ایلام

 هدف این پژوهش بررسی نقش مولفه های کالبدی – محیطی بر پایداری اجتماعی در محله بان برز شهر ایلام است این شهر اخیراً از رشد جمعیتی و کالبدی چشمگیری برخوردار بوده است، از جمله نتایج این رشد شتابان ناهمگون شکل گیری مناطق اسکان غیر رسمی در این شهر است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی به کمک پرسش نامه انجام یافته است. متغیر مستقل را شاخص های کالبدی- محیطی و متغیر وابسته این پژوهش شاخص های پایداری اجتماعی است. جامعه آماری پژوهش را ساکنین محله بان برز شهر ایلام تشکیل می دهند و روش نمونه گیری به صورت تصادفی بوده که بر اساس فرمول کوکران تعداد نمونه 384 نفر تعیین شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون و آنوا استفاده شده است. متغیرهای فرم فضا، نفوذپذیری، فضای سبز در مجموع 8/78 درصد از تغییرات را در پایداری اجتماعی پیش بینی، می نمایند. بالاترین ارتباط معناداری مربوط به فرم و فضا (01/0> P، 0542/0 r=) و پایین ترین ضریب همبستگی مربوط به مولفه محصوریت (01/0> P، 0438/0r=) است. تأثیر متغیرهای کالبدی – محیطی نشان داد که تمام متغیرهای شش گانه (فرم فضا، نفوذپذیری، کف سازی و مبلمان شهری، فضای سبز، محصوریت، رنگ آمیزی و ظاهر ابنیه) تأثیر مستقیم بر پایداری اجتماعی در محدوده مورد مطالعه دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که در حالت کلی بین مؤلفه های مولفه های کالبدی – محیطی با پایداری اجتماعی رابطه مستقیم و پیوستگی معنادار آماری وجود دارد.

یکی از موضوعات مهم در مدیریت منابع آب، تشخیص رفتار آب های زیرزمینی است. هدف از این مقاله تهیه ی نقشه ی مناطق مستعد آب زیرزمینی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش منطق فازی و مقایسه ی نتایج آنها می باشد. برای رسیدن به این هدف از 8 پارامتر تأثیرگذار مانند لیتولوژی، تراکم زهکشی ، تغییرات شیب، کاربری اراضی، توپوگرافی، جمعیت و چشمه و چاه و گسل و شکستگی به صورت لایه ی اطلاعاتی این محدوده به وسعت 5218 کیلومتر مربع در شمال استان ایلام واقع شده است. نقشه ی نهایی حاصل از روش AHP نشان می دهد که بیشترین پتانسیل آب زیرزمینی در بخش های آهکی با تراکم بالای شکستگی وجود دارد. ارزیابی مدل های مختلف همپوشانی، با توجه به میزان تطابق با لیتولوژی، نشان می دهد که روش تلفیقی فازی or (جمع جبری) نسبت به سایر روش ها برای پتانسیل یابی آب زیرزمینی در منطقه ی مورد مطالعه مناسب تر است. این روش با 1000 کیلومترمربع پتانسیل زیاد و خیلی زیاد در بخش های مرکزی نقشه، همخوانی قابل قبولی را با نقشه ی نهایی حاصل از روش تحلیل سلسله مراتبی نشان می دهد و تطابق نقشه های مربوطه با نقشه ی چشمه و چاه در منطقه نیز صحت این روش ها را تأئید می کند.

با روی کار آمدن صدام در عراق و قدرت گرفتن حزب بعث، روابط این کشور با ایران متشنج گردید و زمینه های جنگ فراهم شد که اخراج بیشتر ایرانی تبارها را از کشور عراق در پی داشت. بسیاری از آنها، که به معاودین (بازگشت داده شدگان) شهرت یافتند، در شهر ایلام ساکن شدند. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات آن، بهره گیری از کتاب ها، مقالات، اسناد و مصاحبه با آگاهان بوده است. این پژوهش با هدف پاسخ به این پرسش انجام شد که معاودین از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی چه تأثیری بر شهر ایلام داشته اند؟ یافته های پژوهش در خصوص نقش و حضور معاودین ایلام در جنگ تحمیلی، 24 شاخص در قالب 7 مقوله فرعی (پشتیبانی از جبهه های جنگ، دفاع از سرزمین، مددرسانی به خانواده های آسیب دیده، افزایش اتحاد و همبستگی ملی، ثبت خاطرات و تجربیات، کمک در بازسازی پس از جنگ، حفظ ارزش های انسانی و ملی) را نشان داد. در مورد اثرات فرهنگی حضور معاودین ایلام در جنگ تحمیلی، سه مقوله فرعی، شامل تنوع فرهنگی (5 شاخص)، حفظ میراث فرهنگی (5 شاخص) و تقویت زبان و ادبیات (4 شاخص) و در مورد اثرات اجتماعی حضور معاودین ایلام در جنگ تحمیلی، سه مقوله فرعی، شامل ایجاد شبکه های اجتماعی (4 شاخص)، مشارکت در فعالیت های اجتماعی (5 شاخص) و افزایش آگاهی اجتماعی (4 شاخص) شناسایی شد. در مورد تأثیرات اقتصادی حضور معاودین ایلام نیز سه مقوله فرعی، شامل رشد بازارهای محلی (5 شاخص)، ایجاد اشتغال (5 شاخص) و سرمایه گذاری و رشد اقتصادی (3 شاخص) احصاء گردید.

پژوهش حاضر با هدف واکاوی تولیدات علمی مرتبط با ایلام در پایگاه اسکوپوس از سال 1997 تا پایان سال 2023 و از طریق به کارگیری تکنیک های ترسیم نقشه علمی (با کمک نرم افزار وی.اُ.اِس ویوئر) و داده کاوی انجام شده است. جامعه و نمونه پژوهشی شامل تمامی تولیدات علمی پایگاه استنادی اسکوپوس (1241 اثر) بود که با کلیدواژه «ایلام» یا «ایلامی» استخراج و ذخیره شدند. یافته ها نشان می دهد که بیشتر تولیدات علمی، در قالب مقاله (Article)، به زبان های انگلیسی و  فارسی و در زمینه پزشکی، علوم کشاورزی و بیولوژیک و علوم محیطی ارائه شده است. برترین نشریه، چه از نظر فراوانی و چه از نظر تعداد استناد، نشریه «Journal Of Clinical And Diagnostic Research»؛ برترین دانشگاه های حامی، «دانشگاه علوم پزشکی ایلام» و «دانشگاه ایلام»؛ برترین مؤسسه، چه از نظر فراوانی و چه از نظر تعداد استناد، «مرکز آسیب های اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی ایلام» و برترین نویسنده، «آرایش» فقط با 6 اثر است. بیشتر کلیدواژگان مربوط به حوزه پزشکی و سلامت بوده و به «ایلام» بیشتر از «ایلامی» توجه شده است. مباحث فرهنگی نیز به غیر از گویش کردی ایلامی، کمتر مورد توجه بوده است. واژگان فرهنگ سازمانی فقط 2 بار، سرمایه نمادین فرهنگی، ارزش های فرهنگی، فرهنگ ایمنی بیمار، نظرسنجی در مورد فرهنگ بیمار، عوامل اقتصادی و اجتماعی - فرهنگی، بلوغ فرهنگ ایمنی و عوامل اجتماعی – فرهنگی نیز فقط 1 بار در این آثار مشاهده شده است. هم افزایی و مشارکت بیشتر پژوهشگران، مؤسسات و نهادها، به توسعه بیشتر ایلام، به ویژه از جهت فرهنگی خواهد انجامید.

غالباً مدیریت حوادث سیلاب در کشورهای در حال توسعه واکنش به شرایط غالب فاجعه (پاسخ فوریتی و بهبود) را نشان می دهد. جهت افزایش اثربخشی مدیریت و کاهش خسارات وارده به زندگی و اموال، باید پاسخ واکنشی به اقدام پیشگیرانه تغییر یابد. مدیریت پیشگیرانه در برابر بلایای طبیعی نیازمند مشارکت بیشتر دولت های مختلف، سازمان های غیر دولتی و خصوصی و مشارکت عمومی است که شامل تلاش و زمان بیشتر، تأمین بودجه، تجهیزات، امکانات و منابع انسانی است که منجر به یکپارچه سازی مدیریت حوادث سیلاب برای فعالیت های بلندمدت و کوتاه مدت می شود.هدف این مقاله ، شناسایی وضعیت موجود مدیریت بحران سیلاب شهری ایلام در سه مرحله قبل ،حین و بعد از وقوع می باشد.که بر اساس نظرات خبرگان و کارشناسان امر، مدیریت بحران سیلاب شهری ایلام در سه مرحله مذکور، وضعیت نامطلوبی داشته است. با توجه به نتایج تحلیل داده های به دست آمده از بخش های کمی و کیفی مقاله ؛ می توان نتیجه گرفت طبق نظرات پاسخگویان در هر دو بخش کیفی و کمی وضعیت نظام مدیریت بحران سیلاب شهری ایلام در سه مرحله (قبل از وقوع بحران، حین وقوع بحران و بعد از وقوع بحران) وضعیت نامناسبی دارد. این نتایج نشان دهنده این موضوع است که اقدامات انجام شده در این زمینه اقداماتی مقطعی در هر سه مرحله وقوع بحران سیلاب بوده و وضعیت نظام مدیریت بحران سیلاب شهری ایلام برمبنای الگوهای سنتی استوار است و فاقد الگوی مناسب علمی است. بنابراین نتایج تایید کننده نظریه پشتیبان مقاله (دیدگاه سنتی در مدیریت بحران) می باشد.

 هدف این پژوهش، شناسایی دلایل و پیامدهای تجربه ی خشونت در زندگی زنان خشونت دیده است. این پژوهش در قلمرو پارادایم کیفی و مبتنی بر روش نظریه ی زمینه ای است. جامعه ی هدف تحقیق زنان خشونت دیده ی مراجعه کننده به اورژانس اجتماعی و مراکز مثبت زندگی سازمان بهزیستی شهر ایلام است که نمونه ای 24 نفره از آنان با استفاده از روش های نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری نظری انتخاب شده است. داده ها از طریق مصاحبه ی نیمه ساختاریافته گردآوری شده و سپس کدگذاری شده اند. یافته ها حاکی از نقش عوامل اجتماعی همچون خشونت آموخته شده، شیوه های مسئله ساز ازدواج، خانواده ی غیرحامی؛ عوامل اجتماعی فرسایش سرمایه ی اجتماعی، انگاره ی مردسالارانه؛ عوامل اقتصادی نظیر نابسندگی معیشتی؛ و عوامل بین فردی و مداخله ای نظیر کژتابی دوسویه است. واکنش های زنان عمدتاً انفعالی بوده و پیامد آن معمول پند اری نقش قربانی برای زنان بوده است. مقوله ی هسته ی خشونت خانگی علیه زنان محصول «برهم کنش تجربه ی محرومیت های اقتصادی زنان و انگاره ی مردسالاری در جامعه ی سرزنشگر قربانی» است که حاصل مدیریت خانواده در بستر حفظ کارکردهای فرهنگ مردسالارانه در کنار انتقال ساختاری خشونت در سازوکاری فرهنگی است.

وقوع انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی از مهم ترین وقایع تاریخی نیمه دوم قرن بیستم است. این رویداد محدود به منطقه، شهر یا بخش خاصی نبوده و آحاد ملت ایران در پیروزی آن نقش بسزایی داشتند. مردم استان ایلام هم در سال 1357 همگام و همگرا با دیگر مناطق ایران، علیه استبداد رژیم پهلوی به پا خاستند. از آنجا که رهبری انقلاب اسلامی یک روحانی بود، ازاین رو به تبعیت از امام خمینی، روحانیان استان ایلام از پیشگامان و مبارزان نهضت امام بودند و به پیشنهاد آنها مردم به تظاهرات علیه رژیم پهلوی پرداختند.  به همین منظور این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ گویی به این سؤال است که روحانیان استان ایلام در پیروزی انقلاب اسلامی در این استان چه نقشی داشته اند؟ در پاسخ باید گفت روحانیون مبارز بومی در این نهضت رهبری و هدایت مردم را علیه رژیم پهلوی به عهده داشتند و با سخنرانی، روشنگری، صدور اعلامیه ها، برپایی راهپیمایی، تظاهرات و اعتصابات مخالفت خود را با رژیم پهلوی نشان دادند و از این طریق سهم خود را در پیروزی انقلاب اسلامی تثبیت و ادا کردند.

