علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)

امروزه جوامع مختلف با جمعیت قابل ملاحظه ای از مهاجران و تازه واردان روبه رو هستند که این گسترش مهاجرت ها، بیش از پیش بر اهمیت موضوع ادغام اجتماعی مهاجران افزوده است. هدف از تحقیق حاضر شناسایی شرایط و راهبردهای ادغام اجتماعی مطلوب مهاجران است. تحقیق حاضر به روش کیفی انجام شده است. داده های این مطالعه از طریق مصاحبه نیمه ساخت یافته گردآوری شده و از روش نظریه زمینه ای برای تحلیل داده ها استفاده شده است. با کمک نمونه گیری هدفمند و با معیار اشباع نظری با 28 نفر از مهاجران در شهر مشهد مصاحبه گردید و نهایتاً داده های گردآوری شده در قالب دو مضمون اصلی و 11 مضمون فرعی، کدگذاری و تحلیل گردید. نتایج نشان می دهد که شرایط بروز ادغام اجتماعی مطلوب شامل شرایط زمینه ای (با مضامین فضای مذهبی دلخواه، دسترسی به امکانات تفریحی، امکانات مناسب آموزشی و ارزش های اخلاقی مطلوب مشهد)، شرایط علّی (با مضامین نبود نگاه تبعیض آمیز، تسهیل شرایط زندگی در مشهد، گمنامی، احساس استقلال و دسترسی به مشارکت در جامعه مشهد) و شرایط مداخله گر (با مضامین ارزش های اخلاقی نامطلوب مبدأ، تعصبات قومی- مذهبی مبدأ و تبعیض های جنسیتی در مبدأ) می شود. مواردی مثل شبکه سازی، سازگاری مطلوب اجتماعی، مهارت های روان شناختی رشدمحور و حمایت محوری از جمله راهبردهای مهاجران به ادغام اجتماعی مطلوب در شهر مشهد است.  

امروزه با گسترش فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و ظهور پدیده ای به نام فضای مجازی، از یک طرف شاهد ظهور ارزش ها و معانی جهانی در روابط جوامع هستیم، از طرف دیگر این ارزش ها و معانی ممکن است سبب شکل گیری تقاضاهای جدید، بدبینی نسبت به آموزه های ایدئولوژیک در بین شهروندان شود و نوعی شهروندی چندگانه (منظور شهروندانی که هم به ارزش ها، نمادها و معانی ملّی احساس تعلق می کنند و هم به معانی، نمادها و ارزش های جهانی) شکل گیرد، در نتیجه بین شهروندان شاهد تکثرگرایی ارزشی و هویتی هستیم. گسترش ارزش های مدرن به مدد فضای مجازی تاروپود جامعه جدید را درهم تنیده است. این احتمال وجود دارد که گرایش به این ارزش ها بر اولویت ها و جهت یابی افراد تأثیر داشته باشد. جوامع به دلیل فقدان کنترل همه جانبه بر وسایل ارتباطی نوین، توانایی اقناع احساس تعلق و تعهد به اهداف، ارزش ها و حفظ عناصر هویت بخش را از دست داده اند. مقاله حاضر که رهاورد یک تحقیق است با این هدف سازمان یافته که رابطه گرایش به ارزش های مدرن با هویت اجتماعی را بررسی نماید. الگوی نظری این تحقیق تلفیقی از نظریات گیبینز، گیدنز و جیمسون است. این پژوهش براساس این فرضیه شکل گرفته است که هر چه افراد بیشتر به ارزش های مدرن گرایش پیدا کنند، هویت ملی، دینی و انقلابی آنها بیشتر تضعیف خواهد شد. این تحقیق با روش پیمایش انجام شده است. جمعیت آماری تحقیق، شهروندان بالای 15 سال شهر تهران است. یافته های تحقیق نشان می دهد که گرایش به ارزش های مدرن رابطه ای معکوس و معنادار با هویت ایرانی، هویت اسلامی و هویت انقلابی دارد.  

