتصادی-زیربنایی، آموزشی-فرهنگی و بهداشتی- درمانی استفاده شده، تجزیه وتحلیل داده های پژوهش به صورت کمّی و با استفاده از نرم افزارهای GIS، EXCEL و SPSS صورت گرفته است. در این تحقیق برای رتبه بندی استان ها از مدل تصمیم گیری چند شاخصه ویکور، برای وزن دهی به شاخص ها از روش آنتروپی شانون، برای خوشه بندی داده ها از روش K-Means-Cluster، برای ارزیابی تغییرات نابرابری های میان استانی از روش آماری CV، برای درون یابی توسعه یافتگی کشور از روش Kriging، برای ارزیابی همبستگی فضایی و نوع خوشه بندی توسعه یافتگی استان ها از روش Spatial Autocorrelation (Morans I) و برای ارتباط یابی میان توسعه یافتگی به عنوان متغیر وابسته و جمعیت و مساحت به عنوان متغیرهای مستقل از روش رگرسیون وزن دار جغرافیایی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشانگر این است که در سال 1390 ، تمرکز شدید فعالیت های اداری، سیاسی، اقتصادی و صنعتی در تهران موجب شده است تا واگرایی شدیدی بین استان تهران و سایر استان ها به وجود آید، این روند در سال های 1395 و 1400 با تبعیت از نظریه قطب رشد وارد مرحله دوم شده و میزان واگرایی کاهش یافته و بر میزان همگرایی میان استان ها افزوده شده است. مطابق نتایج همبستگی موران همچنان خوشه بندی کشور به صورت چند قطبی و همچنان نابرابری منطقه ای در کشور وجود دارد به طوری که استان های مرزی و بندرگاهی کشور با وجود پتانسیل ها و ظرفیت های توسعه به عنوان کریدورهای مرزی، در وضعیت نامناسب تری نسبت به سایر استان ها قرار دارند.
۱۲.

ارزیابی عوامل تأثیرگذار بر توسعه رشد هوشمند شهری در شهرهای کوچک مقیاس، پژوهش موردی شهر یاسوج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بوم شناسی شهری سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 103 - 118

کلیدواژه‌ها: رشد هوشمند توسعه شهری عامل کالبدی فضایی شهرهای کوچک مقیاس یاسوج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۲۱۸
هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی عوامل موثر بر توسعه رشد هوشمند شهری در شهرهای کوچک مقیاس بود که به صورت موردی در شهر یاسوج انجام شد. پژوهش از نوع هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی و تحلیلی بوده است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن به صورت محتوایی (صوری) و سازه ای و پایایی آن با استفاده از پایایی ترکیبی مورد تأیید قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کارشناسان، مدیران شهری و اساتید دانشگاه که در زمین ه توسعه شهری، برنامه ریزی شهری و شهرسازی مشغول به فعالیت در شهر یاسوج هستند، بود. 50 نفر از افراد مذکور به صورت تصادفی انتخاب شدند. تحلیل داده ها از طریق تحلیل همبستگی و الگویابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS انجام شد. مدل ارزیابی شده در پژوهش از شاخص های برازندگی قابل قبولی برخوردار بود. مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد، مؤلفه های کالبدی فضایی زیرساختی دسترسی، اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی در مجموع، تبیین کننده حدود 41 درصد از تغییرات توسعه رشد هوشمند شهری در شهر کوچک مقیاس یاسوج هستند.
۱۳.

بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار محله های شهری با تأکید بر امنیت پایدار (نمونه موردی: شهر ارومیه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال دوزادهم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۷ 114 - 129