برخورداری از سطح قابل قبولی از مشارکت شهروندان در امور مختلف شهری به ویژه مدیریت شهری، یکی از ارکان اصلی رعایت حقوق شهروندی و دستیابی به توسعه پایدار است. یکی از مهم ترین ابعاد مشارکت شهرندان در امور مختلف شهرها، مشارکت آن ها در فرایند تصمیم سازی شوارهای اسلامی شهر است که مستقیماً توسط آراء شهروندان انتخاب می شوند. هدف پژوهش کابردی حاضر، پیش بینی سطح مشارکت شهروندان در فرایند تصمیم-سازی های شوراهای اسلامی شهر و شناسایی مهم ترین موانع جلب مشارکت شهروندان در فرایند مذکور است که به صورت مطالعه موردی در شهر ایلام انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر 194030 نفر از شهروندان شهر ایلام بوده که 384 نفر جهت مطالعه از طریق فرمول کوکران انتخاب شدند، سپس با استفاده از پرسشنامه محقق-ساخته و به صورت تصادفی ساده اطلاعات لازمه از محلات رزمندگان، شادآباد، زمین شهری، بان بور، رسالت، شهرک کشاورزی در شهر ایلام جمع آوری شد. لازم به توضیح بوده روایی ابزار تحقیق به صورت صوری و پایایی با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (758/0 = α) مورد تأیید قرار گرفت. همچنین، روش های آماری مورد استفاده برای تحلیل داده ها آزمون t تک نمونه ای و تحلیل عاملی اکتشافی بود. نتایج پژوهش نشان داد علی رغم اینکه سطح مشارکت شهروندان در فرایند تصمیم سازی شوراها با میانگین 2/2، در وضعیت نامناسبی قرار دارد، تمایل به مشارکت شهروندان در فرایند تصمیم سازی های شوراها با میانگین 17/3، در سطح بالایی قرار دارد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد پنج مانع اصلی جلب مشارکت شهروندان در فرایند تصمیم سازی های شوراهای اسلامی شهر ایلام، که توانسته اند 662/79 درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین نمایند، به ترتیب اهمیت عبات اند از: شهروندمحور نبودن شوراها، ضعف بنیان علمی تخصصی شوراها، محدودیت های قوانین و مقررات و نظارتی، ضعف سرمایه اجتماعی و کم اعتنایی شهروندان.به ترتیب اهمیت عبات اند از: شهروندمحور نبودن شوراها، ضعف بنیان علمی تخصصی شوراها، محدودیت های قوانین و مقررات و نظارتی، ضعف سرمایه اجتماعی و کم اعتنایی شهروندان.

ارتباط تنگاتنگ امنیت با توسعه گردشگری در مناطق برخوردار از جاذبه های طبیعی و تاریخی، مقوله ای انکارناپذیر است. استان ایلام با دارا بودن جاذبه های طبیعی و جنگل های انبوه زاگرس غربی و وجود منابع آبی بسیار فراوان و همچنین برخورداری از اقلیم توریسم مساعد گردشگری و وجود جاذبه های تاریخی فراوان از جمله قلعه ها، معابد، آتشکده ها و برج ها، آینده روشنی برای توسعه گردشگری این منطقه را نوید می دهد. به رغم وفور چنین جاذبه هایی در آن منطقه، به نظر می رسد احساس فقدان امنیت لازم در گردشگران، سبب عدم اقبال کافی در انتخاب آن به عنوان مقصد سفر گردیده است. پژوهش توسعه ای-کاربردی حاضر با روش توصیفی- تحلیلی با هدف آینده پژوهی و پاسخگویی به سؤال اصلی «چرا به رغم وجود جاذبه های فراوان گردشگری و امنیت نسبتاً کافی، رغبت گردشگران به انتخاب ایلام به عنوان مقصد سفر، به فراوانی جاذبه های آن نیست؟» و به منظور آزمون صحت فرضیه «وجود عواملی اجتماعی-سیاسی منجر به احساس عدم امنیت مانع از ترسیم تصویر روشنی از ایلام، سبب حذف این استان از انگاره های انتخاب گردشگران گردیده است»، اقدام به گردآوری داده ها به صورت اسنادی و کتابخانه ای نموده است. یافته های این پژوهش گواه آن است که اهتمام به شناسایی و رفع مخاطرات سیاسی، اجتماعی و محیطی در این استان مرزی، بهبود تصویر ذهنی گردشگران و رغبت آنان به انتخاب ایلام به عنوان مقصد سفر و در نتیجه، شکوفایی صنعت گردشگری منطقه در آینده را در پی خواهد داشت.

موضوع توسعه یکی از موضوعاتی است که نه تنها در حوزه ی جامعه شناسی توسعه، بلکه در بسیاری از حوزه های جامعه شناسی به طور اخص و علوم اجتماعی، به طور اعم، مورد بحث قرار می گیرد. بدین منظور در این تحقیق به شناسایی موانع توسعه صنایع در استان ایلام و بررسی جامعه شناختی آن به منظور تقویت بستر و معرفی ظرفیت و توانمندی های استان به کشور پرداخته شد. برای این منظور با تعداد 18 نفر از خبرگان و مطلعیین مصاحبه هایی از نوع نیمه ساختاریافته انجام شد. مفاهیم اکتشافی حاصل از این مصاحبه ها براساس ماهیت و مفاهیم مرتبط 124 کد باز بود که بعد از آن محقق به اشباع رسید و مصاحبه-ها پایان یافت. در ادامه جهت انجام مقوله بندی محوری و مقوله بندی اصلی از نرم افزار MaxQda 2018 استفاده شد که در نهایت 124 کد باز، 39 کد محوری و 20 کد انتخابی حاصل شد که در دسته بندی های عوامل علی، مداخله گر، پیامدها، راهبردها، زمینه ای قرار داده شدند. پس از شناسایی کدها، جهت بررسی روایی کدهای کیفی به دست آمده، از CVR و CVI استفاده شد. نهایتا بعد از اثبات روایی مناسب کدهای کیفی، پرسشنامه ای 100 سوالی طراحی شد و بین 140 نفر از خبرگان و صاحبان صنایع توزیع شد. پس از استخراج کدها و مقوله بندی مربوط به آنها، مفاهیم احصاء شده در شش عنصر(شرایط علی، پدیده محوری، راهبردها، پیامدها، شرایط مداخله ای و شرایط زمینه ای) تقسیم بندی شدند. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش و بر اساس مقوله های محوری مستخرج از کدگذاری می توان"دوگانه بوم و سیاست" را به عنوان نظریه این پژوهش در نظر گرفت.

