سعید ملکی

سعید ملکی

مدرک تحصیلی: استاد تمام گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
پست الکترونیکی: malaki@scu.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱۶۱ مورد.
۱.

تحلیل پیشران های پایداری اکولوژیکی شهرهای ساحلی با رویکرد تطبیقی؛ مطالعه موردی: شهرهای ماهشهر، هندیجان، گناوه، بوشهر و عسلویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه بهار ۱۴۰۴ شماره ۷۸ 67 - 104

کلیدواژه‌ها: پایداری اکولوژیکی شهرهای ساحلی تحلیل عاملی اکتشافی رویکرد تطبیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۳۳
   مناطق ساحلی با ارائه خدمات اکوسیستمی متعدد، به عنوان فعال ترین مناطق کره زمین شناخته می شوند و در سال های اخیر با بیشترین تمرکز فعالیت های انسانی و رشد اقتصادی روبرو شده اند. فرآیند متابولیسم شهری در این مناطق، سبب بهره برداری از منابع  بیش از توان اکولوژیکی شده است و درنتیجه آن پایداری این مناطق با چالش جدی مواجه شده است. هدف این مطالعه، شناسایی پیشران های پایداری اکولوژیکی در شهرهای ساحلی خلیج فارس با رویکرد کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی است. بدین منظور از روش تحلیل عاملی اکتشافی در محیط نرم افزار «SPSS» برای شناسایی پیشران های پایداری اکولوژیکی شهرهای ساحلی و از روش های تصمیم گیری چندشاخصه «SWARA» و «MABAC» به ترتیب برای وزن دهی و تعیین اهمیت نسبی پیشران ها و  رتبه بندی شهرهای ساحلی بر اساس این پیشران ها استفاده شد. جامعه آماری در مرحله نخست شامل متخصصان و صاحب نظران فعال در مدیریت شهرهای ساحلی و مراکز علمی مرتبط نظیر: شهرداری ها، سازمان اقیانوس شناسی، اداره بنادر، پژوهشکده های دانشگاه خلیج فارس و ... بوده است. در مراحل دوم و سوم نیز جامعه آماری شامل گروه کارشناسان است که از بین جامعه آماری مرحله نخست انتخاب شده اند. بر اساس نتایج و همبستگی درونی بین متغیرها، تعداد 10 عامل به عنوان پیشران های  پایداری اکولوژیکی شهرهای ساحلی بر اساس روابط همبستگی بین متغیرهای مورد پژوهش شناسایی شد که پس از نام گذاری، شامل: پیشران های "مدیریت شهری پایدار"، "حکمرانی سواحل"، "اقدامات حفاظتی"، "پیامدهای متابولیسم شهر" و ... هستند. همچنین بر اساس نتایج پیشران های "حکمرانی سواحل"، "مدیریت شهری پایدار"، "توسعه اقتصادی" به ترتیب با وزن های 0.41، 0.23 و 0.13 بیشترین اهمیت و پیشران های "عوامل محیطی" و "توسعه آگاهی های شهروندی" به ترتیب با وزن های 0.2 و 0.1 کمترین اهمیت را دارند. نتایج مقایسه تطبیقی شهرهای ساحلی مورد مطالعه نشان داد که شهرهای بوشهر و ماهشهر به ترتیب با وزن های0.350 و 0.151 بیشترین پایداری نسبی و شهرهای گناوه و هندیجان با وزن0.071- و 0.0191- کمترین پایداری نسبی را دارند. 
۲.

پیش بینی و تبیین ساختاری مؤلفه های تببین کننده تغییرات جمعیتی در کلان شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه فضای شهری سال ۱۱ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۶) 83 - 106

کلیدواژه‌ها: جمعیت تغییرات جمعیتی ساختارسنی اسپکتروم معادلسازی ساختاری تفسیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۱۹
تحولات جمعیتی به عنوان مهمترین پدیده تحولی دوران معاصر به شمار می رود چرا که تحولات جمعیت تقریباً تمام جنبه های زندگی و جهان پیرامون ما را تحت تأثیر قرار داده است و آثار زیادی بر خرده نظام های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و محیطی وارد ساخته است. در همین راستا؛ هدف پژوهش حاضر پیش بینی و تبیین ساختاری مؤلفه های تببین کننده تغییرات جمعیتی در کلان شهر اهواز است. از نظر هدف گذاری کاربردی و از نظر روش شناسی به صورت توصیفی- تحلیلی است. در روند تهیه و تولید داده ها ابتدا مؤلفه های تببین کننده تغییرات جمعیتی با استفاده از نظرات 15 نفر از اساتید و کارشناسان سازمان های مربوطه از طریق روش دلفی شناسایی شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات 11 عامل به عنوان عوامل تأثیرگذار قوی بر تغییرات جمعیتی کلان شهر اهواز از مدلسازی تفسیری-ساختاری ISM و سپس با نرم افزار میک مک  بهره گرفته شده است و در نهایت با استفاده از نرم افزار اسپکتروم به پیش بینی جمعیت تا افق 1430 پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل ساختار جنسی،تراکم جمعیت، باروری، بیکاری، جمعیت فعال و سواد  جز تأثیرگذارترین مؤلفه ها بر تغییرات جمعیتی و 5 مؤلفه ساختار سنی، رشد جمعیت، مرگ ومیر، مهاجرت و امید به زندگی جزء تأثیرپذیرترین عوامل به شمار می آیند. همچنین نتایج حاصل از میک مک نشان می دهد همه عوامل بجز عامل تراکم جمعیت جز متغیرهای پیوندی می باشند.و در نهایت بهترین سناریو برای پیش بینی جمعیت تا سال 1430 سناریو سوم (کاهش باروری) است که بیش از 98 درصد در برآورد جمعیت دقت داشته است.
۳.

