درخت حوزه‌های تخصصی

در میان چهره‌های روشنفکرانه و دانشگاهی فرانسه در قرن بیستم، پیر بوردیو بدون‌ شک بیشترین نفوذ فکری را لااقل در حوزه علوم اجتماعی داشته است و از این لحاظ شاید بتوان او را تنها با کلود لوی استروس مقایسه کرد، البته با این تفاوت اساسی که نفوذ لوی استروس در خارج از فرانسه بسیار محدودتر از بوردیو بوده است و پایه‌های اندیشه استروسی یعنی نظریه ساختاری در علوم اجتماعی مدتهاست که قدرت خود را از دست داده است، در حالی که اکثر دست اندرکاران و اندیشمندان علوم اجتماعی امروز بر آن هستند که نظریه بوردیو آینده‌ای درخشان خواهد داشت و جریان‌های گسترده‌ای که از هم اکنون نیز در سراسر جهان با حرکت از مفاهیم بوردیویی، عرصه‌های بسیار متنوعی چون نقد ادبی، هنر، ورزش، سبک زندگی و غیره را موضوع مطالعه خود قرار داده‌اند، هنوز در ابتدای کار هستند. گستره و عمق آثار و حتی شمار بزرگ آنها ( بیش از سی کتاب و چهار صد مقاله و سخنرانی) به حدی است که سالها زمان لازم خواهد بود تا دیدگاه جامع و گویایی از آنها به دست آمده و پی‌آمدها و کاربردپذیری آنها به نحو مناسب و قابل قبولی در علوم اجتماعی و انسانی به ثمر برسند. ازلحاظ ابعاد تاریخی اندیشه بوردیو و تاثیر کنونی و جریان‌هایی که در این حوزه به حرکت درآورده است. شاید بوردیو را تنها بتوان با دو چهره بزرگ علوم اجتماعی در آغاز قرن بیستم یعنی ماکس وبر و امیل دورکیم مقایسه کرد که آن دو نیز تاثیرگذاری بسیار درازمدت و عمیقی بر این علوم در سراسر جهان داشتند. در نوشته حاضر پیش از هر چیز تلاش می‌شود ابتدا تعریفی درباره پدیده روشنفکری ارائه شود و سپس با ارائه شمه‌ای از نظام فکری بوردیو، رابطه متناقضی که او را، به مثابه یک دانشمند اجتماعی، با حوزه روشنفکری در فرانسه مرتبط می‌کرد، تحلیل شود.

این مقاله کوششی برای ارائه تبیین قشربندی اجتماعی و اثبات تجربی آن در ایران است. در این مقاله ضمن نقد برخی از اصول نظریه کارکردگرایی دیویس و مور به مفهوم سازی جدید از تبیین قشر بندی اجتماعی می پردازیم. ادعای ما این است که از زمان انتشار اولین مقاله دیویس و مور در سال 1945 میلادی تاکنون این کوشش نظری صرفا در سطح تأملات نظری باقی مانده است در حالیکه قشربندی اجتماعی کماکان موضوع اصلی شکل گیری اجتماعات انسانی از یک سو و مشغله فکری جامعه شناسان از سوی دیگر بوده است. ما در این مقاله نشان می دهیم که کوشش دیویس و مور باید مجدداً مورد توجّه قرار گیرد تا تبیین قشر بندی اجتماعی در جوامع معاصر با آنها پیوند یابد. امّا کوشش ما، ضمن هموار ساختن نقص های نظریه دیویس و مور یک امتیاز دیگر هم خواهد داشت و آن عبارت است از اینکه ما یک مدل تجربی (اثبات تجربی) را ارائه خواهیم کرد که قابل بکارگیری در سایر جوامع خواهد بو

