درخت حوزه‌های تخصصی

در جامعه های دانش محور کنونی، نیاز افراد برای همگامی با تحولات سریع، تسلط فناوری در تمام امور، دسترسی و استفاده از اطلاعات افزایش یافته است. کسب یادگیری مادام العمر که از چالشهای اصلی در توانمندسازی افراد در دسترسی به اطلاعات است، مورد توجه نظام آموزشی در کشورهای مختلف قرار گرفته است. یکی از هدفهای عمدة این تغییرات، آموزش مهارتهای یادگیری مادام العمر به فراگیران است. یکی از هدفهای طرح ارزشیابی تحصیلی در ایران نیز، به عنوان تحولی در نظام آموزشی ابتدایی، «آموختن چگونه آموختن» و تقویت مهارتهای «یادگیری مادام العمر» در دانش آموزان است. مسئله اصلی پژوهش، آگاهی از این واقعیت است که آیا طرح توانمندی تحقق هدف نظام آموزشی یعنی پرورش مهارتهای یادگیری مادام العمر را دارد و آیا برای کتابخانه مدرسه که زیرساخت لازم برای چنین آموزشی را فراهم میکند، جایگاهی در طرح در نظر گرفته شده است؟این پژوهش با روش پیمایشی انجام شد. برای گردآوری اطلاعات از نظرسنجی و تحلیل محتوای متون واسناد مرتبط با طرح و واقعیت نمایی استفاده گردید. ابزارهای گردآوری اطلاعات، پرسشنامه و سیاهه وارسی میباشند. جامعه مورد پژوهش را 81 معلم، مدیران 29 مدرسه مجری طرح در خراسان رضوی و کتابخانه های این مدارس تشکیل میدهد. یافته های پژوهش نشان داد گرچه در طرح جایگاه خاصی برای کتابخانه در نظر گرفته نشده است، ولی از دیدگاه مدیران و معلمان، وجود کتابخانه و استفاده از منابع غیردرسی برای پیشبرد آموزش ضروری است. همچنین، نتایج مقایسه وضعیت کتابخانه های مدارس با استانداردهای جهانی نشان داد این کتابخانه ها به دلیل نداشتن شرایط لازم نمیتوانند به تحقق هدفهای طرح در نظام آموزشی کمک کنند. تفاوت زیاد میان نگرش و عملکرد مدیران و معلمان مشخص میکند که آنها شناخت لازم در مورد هدفهای طرح و چگونگی اجرای آن را ندارند. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که طرح توانمندی لازم برای پرورش مهارتهای یادگیری مادام العمر در دانش آموزان را ندارد. یافته ها و پیشنهادهای این پژوهش، رهنمودهایی را برای تجدیدنظر، تصمیم گیری و برنامه ریزی برای اجرای موفق طرح در اختیار برنامه ریزان و تصمیم گیران قرار میدهد.

در این مقاله ابتدا با بررسی عناصر و ویژگیهای خدمات مرجع الکترونیکی در وب سایت کتابخانه های دانشگاه های برتر دنیا، سیاهة ارزیابی از عناصر خدمات مرجع الکترونیکی برای وب سایت کتابخانة دانشگاهی تهیه میشود؛ سپس بر اساس این سیاهة ارزیابی، وضعیت کنونی وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تهران، از نظر عناصر، ویژگیها و خدمات مرجع الکترونیکی بررسی میگردد. بر اساس نتایج به دست آمده از مرحلة اول پژوهش، عناصر و ویژگیهای خدمات مرجع، به هشت گروه عمده تقسیم میشود. نتایج مرحلة دوم، نشان میدهد وب سایتها در زمینة خدمات ناوبری و خدمات مشارکتی، بهترین عملکرد را داشته اند؛ بدین ترتیب که در خدمات ناوبری، 90% و در خدمات مشارکتی، 85% آنها این خدمات را ارائه کرده اند. از سوی دیگر، در زمینة ارائة خدمات از طریق تراکنش همزمان، ضعیف ترین عملکرد را داشته اند؛ به گونه ای که متأسفانه تنها 10% وب سایتها این خدمات را ارائه کرده اند