تحلیل الگوهای غالب تخلفات ساختمانی و راهکارهای کنترل آن در شهر رامشیر

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره ۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 257 - 274

کلیدواژه‌ها: تخلفات ساخت و ساز راهکارهای کنترل شهر رامشیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۶
زمینه و هدف: پدیده تخلف ساختمانی یکی از عارضه های زندگی شهری است که در بسیاری از شهرها به موازات پیچیده تر شدن مسائل شهری، چالشی جدی و لاینحل شده است. افزایش حجم تخلفات ساختمانی و آسیب هایی که بر زندگی شهری و محیط شهر می گذارد، قابل چشم پوشی نبوده و ضرورت اتخاذ برخوردی مناسب با این مسئله را روشن می سازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی الگوهای غالب تخلفات ساخت و ساز در شهر رامشیرانجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی و با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی به بررسی الگوهای غالب تخلفات ساخت و ساز و شناسایی شاخص ها و عوامل موثر بر تخلفات ساخت و ساز  و پراکنش فضایی آن ها در شهر رامشیر می پردازد.روش بررسی: در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، شاخص ها و عوامل موثر بر تخلفات ساخت و ساز شناسایی و تعریف شده اند. سپس از طریق پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز از افراد در شهر نمونه جمع آوری شد. و در ادامه وضعیت پراکنش فضایی تخلفات ساختمانی با استفاده از نرم افزار ARCGIS مشخص شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار ARCGIS و نرم افزار SPSS  و EXCEL  و همچنین مدل تحلیلی – ترکیبی ANP-DEMATEL استفاده شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از پژوهش نشانگر آن است که الگوی غالب تخلفات ساخت و ساز در شهر رامشیر شاخص تخلف اضافه بنا با میانگین 33/2 بیشترین میزان تخلف را در 5 سال گذشته بین 8 شاخص داشته است. عوامل موثر بر تخلفات ساخت و ساز از دیدگاه شهروندان، عوامل اجتماعی با میانگین رتبه ای 95/3 می باشد. در بین معیار های موثر برای ارائه و ارزیابی سطح تخلفات در شهر رامشیر باید گفت که اثرگذارترین شاخص در بین شاخص ها موجود شاخص (نداشتن اطلاعات کافی از ضوابط ساخت وساز) شناسایی شد. و محله شماره 3 و 4 با داشتن میانگین بالاتر بیشترین تخلفات را در خود دارند. در انتها نیز به ارائه راهکارها پرداخته شد.
۴.

تحلیل تاب آوری کالبدی- فضایی شهرهای ساحلی در برابر سیلاب (مطالعه ی موردی: بافت فرسوده شهر ساحلی دیّر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال ۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۸) 37 - 60

کلیدواژه‌ها: تاب آوری کالبدی سیلاب شهری بافت فرسوده GIS شهر ساحلی دیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۱۵
پیامدهای تغییرات اقلیم به طور روزافزون و به شیوه های متعدد شهرها و روستاها را تهدید می کند. دراین بین شهرهای ساحلی با توجه به موقعیت خود در محل تلاقی خشکی و دریا و باوجود انواع سرمایه های عظیم انسانی و اقتصادی در آن ها، در برابر این نوع مخاطرات به ویژه سیلاب با تهدید بیشتری مواجه اند و وجود بافت های فرسوده نیز این آسیب پذیری را افزایش می دهد. هدف این پژوهش ارزیابی و تحلیل تاب آوری کالبدی بافت های فرسوده ی شهر ساحلی (مطالعه موردی: شهر ساحلی دیّر)، در برابر سیلاب شهری با رویکردی تحلیلی – توصیفی  است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، از مدل تحلیلی AHP برای وزن دهی به معیارها و سنجش اهمیت آن ها، از SAW FUZZY جهت ارزیابی تاب آوری کالبدی نهایی و از نرم افزار GIS جهت ترسیم نقشه ها استفاده شده است. با توجه به نتایج و از بین معیارهای موردبررسی، معیارهای "ارتفاع از سطح دریا" و "فاصله از خط ساحلی و آبراه" به ترتیب با وزن های 0/271 و 0/227 بیشترین اهمیت دارند. همچنین بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، محدوده بافت فرسوده ی شهر ساحلی دیر از تاب آوری کالبدی متفاوتی برخوردار است. محدوده های موجود در محله های "بازار"، "خنیا" و "عرب ها" کمترین تاب آوری و محله باغ به دلیل فاصله از دریا، ارتفاع بیشتر از سطح دریا و نوساز بودن ساختمان ها تاب آوری کالبدی بیشتری دارد. درنهایت و بر اساس نتایج، به منظور بهبود تاب آوری کالبدی در محدوده بافت فرسوده شهر ساحلی دیر پیشنهاد های لازم نظیر جلوگیری از گسترش کالبدی شهر در مناطق کم ارتفاع و مجاور ساحل و نیز تسریع در نوسازی و بازسازی محدوده، ارائه شده است.
۵.