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی توسعه پایدار محلی امنیت پایدار ارومیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۲۳۰
شهر ارومیه به عنوان یکی از شهرهای مواجه با شهرنشینی شتابان، طی سال های اخیر با مسائل توسعه شهری و محله ای از قبیل عدم توسعه پایدار و کاهش امنیت پایدار مواجه بوده است. بنابراین در پژوهش حاضر به بررسی تأثیر سرمایه های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی با تأکید بر امنیت پایدار در شهر ارومیه پرداخته می شود. چرا که بررسی تأثیر سرمایه های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی در راستای مطالعات شهری می تواند گامی مؤثر در شناخت و ایجاد دانش نظری و تجربی در این حوزه گردد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری نیز کلیه مدیران رده بالا و میانی، معاونین و کارشناسان تخصصی مناطق 5 گانه شهرداری ارومیه به تعداد 545 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران نمونه آماری این پژوهش(226 نفر) به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های محقق ساخته سرمایه اجتماعی، توسعه پایدار محله های و امنیت پایدار است. روایی ابزار از نظر متخصصین و پایایی مطابق آلفای کرونباخ گزارش شده است. روش تجزیه وتحلیل داده ها مدل یابی معادلات ساختاری بود که  نتایج حاصل از آن نشان داد که در فرضیه اصلی اثر مستقیم سرمایه های اجتماعی بر توسعه پایدار محلی (36/0) امنیت پایدار(51/0) مثبت و معنادار دارد. همچنین در فرضیه اول اثر مستقیم سرمایه اجتماعی بر توسعه پایدار محلی شهر (36/0) مثبت و معنادار است. در فرضیه دوم تأثیر سرمایه اجتماعی بر امنیت پایدار شهری برابر (75/0) مثبت و معنادار است. و در فرضیه سوم نیز تأثیر امنیت پایدار شهری بر توسعه پایدار محلی شهر (68/0) تأثیر مثبت دارد. بنابراین افزایش سرمایه اجتماعی در شهر به عنوان یک رویکرد نوین و دیدگاه صراحتاً مثبت در مدیریت شهری می تواند با امنیت پایدار در شهر زمینه دست یابی به توسعه پایدار شهری در شهر ارومیه را فراهم آورد.
۱۴.

تحلیل فضایی اثرات جابجایی پایتخت در تعادل های منطقه ای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 509 - 522

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی جابجایی پایتخت تعادل منطقه ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۶۶
مقدمه: با انتقال پایتخت دو تاثیر مهم خواهد داشت، تاثیر اول آن در راستای حل مشکلات تهران خواهد بود و تاثیر دوم در راستای ایجاد تعادل توسعه در فضای سرزمینی کشور خواهد بود. در این تحقیق تأثیر دوم جابجایی پایتخت مورد بررسی و تحلیل خواهد گرفت. هدف:  این تحقیق دارای دو هدف می باشد که هدف اول آن بررسی نقش تهران(پایتخت) در نظام شهری کشور و نابرابری های توسعه فضای سرزمینی خواد بود و هدف دوم آن بررسی و تحلیل جابجایی پایتخت و تأثیر آن در ایجاد تعادل های منطقه ای ایران می باشد. روش شناسی: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد، ابزار جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای (اسنادی) و پرسشنامه بوده است. جامعه آماری کارشناسان مسائل آمایش سرزمین و برنامه ریزی منطقه ای بوده است. حجم نمونه 100 نفر می باشد که از طریق نمونه گیری هدفمند (قضاوتی) انتخاب شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تاپسیس، ضریب پراکندگی تحلیل خوشه ای و تحلیل رگرسیونی استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی شامل مراکز استانی کل کشور می باشد که مطابق سرشماری نفوس و مسکن سال 1395 شامل 31 استان می باشد. یافته ها و بحث: مسیر متعادل سازی توسعه فضای سرزمینی کشور کاهش تمرکز قدرت و تصمیم گیری در پایتخت و افزایش آن در سایر مناطق کشور می باشد که برای این منظور باید ترکیبی از راهبردهای انتقال قدرت به مراکز منطقه ای و محلی، اعطای امتیازات به سرمایه گذاری ها در مناطق محروم و باز توزیع فعالیت و امکانات بر اساس مزیت های نسبی مناطق استفاده شود. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که تاثیر جابجایی پایتخت در گزینه های مختلف از نظر کارشناسان نمی تواند در توسعه متعادل کشور موثر باشد و مناسب ترین راهبرد از نظر کارشناسان توزیع قدرت تصمیم گیری در مناطق کشور(پایتخت های منظومه ای) می باشد.
۱۵.

تحلیلی بر اولویت یابی شاخص های شهر دوستدار کودک (نمونه موردی: مناطق 5 گانه شهر ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 143 - 160

