فائزه ناطقی

علم شیمی علاوه بر برخورداری از نقش مؤثر در کلیه شؤون زندگی انسانی، در رشد اقتصادی و سیاسی کشور متکی به منابع طبیعی ایران جایگاه ارزنده ای دارد. از این رو ارزشیابی وضعیت جاری برنامه درسی شیمی به منظور بررسی میزان شایستگی و ارزش آن در تامین نیازهای فردی و اجتماعی کاملاً ضروری است. نتایج مرور منابع در دسترس نشان دهنده تمرکز بیشتر پژوهش های ارزشیابی موجود بر تعیین میزان توفیق برنامه ها بوده تا تعیین ارزش آنها و این وضعیت در ایران به خصوص در ارتباط با درس شیمی کاملاً محسوس است. در راستای پر کردن این خلا به ویژه ضرورت دستیابی به الگوهای ارزشیابی مبتنی بر شرایط فرهنگی و فلسفی بومی، هدف این تحقیق تدوین الگوی ارزشیابی برنامه درسی شیمی مناسب برای دوره متوسطه ایران است. روش پژوهش تفسیری یا به عبارتی بررسی و تحلیل نظری است. در این رابطه از طریق مطالعات تطبیقی ـ با توجه به ماهیت برنامه درسی شیمی و نیز مبانی فلسفی، اعتقادی و خط مشی های آموزش و پرورش ایران ـ وضعیت مطلوب عناصر سازنده برنامه یعنی ملاک ها استنباط شد و اساس طراحی الگوی ملاک محور قرار گرفت. این الگو از نظر شفافیت مفهومی، انطباق با واقعیت، جذابیت ساختاری و از جنبه اقناعی مورد ارزیابی، اصلاح و سرانجام تایید 10 نفر از متخصصان برنامه ریزی درسی قرار گرفته است.

هدف این پژوهش، بررسی نقش تفکر انتقادی در تعلیم و تربیت اسلامی با توجه به سند برنامه درسی ملی (به عنوان یکی از زیر نظام های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش)، و روش آن، توصیفی از نوع تحلیل اسنادی است. ابزار جمع آوری اطلاعات، فیشبرداری از منابع و اسناد مکتوب در تعلیم و تربیت ایران و اسلام در زمینه تفکر انتقادی است. یافته های پژوهش نشان داد: 1 مهارتهای تفکر انتقادی، تحلیل، تفسیر، ارزشیابی، استنباط و توضیح مورد توجه و تأکید در سند برنامه درسی ملی است. 2 هدف تربیت در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران قرب الی الله است که تفکر انتقادی یکی از راه های دستیابی به آن است. 3 در قرآن کریم توجه به تفکر انتقادی مورد تأکید قرار گرفته است «فبشرعباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هدئهم الله و اؤلئک هم اولواالالباب» (زمر/17): بندگانم را بشارت ده. آنان که چون سخنی بشنوند به نیکوترین وجه عمل کنند. آنان هستند که خداوند به لطف خاص خود هدایتشان فرموده است و هم آنان به حقیقت، خردمندان عالمانند. بنابراین در فلسفه تعلیم و تربیت کشور توجه به آن ضروری است. 4 با عنایت به تأکید سند برنامه درسی ملی، تفکر انتقادی یکی از مبانی رشد اجتماعی و عقلانی در تربیت است.

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه رویکردهای آموزشی پداگوژی، آندراگوژی و هیوتاگوژی در توسعه حرفه ای معلمان مدارس متوسطه خوزستان است. پژوهش حاضر با توجه به هدف، کاربردی و با توجه به نحوه گردآوری داده ها آمیخته از نوع اکتشافی است. روش پژوهش در بخش کیفی از نوع مرور سیستماتیک و در بخش کمی در زمره تحقیقات توصیفی پیمایشی قرار دارد. در بخش کیفی شاخص های محتوا، هدف، راهبردهای یادگیری و ارزشیابی سه رویکرد مورد نظر استخراج و در ادامه داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته گرداوری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمام معلمان استان خوزستان است که تعداد 380 نفر با استفاده از جدول مورگان به روش تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. برای بررسی روایی از روایی محتوایی و ظاهری و برای پایایی این ابزار از آلفای کرونباخ استفاده شد. داده های این پژوهش به وسیله آزمون های توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های حاصل از مرور سیستماتیک اسناد و مدارک مؤلفه های عناصر محتوا، هدف، راهبردهای یاددهی- یادگیری و ارزشیابی در سه رویکرد پداگوژی، آندراگوژی و هیوتاگوژی مشخص کرده است. از بین رویکردهای مختلف جایگاه رویکرد پداگوژی در توسعه حرفه ای معلمان مطلوب است و توجه به رویکردهای آندراگوژی و هیوتاگوژی در سطح مطلوبی قرار ندارد. توسعه حرفه ای معلمان نیازمند تدوین برنامه های منعطف تر و با تمرکز بر نیازهای آموزشی معلمان است که این مهم از طریق مشارکت بیشتر معلمان در تدوین عناصر محتوا، هدف، راهبردهای یاددهی- یادگیری و نوع ارزشیابی است.