تعیین نقش حکمروایی مطلوب در ارتقاء عدالت محیط زیستی شهرهای ساحلی صنعتی - مطالعه موردی: شهرهای ساحلی عسلویه و ماهشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اطلاعات جغرافیایی سپهر دوره ۳۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱۳۱ 61 - 84

کلیدواژه‌ها: حکمروایی مطلوب عدالت محیط زیستی شهرهای ساحلی صنعتی معادلات ساختاری عسلویه و ماهشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۲۹
نقش کارکردی و اقتصادی- سیاسی شهرهای ساحلی سبب شده است تا گروه های مختلف باهدف دستیابی به خدمات اکوسیستمی موجود باهم رقابت کنند که این امر درنهایت موجب تهدید روزافزون پایداری سواحل به ویژه در بعد محیط زیستی شده است. از طرفی، حکمروایی مطلوب شهری به عنوان الگوی کارآمد به دنبال کاهش تضاد منافع بین بخشی و ایجاد زمینه مشارکت حداکثری گروه ها در مدیریت و راهبری شهرها است. از این رو اصلاح الگوی حکمرانی فعلی شهرهای ساحلی صنعتی به سمت حکمروایی مطلوب ضروری است. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین حکمروایی مطلوب و عدالت محیط زیستی در شهرهای ساحلی با نقش میانجی سرمایه اجتماعی است که با رویکرد کمی و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان و مدیران فعال در شهرهای ساحلی صنعتی عسلویه و ماهشهر است. حجم نمونه بر اساس حداقل سطح معنی داری 0.05 برابر 250 نفر است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری و نرم افزارهای SPSS26 و SmartPLS4 استفاده شده است. بر اساس نتایج ضریب تأثیر بین حکمروایی مطلوب و عدالت محیط زیستی و همچنین ضریب تأثیر بین حکمروایی و سرمایه اجتماعی به ترتیب برابر 0.683 و 0.769 است که مقادیر آن ها معنی دار و قوی است. همچنین نتایج نشان می دهد ضریب تأثیر سرمایه اجتماعی عدالت محیط زیستی معنی دار است و ازاین رو نقش میانجیگری آن در رابطه بین حکمروایی مطلوب و عدالت محیط زیستی تائید می شود.  بر اساس نتایج می توان اذعان داشت که پیاده سازی زمینه الگوی حکمروایی مطلوب و ارتقاء سرمایه اجتماعی می تواند به بهبود عدالت محیط زیستی در شهرهای ساحلی صنعتی موردمطالعه منجر شود. ازاین رو پیشنهاد می شود شاخص های حکمروایی مطلوب نظیر مشارکت، شفافیت، اثربخشی و کارایی، بیش ازپیش در فرآیندهای برنامه ریزی و اجرا موردتوجه قرار گیرند.
۶.

بررسی و تحلیل عوامل اثرگذار بر میزان تمایل شهروندان به استفاده از پل های عابر پیاده شهر اهواز

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۷ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲۷ 455 - 472

کلیدواژه‌ها: عابر پیاده پل عابر پیاده شهروندان اهواز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۲۰
عابران پیاده جزو آسیب پذیرترین گروه ها در بحث حوادث ترافیکی بوده و از مباحث مهم در ایمنی عابران، استفاده از پل های عابر پیاده در سطح شهر می باشد. توجه به پل های هوایی در جهان به دوران تولید انبوه خودرو و حضور گسترده این وسیله نقلیه در سطح شهرها بوده و به دهه ابتدایی قرن بیستم برمی گردد که مسئولان شهری را به چاره جویی و جداسازی مسیرهای عابران پیاده از خودروها وادار کرد. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل عوامل اثرگذار بر میزان تمایل شهروندان به استفاده از پل های عابر پیاده شهر اهواز انجام گرفت.این پژوهش بنا به ماهیت موضوع و اهدافی که برای آن پیش بینی شده، از نوع توصیفی- تحلیلی و در زمره تحقیقات نظری- کاربردی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها ابتدا از طریق نرم افزار SPSS شاخص های مورد نظر در فرضیه های پژوهش مورد تحلیل قرار گرفت. جهت آزمون فرضیه از آزمون T استفاده شده است. فرضیه اول با 13 گویه و میانگین کل شاخص 4،54 و فرضیه دوم با 12 گویه و میانگین شاخص 4.67 به آزمون گذاشته و تایید شدند. نتایج این پژوهش نشان داد، پل های عابر پیاده با معیارها و اصول طراحی ایمنی مناسب نبوده و ضروری است با استفاده از الگوهای موفق در این زمینه و همچنین استفاده از گروه های طراحی و مهندسی به طراحی و خلق نمونه هایی از پل های عابر پیاده دست زد که با اصول و معیارهای امنیت و ایمنی مناسب تر بوده و بر ارزش و غنای آنها بیفزاید.
۷.

تحلیل و ارزیابی شاخص های شهر سالم از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: شهر ساحلی بوشهر)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۲۶ 27 - 39

کلیدواژه‌ها: شهر سالم شاخص های شهر سالم بوشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۹
امروزه بحران شهرسازی در اکثر نقاط دنیا ابعاد گسترده تری یافته است. پدید آمدن چنین وضعیتی ناشی از شرایط کلی جوامع در عصر حاضر می باشد. در دهه های اخیر رشد جمعیت شهری با مهاجرت زیاد مردم به شهرها افزایش شدیدی داشته است. محیط شهری که تعیین کننده سلامت و تندرستی شهرنشینان است دچار بحران شده است. مطالعه حاضر به بررسی وضعیت شاخصهای شهر سالم درشهربوشهر یکی از شهرهای ساحلی ایران پرداخته است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و داده ها به روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش 72 نفر از شامل کارشناسان، خبرگان و مدیران شهری شهر ساحلی بوشهر بود که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. به منظور تعیین روایی، پرسشنامه در اختیار خبرگان و کارشناسان قرار گرفت و برخی گویه ها با نظر ایشان اصلاح و روایی محتوایی آن تائید گردید. پایایی ابزار تحقیق، (پرسشنامه) با نرم افزار SPSS مورد ارزیابی قرار گرفت و آزمون آلفای کرونباخ معادل 83/0 به دست آمد؛ این مقدار برای ابزار تحقیق مناسب است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون تی انجام گرفت. نتایج پژوهش حاضر، بیانگر این بود که، در مجموع، نتایج نشان داد که: 1) مؤلفه سلامت با ضریب (76.280)؛ 2) مؤلفه بهداشت عمومی با ضریب (266/129)؛ 3) مؤلفه آسایش با ضریب (107.346)؛ 4) مؤلفه امنیت با ضریب (111.160) و 5) مؤلفه زیبایی با ضریب (116.466)، معنادار است. میانگین محاسبه شده نمره آزمودنی ها در فاصله اطمینان 95 درصدی آزمون t و در حد بالای آن قرار دارد؛ و بیانگر آن است که، سلامت شهری در شهر ساحلی بوشهر در وضعیت مطلوب و مناسب قرار دارد.
۸.