کلیدواژه‌ها: عدالت فضایی شهر دوستدار کودک کیفیت محیط توسعه پایدار ارومیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۹۱
مقدمه: هدف اصلی این پژوهش تحلیلی بر اولویت یابی شاخص های شهر دوستدار کودک در مناطق 5 گانه شهر ارومیه می باشد تا با بررسی شاخص های شهر دوستدار کودک و رتبه بندی مناطق این شهر، پیشنهادهایی در جهت بهبود وضعیت هر یک از مناطق ارائه گردد.داده و روش: روش تحقیق پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. جامعه آماری این پژوهش ساکنین مناطق 5 گانه شهر ارومیه می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که تعداد حجم نمونه 384 عدد به دست آمده است که به صورت تصادفی در محدوده توزیع گردیده است. معیارهای مورد بررسی در این پژوهش شامل معیار های کالبدی، دسترسی، فرهنگی-اجتماعی و زیست محیطی می شود. تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت کمی و کیفی صورت گرفته است. برای تحلیل داده ها از آزمون های t تک نمونه ای، کروسکال والیس، همبستگی اسپیرمن، روش تیسن و روش OPA استفاده شده است. روایی پرسشنامه توسط متخصصین امر و پایایی آن توسط آزمون آلفای کرونباخ با مقدار 790/0 به تأیید رسیده است.یافته ها: یافته های این پژوهش نشانگر این است که بر اساس داده های میدانی و پرسشنامه ای معیارهای شهر دوستدار کودک، منطقه 1 ارومیه رتبه اول و منطقه 2 ارومیه رتبه پنجم را در میان سایر مناطق کسب نموده است. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشانگر این است که معیار کالبدی بیشترین تأثیر را بر روی شهر دوستدار کودک دارد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشانگر این است که شهر ارومیه به لحاظ تحقق پذیری معیارهای شهر دوستدار کودک در سطح متوسطی قرار دارد و نیازمند توجه مدیریت شهری در جهت بهبود وضعیت در مناطق 2 و 3 می باشد. 
۱۶.

تحلیلی بر وضعیت حکمروایی خوب در روستاهای پیراشهری ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 221 - 236

کلیدواژه‌ها: حکمروایی خوب پیراشهری پایداری ارومیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۶۵
هدف اصلی این پژوهش تحلیلی بر وضعیت حکمروایی خوب در روستاهای پیراشهری ارومیه می باشد. روش پژوهش حاضر از نظر زمانی طولی، از نظر نتایج کاربردی و از نظر هدف توصیفی-تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت اسنادی و میدانی است. جامعه آماری پژوهش ساکنان روستاهای پیراشهری ارومیه (روستاهای بند، توپراق قلعه، دده سقی، ریحان آباد، وزیرآباد، ولنده سفلی، انهرسفلی، گنج آباد و میرآباد) می باشندکه مطابق فرمول کوکران 377  به دست آمده است که به صورت تصادفی در محدوده توزیع گردیده است. در جهت ارزیابی وضعیت حکمروایی خوب، مؤلفه های مشارکت روستایی، پاسخ گویی و شفافیت، مسئولیت پذیری، عدالت و برابری، کارایی و اثربخشی و نظارت استفاده شده است. تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت کمی و با استفاده از روش های آماری نظیر آزمون های تی تک نمونه ای و همبستگی اسپیرمن صورت گرفته است و برای رابطه یابی میان مؤلفه های پژوهش از روش تصمیم گیری چندمعیاره دیمتل و برای رتبه بندی روستاها از مدل ویکور استفاده شده است. روایی پرسشنامه ها از طریق متخصصان و پایایی پرسشنامه ها نیز از طریق آزمون آلفای کرونباخ به تائید رسیده است.  مطابق نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن مؤلفه عدالت و برابری بیشترین همبستگی را با حکمروایی خوب در محدوده موردمطالعه را دارد. مطابق نتایج مدل دیمتل نیز، مؤلفه عدالت و برابری با مقدار (D) 919/5 تأثیرگذارترین، مؤلفه مسئولیت پذیری با مقدار (R) 598/5 تأثیرپذیرترین و درنهایت مؤلفه نظارت با مقدار(D+R)  485/10 بیشترین ارتباط را با سایر مؤلفه ها دارد. مطابق نتایج مدل ویکور روستای پیراشهری بند، توپراق قلعه، انهرسفلی، وزیرآباد، میرآباد، ولنده سفلی، دده سقی، ریحان آباد و گنج آباد به ترتیب در رتبه اول تا نهم قرارگرفته اند.
۱۷.

نگرشی نو به مفهوم و ابعاد هیدروپلیتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۲۳) 61 - 78

کلیدواژه‌ها: مفهوم سازی ژئوپلیتیک هیدروپلیتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۳۵۵
آب، بنیاد پیدایش، ماندگاری و کارایی واحدهای سیاسی- فضایی است. طی چند دهه اخیر مؤلفه های طبیعی و انسانی همچون تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت، گسترش شهرنشینی، رشد و توسعه اقتصادی و... آب را به یکی از جستارهای مهم ژئوپلیتیک بدل ساخته است. در واقع اهمیت هیدروپلیتیک در مباحث ژئوپلیتیک در سده اخیر به دلیل بحران کم آبی هر روز بیشتر از قبل نمایان می شود. پژوهش حاضر که ماهیت بنیادی دارد با بهره گیری از روش شناسی توصیفی- تحلیلی نگرشی نو به مفهوم و ابعاد هیدروپلیتیک دارد. نتایج تحقیق نشان داد که از نظر مفهومی هیدروپلیتیک را می توان به عنوان دانش شناخت، کسب، بهره وری و حفظ آب به عنوان منبع جغرافیایی و مسائل مرتبط با آن در مناسبات فروملی، ملی، منطقه ای و جهانی تعریف کرد به بیانی دیگر، هیدروپلیتیک عبارت است از دانش طراحی و بازبینی استراتژی های بازیگران جهت دستیابی به منافع و اهداف مبتنی بر آب و مسائل مرتبط با آن به عنوان منبع جغرافیایی قدرت است. از سوی دیگر ابعاد مورد بحث در مطالعات هیدروپلیتیک در سه بخش آب به عنوان منبع جغرافیایی قدرت، مناسبات مبتنی بر آب و استراتژی ها مبتنی بر آب مورد بحث و مطالعه قرار می گیرد. هیدروپلیتیک عبارت است از دانش طراحی و بازبینی استراتژی های بازیگران جهت دستیابی به منافع و اهداف مبتنی بر آب و مسائل مرتبط با آن به عنوان منبع جغرافیایی قدرت است. از سوی دیگر ابعاد مورد بحث در مطالعات هیدروپلیتیک در سه بخش آب به عنوان منبع جغرافیایی قدرت، مناسبات مبتنی بر آب و استراتژی ها مبتنی بر آب مورد بحث و مطالعه قرار می گیرد.
۱۸.

ارزیابی میزان تحقق پذیری تاب آوری شهری در مناطق 5 گانه شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی سال ۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ ۱۶۸-۱۴۹

کلیدواژه‌ها: تاب آوری توسعه پایدار بحران ارومیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۵۷
امروزه در صورت نداشتن آگاهی و آمادگی در جهت مقابله با بلایای طبیعی و انسانی، می تواند صدمات جبران ناپذیری به شهروندان وارد کند. هدف اصلی پژوهش ارزیابی ابعاد تاب آوری شهری در مناطق 5 گانه شهر ارومیه می باشد. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. جمع آوری اطلاعات به دو صورت اسنادی و برداشت میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش ساکنین مناطق 5 گانه شهر ارومیه می باشد و با استفاده از فرمول کوکران تعداد حجم نمونه 384 عدد به دست آمده است که به صورت تصادفی در محدوده توزیع گردیده است. در این پژوهش متغیر مستقل تاب آوری شهری و متغیرهای وابسته شامل ابعاد اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی و نهادی می باشد. تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت کمی صورت گرفته است به طوری که از روش های آماری نظیر آزمون های آماری t تک نمونه ای، کروسکال والیس و همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که ابعاد تاب آوری شهری در منطقه یک از سطح متوسط بالاتر، در منطقه دو از سطح متوسط پایین تر، در منطقه سه از سطح متوسط بالاتر، در منطقه چهار در سطح متوسط و در نهایت در منطقه پنج ابعاد اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی و کالبدی از سطح متوسط بالاتر و بعد نهادی در سطح متوسطی قرار دارد و به طورکلی میزان تاب آوری شهری مناطق 5 گانه شهر ارومیه در سطح بالاتر از متوسط قرار دارند. نتایج رتبه بندی مناطق نشانگر این است که منطقه یک ارومیه رتبه اول و منطقه دو ارومیه رتبه پنجم را کسب نموده است. همچنین میان متغیرهای وابسته و مستقل رابطه ای معنادار مستقیم وجود دارد.
۱۹.

تحلیل بر وضعیت زیست پذیری در محیطهای شهری (مطالعه موردی: محله کوی سالار ارومیه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سیاست گذاری محیط شهری سال سوم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 1 - 18

کلیدواژه‌ها: زیست پذیری شهری پایداری محیط منطقه 22 تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۴۲
هدف اصلی پژوهش، تحلیلی بر وضعیت زیست پذیری در محله کوی سالار می باشد. مهم ترین نکته تمایز این پژوهش با تحقیق های مشابه، به کارگیری شیوه ترکیبی آمار استنباطی درون یابی فضایی روابط ساختاری است. روش پژوهش حاضر از نظر ماهیت توصیفی و تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی کتابخانه ای و میدانی پیمایشی استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها به چند صورت: مشاهده، پرسشنامه و فیش برداری می باشد. جامعه آماری این پژوهش ساکنین محله کوی سالار می باشد که طبق آمار سال 1395 مرکز آمار، 18000 نفر می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که مقدار حجم نمونه 376 عدد به دست آمده است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای توزیع گردیده است. تجزیه وتحلیل کمی داده ها از طریق آزمون های تی تست تک نمونه ای و تجزیه وتحلیل فضایی داده ها از طریق روش IDW در سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفته است. برای ارزیابی رابطه بین ابعاد زیست پذیری از مدل دیمتل (DEMATEL) استفاده شده است. روایی پرسشنامه از طریق افراد متخصص در این زمینه و پایایی پرسشنامه ها نیز از طریق آزمون آلفای کرونباخ و با مقدار ضریب آلفای 775/0 مورد تائید قرارگرفته است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که ابعاد زیست پذیری که شامل بعد اجتماعی، اقتصادی، محیط زیستی، مدیریت شهری، الگوی تاریخی و امکانات و خدمات می شود به ترتیب میانگین 94/2، 07/2، 01/3، 25/1، 83/1 و 55/2 را کسب نموده اند و همچنین سطح زیست پذیری با میانگین 27/2 در سطح نامطلوبی قرار دارد همچنین نتایج تحلیل فضایی وضعیت ابعاد زیست پذیری در محله کوی سالار نشانگر این است که که در حدود 66 درصد از محله در وضعیت نامطلوب قرار دارد. با توجه به نتایج مدل دیمتل، ابعاد مدیریت شهری، اقتصادی و امکانات و خدمات به عنوان "علت" و سه بعد محیط زیستی، اجتماعی و الگوی تاریخ نیز به عنوان "معلول"، در زیست پذیری قلمروی مکانی تحقیق، استخراج و نشان داده می شوند.
۲۰.

تحلیلی بر تاب آوری در حوزه مسکن شهری، پژوهش موردی: شهر سقز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بوم شناسی شهری سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۳۳) 159 - 176

کلیدواژه‌ها: تاب آوری مسکن شهری شهر سقز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۰
هدف این پژوهش بررسی تاب آوری در حوزه مسکن شهری سقز است. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنان محلات 22گانه شهر سقز است که براساس نتایج سرشماری 1395 تعداد آن ها 258/165 نفر بوده است. روش انجام تحقیق، توصیفی - تحلیلی با تأکید بر جنبه کاربردی است که ابزار گرداوری داده ها از طریق کتابخانه ای، برداشت میدانی، نقشه کاربری اراضی شهری، استفاده از آمارنامه ها و سرشماری های سال 1395 است بدین منظور که برای انجام تحلیل های لازم ابتدا شعاع عملکردی معیار کالبدی بیرونی با مدل تحلیل شبکه در سیستم اطلاعات جغرافیایی مشخص گردیده است و داده های مربوط به سایر معیارها با استفاده از برداشت میدانی و اطلاعات آماری جمع آوری و سپس برای وز ن دهی اولویت ها بر اساس اهمیت و نیاز شهروندان، در ماتریس سلسله مراتبی AHP وز ن دهی شدند و سپس برای انجام تحلیل های جدی در مدل تودیم مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به معیارهای ارزیابی تاب آوری در حوزه مسکن محلات رسمی 22گانه شهر سقز، محلات 16، 17، 6، 19، 18 و 12 که در جنوب غربی ، قسمتی از شمال شرقی و غربی شهر واقع شده اند از تاب آوری غیرقابل تحمل و نامناسبی برخوردارند. می توان بیان کرد که بهبود فضای و توزیع مناسب درآمدها، انسجام و احساس تعلق بیش تر، نظارت بر ضوابط و مقررات ساخت وسازها، امکان دسترسی این محلات به شبکه معابر اصلی و ایجاد مشوق های مالی از مهم ترین پیشنهادهای ارائه شده می باشد. نوآوری این مطالعه در به کارگیری نرم افزارهای تحلیل شبکه، بیلدر و تودیم برای تعیین شعاع عملکردی و رتبه بندی میزان تاب آوری در حوزه مسکن شهری در سطح محلات شهر سقز است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان