صدیقه محمداسماعیل

امروزه با گسترش فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و ظهور پدیده ای به نام فضای مجازی، از یک طرف شاهد ظهور ارزش ها و معانی جهانی در روابط جوامع هستیم، از طرف دیگر این ارزش ها و معانی ممکن است سبب شکل گیری تقاضاهای جدید، بدبینی نسبت به آموزه های ایدئولوژیک در بین شهروندان شود و نوعی شهروندی چندگانه (منظور شهروندانی که هم به ارزش ها، نمادها و معانی ملّی احساس تعلق می کنند و هم به معانی، نمادها و ارزش های جهانی) شکل گیرد، در نتیجه بین شهروندان شاهد تکثرگرایی ارزشی و هویتی هستیم. گسترش ارزش های مدرن به مدد فضای مجازی تاروپود جامعه جدید را درهم تنیده است. این احتمال وجود دارد که گرایش به این ارزش ها بر اولویت ها و جهت یابی افراد تأثیر داشته باشد. جوامع به دلیل فقدان کنترل همه جانبه بر وسایل ارتباطی نوین، توانایی اقناع احساس تعلق و تعهد به اهداف، ارزش ها و حفظ عناصر هویت بخش را از دست داده اند. مقاله حاضر که رهاورد یک تحقیق است با این هدف سازمان یافته که رابطه گرایش به ارزش های مدرن با هویت اجتماعی را بررسی نماید. الگوی نظری این تحقیق تلفیقی از نظریات گیبینز، گیدنز و جیمسون است. این پژوهش براساس این فرضیه شکل گرفته است که هر چه افراد بیشتر به ارزش های مدرن گرایش پیدا کنند، هویت ملی، دینی و انقلابی آنها بیشتر تضعیف خواهد شد. این تحقیق با روش پیمایش انجام شده است. جمعیت آماری تحقیق، شهروندان بالای 15 سال شهر تهران است. یافته های تحقیق نشان می دهد که گرایش به ارزش های مدرن رابطه ای معکوس و معنادار با هویت ایرانی، هویت اسلامی و هویت انقلابی دارد.  

هدف: سرریز دانش مزیت فکری است که از طریق تبادل اطلاعات به دست می آید، و در ازای آن هیچ پاداش مستقیمی به تولیدکننده داده نمی شود، یا پاداش داده شده کمتر از ارزش دانش تولید شده است. در واقع سرریزدانش به عنوان موقعیتی است که یک شرکت از تلاش های تحقیق و توسعه یک بنگاه اقتصادی دیگر بدون پرداخت پاداش قابل توجهی که به آن بنگاه اقتصادی بپردازد، بهره می برد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تدوین الگوی سرریز دانش در میان شرکت های دانش بنیان نانو و بایو فناوری بود. روش: پژوهش حاضر، از نوع پژوهش های کاربردی، با روش کیفی بوده که ماهیت اکتشافی دارند. همچنین این پژوهش از نظر هدف بنیادی است که با تحلیل کیفی آمیخته با طرح اکتشافی متوالی انجام شد. در طرح های تحقیق آمیخته اکتشافی، پژوهشگر درصدد کشفی عمیق درباره موقعیت نامعین می باشد و برای این منظور ابتدا به گردآوری داده های کیفی می پردازد. بنابراین، برای انجام این طرح، در مرحله اول برای شناسایی مؤلفه های سرریز دانش در میان شرکت های دانش بنیان نانو و بایو فناوری، با استفاده از نظریه داده بنیاد و انجام مصاحبه بر مبنای نمونه گیری نظری، ابعاد گوناگون این فرایند شناخته شد. در این پژوهش با استفاده از نظریه داده بنیاد و انجام مصاحبه، مؤلفه های سرریز دانش استخراج گردید. جامعه مورد مطالعه شامل خبرگان، کارآفرینان و مدیران شرکت های دانش بنیان نانو و بایو فناوری بود. روش نمونه گیری هدفمند بوده و در نهایت براساس اشباع نظری، 12 نفر به عنوان نمونه شرکت کردند. از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان و کسب توافق لازم، ابعاد، مؤلفه ها، و شاخص های نهایی برای الگوی سر ریز دانش شناسایی و تعیین شد. برای حصول اطمینان از روایی بخش کیفی (روایی صوری و محتوایی کیفی) پژوهش و به منظور اطمینان از دقیق بودن یافته ها از دیدگاه پژوهشگر، مشارکت کنندگان یا خوانندگان گزارش پژوهش، اقداماتی از قبیل بازبینی توسط اعضاء، بررسی همکار، تجربه و سوابق اساتید راهنما و مشاور، تجربه چندین ساله در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی و مدیریت دانش و اطلاعات و مشارکتی بودن پژوهش استفاده شد. برای پایایی نیز از تکنیک محاسبه پایایی بین دو کدگذار (شاخص تکرارپذیری) استفاده گردید. یافته ها: شرایط علّی سرریز دانش شامل علل سازمانی، فرهنگ ارتباط و همکاری، علل دانشی، فعالیت های نوآورانه، رهبری، پژوهش و توسعه، منابع انسانی، حمایت؛ پیامدهای سرریز دانش شامل افزایش دانش و توانمندی، پیامدهای اقتصادی، پیامدهای عملکردی، گسترش شبکه ها و ارتباطات سازمانی و پیامدهای فناورانه؛ شرایط زمینه ای سرریز دانش شامل زیرساخت ها، توسعه آموزش و یادگیری، ارتقاء توانایی ها و مهارت ها، سرمایه گذاری و تجارت و ارتباطات؛ شرایط مداخله گر سرریز دانش شامل شرایط سیاسی، شرایط فرهنگی و شرایط تعاملی؛ راهبردهای سرریز دانش شامل راهبردهای ارتباطی و تعاملی، توسعه سیستم ها و ساختارها، راهبردهای تجاری و راهبردهای سیاسی می باشند. نتایج دلفی فازی نشان داد که همه مفاهیم مربوط به مدل پارادایمی سرریز دانش دارای آستانه پذیرش بالای 7/0 بوده و مؤلفه های شناسایی شده برای مدل پارادایمی تأیید شد. نتیجه گیری: در این پژوهش پیامدها، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر و راهبردهای سرریز دانش در میان شرکت های دانش بنیان نانو و بایو فناوری بررسی شد. منطبق بر یافته ها، فراهم کردن برخی عوامل و شرایط و از بین بردن موانع با استفاده از راهبردهای مناسب، می تواند در ارتقاء سرریز دانش مؤثر باشد و پیامدهای مثبتی را برای شرکت ها و کل جامعه به همراه آورد. سرریز دانش به عنوان نوعی عامل خارجی که باعث نشت غیرارادی و تبادل داوطلبانه دانش از کشورهای توسعه یافته می شود، منبعی برای افزایش بهره وری عوامل تولیدی است و آثار مثبتی به همراه دارد. براساس فرایند سرریز دانش می توان منابع کمیاب و بهترین دانش را پیدا کرد و با در دسترس قرار دادن آن برای همه کارکنان، به آنها کمک کرد تا در دانش جدید و بروز تسلّط پیدا کنند. بنابراین، در شرکت های دانش بنیان، بیش از دیگر سازمان ها، دانش به عنوان مهم ترین دارایی شرکت مطرح است و وقتی به طور مناسب به کار رود، می تواند منجربه توسعه توانمندی کارکنان و بهبود تولید و خدمات گردد. به طوری که سرریز دانش در این شرکت ها، با در اختیار داشتن دانش نیروهای داخلی و خارجی و یکپارچه سازی آن، یادگیری و توانمندسازی فردی و سازمانی را گسترش می دهد و منجربه افزایش نوآوری سازمانی می گردد. سرریز دانش باعث تسریع روند ارتقای فناوری و رشد اقتصادی می شود. یکی از کانال های جذب سرریز دانش، واردات کالاهای واسطه ای و سرمایه ای از کشورهای توسعه یافته است که در صورت هدفمند بودن، افزایش تنوع و کیفیت کالاهای واسطه ای و سرمایه ای را به همراه داشته و امکان یادگیری از فناوری و دانش وارداتی را برای شرکت های کشورهای در حال توسعه فراهم می آورد و بهبود وضعیت اقتصادی کشورهای مورد نظر را درپی خواهد داشت. یافته های این پژوهش برای سیاست گذاران در حوزه های شرکت های دانش بنیان نانو و بیوفناوری از منظر پیاده سازی الگوی پارادایمی سرریز دانش جهت کسب مزیت رقابتی و ارتقای جایگاه خود در سطح بین المللی حائز اهمیت است و می تواند راهنمایی برای مدیران و متخصصان این حوزه قرار گیرد.

گسترش تکنولوژی های ارتباطینوین دسترسی جوانان را به شبکه های اجتماعی افزایش داده است.بهره مندی از این پدیده بر الویتها و جهت یابی افراد تأثیر می گذارد.مقاله حاضر که ماحصل یک تحقیق است با این هدف سازمان یافته است که رابطه شبکه های اجتماعی را باهویت انقلابی بررسی نماید.الگوی نظری این تحقیق تلفیقی از نظریات، گیبینز، گیدنز و جیمسون می باشد. فرضیات تحقیق عبارتند از:هر چه افراد بیشتر در معرض شبکه های اجتماعی قرار بگیرند، بیشتر گرایش به ارزش های مدرن پیدا می کنند و از آن طریق هویت انقلابی  آنها تضعیف می شود.این تحقیق با روش پیمایش انجام شده است. جمعیت آماری تحقیق،شهروندان بالای 15 سال شهر تهران می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که در معرض شبکه های اجتماعی قرار گرفتن رابطه ای مثبت با گرایش به  ارزش های مدرن و رابطه منفی با هویت انقلابی دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین عوامل مؤثر بر پذیرش استفاده از سیستم ها یا سامانه های یادگیری الکترونیک مجازی توسط کتابداران اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران در دوران پاندمی کووید-19 است. در این پژوهش، تأثیر عوامل خودکارآمدی رایانه ای، تنوع مهارت، پشتیبانی سازمانی، ویژگی های مدرس و کیفیت محتوایی دوره بر متغیرهای مدل پذیرش فناوری شامل برداشت ذهنی از سودمندی، برداشت ذهنی از سهولت، نگرش نسبت به استفاده از فناوری و در نهایت قصد استفاده از سامانه های یادگیری الکترونیک مجازی بررسی شد. روش : پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری و تحلیل داده ها توصیفی-هم بستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کتابداران کتابخانه های عمومی استان تهران بود که از این میان، 217 نفر براساس فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری پژوهش تعیین شد. ابزار اصلی گردآوری داده ها پرسش نامه ای بود که روایی آن توسط شش متخصص تأیید شد. برای تحلیل داده ها، از آزمون مدل سازی معادلات ساختاری به روشِ کمترین مربعات جزئی (PLS) و نرم افزار SmartPLS (نسخه 3) استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که برداشت ذهنی از سودمندی و برداشت ذهنی از سهولت استفاده بر قصد و تمایل کارکنان به استفاده از سامانه های یادگیری الکترونیک مجازی تأثیر می گذارند. همچنین، متغیرهای خارجی مورد بررسی در این پژوهش، یعنی خودکارآمدی رایانه ای، تنوع مهارت، پشتیبانی سازمان، ویژگی های مدرس و کیفیت دوره، تأثیری مثبت و معنادار بر تعیین پذیرش سامانه های یادگیری الکترونیکی در سازمان دارند. بیشترین اثر کل مربوط به متغیر تنوع مهارت و کیفیت محتوای دوره و کمترین اثر کل مربوط به متغیر حمایت سازمان و قصد رفتاری است. اصالت/ارزش: آموزش الکترونیک مجازی نقشی مهم در آموزش و توسعه در محیط سازمانی ایفا می کند، و سامانه های یادگیری الکترونیک مجازی به ابزاری محبوب برای تسهیل فرایندهای یاددهی-یادگیری تبدیل شده اند که امکان آموزش انعطاف پذیر یادگیری محور را فراهم می کنند. یافته های پژوهش حاضر راهنما و نقشه راهی برای پذیرش و استفاده از سامانه های یادگیری الکترونیک مجازی در میان کتابداران کتابخانه های عمومی بر مبنای تجارب به دست آمده در این زمینه در دوران همه گیری کووید-19 است. ازآنجاکه توسعه و استقرار فناوری ها برای برخورداری از مزایای آن ها کافی نیست و برای دستیابی به مزایای بالقوه یک فناوری باید پذیرش آن توسط کاربران مد نظر قرار گیرد، یافته های پژوهش حاضر می تواند پیامدهایی عملی برای مدیران سازمانی، مربیان و توسعه دهندگان سیستم های آموزشی فراهم آورد.

هدف: بیشتر تحقیقاتی که در زمینه امنیت سیستم های اطلاعاتی صورت گرفته، بر عوامل فنی پرداخته شده ، ولی راه کارهای امنیت اطلاعات در مواجه با تهدیدات سایبری باید به گونه ای جامع و آینده نگرانه تبیین شود تا در مقابل تهدیدات نوظهور نیز کارایی لازم را داشته باشند. پژوهش کاربردی- توسعه ای حاضر با رویکرد آینده پژو هی پس از بررسی شاخص ها ، به بهبود الگوی رفتاری و صحیح کارشناسان امنیت اطلاعات در مواجه با تهدیدات سایبری نوظهور می پردازد. روش پژوهش : ابتدا در مرحله کیفی از روش فراترکیب ، جهت استخراج شاخص ها از منابع و سؤال های پژوهش استفاده شد و در مرحله کمی با کمک خبرگان و روش دلفی دو مرحله ای ، شاخص ها اعتبارسنجی، پالایش و خوشه بندی شد ، در مرحله پیمایشی پاسخ پرسشنامه ها پس از تجزیه و تحلیل آماری و تحلیل عاملی تأییدی، مورد بررسی قرار گرفت و با کمک نرم افزار بار عاملی مرتبه دوم و سوم هر بعد، مؤلفه ها و شاخص ها ، به دست آمد. یافته ها : از 112 منبع، 142 شاخص استخراج و با کمک خبرگان اعتبارسنجی و پالایش شد. در مرحله اول و دوم دلفی 17 شاخص به دلیل پایین بودن CVR/CVI حذف و در نهایت 125 شاخص نهایی گردید و به کمک نرم افزار و خوشه بندی طبقه ای، ابعاد و مؤلفه پژوهش تبیین شد. سپس در مرحله پیمایشی، پس از دریافت 111 پاسخنامه از سوی کارشناسان امنیت اطلاعات و بررسی پایایی آنها ، الگوی رفتاری مناسب پژوهش احصاء گردید. نتیجه گیری: براساس وزن بعد ها و مؤلفه های پژوهش، بعد «تهدیدات امنیتی» مؤلفه «خسارت های غیرعمدی» بیشترین وزن و بعد «عوامل فنی» مؤلفه «برنامه ریزی» و «پایش» کمترین وزن را داشته اند.