تجارت اجتماعی را می توان جدیدترین و بروزترین شاخه از تجارت الکترونیک به حساب آورد که برآیند و نتیجه رشد فناوری دیجیتال و گسترش روزافرون توسعه شبکه های اجتماعی در جهت ایجاد ارتباط با ابزارهایی مانند اینستاگرام، واتساپ، فیس بوک، و...در بستر وب است. این مطالعه با هدف بررسی عوامل سرمایه ای مؤثر بر تجارت اجتماعی در بین شهروندان بالای 20 سال شهر جلفا انجام شده است . روش پژوهش پیمایش و جامعه آماری شهروندان بالای 20 سال شهر جلفا می باشد که براساس فرمول کوکران و نمونه گیری خوشه ای، 400 نفر به عنوان نمونه آماری برای مطالعه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه جمع آوری و از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پرسش نامه ها براساس شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به محلات مختلف شهر توزیع شد. براساس یافته های تحقیق میانگین تجارت اجتماعی 3.43 با انحراف معیار 58/0 و میانگین سرمایه اجتماعی 28/3، فرهنگی،47/3، اقتصادی 09/3 و نمادین 9/3 می باشد. همچنین رابطه آماری بین سرمایه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نمادین با تجارت اجتماعی تأیید شد. در آزمون رگرسیون سرمایه فرهنگی بیشترین تأثیر را بر تجارت اجتماعی گذاشت. در تحلیل نهایی نقش مهم و کلیدی عوامل سرمایه ای در گسترش میزان تجارت اجتماعی خصوصاً در شهرهای تجاری باعث ایجاد چشم انداز جدیدی در بررسی روابط بین این متغیرها با تجارت اجتماعی خواهد شد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که در صور جدید تجارت به ویژه تجارت اجتماعی، سرمایه های فرهنگی و اجتماعی در میدان تجارت نقش اساسی را ایفا می کند. فلذا برخلاف شکل کلاسیک تجارت که تاکید اساسی روی سرمایه اقتصادی بود در تجارت اجتماعی بایستی در کنار سرمایه اقتصادی به سرمایه فرهنگی و اجتماعی هم مجهز بود. 

سلامت یک دارایی مهم در بین نوجوانان محسوب می شود و سلامت معنوی می تواند آن را تقویت کند. این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین سلامت معنوی با سلامت کلی (جسمی، روانی، اجتماعی) نوجوانان انجام شده است. این پژوهش از نوع مقطعی- همبستگی است. نمونه پژوهش شامل 400 نفر از نوجوانان دختر شهر جهرم در سال 1402 بودند که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های معتبر سلامت معنوی دالمان و فری (2004) و پرسش نامه سبک زندگی (لعلی و همکاران، 1391) استفاده شد. برای اعتبار پژوهش، از اعتبار صوری و اعتبار همگرا (AVE) و برای بررسی پایایی از آلفای کرونباخ و ضریب پایایی ترکیبی (CR) و پایایی همگون (Rho) استفاده گردید. برای تجزیه وتحلیل دادها از نرم افزار SPSS و pls استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که سطح سلامت کل، سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی نوجوانان بالا و سطح سلامت معنوی آن ها در حد متوسط است. همچنین یافته های این پژوهش حاکی از وجود رابطه ای مثبت و معنادار میان سلامت معنوی و سلامت کلی افراد است. این رابطه به طور مجزا نیز با هر یک از ابعاد سلامت (جسمی، روانی و اجتماعی) مشاهده شد. روش حداقل مربعات جزئی نیز نشان داد، سلامت معنوی قادر به تبیین 35 درصد از واریانس متغیر سلامت کلی بوده است. با اذعان به این ارتباط و تقویت سلامت معنوی در کنار سلامت جسمی، روانی و اجتماعی، می توانیم نوجوانان را برای گذر از پیچیدگی های دوران نوجوانی توانمند کنیم. ادغام ملاحظات سلامت معنوی در چارچوب مراقبت های بهداشتی جامع برای نوجوانان،راه اندازی مرکز مشاوره سلامت در مدارس، تشکیل تیم های تحقیقاتی جهت پایش مداوم سلامت نوجوانان، دعوت از متخصصان حوزه سلامت و برگزاری جلسات هفتگی در مدارس برای نوجوانان و خانواده های ایشان می تواند بسیار سودمند باشد. 

همه گیری کرونا در سراسر جهان باعث به وجود آمدن شرایط ویژه ای در زمینه های مختلف اجتماعی شد. پژوهش حاضر، به واکاوی تجربه برگزاری جشن عروسی در میان زوجین در شرف ازدواج شهر سنندج در دوران کرونا پرداخت. این تحقیق، با رویکرد کیفی و به کمک مصاحبه عمیق با 10 نفر (یکی از زوجین) که در بازه زمانی اوج همه گیری، تجربه برگزاری یا تعویق جشن عروسی را داشتند، در سال 1399- 1400 انجام شد. تجزیه و تحلیل مصاحبه ها به استخراج شش مضمون شامل محدودیت های پیش آمده یا شرایط محیطی، شرایط ذهنی و فرهنگی، نگرانی، معنای جایگزین امر تعویق شده، تأثیرپذیری روابط اجتماعی و تغییر سبک زندگی انجامید. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که جمع شرایط محیطی و ذهنی برآمده از همه گیری در کنار نگرانی های برآمده از پیامدهای آن، باعث شده است افراد نسبت به برگزاری یا عدم برگزاری و یا تعویق جشن دست به انتخاب عقلانی زده و تصمیم گیری کنند. نتیجه این تصمیم به شکل تأثیر در روابط اجتماعی و عدم گسترش شبکه خویشاوندی بروز پیدا کرده و عامل سرکوب برخی خواسته ها و مکنونات قلبی افراد مانند آرزوی پوشیدن لباس عروس برای دختران شده است. در نتیجه آن ها تلاش می کنند امر به تعویق افتاده یا همان عامل معناساز زندگی که خلاء اش را احساس کرده اند، با کنش های جدید همچون برگزاری جشن با تشریفات محدودتر، کاهش سطح روابط اجتماعی و خویشاوندی، رفتن به آتلیه و گرفتن عکس یادگاری و هزینه کرد خرج عروسی برای دیگر ضروریات زندگی جایگزین کنند. این جایگزینی به شکل حذف آنچه آن ها، آن را امور غیرضروری می نامند، نمود پیدا می کند. 

این مطالعه باهدف بررسی برساخت مفهوم آموزش آنلاین از دیدگاه دختران نسل زد در ایران انجام شد با استفاده از روش تحلیل مضمون، نمونه گیری هدفمند و ابزار مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته، ادراکات ذهنی 18 دانشجوی دختر نسل زد واکاوی شد. داده ها با استفاده از روش کدگذاری به روش براون[1] و کلارک تحلیل شد و اعتبار یافته ها با سه معیار قابل قبول بودن، قابلیت اطمینان و تأییدپذیری به دست آمد. یافته ها نشان داد که آموزش آنلاین ازنظر دانشجویان، مفهومی چندبعدی است که شامل شش مضمون اصلی و دوازده مضمون فرعی می شود. مضامین اصلی عبارتند از: انعطاف پذیری و استقلال، توسعه فنی در آموزش آنلاین، استفاده از متاورس[2]، لزوم نگاه بلندمدت به آموزش آنلاین، یادگیری مهارت های دیجیتال و تعامل اجتماعی مجازی. دانشجویان بر این باورند که آموزش آنلاین با فراهم آوردن امکان استفاده در هر مکان و زمان، به آن ها اجازه می دهد تا بین تحصیل و اشتغال هم زمان تعادل برقرار کنند. همچنین، توسعه فناوری های آموزشی و دسترسی به نرم افزارها و سخت افزارهای لازم، کیفیت آموزش را ارتقا می دهد. استفاده از متاورس نیز به عنوان یک زیرساخت نوظهور، پتانسیل زیادی برای کاهش احساس انزوا و بهبود تعامل پذیری دارد. دانشجویان تأکید کردند که آموزش آنلاین نباید روش موقتی در نظر گرفته شود، بلکه باید به عنوان بخشی از سیستم آموزشی بلندمدت کشور توسعه یابد. مضمون نهایی تحقیق «آموزش آنلاین مبتنی بر فناوری، کیفیت و تعامل» حاصل شد. این پژوهش می تواند به عنوان مبنایی برای تحقیقات آینده و بهبود سیاست های آموزشی در حوزه آموزش آنلاین مورد استفاده قرار گیرد.  Braun & Clarke2. Metaverse 

یکی از موضوعات تهدید کننده جامعه و خانواده خودکشی است. خودکشی یک رفتار چندبعدی است که در نتیجه عوامل مختلفی از جمله پیشینه خانوادگی، درگیری های خانوادگی و.. بروز می یابد. هدف پژوهش حاضر، تأثبر ارتباط بین عملکرد خانواده و انگیزه اقدام به خودکشی است. روش تحقیق این پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه استاندارد است. جامعه آماری پژوهش شامل 154 نفر است که در سال 1402 اقدام به خودکشی نافرجام کرده اند. از بین جامعه آماری 99 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد که میانگین سنی آزمودنی ها 17/34 و دامنه توزیع سنی آنها 13 تا 57 سال است، میزان اقدام به خودکشی مردان بیشتر از زنان است و سطح تحصیلات بالا با انگیزه اقدام به خودکشی پایین همراه است و بالعکس. ضریب همبستگی چندگانه بین متغیرهای مستقل داخل معادله با اقدام به خودکشی 1/66 درصد است. R2 یا ضریب تعیین به دست آمده نشان می دهد که 7/43 درصد از واریانس متغیر اقدام به خودکشی به وسیله متغیرهای مستقل تبیین می شود. ارتباط ناکارآمد با ضریب بتای 626/0 نسبت به سایر متغیرها بیشترین تأثیر را دارد. متغیرهای عدم درک متقابل و جنسیت بر اقدام به خودکشی اثر مستقیم دارند. همچنین ارتباط ناکارآمد، بیشترین و درآمد، کمترین تأثیر غیرمستقیم در بین متغیرهای تحقیق بر اقدام به خودکشی را دارد.یافته های این مطالعه نشان می دهد، بهبود مهارت های حمایت اجتماعی اثر محافظتی در برابر رفتارهای خودکشی دارد. عدم تعامل و همدلی در بین اعضای خانواده می توانند خطر خودکشی را به طرق مختلف افزایش دهند و کسانی که احساس کمبود مراقبت و عدم توجه والدین دارند، بیشتر در معرض اقدام به خودکشی قرار دارند.  

در هر جامعه اعتماد مقدمه همکاری است. اعتماد به نهادها و سازمان ها به عنوان یکی از مؤلفه های مهم سرمایه اجتماعی نقش کلیدی در تنظیم شبکه ارتباطات اجتماعی، انسجام اجتماعی، ترویج فرهنگ مشارکت و توسعه همه جانبه جوامع دارد. مفهوم یاد شده متأثر از عوامل مختلفی است. این پژوهش به بررسی نقش واسطه ای پاسخگویی سازمانی در رابطه بین آنومی اجتماعی و اعتماد نهادی در میان شهروندان ۱۸ تا ۶۵ سال شهرستان شوشتر پرداخته است. این مطالعه به روش پیمایشی و با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر روی ۳۸۳ نفر از شهروندان انجام شده است. در تحقیق حاضر برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران و برای سنجش سازه های آنومی اجتماعی و اعتماد نهادی از پرسش نامه محقق ساخته و برای اندازه گیری سازه پاسخ گویی سازمانی از پرسش نامه استاندارد بوونز[1] (2005) استفاده شد. در این پژوهش داده های تحقیق با استفاده از نرم افزارهای SPSS22 , AMOS تحلیل شدند. یافته های توصیفی تحقیق حاضر نشان می دهد که میانگین اعتماد نهادی در نمونه مورد بررسی پایین تر از مقدار متوسط است. نتایج پژوهش نشان می دهد که آنومی اجتماعی رابطه ای معکوس و معنی دار با اعتماد نهادی دارد؛ به طوری که با افزایش آنومی اجتماعی، اعتماد نهادی کاهش می یابد. همچنین، بین پاسخگویی سازمانی و اعتماد نهادی رابطه معنی دار ملاحظه شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که متغیرهای وارد شده در مدل، ۶۴ درصد از واریانس اعتماد نهادی را تبیین می کنند. براساس یافته های تحقیق می توان گفت که در مقایسه با سایر متغیرهای وارد شده در مدل، سازه پاسخ گویی سازمانی نقش مهمی در اعتماد نهادی شهروندان شوشتری دارد. Bovens