بررسی تأثیر تغییر الگوی کشت بر ابعاد توسعه روستایی دهستان کوت عبدالله شهرستان کارون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال ۲۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ 135 - 158

کلیدواژه‌ها: تغییر الگوی کشت توسعه روستایی چای ترش مدل تحلیل عاملی تأییدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۷۲
مطالعات مختلفی که پیرامون توسعه پایدار روستایی انجام شده است، اهمیت تغییر الگوی کشت را در فرایند توسعه روستایی مشخص کرده و نقش آن را به عنوان یک عامل مهم در کاهش فقر خانوارهای روستایی نشان داده است. پژوهش حاضر با هدف تبیین تأثیر تغییر الگوی کشت بر توسعه پایدار روستاهای دهستان کوت عبدالله شهرستان کارون تدوین شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش انجام، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی کشاورزانی است که در دهستان کوت عبدالله همه یا بخشی از اراضی خود را به زیر کشت چای ترش برده اند. تعداد کشاورزان مورد نظر 152 نفر هستند. لذا با توجه به جامعه آماری کم، تمامی آن ها به عنوان حجم نمونه لحاظ شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات پژوهش از تکنیک تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. یافته های حاصل از تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که مدل از شاخص های برازش مناسب برخوردار است. بر اساس نتایج، بار عاملی متغیرهای توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی- فرهنگی و توسعه زیست محیطی به ترتیب برابر 0/98، 0/94 و 0/84 است. بنابراین با توجه به اهمیت مصرف آب در کشت و کار گیاهان و مقاومت گیاه چای ترش به کم آبی، کشت این گیاه در منطقه مورد مطالعه می تواند به تحقق توسعه کمک نماید.
۹.

نقش عوامل طبیعی در توسعه فیزیکی شهرهای استان خوزستان

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۵ 562 - 577

کلیدواژه‌ها: عوامل طبیعی توسعه شهری استان خوزستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۴۱
عوامل طبیعی نقش اصلی را در شکل گیری و تعیین جهات توسعه نواحی سکونتگاهی دارند. شهرهای استان خوزستان نیز متاثر از عوامل طبیعی بود ه اند. در واقع، جهت یافتگی شهرهای خوزستان به طور مستقیم متاثر از عوامل طبیعی بوده است. در این تحقیق به تشریح مهم ترین عوامل طبیعی موثر در جهت یافتگی و توسعه فیزیکی شهرهای استان خوزستان پرداخته شده است. در این تحقیق از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است و داده های تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای و تصاویر ماهواره ای بدست آمده است. بر اساس نتایج بدست آمده، رودخانه های استان خوزستان سبب شده اند تا شهرهای مختلفی در امتداد آن ها شکل گیرند و در آن امتداد توسعه یابند. خط ساحلی جنوب استان خوزستان سبب شده است تا شهرهای مهمی در کنار آن استقرار یابند. تالاب های استان خوزستان در استقرار و توسعه شهرهای غربی و شرقی استان نقش مستقیمی داشته اند. ریگزارهای استان خوزستان به عنوان یک مانع محدودکننده از پیشروی نواحی سکونتگاهی به سمت آن مناطق جلوگیری کرده است. همچنین مورفولوژی جلگه خوزستان نیز به عنوان مهم ترین عامل استقرار و توسعه شهرهای استان خوزستان موثر بوده است. با توجه به موارد مذکور می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی در استقرا، توسعه و جهات توسعه شهرهای خوزستان، عوامل طبیعی بوده است.
۱۰.

شناسایی و ارزیابی عوامل کلیدی مؤثر بر میزان تاب آوری بافت فرسوده شهر بهبهان با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر ایمن سال ۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۶ 133 - 152

کلیدواژه‌ها: تاب آوری بافت فرسوده شهر بهبهان آینده پژوهی میگ مگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۵
طی سال های اخیر برنامه ها و اقدامات بعضاَ مناسب برای تقویت زیر ساخت ها، مقاوم سازی و نوسازی بافت های فرسود و آسیب پذیر شهری و اصلاح سیستم های مدیریت بحران عملیاتی شده است. ولی در عین حال در مدیریت شهری، رویکرد تاب آوری و حفظ تعادل در مواقع بحرانی طراحی نشده است و صرفا اکثر برنامه ها و اقدامات متمرکز بر ایمنی کالبدی شهر بوده و پرداختن به زیرساخت ها و ابعاد اجتماعی، اقتصادی و مدیریت بین نهادی که ابعاد تاب آوری شهری هستند، مغفول مانده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل کلیدی موثر بر میزان تاب آوری بافت فرسوده شهر بهبهان می باشد. مطالعه حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش شناسی توصیفی - تحلیلی است. در این تحقیق برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و اسنادی و تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار MICMAC استفاده می شود. در نهایت 17 متغیر موثر بر تاب آوری در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سازمانی- نهادی وکالبدی-محیطی مشخص و در فالب نرم افزار میگ مگ تحلیل و رتبه بندی می شوند. جامعه آماری تحقیق، 20 نفر از کارشناسان و متخصصان در زمینه های برنامه ریزی شهری، مدیریت بحران و آینده پژوهی می باشد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که الگوی کلی پراکندگی پیشران های بافت فرسوده شهر بهبهان از نظر تحلیل اثرات متقابل، در مجموع بیانگر وضعیت یک سیستم محیطی ناپایدار است. بنابراین از میان 17 نیروی پیشران، 7 پیشران در تاثیرگذار بر وضعیت آینده تاب آوری بافت فرسوده شهر بهبهان اثر کلیدی دارد.
۱۱.

تحلیل آسیب شناسی پارک ها و فضای سبز تفریحی شهر آبادان

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۷ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲۷ 153 - 171

کلیدواژه‌ها: پارک های شهری فضای سبز امنیت اجتماعی شهرآبادان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۲۴
پارک ها و فضاهای سبز شهری به عنوان بخشی از فضا های عمومی شهرها و همچنین عرصه اصلی زندگی و فعالیت مردم محلی برای سرگرمی و تفریح، ارتباط و معاشرت افراد هستند. با توجه به اهمیت سطح رفاه اجتماعی و تأمین امنیت پارک ها، در مقاله حاضر به این مسئله با محوریت شهر آبادان پرداخته شد و آسیب ها و تهدید های امنیت اماکن عمومی، پارک ها مورد بحث قرار گرفت. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. اساس مطالعه مبتنی بر مطالعات میدانی (مشاهده مستقیم، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه ) می باشد. هدف تحقیق بررسی رابطه بین معیارهای کالبدی، میزان تردد و آسیب های اجتماعی با شاخص امنیت اجتماعی در پارک های مورد مطالعه می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه شهروندان در گروه سنی بالاتر از 15 سال مراجعه کننده به پارک معلم و قدس شهرآبادان می-باشد. نتایج تحقیق بیانگر امنیت پایین در پارک های مورد مطالعه است. شاخص های مرتبط با آسیب های اجتماعی بالاتر از میانگین می باشد. که گویای وجود آسیب های اجتماعی در پارک های مورد مطالعه است که دلیل آن با توجه به پاسخ پرسش شوندگان به ترتیب اولویت: سرقت، حضورافراد ولگرد و بی سرپناه، نزاع دسته جمعی، توزیع مواد مخدر است. همچنین تمامی فرضیات مورد تأیید قرار گرفتند و نتایج تحقیق نشان دادکه بین معیار های کالبدی ارزیابی امنیت پارک (پوشش گیاهی و...) و شاخص امنیت اجتماعی، بین میزان تردد و امنیت اجتماعی در پارک ها و بین آسیب های اجتماعی و امنیت اجتماعی رابطه آماری معنی داری وجو دارد.
۱۲.

آینده پژوهی بازآفرینی بافت های ناکارآمد در مناطق شهری (مورد مطالعه: شهر فردیس، استان البرز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آینده پژوهی منطقه ای دوره ۲ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ 110 - 124

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی بافت ناکارآمد بازآفرینی شهری شهر فردیس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۷
از جمله مسائلی که در شهر فردیس مشهود است و طرح بازآفرینی جامع و آینده محوری را برای آن می طلبد، وجود بافت فرسوده و سکونتگاه غیررسمی است که با توجه به تعداد جمعیت آن، از تراکم فیزیکی قابل توجهی برخوردار است. جامعه آماری پژوهش، ساکنان شهر فردیس است و برای تعیین حجم نمونه، تعداد 30 نفر از کارشناسان و متخصصان به ترتیب الف) برای تدقیق پیشران ها با استفاده از روش دلفی، ب) تکمیل ماتریس اثرات متقاطع و ورود آن به نرم افزار Micmac و پ) تعیین سطح اهمیت و عدم قطعیت عوامل کلیدی برگزیده شدند. روش دلفی فرایندی ساختار یافته برای جمع آوری و طبقه بندی دانش موجود در نزد متخصصان است. در تحلیل اثرات متقاطع، روابط متقابل در میان خرده سیستم های گوناگون بررسی می شود. بر اساس داده های نرم افزار، مسئله مالکیت با امتیاز 73 به عنوان اثرگذارترین و آشفتگی سیما و منظر با امتیاز 77 به منزله اثرپذیریت نیروهای پیشران مشخص شدند. عوامل کلیدی تحقیق برای ایجاد منطق سناریو عبارت اند از مسئله مالکیت، عدم تطبیق با طرح های توسعه شهری، فقدان نظارت شهرداری، سطح اقتصادی پایین، اتخاذ تصمیم های غیراصولی، فقدان تجانس در میان پارسل های موجود، عدم نگرش جامع به منطقه، ارگانیکی بودن بافت، نبود طرح منسجم توسعه بافت. با توجه به سطح اهمیت بازآفرینی برای بافت ناکارآمد شهر فردیس و نظر به رویکرد آینده پژوهی در پژوهش، سه سناریو با محوریت مسئله مالکیت، سطح اقتصادی پایین و نبود طرح منسجم توسعه بافت تدوین می شود که در این میان سناریوی 1 به عنوان مطلوب ترین و سناریوی 3 به عنوان بحرانی ترین مورد برای محدوده مطالعاتی در شهر فردیس موردتوجه است.
۱۳.