هدف: همزمان با تحولات قرن بیستم و فرایند جهانی شدن در عصر حاضر، فناوری اطلاعات و ارتباطات، امکان ظهور جامعه شبکه ای را فراهم آورده است. جهان جدید به صورت شبکه ای درآمده که بافت اصلی آن را اطلاعات و نظام ارتباطات الکترونیک تشکیل می دهد. تغییر ماهیت مراودات اجتماعی به شکل جوامع مجازی، باعث پیدایش نوعی ناامنی اجتماعی و جرایم و بزهکاری های جدید در فضاهای مجازی شده است. به تدریج با گسترش فناوری اطلاعاتی و ارتباطی، به ویژه اینترنت و متعاقباً گسترش نوع تهدیدات و مخاطرات مرتبط با آن، مفاهیم امنیت اطلاعات، امنیت سیستم های اطلاعاتی و امنیت سایبری نیز توسعه یافت. همانگونه که در جنگ، به سربازان رفتار صحیح مقابله با انواع خطرها را آموزش می دهند، دنیای اطلاعات با وجود هکرها و حملات سایبری، یک میدان جنگ واقعی است و کارشناسان امنیت اطلاعات می بایست همانند یک سرباز خبره، رفتار صحیح مقابله با حملات سایبری را بشناسند. پژوهش کاربردی- توسعه ای حاضر، با رویکرد رسیدن به شاخص های اساسی برای طراحی الگوی رفتاری صحیح کارشناسان امنیت اطلاعات در مواجه با تهدیدات سایبری انجام شده است. روش: در این پژوهش با هدف و رویکرد کاربردی- توسعه ای، به کمک روش فراترکیب و کیفی- کمّی (متوالی- اکتشافی)، ابتدا به روش کتابخانه ای، از 270 منبع اولیه، 112 منبع غربال شده و به عنوان محور کار قرار گرفت، و به منظور شناسایی مؤلفه های امنیت سیستم های اطلاعاتی، از تکنیک هفت مرحله ای باروسو و ساندلوسکی(2007) استفاده شده است. 142 شاخص از اسناد غربال شده احصاء گردید و پس از خوشه بندی شاخص ها به کمک نرم افزار رپید ماینر، ابعاد و مولفه های پژوهش مشتمل بر 5 بعد و 17 مؤلفه استخراج شد. سپس به کمک روش دلفی دومرحله ای، با استفاده از دو گروه 15 نفره از خبرگان، سؤالات، ارزش سنجی و روایی سنجی شده و پس از اتمام بخش کیفی، وارد مرحله کمّی یا اکتشافی شده و یک دعوتنامه و پرسش نامه با 125 شاخص تأیید شده، آماده گردید و برای 156 کارشناس امنیت اطلاعات ارسال شد. با دریافت 111 پرسش نامه کامل، به دلیل اینکه مطابق رابطه کوکران، حداقل حجم جامعه آماری برابر 111 نفر است، جمع آوری پرسش نامه ها پایان یافت و فرایند تحلیل به کمک نرم افزارهای اس.پی.اس.اس. و متلب آغاز شد. یافته ها: در این پژوهش بعد «تهدیدات امنیتی» با وزن 0.983 بالاترین وزن بار عاملی را از بین سایر ابعاد داشته و مؤلفه «خسارت های غیرعمدی» از میان سایر مولفه های بعد «تهدیدات امنیتی»، بالاترین وزن را داشته است. «آسیب پذیری های امنیتی» با وزن بار عاملی 0.979 رتبه دوم، «عوامل فرایندی» با وزن بار عاملی 0.975، رتبه سوم، بعد «عوامل انسانی» با وزن بار عاملی 0.970 رتبه چهارم، و در نهایت بعد «عوامل فنی» با وزن بار عاملی 0.920 رتبه آخر را به خود اختصاص داده است. باوجود اینکه بعد «عوامل فنی» در مجموع پایین ترین امتیاز و وزن دهی را کسب کرده است؛ ولی در همین بعد، بالاترین وزن بار عاملی را مولفه های «رمزنگاری» و «تجهیزات» با امتیاز 0.978 به خود اختصاص داده و پایین ترین امتیاز را مولفه های «پایش» با وزن 0.88 و «برنامه ریزی» با وزن 0.84 به خود اختصاص داده است. نتیجه گیری: برخلاف پنداشت اکثر شرکت های داده محور مبنی بر اینکه بعد «عوامل فنی» را رتبه اول در امنیت اطلاعات می پندارند؛ ولی از نتایج به دست آمده این پنداشت نقض گردید و اهمیت الگوی رفتاری کارشناسان امنیت اطلاعات احراز شد که ناشی از قوانین، ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی و آموزش است. در نهایت، به کمک وزن مؤلفه ها و شاخص های به دست آمده، پس از رتبه بندی و اولویت بندی مولفه ها و مشخصه ها، پیشنهاد هایی برای اصلاح الگوی رفتاری کارشناسان امنیت اطلاعات ارائه شد.

این پژوهش با هدف تحلیل رابطه «پایگاه اقتصادی- اجتماعی افراد و ذائقه فرهنگی شهروندان با تاکید بر مصرف و مطالعه کتاب» انجام گرفته است. روش پژوهش، تحلیلی_توصیفی و به صورت پیمایشی(پرسشنامه) داده های تحقیق گردآوری شده است. جامعه آماری، شهروندان شهر تهران است. روش نمونه گیری، تصادفی خوشه ای در پنج ناحیه (شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز) و حجم نمونه، مطابق با جدول حجم نمونه مورگان به تعداد 400 نفر انتخاب گردیده است. روایی ابزار پژوهش صوری و پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ(کل) 885/0 بدست آمده است. در این پژوهش نتایج ضریب همبستگی بین شاخص های پایگاه اقتصادی- اجتماعی شهروندان و ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب نشان می دهد بین متغیرهای مستقل تحصیلات فرد به میزان(401/0)، تحصیلات پدر(252/0)، تحصیلات مادر(208/0) و درآمد ماهیانه(165/0) و متغیر وابسته ذائقه فرهنگی مطالعه کتاب رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بین متغیرهای شغل(167/0-) و محل سکونت(169/0-) با مصرف یا مطالعه کتاب رابطه معکوس و معنی داری است و رابطه بین مالکیت منزل(078/0) و مصرف یا مطالعه کتاب معنی داری(119/0) نیست. البته نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه برای ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب بر اساس متغیرهای تحصیلات فرد، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر، درآمد ماهیانه، شغل، مالکیت منزل و محل سکونت با متغیر وابسته ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتاب حاکی از وجود تفاوت معنی دار در ذائقه فرهنگی مصرف یا مطالعه کتب به تناسب متغیرهای مذکور دارد.