فرهنگ یکی از تأثیرگذارترین عوامل در بروز رفتار فردی و جمعی است. یکی از بهترین استراتژی های ایجاد رفتار جدید «فرهنگ سازی» و «دستکاری فرهنگی» است. برای اینکه جامعه شاهد رفتارهای مطلوب باشد، قبل از هر اقدامی باید فرهنگ مطلوب تعیین شود که به آن مهندسی فرهنگ گویند. استراتژی رسیدن به فرهنگ مطلوب از طریق ابزار و امکانات سایر نظام های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را مهندسی فرهنگی گویند. مهم ترین هدف چشم انداز توسعه یافتگی در سه حوزه اقتصاد، علم و فناوری است. توسعه بدون تلاش خلاقانه توأم با مسئولیت پذیری، ریسک و توفیق طلبی نیروی کار کشور امکان پذیر نیست. هدف این مقاله تعیین فرهنگ کسب وکار بر اساس سند چشم انداز ملی و همچنین پیشنهاد استراتژی های ممکن برای نیل به آن است. فرهنگ کار مطلوب در ایران هدف تحقیق بود که با مطالعه منابع تحقیقاتی و مراجعه به آرای خبرگان فرهنگ کارآفرینانه تعیین شد. برای نهادینه سازی آن سه استراتژی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی پیشنهاد شد. در پایان نیز پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی ارائه شده است.

مقاله حاضر با استفاده از نظریه بازنمایی و رویکرد تحلیل گفتمانی، به بازنمایی گفتمان سنت اسلامی در رابطه با تجربه دینی در سینمای ایران میپردازد. در واقع، سنت تنها گفتمانی است که دین و آموزه های وحیانی را به طور متقن میپذیرد و “عقل قدسی” نیز معیار داوری گفتمان سنت اسلامی در باب مسائل شناختی، هستیشناختی و اخلاقی است و در هیچ نقطه ای با آموزه های وحیانی در تقابل قرار نمیگیرد. تجربه دینی هم که تابعی از اصول موضوعه این گفتمان است به شیوه خاصی از رابطه انسان با ماوراء طبیعت اشاره دارد. این شیوه خاص رابطه در دو زمینه قابل مشاهده است: اول، در زمینه زندگی واقعی که تنها توسط فردی که چنین تجربه ای را کسب میکند قابل مشاهده است. دوم، در زمینه زندگی تخیلی فیلم و سینما که بازنمایی تجربیات فردی میباشد که توسط مخاطبان سینما قابل مشاهده است. سینمای استعلاگرای ایران به مثابه یکی از مهم ترین “رسانه های تصویری”، به بازنمایی گفتمان های مختلف شکل گرفته در رابطه با تجربه دینی پرداخته است. از میان سه گفتمان عمده روشنفکری، روشنفکری دینی و سنت اسلامی، در این مقاله به گفتمان سوم میپردازیم و فیلم سینمایی زیر نور ماه را که با این رویکرد قابل تبیین است، مورد توجه و تحلیل قرار میدهیم.

از مهم ترین مقدمات لازم برای مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی، شناخت و ارزیابی دقیق از اوضاع جاری فرهنگ است که این کار مبتنی بر ملاک ها یا ابزارهایی موسوم به شاخص های فرهنگی انجام می شود. اما پیچیدگی فرهنگ و کثرت عوامل و عناصر آن و نیز مبانی و دیدگاه های مختلف در این زمینه، موضوع شاخص های فرهنگی را به مسئله ای جدی تبدیل کرده است؛ چرا که در سنجش فرهنگ، از همان ابتدا با این سوال مواجه هستیم که شاخص های مطلوب برای سنجش فرهنگ کدامند و بایستی از چه ویژگی هایی برخوردار باشند. به بیان دقیق تر، مبنای تعیین شاخص ها چیست و چگونه و با کدام منطق می توان آنها را طراحی کرد. پاسخ اساسی به این سوالات، نیازمند توجه به مبانیِ فرهنگ اصیل جامعه، استفاده از تجارب گذشته همراه با نقد شاخص های پیشین می باشد. در این مقاله که برگرفته از پژوهشی کلی تر است. پس از بیان مفاهیم و مبانی نظریِ موضوع و نیز بررسی و نقد مهم ترین شاخص های موجود، ویژگی های لازم برای شاخص های مطلوب با استدلال بیان گردیده است. این ویژگی ها به طور عمده شامل: ارزش ها و آرمان های اصیل فرهنگی، دوجهتی بودن، قابلیت اندازه گیری، فراگیری، نظام مندی، مقبولیت نسبی، عملی و به صرفه بودن است.

