رویکرد تاریخی

۱۱۲۷.

قوانین طبیعت، علیت و استقراء در تراکتاتوس

نویسنده: حسین شیخ رضایی سروش دباغ

منبع: پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت سابق) سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۸۷ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: علیت قوانین طبیعت استقراء قراردادگروی تئوری تصویری معنا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۴۱۰

بحث درباره قوانین طبیعت و وضعیت دو اصل استقراء و علیت، از مباحث طرح شده در رساله منطقى- فلسفى ویتگنشتاین (تراکتاتوس) است. در این نوشته، سعى بر آن است تا ابتدا با ارائه گزارشى عمومى از آرای ویتگنشتاین در رساله، تلقى او از قوانین اصیل طبیعت و رابطه آنها با منطق مورد بررسى قرار گیرد. در اینجا مى توان میان قوانین «عمومى» و قوانین «محدود» تفاوت قائل شد و رابطه هر کدام را مستقلاً با منطق بررسى کرد. پس از این، به بررسى وضعیت دو اصل استقراء و علیت، از منظر رساله، پرداخته و نشان داده می شود که چرا هیچ کدام از این دو اصل، از نظر نویسنده رساله، در میان قوانین اصیل طبیعت جای ندارند. در گام بعد، مقایسه اى میان آرای ویتگنشتاین و پوانکاره، به عنوان یک قراردادگرا، در باب قوانین طبیعت صورت گرفته؛ و چند تفاوت مهم میان رویکرد این دو بررسی شده است. در این بخش، اشاره شده که چرا گزارش ویتگنشتاین از قوانین طبیعت، نمی تواند از سوی دانشمند یا فیلسوف علمی که برای تجربه، شانی خاص در فرآیند کار علمی قائل است، جدی تلقی شود.

اندیشه: ساختار شناسایی بر بنیاد حساسیت و فهم