هدف: با توجه به اهمیت ایجاد انگیزش معنوی در کارکنان به عنوان عامل موفقیت اجرای مدیریت دانش، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی عوامل انگیزشی معنوی موثر در استقرار مدیریت دانش و همچنین میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری این عوامل نسبت به هم از دیدگاه متخصصان این حوزه انجام شده است. روش : این تحقیق از نظر هدف کاربردی بوده و از نظر روش آمیخته است. ابتدا با بررسی متون، عوامل انگیزشی معنوی موثر در استقرار مدیریت دانش شناسایی و در ادامه از روش نظرسنجی دلفی برای تأیید عوامل شناسایی شده و رسیدن به اجماع کلی استفاده شد. به همین منظور پرسشنامه ای مشتمل بر عوامل شناسایی شده، تهیه و در بین اعضای تیم خبره توزیع گردید. سپس با تهیه پرسشنامه دیگری، موسوم به پرسشنامه روش دیمتل، از اعضای تیم خبره خواسته شد تا شدت اثرگذاری هر کدام از عوامل را به صورت زوجی مشخص کنند. در این تحقیق، از روش دیمتل به منظور اولویت بندی و شناسایی عوامل علّی و معلولی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش 12 نفر از خبرگان فعال و آشنا در هر دو حوزه مدیریت دانش و مدیریت منابع انسانی هستند. یافته ها: از مجموع 27 عامل انگیزشی شناسایی شده، 17 عامل انگیزشی معنوی موثر در استقرار مدیریت دانش به تأیید خبرگان رسید. پس از تعیین شدت روابط موجود بین متغیرها، براساس نظر خبرگان و انجام مراحل روش دیمتل فازی مشخص شد سبک رهبری و اقدامات مدیریتی، فرهنگ سازمانی و عدالت سازمانی سه اولویتی هستند که بیشترین تاثیرگذاری را بر سایر عوامل انگیزشی معنوی در استقرار مدیریت دانش دارند و مشارکت کارکنان در امور، ایجاد حس ارج نهاده شدن و پیشرفت و ارتقاء شغلی تاثیرپذیرترین عوامل انگیزشی معنوی در استقرار مدیریت دانش می باشند. همچنین شرایط محیط کار (شرایط فیزیکی، تجهیزات و...) مستقل است و هیچ گونه تاثیرگذاری و تاثیر پذیری با سایر عوامل ندارد. نتیجه گیری: منابع انسانی با انگیزه به طور مستقیم و غیرمستقیم بر پیاده سازی مدیریت دانش تاثیر می گذارد. در این میان انگیزه های معنوی سنگینی مسئولیت را سبک و راه را هموارتر می سازد. از این رو یکی از وظایف مهم مدیران سازمان هایی که ابتکارات مدیریت دانش را در سازمان خود ایجاد نموده یا در مراحل اولیه پیاده سازی مدیریت دانش هستند، شناخت راه های ایجاد و تقویت انگیزش معنوی در کارکنان است. سرمایه گذاری بیشتر روی عوامل تاثیرگذار علاوه بر تأثیر مستقیم بر روی خود عامل می تواند بر روی سایر عوامل نیز تأثیرگذار باشد و مقداری از بار اجرایی سایر عوامل را به صورت غیرمستقیم پاسخ دهد.  

هدف: ارائه مدل خلق تاب آوری پویا، در مقابله با  بحران کرونا در در میان کتابداران نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. روش پژوهش: در پژوهش حاضر از روش فراترکیب و از پرسشنامه  42 سؤالی حاصل از روش دلفی استفاده شده است. روایی محتوای پرسشنامه نیز  از طریق دو ضریب نسبی روایی محتوی و شاخص روایی محتوی حاصل گردید. پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ برابر با  969/0 به دست آمد. جامعه آماری شامل کلیه کتابداران نهاد کتابخانه های عمومی کشور به تعداد 5621  نفر می باشد که به صورت  تصادف خوشه ای از میان آن ها 96 کتابدار مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها: از میان دو مؤلفه اصلی و زیرمؤلفه های آن ها که شامل ظرفیت چندگانه سازی و خلق ارزش مشترک هستند، به کمک تحلیل عامل اکتشافی 8 عامل استخراج گردید. در نهایت سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 که به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای معیار«جی اُ اف» معرفی شد و حصول مقدار 647/0 نشان از برازش مناسب مدل داشت. نتیجه گیری: طی مراحلی اندازه گیری و محاسبات روایی سازه و آزمون روابط بین سازه های تحقیق انجام شد و بر اساس روش معادلات ساختاری مدل نهایی پس از تعیین برازش، تأیید گردید که در نهایت منجر به تأیید و ارائه مدل گردید.  

مطالعه کتاب به عنوان یکی از مهم ترین مصادیق ذائقه فرهنگی شهروندان، از موضوع های مهم و نگرانی های بزرگ کشورهای در حال توسعه است تا جایی که اهمیت کتابخوانی، یکی از اجزاء بنیادین در توسعه به مفهوم کلی و از ابزارهای توسعه اقتصادی است. ازاین رو؛ این پژوهش با هدف تحلیل رابطه «سرمایه فرهنگی و ذائقه فرهنگی شهروندان شهر تهران درزمینه مصرف یا مطالعه کتاب» انجام گرفته است. روش پژوهش، تحلیلی توصیفی و به صورت پیمایشی (پرسشنامه) داده های تحقیق گردآوری شده است. جامعه آماری شهروندان بالای 15 سال شهر تهران است. روش نمونه گیری، تصادفی خوشه ای در پنج ناحیه (شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز) و حجم نمونه، با استفاده از جدول حجم نمونه مورگان به تعداد 400 نفر انتخاب گردیده است. روایی ابزار پژوهش صوری و پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ (کل) 885/0 به دست آمده است. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد؛ بین متغیرهای مستقل تحصیلات فرد (401/0)، انجام فعالیت های فرهنگی و هنری (538/0)، علاقه به مطالعه کتاب (602/0)، مصرف موسیقی (595/0) و مصرف فیلم و سریال (410/0) و متغیر وابسته یعنی ذائقه فرهنگی مصرف کتاب، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نیز حاکی از وجود تفاوت معنی دار در ذائقه فرهنگی مصرف کتاب به تناسب سرمایه فرهنگی افراد دارد. به عبارتی؛ هرچقدر سرمایه فرهنگی افراد بیشتر باشد ذائقه فرهنگی آن ها در انواع مختلف کتب (کلیات، اجتماعی، دین، فلسفه و روان شناسی، تاریخ و جغرافیا، هنر، سرگرمی و ورزش، ادبیات، فنون، علوم، زبان) بیشتر و متفاوت یا متنوع خواهد بود.