هدف از تحقیق بررسی جایگاه تفکر انتقادی در شیوه های تدریس معلمان در دروس مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی است. روش تحقیق کیفی بوده و جامعه آماری، کل کلاس های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی استان قم در درس مطالعات اجتماعی است. نمونه آماری شامل (40) کلاس (از هر پایه تحصیلی ده کلاس) که به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شد. ابزار پژوهش، چک لیست محقق ساخته مشاهده تدریس معلمان حاوی بیست مؤلفه بر مبنای مهارت های تفکر انتقادی (تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح) بود که روایی صوری آن توسط متخصصین مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن 83/. بر اساس آلفای کرونباخ به دست آمده بود. برای تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی استفاده شد. یافته ها نشان داد: 1- میزان توجه به مهارت تجزیه و تحلیل در شیوه های تدریس معلمان در کل پایه های دوره ابتدایی در دروس مطالعات اجتماعی پایین تر از میانگین است. 2- میانگین مهارت ترکیب در شیوه های تدریس معلمان در کل پایه های دوره ابتدایی در دروس مطالعات اجتماعی پایین تر از میانگین است. 3- میانگین مهارت ارزشیابی در شیوه های تدریس معلمان در کل پایه های دوره ابتدایی در دروس مطالعات اجتماعی پایین تر از میانگین است.4- میانگین مهارت توضیح در شیوه های تدریس معلمان در کل پایه های دوره ابتدایی در دروس مطالعات اجتماعی پایین تر از میانگین است.

در مقاله حاضر محتوای کتاب های درسی دینی دوره راهنمایی تحصیلی از نظر میزان ارائه احکام شرعی موردنیاز دانش آموزان دختر مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده است. جامعه آماری شامل سه کتاب دینی پایه های اول، دوم و سوم می باشد که هر سه به عنوان نمونه انتخاب و بررسی شده اند. ابزار جمع آوری داده ها چک لیست محقق ساخته بوده و داده های پژوهش، به کمک آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. از مهم ترین یافته های این تحقیق می توان به این نکات اشاره نمود: در سه کتاب دینی دوره راهنمایی مطلبی در ارتباط با احکام تکلیف آورده نشده و احکام تقلید هم تنها به صورت خیلی مجمل در کتاب پایه سوم مطرح شده است و مواردی از احکام که نیاز به تأکید بیشتری دارند، ازجمله احکام محرم و نامحرم، کمتر مورد توجه قرار گرفته و بیشتر به احکام عبادی پرداخته شده است.

یکی از مؤلفه های تعیین کننده تعلیم و تربیت مؤثر، توسعه مهارت های تفکر انتقادی در فراگیران است. ابزار مهم این فرایند در نظام های متمرکز آموزشی، کتاب های درسی است که می تواند با افزایش ضریب تفکر یا دعوت به پژوهش، رشد تفکر انتقادی را در پی داشته باشد. هدف این تحقیق ارزیابی میزان توجه به کتاب های «مطالعات اجتماعی» دوره ابتدایی به مهارت های تفکر انتقادی است. جامعه آماری کتاب های «مطالعات اجتماعی» پایه های سوم تا ششم دوره ابتدایی است که مجموع آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات «چک لیست» محقق ساخته بر اساس مؤلفه های تفکر انتقادی لیپمن است. نتایج نشان می دهد: 1. مهارت های تفکر انتقادی در سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در پایه های گوناگون تحصیلی دوره ابتدایی متفاوت است. 2. مهارت های تفکر انتقادی در تمام سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در تمام کتاب های پایه های سوم تا ششم پایین تر از حد انتظار است. 3. وضعیت نسبی مهارت های تفکر انتقادی در سطح توضیح، درکتاب های «مطالعات اجتماعی» بهتر از سطوح دیگر است. 4. در مجموع، کتاب های «مطالعات اجتماعی» دوره ابتدایی از ایجاد توانایی مهارت های تفکر انتقادی مطلوبی در شاگردان برخوردار نیست.

هدف ارزیابی و تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمان بر مبنای تفکر انتقادی لیپمن در سطوح (تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح) است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی از نوع تحلیل محتوا می باشد. جامعه آماری کل کتب هدیه های آسمان است که شامل کلیه کتابهای دوم تا ششم تحصیلی است که کل کتابها بعنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات (چک لیست) محقق ساخته بر اساس مولفه های لیپمن با روایی صوری متخصصین است. تحلیل داده های جمع آوری شده از متون کتابهای مذکور نشان داد: 1- بین میزان توجه کتب در پایه های تحصیلی به مهارتهای تفکر انتقادی در سطوح مختلف(تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی، توضیح) متفاوت است. 2- سطح تجزیه و تحلیل در خصوص مهارتهای تفکر انتقادی در کل کتابها پایین تر از حد مطلوب است. 3- مهارت ترکیب از مهارتهای تفکر انتقادی درکتب هدیه های آسمان کمتر از حد انتظار می باشد. 4- سطح ارزشیابی در ارتباط با مهارتهای تفکر انتقادی در کل کتابهای هدیه های آسمان دوره ابتدایی پایین تر از حد مطلوب است. 5- مهارت توضیح از مهارتهای تفکر انتقادی درکتب هدیه های آسمان دوره ابتدایی گر چه نسبت به دیگر مهارتها بالاتر است ولی کمتر از حد انتظار می باشد.6- در کل میزان توجه کتب هدیه های آسمان به مهارتهای تفکر انتقادی در سطح پایین است.

تحقیق حاضر به منظور طراحی و اعتباربخشی ابزار ارزیابی برنامه های درسی ضمن خدمت معلمان با تاکید بر اسناد بالادستی به روش ترکیبی انجام گرفت. جهت طراحی، تدوین و ساخت ابزار، ابتدا ملاک های ارزشیابی و سپس با تحلیل کیفی اسناد بالادستی نشانگرها مشخص شدند و براساس آن ها پرسشنامه ای با 106 گویه تنظیم گردید. روایی محتوایی و صوری ابزار براساس نظر متخصصان موردقبول واقع شد و به منظور ارزیابی روایی سازه و پایایی ابزار ساخته شده، از این ابزار جهت ارزیابی برنامه های درسی، دوره های ضمن خدمت معلمان شهرستان رفسنجان بهره گرفته شد. بدین صورت که برای ارزیابی اهداف برنامه های درسی طراحی و تدوین شده دوره های ضمن خدمت از مدرسین  این دوره ها(جمعا 21نفر) با توجه به آشنایی بیشتر آن ها با اهداف این برنامه ها و در ارتباط با سایر عناصر از معلمان شرکت کننده در دوره ها(جمعا 321 نفر) به عنوان متخصصین ناظر بر واقعیت های اجرای برنامه ها نظرخواهی به عمل آمد. تحلیل داده های حاصل از ارزیابی برنامه ها به کمک ابزار طراحی شده، اساس سنجش روایی و پایایی ابزار قرار گرفت. بدین ترتیب شاخص هایCFI ،AGFI ،GFI  در مؤلفه ی محتوا 942/0، 909/0 و 982/0 فعالیت یادگیری 929/0، 938/ 0و 902/0 مواد آموزشی 989/0، 945/0 و 962/0راهبرد یاددهی-یادگیری 926/0، 932/0 و 823/0 زمان989 /0، 945/0 و 962/0 فضا 969/0، 925/0 و 998/0 گروه بندی 889/0، 926/0 و 910/0 و در مؤلفه ی ارزشیابی 919/0، 925/0و 902/0 برآورد شدند که تمامی نشان از برازش مطلوب و مناسب ابزار است. پایایی ابزار پرسشنامه 74 گویه ای در این پژوهش با استفاده از آلفای کرونباخ  در کل برابر با 968/0و برای هرکدام از مؤلفه های محتوا، فعالیت های یادگیری، مواد آموزشی، راهبردهای یاددهی-یادگیری، زمان، فضا، گروه بندی و ارزشیابی به ترتیب برابر با916/0، 819/0، 874/0، 913/0، 860/0، 869/0، 879/0و876/0 و برای پرسشنامه 32 گویه ای درکل برابر با 923/0 و درخصوص هرکدام از مؤلفه های اهداف شناختی، عاطفی و مهارتی به ترتیب برابر با  876/0، 877/0، 865/0برآورد گردید که نشان از پایایی بالای ابزار طراحی شده است.

هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی طرح ارزشیابی توصیفی در رابطه با پیشرفت تحصیلی و سلامت روان دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی شهر اراک در سال تحصیلی 90-89 بوده است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع علی مقایسه ای است. در این پژوهش، ۶۰ نفر دانش آموز پسر پایه چهارم ابتدایی مشمول طرح ارزشیابی توصیفی شهر اراک به عنوان گروه آزمایش و ۶۰ نفر دانش آموز پایه چهارم مدرسه ای هم سطح مدرسه مشمول طرح به عنوان گروه گواه انتخاب شدند. ابزارهای اندازه گیری مورد استفاده در این پژوهش، آزمون پیشرفت تحصیلی استاندارد در سه درس فارسی، ریاضی و علوم و پرسشنامه ۳۰ ماده ای راتر مربوط به سلامت روان بودند. بمنظور تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش، از شاخص های آمار توصیفی و آزمون تی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی توصیفی از دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی سنتی بیش تر بوده است و سطح سلامت روان دانش آموزان پسر مشمول طرح ارزشیابی توصیفی از دانش آموزان پسر طرح ارزشیابی سنتی پایین تر می باشد.

کشور عزیزمان ایران در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیست توسعه پایدار با بحران ها و چالش های اساسی و عدیده ای در حال و آینده مواجه هست. لذا تلفیق شاخصه های پایداری در برنامه های راهبردی دانشگاه ها، در پاسخگویی اجتماعی به نیازهای جامعه و دستیابی کشور به توسعه پایدار  ضروری به نظر می رسد. هدف از پژوهش حاضر، مطالعه و جمع بندی نتایج پژوهش های انجام شده در زمینه آموزش عالی پایدار است، بنابراین با استفاده از روش کیفی فرا ترکیب، تعداد 15 مقاله مورد بررسی قرار گرفت و جمع آوری و تحلیل داده ها نیز به روش تحلیل چارچوبی مبتنی بر کدگذاری باز، محوری و انتخابی، به وسیله  نرم افزار Nvivo-10 صورت گرفت. در نهایت، 203 مورد از شاخص های پایداری دانشگاه ها در 25 مولفه و 8 بعد سازماندهی شد. ابعاد به لحاظ تعداد ارجاع و تعداد منابع به ترتیب نزولی عبارت است از: مدیریت زیست محیطی پردیس؛ آموزش پایدار؛ مشارکت کنندگان؛ مدیریتی پایدار؛ سرمایه اجتماعی؛ پژوهش پایدار؛ نظارت، ارزیابی و گزارش دهی؛ اداری و مالی. نتایج یافته ها نشان داد که: پژوهش های کمتری با رویکرد بومی و جامع به آموزش عالی پایدار انجام شده؛ به بعد زیست محیطی توسعه پایدار بیشتر از بعد اجتماعی و اقتصادی توجه شده و نیز به بعد فرهنگی که کلید و زیربنای، دیگر ابعاد توسعه پایدار می باشد، توجه نشده است. لذا طراحی و تبیین الگویی جامع و کل نگر در خصوص پایداری دانشگاه ها، مطابق با فرهنگ غنی ایران اسلامی و الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت برای پژوهش های آتی پیشنهاد می شود.

هدف این مقاله ارزشیابی محتوای برنامة درسی اخلاق اسلامی دانشگاه ها از منظر استادان دروس معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم است. روش تحقیق از نظر اهداف، «کاربردی» و به لحاظ شیوة جمع آوری اطلاعات، «توصیفی» از نوع «پیمایشی» و جامعة آماری 40 تن از استادان است که کل آنان به عنوان نمونة آماری انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامة محقق ساخته حاوی 25 سؤال بسته پاسخ در طیف پنج درجه ای لیکرت با پایایی 0.89 مطابق آلفای کرانباخ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از روش های آمار «توصیفی میانگین»، «انحراف استاندارد»، «واریانس»، «ضریب پراکندگی» و «آزمون استنباطی Z تک گروهی» استفاده شد. یافته ها نشان داد: محتوای برنامة درسی اخلاق اسلامی دانشگاه ها با نیازها و اهداف منظور، فرهنگ، ایده آل ها و آرزوهای اجتماعی، استعداد و توانایی دانشجویان، نیازها و علایق آنان و اصول و قانونمندی های برنامه ریزی درسی کاملاً تناسب دارد که با اطمینان 0.99 و خطای 0.01تأیید شدند. وضعیت نسبی میزان تناسب محتوای برنامة درسی اخلاق اسلامی با اصول و قانونمندی های برنامه ریزی درسی بیش از ملاک های مربوط به تناسب محتوا با ارزش های اجتماعی و ویژگی ها و نیازهای فراگیران است.