ارزیابی اصول شهرسازی نوین با استفاده از مدل های EDAS و BWM در شهر اهواز

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۲۶ 353 - 367

کلیدواژه‌ها: شهرسازی نوین شهر اهواز مدل EDAS و BWM

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۶
شهرسازی نوین از مهم ترین جنبش های مربوط به طراحی فضاهای شهری است که در صدد ساختن فضایی بهتر برای شهروندان می باشد. طرح های ارائه شده از منظر شهرسازی نوین، تغییر و تحولات جدید در حوزه شهری، نوسازی شهری و تهیه نقشه حومه شهر را شامل می شود. در این پژوهش از مدل EDAS و BWM استفاده شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی - نظری و از نظر ماهیت و روش، توصیفی– تحلیلی است. اطلاعات و داده های موردنیاز از طریق روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. در پژوهش حاضر شاخص های موثر عبارتند از: هزینه تملک زمین، مساحت زمین، فاصله تا شبکه معابر اصلی، فاصله تا خیابان های پرترافیک، نوع کاربری مجاور، فاصله تامراکز تجاری، فاصله تا مراکز خدماتی، فاصله تا مراکز زیارتی، فاصله تا مراکز تاریخی، فاصله تا مراکز درمانی، فاصله تا مراکز آموزشی، تراکم جمعیت منطقه و فاصله تا مراکز اداری. این شاخص ها با استفاده از روش بهترین- بدترین که محاسبات آن توسط نرم افزار لینگو انجام شده وزن دهی شده اند. سپس با روش ایداس که محاسبات آن در نرم افزار اکسل انجام شده به رتبه بندی گزینه های مورد نظر پرداخته می شود. نتایج نشان دهنده این است که شاخص قیمت زمین بیشترین وزن را دریافت کرده و شاخص های فاصله تا مراکز درمانی و فاصله تا خیابان های پرترافیک به ترتیب رتبه های دوم و سوم را کسب نموده اند. سپس با استفاده از روش ایداس رتبه بندی نهایی صورت گرفته است و بهترین گزینه زمین راه آهن معرفی شده و پس از آن مجتمع تجاری اهواز به عنوان دومین گزینه انتخاب شده اند.
۱۴.

ارزیابی امنیت اجتماعی کلان شهرها در شرایط تغییر اقلیم با استفاده از مدل پویایی سیستم (مورد مطالعه: کلان شهر اهواز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 145 - 166

کلیدواژه‌ها: پیامدهای اجتماعی - امنیتی تغییر اقلیم سیستم دینامیک کلان شهر اهواز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۰۷
مقدمه: امروزه جمعیت شهری جهان در حال افزایش است و این رشد فزاینده و افسارگسیخته، ساکنین شهرها را با مشکلات فراوانی درگیر ساخته و باعث وقوع انواع ناامنی ها و ناهنجاری های اجتماعی شده است. بحران آب وهوا یکی از چالش های اصلی قرن بیست و یکم است که منجر به ناآرامی های اجتماعی می شود و معیشت، ثبات و رفاه را تهدید می کند. داده و روش: هدف این پژوهش ارزیابی و تحلیل نقش برنامه ریزی شهری در ایجاد امنیت اجتماعی در شرایط تغییرات اقلیمی پیش رو در (کلان شهر اهواز) می باشد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی کتابخانه ای و بررسی های میدانی می باشد. در این راستا ابتدا روند تغییرات پارامترهای اقلیمی برای یک دوره 50 ساله (فصلی و سالانه) ایستگاه سینوپتیک اهواز با استفاده از آزمون آماری من- کندال مورد بررسی قرار گرفت، سپس با استفاده از رویکرد پویایی سیستم به مدل سازی پیامدهای ساختاری تغییرات اقلیمی در شهر اهواز پرداخته شد. در این پژوهش که مبتنی بر رویکرد سیستمی است، فاکتورهای اثرگذار و اثرپذیر دخیل در موضوع و ارتباطات بین آن ها از طریق حلقه های علّی و معلولی در نرم افزار Vensim مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که طی بازه زمانی مورد مطالعه تغییرات اقلیمی بر شهر اهواز در افزایش دما و کاهش بارش، افزایش رطوبت نسبی و کاهش تابش خورشید خود را نشان داده است. به طوری که در طی روند 60 ساله میانگین دما ( 48) درجه سانتی گراد با افزایش هر سال (0/01) درجه بوده که یک روند افزایشی را نشان می دهد. همچنین بررسی تغییرات بارندگی سالانه در ایستگاه اهواز طی روند 50 ساله با میانگین بارش (72) میلیمتر و کاهشِ حدود (0/0186-) میلیمتر در هر سال، روند کاهشی داشته است. نتیجه گیری: نتایج گویای این واقعیت است که تغییرات اقلیمی در شهر اهواز پیامدهای اجتماعی- امنیتی متنوعی در بر داشته است. اثرات مستقیمی بر بخش های مختلف تأسیساتی- زیرساختی و برنامه ریزی- مدیریتی از جمله کاهش سرمایه گذاری ها، آسیب به زیرساخت ها، حاشیه نشینی و افزایش هزینه ها که مهم ترین آن ها کاهش کیفیت زندگی، کاهش رفاه و ناهنجاری های اجتماعی و ناامنی در فضاهای شهری می باشد. 
۱۵.

اولویت بندی موانع و چالش های پیش روی شهر هوشمند در شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۲۱ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۷۱ ۳۵-۲۳

کلیدواژه‌ها: شهر هوشمند تکنولوژی و فناوری اطلاعات PROMETHEE مدل VP اهواز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۲۰۷
ﺷﻬﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ از منظر متخصصان مختلف در سراسر دنیا دارای ویژگی ها و ابعاد متفاوتی است و پیاده سازی شهر هوشمند مانند هر امر تاثیرگذار دیگری با چالش هایی روبرو است. شهر اهواز مانند تمام شهرهایی که در جهت توسعه حرکت می کنند، برای دستیابی به توسعه پایدار نیازمند شناسایی و حل این چالش ها در سریعترین زمان ممکن است تا با حل این معضلات؛ گام های توسعه پایدار را هرچه سریع تر و بهتر یکی پس از دیگری بردارد. هدف پژوهش حاضر، اولویت بندی موانع و چالش های پیش روی شهر هوشمند در شهر اهواز می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی – تحلیلی است.جامعه آماری پژوهش حاضر42 نفر از کارشناسان خبره و متخصص در این زمینه بوده است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای - میدانی(پرسشنامه) بهره گرفته شد. در این پژوهش هشت مانع(مدیریت و سازماندهی، تکنولوژی، افراد و جوامع، بافت سیاسی، محیط زیست، اقتصاد،حکمروایی، زیرساخت) مورد ارزیابی نمونه آماری قرار گرفته و داده های حاصل شده از طریق نرم افزارPROMETHEE visual مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، تا اولویت بندی معیارهای مؤثر در شهر هوشمند شهری مشخص شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که شاخص محیط زیست با 0.6044 ph+ بالاترین وزن و شاخص افراد و جوامع با وزن 0.2967 ph+ کمترین امتیاز اولویت بندی چالش های پیش روی شهر هوشمند را به خود اختصاص داده اند و نشان می دهد تا زمانی که مشارکت و همکاری مردم و توجه به ارتقای برنامه ریزی شهری از جانب مردم و مسئولین تقویت نشود، نمی توان به سمت شهر هوشمند پیش رفت. علاوه بر این عوامل دیگری از جمله مشکلات مدیریتی ادارات شهر، برطرف نشدن کامل موانع حقوقی و نظارتی و عدم هم سویی اهداف سازمان و پروژه ها، مقاومت در برابر تغییر و نبود همکاری مناسب سازمانی، نیازمند توجه مسئولین و برنامه ریزان شهری می باشد.
۱۶.

