درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: بدیهی است آشنایی و درک صحیح مدل های مدیریتی، و از آن جمله مدل تعالی سازمانی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت (European Foundation of Quality Management :EFQM) اهداف، نقش ها و کارکردهای آنها در کتابخانه ها می تواند راهگشای بسیاری از معضلات مدیریتی در کتابخانه های دانشگاهی باشد. این مدل مجموعه ای از روش ها و ابزارهایی است که به منظور ارزیابی سازمان و حرکت به سمت تعالی سازمانی مورد استفاده قرار می گیرد. روش/ رویکرد پژوهش: روش پزوهش حاضر پیمایشی از نوع تطبیقی است. جامعه پژوهش شامل کلیه مدیران و مسئولان شاغل در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های تبریز و علوم پزشکی تبریز (22 نفر) است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه مورد تأیید استاندارد بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت اروپا (EFQM) است. به منظور سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. مقدار آلفا عدد 97/0 به دست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) برای توصیف وضیعت موجود، و آمار استنباطی (آزمون t مستقل) برای بررسی ( معنی داری) اختلاف بین معیارهای الگوی تعالی سازمانی در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های مورد بررسی استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد، کیفیت مدیریت در کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز با کسب 45/546 امتیاز از 1000 الگوی تعالی سازمانی، در وضیعت متوسطی قرار دارد و در آن حوزه توانمندسازها 03/285 امتیاز، حوزه نتایج 41/260 امتیاز را به خود اختصاص داده اند. بیشترین امتیاز در این دانشگاه به معیار «شراکت ها و منابع» و کمترین امتیاز به معیار «خط مشی و استراتژی» تعلق دارد. درمقابل، کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 07/446 امتیاز را کسب کرده است و در آن حوزه توانمندسازها 36/240 امتیاز و حوزه نتایج 71/205 امتیاز را به خود اختصاص داده اند. بیشترین امتیاز در این دانشگاه به معیار «شراکت ها و منابع» و کمترین امتیاز به معیار «نتایج منابع انسانی» تعلق دارد. نتیجه گیری: استفاده از الگوی تعالی سازمانی EFQM موجب شناسایی نقاط قوت و ضعف در 9 حوزه در مدیریت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های تبریز و علوم پزشکی تبریز شد، که درنهایت نقاط ضعف به عنوان حوزه های بهبود مورد بررسی قرار گرفت.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان هم خوانی رابط کاربر نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی ایران با عناصر رفتار اطلاع یابی مدل «الیس» است. روش استفاده شده برای انجام این پژوهش از نوع تحقیقات ارزیابانه و به کارگیری سیاهه وارسی بود. این سیاهه بر اساس شش ویژگی مدل الیس، «شروع»، «پیوندیابی»، «تورق»، «تمایز»، «بازبینی» و «استخراج» تنظیم شده و شامل 110 مؤلفه فرعی می باشد که به روش دلفی تهیه شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 5 نرم افزار کتابخانه ای آذرخش، سیمرغ، پاپیروس، پیام و پروان می باشد. نتایج پژوهش نشان داد که میانگین امتیازهای رابط کاربر نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی ایران در معیارهای شروع 6/99، پیوندیابی 2/117، تورق 6/29، تمایز 2/53، بازبینی 4/22 و استخراج 39 می باشد. در بین نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی با توجه به جمع کل امتیازات مربوط به معیارهای مدل الیس (1080 امتیاز)، نرم افزار آذرخش با کسب 549 امتیاز از وضعیت بهتری برخوردار بود. همچنین سه عنصر پیوندیابی، شروع و تمایز به ترتیب بیشترین میزان رعایت را در بین نرم افزارها داشتند. در نهایت بر اساس آزمون فرضیه پژوهش در سطح اطمینان 95 درصد مشخص شد که بین نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی ایران از نظر میزان رعایت عناصر مدل رفتار اطلاع یابی الیس تفاوت معناداری وجود ندارد.

هدف این پژوهش سنجش سطوح کیفیت خدمات کتابخانه دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی و شناسایی مؤلفه هایی از خدمت است که در این کتابخانه نیازمند ارتقاء و بهبود هستند. در این پژوهش از لیبکوآل تی ام (ویرایش نهایی) استفاده شده است. در این ابزار کیفیت خدمات با ارزیابی شکاف موجود بین سطح حداقل انتظارات با سطح دریافت، و سطح حداکثر انتظارات با سطح دریافت مشخص میشود، و بررسی معناداری تفاوت بین سطوح، نقاط ضعف و قوت کتابخانه را نشان میدهد. پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. روش نمونه گیری، تصادفی طبقه ای بوده است و از بین کاربران کتابخانه، 346 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان میدهد که در مؤلفه «اثر خدمت»، کتابخانه توانسته است حداقل انتظارات کاربران را برآورده کند. در مؤلفه های «کنترل اطلاعات» و «کتابخانه به عنوان مکان»، کتابخانه نتوانسته حداقل انتظارات کاربران خود را برآورده کند. پس از آزمون فرضیه ها در تکتک مؤلفه های لیبکوآل، پژوهشگران دریافتند که در هر سه مؤلفه، بین سطح دریافت با سطح حداقل انتظارات، و بین سطح دریافت با سطح حداکثر انتظارات کاربران از کیفیت خدمات، تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین مشخص شد که به نظر کاربران، مؤلفه کنترل اطلاعات نسبت به سایر مؤلفه ها از اهمیت بیش تری برخوردار است.

جستجوی اطلاعات رفتاری است که از تعامل بین جستجوگر و نظامهای اطلاعاتی پدید می آید و باید آن را به عنوان فرایندی گام به گام بررسی کرد تا بتوان به نیازهای جستجوگران پاسخ گفت و در مراحل مختلف آن به گونه هایی متفاوت به نقش آفرینی پرداخت. مقاله حاضر با معرفی الگویی از کارول کالثاو در پی معرفی رویکرد فرایندی به خدمات اطلاعاتی در کتابخانه ها است. در این الگو جستجوی اطلاعات به عنوان فرایندی متشکل از شش مرحله تلقی شده است که در هر مرحله تفکرات، احساسات و کنشهای ویژه ای از سوی جستجوگر روی می دهد و در هر مرحله کتابداران نیز نقشهای متفاوتی را پیدا می کنند. این شش مرحله برگرفته از نظریه یادگیری تکوینی است که بر اصل عدم قطعیت استوار است. صرفنظر از کاستیهای پذیرفتنی، این الگو می تواند راهگشای ارائه خدمات نوین اطلاعاتی در کتابخانه ها و به ویژه در ارتباط با محیطها و رسانه های جدید اطلاعاتی باشد.