این پژوهشبه شیوة پیمایشی توصیفی، به منظور تعیین وضعیت استفاده از منابع اطلاعاتی خریداری شده اینترنتی در کتابخانه های مرکزی و دانشکده ای دانشگاه تهران و تبریز در سال تحصیلی 85-86 در بخش مرجع انجام شده است. 33 کتابخانة این دو دانشگاه، جامعة آماری پژوهش را تشکیل میدهند. برای گردآوری داده های مربوط به استفاده و یا عدم استفاده از منابع اینترنتی، از پرسشنامه استفاده شد. این پرسشنامه ها توسط مسئولان بخش مرجع تکمیل شدند. از بین 33 کتابخانة مورد بررسی، تنها 15 کتابخانه در سال تحصیلی 85-86 برای پاسخگویی در بخش مرجع از این نوع منابع اطلاعاتی اینترنتی استفاده کرده اند. مهمترین دلیل استفاده از منابع اینترنتی برای پاسخگویی به سؤالها، در رابطه با انجام پژوهشهای وسیع بوده است. در بین انواع منابع اینترنتی، نشریه های الکترونیکی بیشترین درصد را به خود اختصاص داده اند و کتابها و پایان نامه های الکترونیکی کمترین استفاده را در بین سایر منابع الکترونیکی داشته اند. نبودِ امکانات سخت افزاری و نرم افزاری، مهمترین علت استفاده نکردن از منابع اینترنتی گزارش شده است

یکی از عوامل مهم در میزان اثربخشی هر سازمان، منابع انسانی است. شناخت نیازهای آموزشی این منابع، تدوین برنامه آموزشی مناسب، اجرای آموزش، ارزشیابی آموزشی و سرانجام اصلاح برنامه های آموزشی، در استفادة بهینه از منابع انسانی تأثیر مستقیم دارد. بر اساس پژوهشهای انجام گرفته، آموزش در افزایش بهره وری کارکنان نقش مهمی دارد؛ از این رو، شناخت نیازهای آموزشی کارکنان بسیار ضروری است. این مقاله برگرفته از مطالعه ای پژوهشی است که با استفاده از توزیع پرسشنامه بین نمونه هایی از کارکنان کتابخانه های عمومی کشور به منظور شناخت وضیعت آموزشی و تحصیلی کارکنان و یافتن نیازهای آموزشی کوتاه و بلندمدت آنان، صورت گرفته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد درصد نسبتاً کمی از کارکنان دارای مدرک دانشگاهی مرتبط هستند وتعداد زیادی از آنها آموزشهای لازم و مرتبط با کتابداری را ندیده اند. همچنین، بیشتر کارکنان در مورد استفاده از فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات احساس نیاز نموده اند. یافته های پژوهش نشان میدهد کارکنان به استفاده از شیوه های حضوری و پاره وقت تمایل دارند

همکاری در حوزه های مختلف علمی، سابقه ای طولانی دارد. با این حال، این پدیده در ایران کمتر بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی و با هدف بررسی وضعیت همکاری علمی در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، به بررسی این پدیده و «تألیف مشترک» که بازتاب فعالیتها و رویکردهای جامعة علمی امروز به شمار می آید، پرداخته است. نتایج به دست آمده عبارتند از: ·       میان نسبت همکاری علمی در اعضای هیئت علمی 4 حوزة موضوعی دانشگاه فردوسی، تفاوتی معنادار وجود دارد. ·     در بین حوزه های مورد بررسی، سه حوزه موضوعی مهم در این دانشگاه (کشاورزی، علوم پایه و مهندسی) فراوانی قابل توجهی در تولیدات علمی مشترک اعضای هیئت علمی خود دارند، اما در حوزه وسیع علوم انسانی فراوانی تولیدات مشترک، پایین ترین میزان را در کل دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین نسبت همکاری علمی در کل دانشگاه در حوزه کشاورزی، سپس در حوزة علوم پایه و پس از آن در حوزة مهندسی است. کمترین نسبت همکاری علمی نیز به حوزه علوم انسانی تعلق دارد.

کتابخانه، نظامی باز است که عناصر و ساختار فرایند ارتباط را در بخشهای مختلف و نیز در کلیّت آن می­توان مشاهده­کرد. بررسی کتابخانه از وجه ارتباطی، به شناخت نقاط قوّت و ضعف آن کمک کرده و به ارائه بهتر خدمات می­انجامد. در این مقاله، بر اهمیت توجه به وجوه ارتباطی کتابخانه، تعریف ارتباطات، تعیین دامنه و شمول آن تأکید گردیده و ضمن بررسی اجمالی مدلها و نظریه­های ارتباط، عناصر و ساختار ارتباط در کتابخانه به عنوان یک نظام باز تعیین و تشریح شده و در نهایت بر اساس این عناصر و ساختار، یک مدل ارتباط در کتابخانه پیشنهاد و چند کارکرد و فایدة آن مطرح گردیده است