محوطه گوریه واقع در بخش زرنه شهرستان ایوان غرب، ازجمله محوطه های مهم ساسانی و اوایل اسلامی در مطالعات باستان شناسی غرب کشور محسوب می شود که در سال 1394ه .ش. مورد کاوش قرار گرفته است. طی یک فصل کاوش در این محوطه باستانی، آثار فرهنگی متنوعی ازجمله سفال به دست آمد و اهمیت سفال و نقش آن در مطالعات باستان شناختی سبب شد تا این ماده فرهنگی در این مقاله مورد مطالعه قرار گیرد؛ از همین رو، برای این پژوهش تعداد 127 قطعه سفال شاخص از دوره ساسانی، از میان 1500 قطعه سفال به دست آمده از کاوش برای مطالعه انتخاب گردید. در ابتدا این سفال ها برمبنای مشخصات فنی و شکل یا فرمشان مورد طبقه بندی و گونه شناسی قرار گرفتند. این پژوهش دارای ماهیت بنیادی با رویکردی توصیفی-تحلیلی است و روش اجرای این پژوهش دارای دو بخش مطالعات کتابخانه ای و میدانی (سفال) است. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه کمی و کیفی سفال های ساسانی در محوطه گوریه، سپس گونه شناسی، طبقه بندی و گاهنگاری نسبی آن هاست و گاهنگاری به صورت تطبیقی و تبیین ارتباطات فرهنگی با نواحی مجاور براساس مطالعات تطبیقی سفال صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان دادند که ازجمله اشکال شناسایی شده درمیان سفال های محوطه گوریه شامل: کوزه، خمره، کاسه، پیاله و بشقاب و متداول ترین نقوش تزئینی سفالینه ها نقوش کنده هستند. سفالینه ها اکثراً پخت مناسب دارند که نشان از کنترل حرارت کوره برای پخت سفال است و کیفیت ساختشان عموماً متوسط است؛ هم چنین مقایسه تطبیقی انجام شده نشان داد که به لحاظ گاهنگاری نسبی سفالینه های ساسانی گوریه با محوطه های اواخر این دوره همسانی نسبی دارند؛ بنابراین ضمن دارا بودن برخی ویژگی های بومی-محلی سفالینه های این محوطه با محوطه هایی هم چون قصرابونصر، حاجی آباد، سیرم شاه، محوطه های ساسانی شناسایی شده در بررسی های ماه نشان زنجان، شمال خوزستان، میاناب شوشتر، بوشهر و محوطه های تل ماهوز و ابوشریفه در عراق قابل مقایسه، و علاوه بر ویژگی های منطقه ای، بیشترین شباهت را با حوزه فرهنگی جنوب غربی ایران داراست.

خودکشی، واقعیتی اجتماعی و مسئله مهم ایران و به ویژه استان ایلام در دهه اخیر است. استان ایلام، جامعه ای در حال گذار (از سنت به مدرنیته)، همراه با بی سازمانی اجتماعی است که آنومی چندگانه از شواهد تجربی آن است. هدف این پژوهش، بررسی رابطه آنومی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با اقدام به خودکشی در استان ایلام است. روش پژوهش از نوع کمی- پیمایش و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته و استاندارد (ترکیبی) است. جامعه آماری را شهروندان زن و مرد پانزده سال به بالای استان ایلام در سال ۱۴۰۰ تشکیل داده اند. حجم نمونه بر مبنای فرمول کوکران، ۵۱۵ نفر انتخاب شد و روش نمونه گیری نیز به صورت نمونه گیری خوشه ای تصادفی است. نتایج این پژهش نشان می دهد که بین آنومی اجتماعی (400/۰)، آنومی فرهنگی (۳۲۰/0)، آنومی اقتصادی (290/۰) و اقدام به خودکشی، رابطه معنا داری وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که آنومی اقتصادی با بتای 187/۰، آنومی فرهنگی با بتای 112/۰ و آنومی اجتماعی با بتای 102/۰ درصد از تغییرات، اقدام به خودکشی را تبیین کرده است و این سه شاخص در مجموع توانسته است 116/۰ درصد از وضعیت اقدام به خودکشی را پیش بینی کند.