هدف: پژوهش حاضر قصد دارد با بررسی مدل های موجود ضمن ارزیابی مؤلفه های دخیل در جریان دانش مدلی برای جریان دانش در صنعت بانکداری ارائه دهد. روش: این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی محسوب می گردد و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان ادارات مرکزی بانک ملی ایران بود که تعداد آن ها 2211 نفر می باشند. با استفاده از جدول مورگان نمونه 330 نفری تعیین شد و افراد نمونه به صورت تصادفی ساده از جامعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته 45 گویه ای در 8 بعد می باشد که بر اساس طیف لیکرت تنظیم گردید. روایی این پرسشنامه به دو روش صوری و روش تحلیل عاملی و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاکی از پایایی و روایی مناسب پرسشنامه می باشد. برای تحلیل فرضیات تحقیق از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart PLS بهره برده شده است. یافته ها: مؤلفه های کسب دانش، خلق دانش، ذخیره دانش، تسهیم دانش، کاربرد دانش، زیرساخت فناوری اطلاعات و ساختار سازمانی منعطف بر جریان دانش در صنعت بانکداری تأثیرگذارند و مدل مفهومی پژوهش مدل مناسبی برای جریان دانش در صنعت بانکداری می باشد. تسهیم دانش با ضریب تأثیر 379/0 بیشترین تأثیر را بر وضعیت جریان دانش دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که جریان دانش در صنعت بانکداری بشدت لازم و ضروری است و این صنعت نیاز مبرم دارد که به این حوزه مطالعاتی و عملیاتی وارد شود. همچنین مدیریت دانش به منظور برقراری جریان مؤثر دانش در صنعت بانکداری اهمیت و جایگاه ویژه ای دارد. بنابراین، لازم است بانک ها ابتدا با مدیریت مناسب دانش در سازمان شرایط لازم برای جریان مؤثر دانش در بانک را فراهم آورند و از این طریق به بهبود عملکرد و سودآوری بیشتر در این صنعت نائل آیند.

هدف: امروزه داده کاوی نقش مهمی در برنامه ریزی اطلاعات گرا دارد. از این رو پژوهش حاضر با هدف تعیین رفتار اطلاع یابی پژوهشگران گروه های پژوهشی قدرت نرم، جامعه و امنیت پژوهشگاه علوم انسانی، و مطالعات فرهنگی و راهبردی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با رویکرد داده کاوی به عنوان ابزاری جهت بدست آوردن الگوی نامشهود تراکنش ها و رفتارهای اطلاع یابی آنان در کار با منابع اطلاعاتی در این حوزه تخصصی انجام شد. روش شناسی پژوهش: روش پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع مطالعات کاربردی بوده و با روش پیمایشی- توصیفی و با استفاده از تکنیک شبکه عصبی انجام شده است. ابزار این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بوده و جامعه مورد مطالعه ۱۰۰ نفر می باشد. پس از جمع آوری داده ها، شبکه عصبی به منظور خوشه بندی داده ها انتخاب و با استفاده از نرم افزار مطلب نسخه ۱۴، پژوهشگران براساس مؤلفه های اصلی پژوهش خوشه بندی شدند. سپس با حذف هر یک از زیرمؤلفه های اصلی پژوهش، مؤثرترین و کم اثرترین گزینه در رفتار اطلاع یابی آنان در کار با منابع اطلاعاتی در این حوزه تخصصی تعیین شد. یافته ها:با انجام خوشه بندی با استفاده از شبکه عصبی خودسازمان ده، مهم ترین مؤلفه در هدف و انگیزه اطلاع یابی پژوهشگران جامعه مورد مطالعه ارتقای کیفیت تدریس، مهم ترین عامل در استفاده از منابع اطلاعاتی دستیابی به مجلات تمام متن الکترونیک فارسی در محیط مجازی و ارائه خدمات اطلاعاتی در همین محیط در زمینه رشته تخصصی خود تعیین شد. نتیجه گیری: از آنجا که امروزه ما با بحث حکمرانی داده ها مواجه هستیم و داده، عنصری استراتژیک و اساس هر کسب و کاری محسوب می شود، بنابراین، بررسی رفتار داده ها با رویکردهای مختلف از جمله تکنیک شبکه عصبی حائز اهمیت و ارزش بوده و از جایگاه ویژه ای برخوردار است. لذا، با توجه به هدف و یافته های پژوهش حاضر، بررسی و خوشه بندی رفتارهای اطلاعاتی منتج از نیازهای اطلاعاتی پژوهشگران جامعه مورد مطالعه با استفاده از این رویکرد، به کسب آگاهی و شناخت مناسب از نیازهای اطلاعاتی آنان، و به تهیه و تدارک منابع مورد نیاز آنان منتج می گردد، و این امر از جمله تمهیداتی است که زمینه انجام پژوهش های موثر، کسب یافته های مناسب و در نتیجه تصمیم گیری اطلاعات گرا را بر این اساس برای مدیران و دست اندرکاران این حوزه (فضای سایبر و قدرت نرم) فراهم می نماید.  

هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه بندی الزامات رضایتمندی کاربران پایگاه استنادی علوم جهان اسلام( ISC ) بر اساس مدل کانو است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع، توصیفی- پیمایشی از شاخه میدانی می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه اعضاء هیئت علمی تمام وقت دانشگاه های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور بود. ابزار گردآوری پرسشنامه محقق ساخته بر اساس مدل کانو بود. پرسشنامه استفاده شده دارای 38 سوال به صورت زوجی، یک سوال عملکردی (مثبت) و یک سوال غیر عملکردی (منفی) بود. روایی آن از دیدگاه صاحب نظران بررسی و مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی از آزمون آلفای کرونباخ (81/0) استفاده شد. حجم نمونه طبق جدول مورگان 382 نفر در نظر گرفته شد که در چارچوب نمونه گیری در دسترس پرسشنامه ها توزیع و گردآوری گردید. داده های بدست آمده بر اساس جدول ارزیابی مدل کانو با استفاده از نرم افزار اکسل و اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد از 19خواسته بررسی شده در پرسشنامه، هفت(7) خواسته اساسی، پنج (5)خواسته عملکردی و هفت(7) خواسته جذاب بود. پاسخگویان هیچ خواسته ای را به عنوان معکوس در نظر نگرفته و همچنین نسبت به هیچ کدام از گزینه ها بی تفاوت نبوده اند. نتایج نشان داد از هفت خواسته اساسی، ارائه وضعیت رتبه بندی با بیشترین ضریب رضایت (52/0)، از پنج خواسته عملکردی، ارائه وضعیت استنادی مقاله بازدید شده توسط کاربر در سایر پایگاه های استنادی توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با بیشترین ضریب رضایت (60/0) و از هفت خواسته جذاب، اطلاع رسانی در خصوص انتشارات مورد علاقه کاربر با بیشترین ضریب رضایت (74/0) در صدر قرار دارند.

توسعه فضایی شهرها همواره با خود تغییرات و دگرگونیهایی را در حوزه های مختلف جوامع به همراه دارد. از مولفه های اساسی توسعه فضائی شهرها توزیع جمعیت و سکونتگاههای شهری است؛ نحوه استقرار سکونتگاهها و همچنین توزیع جمعیت پدیده های قابل توجهی را به همراه دارد. از آنجا که دگرگونیها و تحولات در جوامع تابعی از جمعیت و تحرکات و رفتار جمعیتی شهرها بوده است، تقسیم بندی شهرها به شهرهای بزرگ، متوسط و کوچک برای تبیین و تحلیل جامعه شناختی از اهمیت خاصی برخوردار است. شهرهای متوسط، در مقام تعدیل کننده فشارهای مختلف و انتقال دهنده امکانات و خدمات مختلف از شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک و روستاها از اهمیت خاصی برخوردار می باشند. این پژوهش به منظور بررسی پیامدهای فرهنگی توسعه فضائی شهرها در ایران انجام شد. همچنین مطالعه صورت گرفته برای این پژوهش مربوط به اطلاعات آماری سالهای 1375-1395 و مطالعه تحولات جمعیتی شهرهای متوسط طی دوره مذکور بوده و شهر متوسط مرند مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور، با استفاده از روش پیمایش، دیدگاه های شهروندان و نخبگان مرند برای هر یک از گویه های تعریف شده در پرسشنامه به دست آمد. اطلاعات به دست آمده از طریق تجزیه و تحلیل آماری تبیین گردید. نتایج حاصل از کاربرد آزمون های آماری نشان می دهد، توسعه فضائی شهر متوسط مرند پیامدهایی در حوزه فرهنگ شهری به همراه داشته است.

هدف: هدف این مطالعه، ارائه و معرفی عوامل موثررفتاری بر ارتباطات علمی همراه با گزارش روایی عاملی و پایایی آن در بین اعضای هیأت علمی است. روش پژوهش: روش پژوهش، یک مطالعه پیمایشی- تحلیلی انجام شد. جامعه آماری شامل اعضای هیأت علمی دانشگاه های مراکز استان ها بودکه از این میان، تعداد 380 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان (1970) به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. روش تحلیل داده ها، تحلیل عاملی اکتشافی، تأییدی و همسانی درونی و با استفاده از نرم افزار SPSS و Amos نسخه 21 بود. یافته ها: یافته های تحلیل عاملی اکتشافی، شش عامل برای ساختار این آزمون نشان داد که روی هم رفته 45/77 درصد از واریانس کل داده ها داشت. نتایج تحلیل عاملی تأییدی، نشان دهنده ی این بود الگوی شش عاملی برازش قابل قبولی با داده ها داشت. همچنین ضرایب آلفای کرونباخ در زیرمقیاس ها بین 80/0 تا 93/0 بدست آمد که نشان دهنده همسانی درونی قابل قبول پرسشنامه بود. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن داشت که بر اساس مدل ارائه شده این پرسشنامه با شش عامل و 20 گویه می تواند ابزار مناسبی جهت سنجش عوامل مؤثر بر ارتباطات علمی در میان جامعه اعضای هیأت علمی دانشگاه کشور باشد.