هدف این پژوهش، تحلیل کتاب هدیه های آسمانی پایه پنجم براساس میزان تأکید بر تربیت معنوی از دیدگاه امام خمینی(ره)  بود. روش پژوهش، تحلیل محتوای مقوله ای و واحد تحلیل، جمله و تصویر است. جامعه آماری این پژوهش کتاب هدیه های آسمانی پایه پنجم ابتدایی می باشد. براساس روش سرشماری، حجم نمونه با حجم جامعه برابر است. ابزار جمع آوری اطلاعات فهرست وارسی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی فراوانی و درصد استفاده شده است. یافته ها نشان داد که در 448 جمله به مؤلفه های تربیت معنوی ازمنظر امام خمینی(ره) اشاره شده است که مؤلفه ارزش های معنوی با 208 جمله معادل 46.37 درصد دارای بیشترین تأکید و مؤلفه باورهای معنوی با 81 جمله معادل18.09 درصد دارای کم ترین تأکید بودند. همچنین در42 تصویر؛ به مؤلفه های تربیت معنوی اشاره شده است که مؤلفه رفتارهای معنوی با 24 تصویر معادل57.12 درصد دارای بیشترین فراوانی و مؤلفه باورهای معنوی با 6 تصویر معادل 14.29درصد دارای کم ترین فراوانی بودند.

این پژوهش باهدف بررسی جایگاه اندیشه ورزی در قرآن و نهج البلاغه انجام شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که از روش تحلیل و استنتاج استقرائی استفاده شد. جامعه اصلی پژوهش نهج البلاغه (خطبه ها، نامه ها و حکمت ها) و قرآن بود و نمونه پژوهش نیز برابر جامعه یعنی کل قرآن و نهج البلاغه بود. ابزار گرداوری داده نیز فیش برداری بود. یافته ها نشان می دهند به استناد آیات قرآن کریم و احادیث وارده از سوی ائمه به خصوص امیر المومنین علی (ع) در کتاب ارزشمند نهج البلاغه توجه خاصی به تفکر و اندیشه ورزی داده شده و می بایستی بر همه امور و وجوه زندگی فرد و جامعه تفکر و اندیشه ورزی حاکم باشد. لذا موضوعات اندیشه ؛ روش های پرورش اندیشه و راههای اندیشه ورزی در قرآن و نهج البلاغه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.

   هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل کیفی انواع مدل های آموزش دانش آموزان دوزبانه است. روش پژوهش کیفی و به شیوه ی بررسی اسنادی است. این پژوهش از حیث هدف، جزء پژوهش های کاربردی محسوب می گردد. جامعه آماری پژوهش حاضر منابع مکتوب موجود در خصوص دوزبانگی است. ابزار مورد استفاده فیش برداری است. فیش ها ویاداشت های مکتوب جهت جمع آوری اطلاعات لازم از منابع مکتوب ،مواد دیداری وشنیداری ونرم افزارهای رایانه ای وفضای مجازی  است. روش گردآوری داده ها مراجعه به منابع مکتوب و کتابخانه ای برای بهره مندی ازآرا واندیشه های صاحبنظران و محتوای متون مربوط به  تعلیم وتربیت بوده است. یافته های پژوهش نشان داد که تعلیم وتربیت دوزبانه در دنیا بر اساس  9 مدل  کلی شامل : 1.انتقالی2.غوطه ورسازی3.دوسویه4.نگهداشت5.پرستیژ6.تجدیدحیات غوطه ورسازی7.رشدی8.آموزش زبان مبتنی بر محتوا و 9.چندزبانه صورت می گیرد که در این میان 3 روش اول پرکاربردترین روشها در دنیا هستند. مشاهده رتبه تمام مدل های آموزش دوزبانه نشان می دهد که روش آموزش زبان مبتنی بر محتوا بالاترین رتبه را کسب کرده و بعد از آن روش رشدی قرار دارد و در رتبه سوم روش چند زبانه قرارگرفته است. رتبه بندی روش های بعدی به ترتیب عبارتند از روش دوسویه ، روش نگهداشت ، روش پرستیژ ، روش غوطه ورسازی ، روش انتقالی و در پایان روش تجدید حیات قرار گرفته است.