روش انجام این تحقیق پیمایشی (Survey) و حجم نمونه 1088 نفر از شهروندان بالای 18 سال منطقه 17 تهران بوده است. یافتههای توصیفی تحقیق در مورد متغیرهای اصلی مشارکت نشان میدهند در مجموع میزان گرایش به مشارکت در امور شهری بیشتر از حد متوسط ارزیابی میشود. سابقه مشارکت، شناخت از مفهوم مشارکت، احساس تعلق به محل سکونت و ارزیابی پیامدهای مشارکت، مهمترین عواملی هستند که گرایش به مشارکت را تبیین میکنند.

اینترنت به مثابه یک امکان ارتباطی نوپدید، جذاب و فراگیر به سرعت جای خود را در عرصه تعاملات اجتماعی باز می کند. این مقاله ماحصل تحقیقی دست اول است که برای‌ آزمون تاثیر اینترنت بر هویت همالان انجام گرفته است. بدین منظور با اتکا بر نظریه هویت اجتماعی تاجفل، فرضیه تحقیق صورت بندی شد و برای اندازه گیری هویت همالان مقیاسی ساخته و اعتباریابی شد. تحقیق در قالب طرحی مقطعی به روش شبه آزمایشی انجام گرفت. پرسشنامه نهایی توسط نمونه ای (365 نفر) از دانشجویان دانشگاه تهران تکمیل شد که به روش غیراحتمالی سهمیه ای انتخاب شده بودند. پاسخگویان بنابرداشتن یا نداشتن سابقه کاربری اینترنت به دو گروه آزمون (180 نفر) و شاهد (185 نفر) تقسیم شدند. فرضیه تحقیق با دو تکنیک من - وایت نی و رگرسیون چند متغیری آزمون گردید که تایید نشد. نتایج اصلی و جانبی تحقیق، به همراه دلایل عدم تایید فرضیه تحقیق به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار می گیرند. از جمله نتایج جانبی تحقیق اینکه میان هویت همالان زنان و مردان تفاوت معنادار مشاهده نشد، دیگر آن که هویت همالان با متوسط وقت صرف شده در شبانه روز برای تماشای فیلم های ویدیویی رابطه مثبت و معناداری داشت.

مفاهیم سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در سال های در جامعه شناسی بسیار مورد توجه واقع شده اند و هرچند در مورد عوامل اجتماعی تاثیرگزار بر هر یک از آنها تحقیقات زیادی صورت گرفته است، ولی در مورد تاثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی و مخصوصا کیفیت زندگیزنانتحقیقات چندانی انجام نشده است. از این جهت هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی زنان بر کیفیت زندگی آنها در شهر اصفهان می باشد. در این راستا با به کار گیری روش پیمایش و ابزار پرسشنامه، از کل زنان 20 ساله و بیشتر مناطق 14 گانه شهر اصفهان، 510 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. مبانی نظری تحقیق با الهام از دیدگاه های کلمن و پوتنام تدوین شد. برای سنجش کیفیت زندگی از پرسشنامه 6 مولفه ای کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت استفاده به عمل آمد. سرمایه اجتماعی دارای سه مولفه اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، و آگاهی اجتماعی بود. پرسشنامه از اعتبار صوری برخوردار بود و آلفای کرونباخ پایای سرمایه اجتماعی برابر با 86/0 و از کیفیت زندگی برابر با 82/0 بود. یافته ها نشان داد که میانگین سرمایه اجتماعی پاسخگویان در حد متوسط ( از 5) و میانگین کیفیت زندگی نیز در حد متوسط ( برابر با 22/3 از 5) بود. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که بین کیفیت زندگی و اعتماد اجتماعی (r=0.674 )، مشارکت اجتماعی (r=0.208)، و آگاهی اجتماعیr=0.704) ) رابطه معنادار وجود داشت. رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیقیت زندگی نیز معنادار بود (r=0.519)، یعنی این که سرمایه اجتماعی نزدیک به 27 درصد تغییرات کیقیت زندگی را تبیین می کند.

نوع روابط زن و مرد و مرزبندی در تعاملات این دو جنس، تأثیری تعیین کننده بر روح و روان فرد، استحکام خانواده و رشد و پیشرفت جامعه دارد. حال اگر رسانة تأثیرگذاری چون سینما، برخلاف دین و فطرت، به پایه گذاری اخلاق جنسی ویژ ه ای در جامعه مبادرت ورزد که حریم های میان زن و مرد شکسته شود، اثر مخربی بر تفکر و رفتار مخاطب خواهد گذاشت که به سادگی جبران پذیر نیست. این مقاله به دنبال آن است تا با نگاهی جامع به آیات و روایات مربوط به روابط میان دو جنس نامحرم، مؤلفه های روابط عفیفانه را استخراج کند و سپس با تحلیل نشانه شناختی فیلم سینمایی «دربارة الی» که یکی از تولیدات فکری دهة هشتاد سینمای ایران است، نوع بازنمایی این فیلم از روابط زن و مرد نامحرم و میزان انطباق یا فاصلة آن با آموزه های اسلامی را بررسی کند. طبق این بررسی مشخص می شود که فیلم با به کارگیری رمزهای اجتماعی و فنی، نوعی از روابط زن و مرد را بازنمایی کرده که هیچ شباهتی به ملاک های عفاف اسلامی ندارد. مفاهیم ایدئولوژیک فیلم، مفاهیمی اباحه گرانه و حیازداست.

در بین رسانه ها، تلویزیون عامه پسندترین جلوة قرن بیست و یکم است. در میان انبوه برنامه ها و ژانرهای موجود در تلویزیون، «سریال ها» به عنوان یکی از ژانرهای محبوب تلویزیونی، بینندگان زیادی را به خود جلب کرده است؛ در سالهای اخیر تعداد این مخاطبان به طرز قابل توجهی رو به افزایش گذاشته است. در سطح جهانی هم در بسیاری از مواقع، سریال ساخته شده در یک کشور، در سایر کشورها به نمایش در می آید و مورد توجه مخاطبان دیگر کشورها قرار می گیرد. در سال های اخیر شاهد پخش سریال های کره ای از شبکه های مختلف سیما و استقبال مخاطبان از این سریال ها هستیم. بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل پرمخاطب بودن سریال های کره ای در بین جوانان ایرانی و همچنین شناخت سلایق و خواسته های مخاطبان ایرانی با استفاده از روش پیمایشی و نمونه گیری (تصادفی) خوشه ای چند مرحله ای انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که، 4/54 درصد از کل پاسخگویان پیگیر قسمت های مختلف سریال های کره ای بوده و همچنین 77 درصد پاسخگویان اظهار داشته اند که اطرافیان و خانواده یشان نیز علاقه مند به تماشای سریال های کره ای بوده اند. زنان بیشتر از مردان پیگیر تماشای سریال های کره ای بوده و افراد با تحصیلات پایین تر بیشتر پیگیر تماشای سریال های کره ای بوده اند. تشابهات فرهنگی بین ایران و کره در پربیننده شدن سریال های کره ای در بین مخاطبان ایرانی مؤثر بوده است.

هدف اساسی پژوهش حاضر، شناسایی عوامل آسیب زای عمده در تربیت دینی دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر تهران از دیدگاه مدیران مدارس آن ها بوده است. جامعه آماری، مدیران از مدارس راهنمایی مناطق 19 گانه شهر تهران بوده که در سال تحصیلی 83-1382 در یکی از مدارس راهنمایی به کار اشتغال ...