هدف: پژوهش حاضر تعیین رفتار اطلاع یابی دانش پژوهان سطح چهار حوزه های علمیه خراسان رضوی با استفاده از شبکه عصبی می باشد. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی- توصیفی است که با رویکرد کمی و با استفاده از شبکه عصبی، انجام شده است. ابزار این پژوهش پرسشنامه ای متناسب با رفتار اطلاع یابی دانش پژوهان سطح چهارحوزه های علمیه استان خراسان رضوی است که بین نمونه ای از دانش پژوهان مدارس عالی علمیه نواب، آیت اله خویی و نرجس توزیع شده است. پس از جمع آوری داده ها، شبکه عصبی به منظور خوشه بندی داده ها انتخاب شد و با استفاده از نرم افزار Matlab 14، دانش پژوهان بر اساس مؤلفه های اصلی پژوهش (هدف و انگیزه اطلاع یابی، مهارت اطلاع یابی، راه های اطلاع یابی) خوشه بندی شدند. سپس با حذف هر یک از زیرمؤلفه های مؤلفه اصلی پژوهش، مؤثرترین و کم اثرترین گزینه در رفتار اطلاع یابی آنان تعیین شد. یافته ها: با انجام خوشه بندی با استفاده از شبکه عصبی خودسازمان ده، مؤثرترین مؤلفه در هدف و انگیزه اطلاع یابی دانش پژوهان حوزه انجام فعالیت های پژوهشی، فرهنگی و مذهبی و کم اثرترین مولفه کسب وجهه علمی و رقابت با هم ترازان تعیین شد. مهم ترین مؤلفه در مهارت اطلاع یابی آگاهی از نیاز اطلاعاتی خود و کم اثرترین مؤلفه مشاهده نشد. مؤثرترین راه دسترسی به اطلاعات ، استفاده از منابع چاپی  و کم اثرترین راه خرید منابع می باشد. نتیجه گیری: با توجه به هدف و یافته های پژوهش حاضر، با تعیین رفتارهای اطلاعاتی که از نیازهای اطلاعاتی سرچشمه می گیرد، تهیه و تدارک منابع مورد نیاز دانش پژوهان در حوزه، از تمهیداتی است که لازم است برای رفع نیازهای اطلاعاتی آنان انجام شود و زمینه تصمیم گیری اطلاعات گرا برای مدیران کتابخانه ها فراهم می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر فراموشی سازمانی بر استقرار مدیریت دانش می باشد.روش تحقیق پیمایشی – تحلیلی ، واز نظر هدف، پژوهشی کاربردی است. جامعه آماری شامل526 نفر از کتابداران و مدیران کتابخانه های دانشگاه های غیر پزشکی شهر تهران می باشد که از بین آنها بر اساس نمونه گیری تصادفی وبااستفاده از جدول مورگان 169نفر انتخاب شده واز طریق پرسشنامه موردپرسش قرارگرفته اند.برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد و در مرحله بعد روایی سازه متغیرهای پژوهش و شاخص های منتج از آن ها با استفاده از آزمون تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج حاصله بیانگر آن است که فراموشی سازمانی(عمدی ) برخلق، ذخیره، اشتراک و بکارگیری دانش اثر مثبت داشته و فراموشی سهوی بر عوامل مذکور اثر منفی دارد. در خاتمه بر اساس نتایج آزمون های انجام شده پیشنهاداتی درزمینه بکار گیری سازوکارهای آموزشی انگیزشی واصلاح فرایندهای کاری بوسیله کتابداران و مدیریت کتابخانه ها ارائه گردیده است که بهره گیری ازآنها به دانشی شدن هرچه بیشتر کتابخانه ها منجر خواهد شد.

مقدمه: مجموعه عقاید، رفتارها، عادات و راه و رسمی که مردم برای زندگی خود بر می گزیند، سبک زندگی را تشکیل می دهد. انتخاب سبک زندگی، مستلزم داشتن اطلاعات و آگاهی است وکتابخانه نقش مهمی در افزایش آگاهی مردم می توانند ایفا کنند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقش کتابخانه های عمومی سازمان فرهنگی-هنری شهرداری تهران بر سبک زندگی کاربران انجام شده است. روش : پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا از نوع همبستگی است. جامعه پژوهش متشکل از مراجعانِ کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است که به تعداد 81 باب در مناطق 22 گانه شهر تهران پراکنده هستند. برای انتخاب نمونه آماری از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای استفاده شده است و تعداد 382 نفر از اعضای کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران پیمایش شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای دو بخشی است که شامل 7 سوال، در ارتباط با میزان استفاده کاربران از کتابخانه و 45 پرسش درباره سبک زندگی است. پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ 967/0 به دست آمد و برای آزمون فرضیه ها، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: براساس نتایج، همبستگی مستقیمی بین سبک گذران اوقات فراغت، مصرف فرهنگی و وضعیت و ویژگی های ظاهری و عمومی بدن با میزان استفاده از کتابخانه عمومی وجود دارد، یعنی با افزایش استفاده از کتابخانه سبک گذران فراغت، مصرف فرهنگی و وضعیت و ویژگی های ظاهری و عمومی بدن ارتقا یافته است. به عبارتی، بین میزان استفاده از کتابخانه های عمومی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و تغییر سبک زندگی کاربران آن رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، یعنی با افزایش استفاده از کتابخانه عمومی، در سبک زندگی کاربران آن تغییر ایجاد شده است. بحث و نتیجه گیری: کتابخانه های عمومی با افزایش آگاهی مردم نقش مهمی در سبک زندگی و انتخاب های مردم ایفا می کنند و لازم است در تأمین منایع و دسترس پذیری آثاری مبادرت ورزند که سبک زندگی ایرانی و اسلامی و درست را در میان مردم به ویژه جوانان ترویج کند. با توجه به اهمیت سبک زندگی و نقشی که کتابخانه ها می توانند داشته باشند پیشنهاد می شود برای افزایش آگاهی کاربران، منابع مرتبط با سبک زندگی تهیه و کارگاه های آموزشی و سخنرانی هایی با حضور صاحب نظران در ارتباط با مصرف صحیح محصولات فرهنگی برگزار شود و برنامه هایی در راستای پر کردن اوقات فراغت مردم، به ویژه جوانان، پیش بینی شود.