مقاله حاضر با هدف ارائه الگوی ارزشیابی کیفیت آموزش ترکیبی در آموزش عالی مبتنی بر رویکرد ارزشیابی سیپ صورت گرفته است. این مطالعه از نظر هدف یک پژوهش بنیادی است که با روش پیمایش مقطعی و با رویکردی مبتنی روش پژوهش آمیخته انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل خبرگان فعال در واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد است که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه و پرسشنامه می باشد. برای دستیابی به اهداف پژوهش با تحلیل مصاحبه با خبرگان، مجموعه ای از شاخص های کاربردی ارزشیابی کیفیت آموزش ترکیبی شناسایی شدند. مقوله های اصلی ارزشیابی کیفیت آموزش ترکیبی عبارتند از: زمینه، درونداد، فرایند و برونداد. مقوله های فرعی نیز عبارتند از انتظارات، فرصت ها، اهداف، اعضاء هیئت علمی، مدیران واحد الکترونیکی، دانشجویان، امکانات، تجهیزات و فضاهای آموزشی، روش های مدیریت و نظارت بر فرآیندها، محصول . با توجه به سطح بندی انجام شده الگوی نهایی ارزشیابی کیفیت آموزش ترکیبی در واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد طراحی شد. براساس این الگو انتخاب مناسب مدیران زیربنایی ترین عنصر در پیاده سازی نظام ارزشیابی آموزش ترکیبی است. این شاخص بر توانمندی و مطلوبیت نقش مدیران تاثیر می گذارد. در نهایت نیز رضایت از کیفیت تدریس، رضایت از کاربردی بودن و در نهایت رضایت از رشته تحصیلی را فراهم می آورد.

هدف تحقیق، شناسایی وجوه افتراق و اشتراک تفکر انتقادی با تعلیم و تربیت اسلامی است و روش مطالعه توصیفی از نوع تحلیل اسنادی است. ابزار جمع آوری اطلاعات فیش برداری از منابع و اسناد مکتوب در تعلیم و تربیت اسلامی و تفکر انتقادی ب اساس مدل فاشیون است. تحلیل اطلاعات جمع آوری شده نشان داد : 1- تحلیل ، تفسیر، ارزشیابی ، استنباط، توضیح و خود تنظیمی از وجوه اشتراک تفکر انتقادی با تعلیم و تربیت اسلامی است که مورد توجه و تاکید هردو قرارگرفته است.2- هدف تربیت اسلامی قرب الی الله، ولی تفکر انتقادی رشد مهارت های ذهنی است که از وجوه افتراق اساسی بین دو مقوله می باشد. 3- باتوجه به دیدگاه تربیتی اسلام تفکر انتقادی یکی از اهداف تربیتی در راستای تحقق تعقل و سیر در آفاق و انفس و به عبارتی سیر الی الله است.4- باتوجه به تاکید اسلام مبنی بر عدم پذیرش امور بدون دلیل و برهان می توان استدلال کرد که تفکر انتقادی یکی از مبانی رشد اجتماعی و عقلانی در تربیت اسلامی است. 5- تفکر انتقادی به عنوان مهمترین فرایند رشد و تحول عقلانی با رویکرد تربیت اسلامی کاملا" سازگاری دارد..

هدف پژوهش ، شناسایی عوامل، ملاک و نشانگرهای ارزشیابی کیفیت برنامه درسی پیش دبستان بود. پژوهش جز پژوهش های نظری-کاربردی که با استفاده از دو روش اسنادی و پدیدارشناسی به بررسی ارزشیابی کیفیت برنامه درسی پرداخت. در این پژوهش از مصاحبه با صاحب نظران در حوزه پیش از دبستان و ارزشیابی استفاده شد. با توجه به هدف،روش نمونه گیری هدفمند بود. بخش اسنادی تعداد 15 مقاله و پدیدارشناسی از10 نفراز اساتید مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت گرفت. درنتایج تحلیل اسنادی عامل اهداف با 10 ملاک و 59 نشانگر؛ عامل محتوا با 8 ملاک و 35 نشانگر؛ عامل فضا و تجهیزات با 4 ملاک و 12 نشانگر؛ عامل فعالیت های یادگیری با 10 ملاک و 48 نشانگر؛ عامل راهبرد یاددهی-یادگیری با 5 ملاک و 21 نشانگر؛ عامل مربی با 2 ملاک و 12 نشانگر؛ عامل زمان با 4 ملاک و 6 نشانگر؛ و عامل ارزشیابی با 4 ملاک و 14 نشانگر مشخص شدند.