بررسی و تحلیل ظرفیت های اقتصادی گردشگری اربعین در استان خوزستان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فضای گردشگری سال ۱۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۶ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: ظرفیت های اقتصادی گردشگری اربعین تکنیک SWOT استان خوزستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۷۱
پژوهش حاضر باهدف بررسی و تحلیل ظرفیت های اقتصادی گردشگری اربعین در استان خوزستان تدوین شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان داد که گردشگری اربعین بر زیرساخت های کالبدی استان خوزستان تأثیر داشته است. همچنین گردشگری اربعین در سطح متوسط به بالایی به تبلیغات و بازاریابی سایر انواع گردشگری کمک کرده است. ارزیابی اثرات گردشگری اربعین بر عرضه و تقاضای محصولات و خدمات در استان خوزستان حاکی از آن است که گردشگری اربعین توانسته به مقدار قابل توجهی بر عرضه و تقاضای محصولات اثر داشته باشد. دیگر نتایج این پژوهش نشان داد که گردشگری اربعین بر اشتغال، افزایش درآمد، رونق تولید، درآمدهای دولتی و افزایش مخارج مصرفی خانوارها تأثیر داشته است. درنهایت ضریب همبستگی پیرسون نشان داده که بین گردشگری اربعین و برندیابی گردشگری در استان خوزستان رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. طبق نتایج به دست آمده می توان گفت وضعیت ظرفیت های اقتصادی گردشگری اربعین استان خوزستان در استراتژی تهاجمی قرار دارد.
۱۷.

آینده پژوهی نقش ساختارهای جمعیتی بر تغییرات کاربری اراضی شهری در کلان شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۹ 33 - 64

کلیدواژه‌ها: ساختار جمعیت تغییرات کاربری اراضی شهری آینده پژوهی MICMAC شهر اهواز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۹
از بنیادى ترین اصول برنامه ریزى و مدیریت شهرى، توجه به تغییر و تحولات جمعیتى و شناخت کافى از ساختار جمعیتی آن است. با توجه به اینکه تأثیر تحولات تاریخی و عوامل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر تعادل ساختار جمعیتى در همه نقاط شهر به یک اندازه نیست، شهر با تغییرات فضایى در ساختار جمعیتى نواحى شهرى روبه رو خواهد شد. این موضوع منجربه شکل گیرى نیازهاى متفاوت در بین نواحى شهرى و تغییر کاربری اراضی شهری شده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی نقش ساختارهای جمعیتی بر تغییرات کاربری اراضی شهری در کلان شهر اهواز است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و از حیث روش، ترکیبی از روش های کتابخانه ای و پیمایشی و مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی است. قلمرو پژوهش شهر اهواز بوده است. جامعه آماری این پژوهش 40 نفر از کارشناسان جمعیتی و کاربری اراضی شهری است. درجهت تجزیه وتحلیل داده ها از روش دلفی، ماتریس اثرات متقاطع (میک مک) استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد از میان 39 عامل اصلی تأثیرگذار بر نقش ساختارهای جمعیتی بر تغییرات کاربری اراضی شهری، 14 متغیر به عنوان کلیدی و تأثیرگذار شناخته شده اند که این متغیرها بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری را بر آینده توسعه نقش ساختارهای جمعیتی و تغییرات کاربری اراضی شهری شهر اهواز دارند. همچنین نتایج نشان داد از لحاظ تأثیرگذاری مستقیم متغیرهایی مانند مهاجرت با امتیاز 71، رفاه اجتماعی و تراکم جمعیت با کسب امتیاز 63 و 61 و متغیرهای که تأثیری غیرمستقیم بر ساختار جمعیت و تغییر کاربری ارضی شهری دارند، عبارت اند از مهاجرت، تراکم جمعیت و رفاه اجتماعی به ترتیب در جایگاه های اول تا سوم واقع شده اند.
۱۸.