این پژوهش که به شیویه توصیفی - تحلیلی انجام شده و گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای بوده است، به بررسی سیمای زن در آثار شعری 6 شاعر ایلامی (نوون دووس، که پوو، الیمایس، غزل غزل های سلیمان نژاد، اصلن چرا ابدن و همان گناه همیشه) پرداخته و در این بررسی، سه مؤلفیه 1- معشوق (فتنه انگیزی، زیبایی و بی وفایی)، 2- زن (معشوق، تیره روزی، شجاعت، نادیده گرفته شدن و نقش های اجتماعی) و 3- مادر (مهربانی، حمایت و فداکاری) مورد نظر بوده است. یافته ها نشان می دهد که زن، در اشعار شاعران مرد و زن ایلامی، نقش و جایگاه کمرنگی دارد. شاعران مرد، بیشتر بر جنبیه معشوق بودن و فتنه انگیزی زن و شاعران زن، بیشتر به مشکلات اجتماعی او توجه داشته اند. زنان در شعر شاعران جامعیه پژوهش، فعال نیستند؛ چون قهرمان و تاریخ ساز نیستند و بیشتر به صورت منفعل و معشوق، نشان داده شده اند.

 سازمان اطلاعات و امنیت کشور، یکی از ارگان هایی بود که در دوریه پهلوی، با الگوبرداری از سازمان های اطلاعاتی غرب و به ویژه موساد و سیا شکل گرفت و دفاتر خود را در تمام مناطق کشور فعال نمود. یکی از مناطقی که این ارگان با استفاده از تجهیزات پیشرفته، فعالیت گسترده ای را در آنجا آغاز کرد، ایلام بود. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی انجام شد و با بهره گیری از اسناد منتشر نشده و مصاحبه با صاحب نظران و انقلابیون دهیه 1350، در پی یافتن پاسخ به این سؤالات برآمد که 1- علت توجه ویژیه ساواک به ایلام چه بود؟ 2- این ارگان در این منطقه چه کارکردهایی داشت؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که موقعیت جغرافیایی ایلام برای فعالیت درون مروزی و برون مرزی از دلایل توجه ویژیه ساواک به این شهر بوده است. ساواک ایلام کارکردهای چندگانیه منطقه ای، ملی و بین المللی داشت؛ چنانکه از یک سو، با نظارت دقیق بر فعالیت های مردم ایلام و ایجاد فضای رعب و وحشت تلاش می کرد تا هرگونه فعالیت بر علیه رژیم پهلوی را سرکوب کند و با دستگیری، به زندان انداختن و تبعید بسیاری از انقلابیون ایلام، فشارهای زیادی را به خانواده های آنها وارد آورد؛ از سوی دیگر، به واسطیه موقعیت جغرافیایی و مناسب ایلام در ارتباط با شهرهای مذهبی عراق، به ویژه نجف، موقعیت و فعالیت های امام خمینی (ره) را رصد می کرد و گزارش آن را به مرکز ارسال می نمود. علاوه بر این، در این زمان که اسرائیل درگیر جنگ با اعراب بود، ساواک ایلام با همکاری موساد، پایگاهی جاسوسی برای این کشور ایجاد کرده بود و تحرکات کشورهای عربی منطقه را به آنجا مخابره می کرد.

در پژوهش حاضر تلاش شده است تا به مطالعیه پدیدیه فقر از دیدگاه کنشگران روستایی پرداخته شود. در این تحقیق بر لزوم توجه به عواملی علاوه بر عوامل اقتصادی در زمینیه تبیین فقر تأکید می شود. سؤال اصلی پژوهش این است که چه عواملی تبیین کنندیه فقر در روستای مورد مطالعه است؟ روش تحقیق حاضر کیفی است، شیویه گردآوری اطلاعات بر اساس تکنیک های مشاهده، تحلیل اسنادی، مصاحبیه نیمه ساختاریافتیه فردی و گروهی بوده و روش تجزیه و تحلیل گراندد تئوری است. ابتدا بر اساس نمونه گیری هدفمند، گروه های متمرکز از میان دو طایفه موجود در روستا انتخاب شد و با ادامیه روند تجزیه و تحلیل داده ها که مشخص شد در زمینیه تعریف، علل و راه حل های مبارزه با فقر بین دو نسل جوان و میانسال/کهنسال تفاوت وجود دارد، نمونه گیری نظری بین دو نسل ادامه پیدا کرد. یافته های تحقیق نشان می دهد که برای تبیین فقر، نسل اول که دو سبک زندگی، عشایری و روستایی را تجربه کرده بودند، بیشتر بر عوامل فردی، تاریخی، فرهنگی و تقدیرگرایی تأکید داشته، در حالی که جوانان بیشتر بر عوامل ساختاری و فرهنگی اشاره داشتند. همچنین برخلاف نسل دوم، نسل اول دیدگاه خوشبینانه تری راجع به کاهش فقر داشتند. نتایج حاکی از آن است که علاوه بر عوامل اقتصادی، می توان به پررنگ بودن نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی، همانند نزاع و درگیری های طایفه ای، وابستگی، تضعیف شبکه ها، بی سوادی و ... در تبیین فقر اشاره داشت. همچنین مبارزه با فقر نیازمند طی روندی بلندمدت با نگاه ویژه به رویکردهای قابلیتی و توانمندسازی است که دستیابی به این امر جز در ساییه مشارکت مردم امکان پذیر نیست.

جامعیه ایرانی تغییرات متنوعی در حوزه های مختلف تجربه نموده است، با وجود شدت و سرعت این تغییرات در مناطق ایلی و محروم کشور ازجمله استان ایلام، قبیله و ایل به مثابه یک نهاد اجتماعی، همچنان در مناسبات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، عاملی مسلط است. هدف اصلی این مقاله، طبق نظرییه بوردیو تحلیل و فهم بازپیکربندی قبیله گرایی به مثابه یک عادت واره است که دارندگان جایگاه های متفاوت در میدان، با بهره مندی از حجم و ترکیب های خاص سرمایه و بنابر نظریه های رز و روثستاین در ارتباط با وضعیت نهادی جامعه، واجد عادت واره های خاص قبیله گرایی اند و قبیله گرایی پدیده ای چند بعدی با صورت های مشابه است که  تحت تأثیر شکست سازمانی در ایران امروز، بازپیکربندی شده است. به این منظور، با روش ترکیبی پیمایش و مردم نگاری و استفاده از نمونه گیری خوشه ای، به مطالعیه نمونه ای به حجم 524 نفر از جامعیه آماری شهروندان 18 سال به بالای استان ایلام پرداخته شده است. یافته های تحقیق نشان می دهند که بین متغیر قبیله گرایی با متغیرهای شکست سازمانی، آنومی اجتماعی، چرخیه شوم نهادی، منطق زیادگی و سرماییه فرهنگی رابطیه مستقیم و معنا دار و با سرماییه اجتماعی و اعتماد نهادی رابطیه معکوس و معنا دار وجود دارد. آزمون مقایسیه میانگین ها نشان می دهد که میانگین قبیله گرایی و ابعاد آن در بین اقشار مختلف دارای تفاوت معنا دار است، به نحوی که قبیله گرایی اجتماعی در بین طبقیه کارگر و لایه های پایین طوایف در قالب نزاع های دسته جمعی، وصلت های خویشاوندی و قبیله گرایی سیاسی، صورت مشروع قبیله گرایی است که در بین خرده بورژوازی و بورژوازی جدید به منظور ارتقا در سلسله مراتب اداری و کسب منافع، از طریق قبیله ای کردن سیاست و انتخابات صورت می گیرد.

استان ایلام در بین استان های با کمترین دوام زندگی (منجر به طلاق) قرار دارد. این مساله به یکی از مسائل اجتماعی جدی استان تبدیل شده است. پرسش اصلی مقاله این است که دلایل طلاق های زودهنگام در شهر ایلام چیست. چارچوب مفهومی مطالعه حاضر، رویکردهای تعامل نمادین، تفسیری و برساخت گرایی است. روش انجام مطالعه، گراندد تئوری است. نمونه های تحقیق را 21 زن و مرد مطلقه و یا در شرف طلاق در شهر ایلام تشکیل دادند. با تحلیل اطلاعات حاصل از مصاحبه های نیمه ساختار یافته در مرحله کدگذاری اولیه 261 مفهوم و 16 مقوله اصلی استخراج شدند. شرایط علی حاکم بر طلاق زودهنگام عبارت بودند از: ازدواج تکلیف مند: پنداشت از ازدواج به مثابه عبور از بحران های شخصی و خانوادگی، انفعال پیشگی در مخالفت، زمانبندی محدود و تعجیل در عقد، مواجهه سنتی با دوران عقد، سازماندهی نمایشی رفتار در دوره عقد، قصور در برخورد منطقی با مسائل، زوجین در کشاکش تفاسیر متضاد از موقعیت و بدگمانی. زمینیه شکل گیری پدیده، حاکمیت فضای سنتی- نیمه سنتی و تمایزات ابژه های نسلی بود. نفوذ کنشگران سنتی،  بازدارنده های جدایی دوران پیشاعقد و عقد، جدال برای تصاحب زوجین در میدان خانواده ها، شکنندگی زندگی و سهل انگاری در ازدواج دوم از جمله مقولات بدست آمده بودند که بر پدیده اثر می گذاشتند. زناشویی نامطلوب از جمله مقولات پیامدی پژوهش حاضر به شمار می رود و در نهایت  مقوله مرکزی تحقیق با عنوان طلاق های زودهنگام و تلاش برای انفصال از فشارهای اجتماعی نام گذاری شد.

هدف: با وجود گذشت سال ها بعد از جنگ تحمیلی، جنگ در ادبیات، تاریخ و فرهنگ ما حضور دارد. مویه یکی از سنن بسیار کهن و بر جای مانده از ایران باستان است که در وصف مصیبت های بزرگ چون مرگ عزیزان، بزرگان، جوانان، پهلوانان و قهرمانان جنگ سروده می شود. با شناخت این مویه ها که یادآور روزهای دوران جنگ تحمیلی، رشادت ها و ایثارگری های آن دوران و ادامه روحیه وطن پرستی و شهادت خواهی است، می توان به شناخت عنصری هویت بخش از منطقه دست یافت. با توجه به نقش و کارکردی که «مویه» ها در این جامعه دارند، مطالعه آن ها در تمام مناطق فرهنگی و جغرافیای استان ایلام که یکی از مناطق جنگ زده است به درک مناسب تر فرهنگ این منطقه در نحوه تجربه جنگ کمک می کند. بر این اساس هدف از انجام مطالعه حاضر، شناخت مویه و مورهای مربوط به جنگ تحمیلی در استان ایلام، شناخت مضامین و درونمایه های آنان و نحوه انعکاس دوران جنگ تحمیلی در مویه ها در مناطق مختلف و تفاوت آنان با یکدیگر است.روش شناسی: پژوهش حاضر تحقیقی کیفی و مبتنی بر روش مردم نگاری و مصاحبه عمیق ساختار نیافته است که در استان ایلام (شهرها و روستاهای آن) به عنوان یکی از مناطق جنگ زده کشور انجام گرفته است. در این راستا به جمع آوری مویه ها و تحلیل آنان بر اساس نمونه گیری هدفمند پرداخته شد.یافته ها: مطالعه و تحلیل مویه های گردآوری شده نشان داد که، تجربه جنگ در میان مردم ایلام تاثیر به سزایی در مویه ها و مضامین درونی آنان گذاشته است. از آنجا که مویه ها در آیین های سوگ نمود می یابند و در حوزه موسیقی آیینی و سنتی قرار می گیرند؛ صبر و نحوه رویارویی با مرگ و ارزش گذاری زندگی و مقام شهدا را نیز با خود به همراه دارند. این مطالعه نشان داد که علاوه بر مضامین تاریخی در این مویه ها، تجربه جنگ سبب شکل گیری مضامین دیگری مانند؛ نحوه رویارویی با جنگ، آوارگی، سلحشوری، فداکاری، جوانمردی و جوانمرگی، اسطوره گی شهدای جنگ و نمایش دلیری حاج قاسم شده است.نتیجه گیری: خواندن مویه برای شهدای ایلام فقط منحصر به زمان سوگ نیست و گاه شامل سرودهایی می شود که در زمان دلتنگی و فراق با حزن و اندوه در ماه محرم و زمان وفات جوانان و یا شهادت شهدای گمنام بر زبان زن و مرد ایلامی جاری می شود و به همین دلیل است که موسیقی و ریتم حاصل از آن، از کودکی در تار و پود ذهن کودکان ایلامی جای می گیرد. مطالعه مویه ها در کنار آداب و رسومی که در زمان مرگ برای شهیدان برگزار می شود نشان می دهد که قدرشناسی قهرمانان و شهیدان و اسطورهایی که در جهت تداوم و حفظ ارزش های میهنی و اسلامی جان خود را فدا نموده اند، جزیی از تار و پود فرهنگ مردم این منطقه است که باعث داوم ارزش های این مردم می شوند و به همین دلیل گرامی و عزیز و پاره تن فرهنگ این مرز و بوم هستند.