سید رضا حسینی

رژیم پهلوی به اذعان تمام تحلیلگران در سال 1356 در بهترین شرایط از حیث اقتصادی، سیاسی و نظامی به سر می‌برد و با تکیه بر همین موقعیت در 17 دی ماه مقاله‌ای را در روزنامه اطلاعات درج کرد تا به تعبیر داریوش همایون «آب در سوراخ مورچه بریزد»، تا مورچه‌ها بیرون بیایند و بدین ترتیب، انقلابیون خود را نشان دهند تا راه برای سرکوب آنان هموار شود، اما سیر حوادث مسیری دیگر را رقم زد. پیرامون وضعیت آن رژیم و نیروهای مبارز و مردمی در سال 1356 و شرایطی که به نگارش مقاله اهانت‌آمیز به امام امت منجر شد و نیز پیامدها و نتایج آن مقاله و تاثیر قیام خونبار عاشورا بر نهضت ملت ایران به گفتگو با آقای سیدمصطفی تقوی مقدم پرداخته‌ایم که حاصل آن را ملاحظه می‌فرمایید.

سید قطب یکی از مؤثرترین اندیشمندان معاصر جهان اسلام و از مهم ترین نمایندگان مکتب فکری بازگشت به اسلام اصیل است. این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی، مهم ترین نظریات تمدنی سید و نوع مواجهه او با مدنیت غرب را بررسی کرده و به این پرسش پاسخ داده است که مباحث تمدنی سید قطب، حول چه محورهایی هستند. یافته های تحقیق نشان می دهد، کلیدواژگان سید در تصویرسازی از تمدن، در نظامی زنجیروار قابل تفسیر هستند؛ چنانکه «زن» به عنوان عامل حیاتی در بالندگی بشر، با حضور در یک بستر اجتماعی درست می تواند از حقوق خود منتفع شود و در قامت عنصری تعیین کننده برای تحقق آرامش جامعه، متضمن شمه ای از «عدالت اجتماعی» مورد تأکید اسلام نیز باشد، اما مقاومت سرسختانه زورمندان و زیاده خواهان جهان در برابر استقرار عدالت، گریز از جنگ مشروع را برای طرفداران حاکمیت الهی ناممکن کرده و تقابل همه جانبه مسلمانان با حکومت هایی را که تجسمی از جاهلیت مدرن هستند اجتناب ناپذیر و ضروری کرده است؛ چنانکه سید قطب، «آمریکا» یعنی مظهر مدنیت نوین غرب را مصداقی از همین حاکمیت های فزون طلب و ویرانگر می داند. همچنین با اتخاذ رویکردی مقاوم در برابر آن، بر ضرورت مرزبندی مسلمانان با ارزش های غربی و مقابله ایشان با تمدن برتری جویانه و غیراخلاقی آمریکایی تأکید دارد و هر مسلمانی را به مبارزه با عموم حکومت های غیرالهی برای برقراری حاکمیت مشروع اسلامی مکلف می داند.

چکیده: مقاله­ی حاضر به بررسی رویکرد جامع نگر و محدود نسبت به دین و تأثیر آن بر دانش تعلیم و تربیت می­پردازد. ابتدا دو رویکرد جامع و محدود نسبت به دین مورد بررسی قرار گرفته­اند. از آنجا که در هر رویکرد اختلافاتی نیز میان طرفداران آن وجود دارد، لذا طرفداران رویکرد جامع به سه دسته با نامهای الف: دائره المعارفی، ب: اجتهادی ج: گزیده گو؛ تقسیم شده­اند. طرفداران رویکرد محدود نیز به سه دسته با نامهای الف: آخرت گرا، ب: داوری و تهذیب، ج: دخالت غیر مستقیم تقسیم شده­اند. سپس به بررسی نقش دین در تولید دانش تعلیم و تربیت براساس هر کدام از این دیدگاهها پرداخته شده است.

تأمین اجتماعی، یکی از موضوعات کلان نظام های اقتصادی معاصر است. در اکثر کشورهای پیشرفته، بین یک چهارم تا یک سوم تولید ناخالص ملی و بخش اعظم بودجه دولت به این امر اختصاص دارد. با این حال، الگوهای رایج تأمین اجتماعی، که عمدتا در بستر مبانی مکتبی و شرایط تاریخی جوامع سرمایه داری شکل گرفته اند، با مشکلات فراوانی از جمله در ناحیه تأمین منابع مالی مواجه گردیده اند. این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی، به بررسی ویژگی های الگوی مطلوب تأمین اجتماعی اسلامی در مقایسه با الگوهای تامین اجتماعی معاصر می پردازد. بنا به فرضیه مقاله، تحقق اهداف تأمین اجتماعی در رهیافت اسلامی در درجه اول، در گرو عادلانه بودن نظام اقتصادی و پیشگیری از چالش های زمینه ساز دخالت سازمان تامین اجتماعی است. پس، مسئولیت موارد فعلی تحت پوشش نظام های تامین اجتماعی، علاوه بر دولت، شامل عموم مردم و خودِ فرد نیز می شود. یافته های مقاله نشان می دهد که تأمین اجتماعی در رویکرد اسلامی، با استفاده از سازوکارهای سه گانه «تدارک خصوصی»، «تکافل عمومی» و «تضامن دولتی»، صورت می گیرد. موفقیت نظام تأمین اجتماعی و پایداری مالی آن، در گرو قرار گرفتن هر یک از آن سه در جایگاه خود و عملکرد مناسب آنها در ارتباط با یکدیگر است.

نتایج نشان داده که خانواده های اقشار کم درآمد، بطور متوسط 40 تا 50 درصد درآمد ماهیانه خود را بابت اجاره مسکن می پردازد و بدنبال اهمیت این مسئله و عدمتوجهبخشخصوصیبهمسکنگروه هایکمدرآمد، سیاستمسکنمهربهعنوان یکیازسیاست هایتأمینمسکناجتماعی از طریق دولتمطرح گردید. هدف این پژوهش،سنجش رضایت مندی شهروندان از کیفیت سکونتی طرح مسکن مهر در منطقه شیرین شهر اهواز استویافته هاازدوجنبهبرنامه ریزیسیستممدیریتکالبدی وتشریحمسائل اجتماعی موردبحثقرار گرفته اند. مقاله حاضر شامل یکمطالعه میدانی با برآورد 157 نفر که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه تعیین، سپس افراد مورد پرسش گری قرار گرفته اند تا اثرات فوق سنجیده شود. در این پژوهش با استفاده از نرم افزار spss (روش آزمون t، آزمون فریدمن و تحلیل واریانس یکطرفه)، به تحلیل متغیرها پرداخته شده و با تعیین شاخص های کالبدی و مسائل اجتماعی و قومیتی و بررسی تأثیر این شاخص ها بر کیفیت سکونتی، نشان داده شد که سطح رضایت در اکثریت شهروندان متوسط و پایین تر از آن است. نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از آزمون t، نشان می دهد؛ با توجه به اینکه سطح معنی داری (sig) کوچکتر از 05/0 است می توان گفت که میانگین رضایت از خدمات ارایه شده در شاخص کالبدی تفاوت معنی داری وجود دارد بنابر این فرضیه اصلی تأیید می شود، در بخش رضایت مندی از پیامدهای اجتماعی، سطح معنی داری (sig) کوچکتر از 05/0 است میزان رضایت مندی در سطح پایینی قرار داشته و فرضیه را تایید می کند ولی در بحث قومیتی در بین اقوام، قوم عرب با توجه سطح معناداری (sig=0.235) از این وضعیت موجود رضایت دارند و فرضیه را رد می کند. در شاخص تعلق مکانی، در بین سه گروه فارس و لر و عرب با توجه به اینکه مقدار سطح معناداری(sig) کوچکتر از 0.05 است میزان رضایت مندی در سطح پایینی قرار دارد و فرضیه تائید شده اما در سایر قومیت ها با توجه به سطح معناداری(sig=0/737) از این وضعیت موجود رضایت دارند و فرضیه را رد می کند.

نظامات زندگی در هر جامعه ای به منظور پاسخ گویی به نیازها و متناسب با مبانی اعتقادی و ارزش های فرهنگی آن جامعه شکل می گیرند. موفقیت و پایداری این نظام ها بیش از هرچیز دیگری در گرو سازگاری مبانی آنها با قوانین و واقعیت های حاکم بر عالم هستی به ویژه عالم انسانی است. نیازهای معیشتی از جمله مهم ترین نیازهایی است که برای پاسخ به آن تاکنون انواع متعددی از نظامات سوسیالیستی و لیبرالیستی و... تشکیل شده است. بدون تردید یکی از مبانی اصلی این نظامات نوع نگرش آنها به واقعیت فرد و جامعه و نوع روابط موجود فیمابین آنهاست. مدعای پژوهش حاضر آن است که قرآن کریم برای عالم انسانی مفهوم ویژه ای به نام «امت» را مطرح کرده است که متفاوت از مفاهیم رایجی چون فرد و دولت است. این مفهوم دارای آثار و احکام مهمی به ویژه در زمینه نیازهای معیشتی انسان است. «تکافل اجتماعی» از جمله مهم ترین مفاهیم قرآنی و اسلامی است که در این ارتباط و به عنوان یکی از ارکان نظام تأمین اجتماعی و پاسخ گویی به نیازهای معیشتی مطرح گردیده است. هدف پژوهش تبیین مفاهیم، مبانی، ویژگی ها و تعاملات این دو مفهوم در ارتباط با مسئله تأمین اجتماعی، در رویکرد اسلامی است. روش به کار گرفته در این تحقیق از منظر هدف، از قبیل تحقیقات بنیادی−نظری است و از منظر ماهیت و روش در قلمرو تحقیقات توصیفی−تحلیلی به حساب می آید. مقاله به این نتیجه می رسد که در فرهنگ قرآنی امت اسلامی به مثابه پیکری واحد معرفی شده که ارتباط بین اعضای آن، ارتباطی از جنس ولا و دستگیری است و از این رو تکافل اجتماعی از خصائص امت اسلامی است که در غیاب آن هیچ سازوکاری قادر به حل موفقیت آمیز و پایدار مشکلات معیشتی جامعه نخواهد بود.