تحلیل ساختار مورفولوژیکی شبکه شهری در استان خوزستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری دوره ۱۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 119 - 135

کلیدواژه‌ها: شبکه شهری ساختار مورفولوژیکی الگوی خطی - حلقوی استان خوزستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۳۰
تحلیل و شناخت ساختار و الگوهای مورفولوژیکی شبکه شهری نقشی اساسی در درک صحیح از فرایند پخشایش جمعیت و الگوهای ارتباطی و خدماتی نظام شهری در پهنه منطقه ای دارد. با توجه به این اهمیت، در این پژوهش تلاش شده است تا به تحلیل ساختار مورفولوژیکی شبکه شهری در استان خوزستان پرداخته شود. شاخص های تحلیلی پژوهش برای شناسایی ساختار و الگوهای مورفولوژیکی فاصله گره های جمعیتی (76 نقطه شهری استان) و سلسله مراتب شبکه ارتباطی (شبکه راه ها) در پهنه فضایی استان خوزستان می باشد. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای تحلیل جریان و شبکه Net draw و Uci NET استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بر اساس شاخص فاصله گره های جمعیتی در استان، الگوی غالب مورفولوژیکی شبکه شهری به صورت خطی- حلقوی، شعاعی و شبکه ای می باشد. این در حالی است که بر اساس شاخص شبکه ارتباطی درون منطقه ای، الگوی غالب شبکه شهری خطی – حلقوی بوده که با افزایش دامنه عملکردی شبکه ارتباطی الگوی شبکه ای شکل می گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد که غالب شبکه شهری استان خوزستان دارای اندازه کوچک و متوسط بوده و در فواصل نزدیک دارای الگوی موفولوژیکی خطی می باشند و با افزایش فاصله کانون های جغرافیایی و دامنه کارکردی شبکه ارتباطی به واسطه وجود چند شهر مسلط مانند اهواز و دزفول، حول محور این شهرها الگوی شبکه ای در مورفولوژی شبکه شهری استان شکل می گیرد
۱۹.

ارزیابی اثر تغییرات کاربری بر الگوی مکانی-زمانی دمای سطح زمین و جزایر حرارتی در شهر اهواز با استفاده از تصاویر ماهواره ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۴) 39 - 62

کلیدواژه‌ها: کاربری دمای سطح زمین جزیره حرارتی شیءگرا اهواز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۶۴
دمایی سطح زمین (LST) یکی از پارامترهای مهم در مطالعه تغییرات آب و هوایی و فرآیندهای فیزیکی سطح زمین است. در این مطالعه، ابتدا تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر دمای سطح زمین در شهر اهواز مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار، تصاویر ماهواره ای سال های 2002، 2013 و 2020 با روش شیءگرا، طبقه بندی شده و دمای سطح زمین با استفاده از الگوریتم پنجره مجزا محاسبه گردید. در ادامه جهت بررسی الگوهای مکانی زمانی دمای سطح زمین و جزایر حرارتی، از سه شاخص NDVI، UHII و UHIII استفاده شده و دمای طبقات پوشش گیاهی استخراج گردید. مقادیر خطای RMSE بین دمای اندازه گیری شده میدانی و دمای استخراج شده از تصاویر سال های 2002، 2013 و 2020 به ترتیب 79/1، 66/1 و 98/0 محاسبه شد. نتایج نشان داد؛ در سال های 2002-2020 نواحی ساخته شده و نواحی بایر به ترتیب 69/5779 و 66/2521 هکتار افزایش و پوشش گیاهی و پهنه های آب به ترتیب 15/3200 و 89/57 هکتار کاهش یافته است. طی این دوره، دمای سطح زمین در نواحی ساخته شده، نواحی بایر، پوشش گیاهی و پهنه های آب به ترتیب 10/4، 26/5، 32/6 و 93/3 درجه افزایش پیدا کرده است. همچنین شاخص UHIII روند افزایشی داشته و بیشترین شدت جزایر حرارتی در سال های 2002، 2013 و 2020 به ترتیب در نواحی جنوبی، شرقی و شمال غربی شهر بوده است. نتایج تحلیل همبستگی دو متغیر LST و NDVI، گویای ارتباط منفی قوی بین آن ها بوده و افزایش شاخص UHIII با کاهش مقادیر پوشش گیاهی ارتباط مستقیم داشته است. بنابراین، پوشش گیاهی اثر مهمی در کاهش دمای سطح زمین و شدت جزایر حرارتی دارد.
۲۰.

تحلیل فضایی الگوی تجمع و پراکنش فعالیت در شبکه شهری استان خوزستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره ۱۹ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۸) 187 - 199

کلیدواژه‌ها: شبکه شهری برنامه ریزی فضایی الگوی فعالیت استان خوزستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۶۵
شناخت کارکرد و الگوی فعالیت شبکه شهری در پهنه های منطقه ای در راستای شناسایی صحیح پتانسیل ها و دارایی ها به هدایت مؤثر برنامه ریزی فضایی برای رسیدن به رقابت پذیری خلاقانه و همچنین تعادل فضایی در سطح منطقه ای می انجامد. پژوهش حاضر با رویکردی کاربردی و توسعه ای و با روش توصیفی-تحلیلی تلاش کرده است تا به تحلیل فضایی الگوی تجمع و پراکنش فعالیت در شبکه شهری استان خوزستان بپردازد. در این راستا، آمار فعالیت و اشتغال 78 نقطه شهری استان بر اساس داده های مرکز آمار ایران و طرح آمایش منطقه ای استان خوزستان مورد استناد قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از تحلیل خودهمبستگی فضایی و تابع z-score  و همچنین تابع k رپیلی نشان داد که فعالیت های مرتبط با بخش کشاورزی دارای الگوی پراکنش خوشه ای در شبکه شهری استان می باشند. در مقابل اما، فعالیت های بخش صنعت و خدمات در استان از یک الگوی پراکنده پیروی می کنند. تحلیل فضایی خودهمبستگی فضایی فعالیت ها در شبکه شهری استان نشان داد که به علت نزدیکی شهرها به هم و آمار نزدیک اشتغال در هریک از بخش های کشاورزی، صنعتی و خدماتی برای  انها، بخش های شمالی استان و بخش جنوبی استان(به طور مشخص بندر امام و بندر ماهشهر) بیشترین پهنه های مربوط به لکه های داغ خود همبستگی فضایی را از منظر فعالیتی از خود نشان می دهند. این در حالی است که کارکرد خدماتی در شبکه شهری استان علارغم داشتن شاغلان قابل توجه بیشترین لکه سرد و پراکندگی را به خصوص در پهنه های مرکزی استان به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان