درخت حوزه‌های تخصصی

این پژوهش درپی شناخت وضعیت فرهنگی منطقة حجاز پیش از بعثت پیامبر (ص) از زاویة شناخت منابع سازندة آن است. راهبرد روش شناختی برای دستیابی به منابع، مراجعه به آثار مورخان و شناسایی منابع اثرگذار بر فرهنگ پیش از بعثت و سپس تحلیل مفهومی یا کارکردی این منابع با توجه به اسناد تاریخی موجود برای دستیابی به سازوکار عمل این منابع است. حاصل این پژوهش دستیابی به چند منبع مهم و مؤثر در ساخت فرهنگ پیش از بعثت است. دو مورد آن، یعنی طبیعت و ارتباطات میان فرهنگی و نقشی که در ساخت فرهنگ منطقه حجاز ایفا کرده اند، در این مقاله محور بحث قرار می گیرد.

هدف این مقاله؛ تحلیل محتوای تبلیغات تجاری مندرج در نشریه ها رایج کشور در دو دوره هشت ساله، به منظور نمایان کردن روند تغییرات، شیوه و شکل بازنمایی کلیشه های سنتی و جنسی در شانزده سال گذشته است. داده های تحقیق به روش نمونه گیری سیستماتیک از میان 456 شمارگان شش هفته نامه و ماهنامه گرد آوری شده است. مقایسه نتایج تحلیل محتوای دو دوره مورد بررسی نشان می دهد که، اگرچه در دوره دوم نقش های سنتی (مادری، همسری و خانه داری) کمتر بازنمایی شده اند؛ اما در دوره دوم، زنان به نحوی به تصویر کشیده شده اند (زیبا، جوان و لاغر) که گویی همیشه نیازمند بازسازی بدن خود هستند. در نتیجه، در هر دو دوره تصویر ناقص و منحرف شده ای از زن ارائه شده است که نمی توان این تصویر را بازنمایی یک زن ایرانی و اسلامی دانست. بنابراین، لازم است تا با استفاده از طیف وسیعی از دستاوردها و موفقیت های زنان در عرصه های مختلف، این شیوه بازنمایی به چالش کشیده شود.

مقاله حاضر چگونگی بازنمایی مصرف در فیلمهای سینمایی عصر دفاع مقدس را بررسی می کند. پرسش اصلی بررسی حاضر این است که مصرف، چگونه در فیلم های سینمایی عصر دفاع مقدس (1367- 1359)، بازنمایی شده و با هویتهای اجتماعی کنشگران فیلم ها گره خورده است؟ روش این مطالعه، تحلیل نشانهشناختی است که با به کارگیری آن، پنج فیلم سینمایی منتخب ساخته شده در این دوره بررسی شده اند. این پنج فیلم عبارت اند از: سناتور، گل های داوودی، اجاره نشین ها، زرد قناری و عروسی خوبان. یافته ها نشان می دهد که همه پنج فیلم بررسی شده، در سطح رمزگان های ایدئولوژیک، مصرف گرایی به سبک مدرن را یا نفی می کنند یا در حاشیه قرار می دهند. همچنین یافته ها نشان می دهد به جهت حاکمیت گفتمانی متفاوت و حتی متعارض با بسیاری از گفتمان های سیاسی ـ اجتماعی و فرهنگی در جهان، در دهه 1360 حتی نظریه های مرسوم جامعه شناختی متداول نیز در این زمینه صدق نمی کنند و این مقاله، به نوعی یکی از این نظریه ها را در بوته آزمون قرار داده است.

در مقاله حاضر بر مبنای تعریف کلاوس برون ینسن از سطوح سه گانه مفهوم رسانه، سه قلمرو نظری برای طرح مباحث حوزه سواد رسانه ای پیشنهاد کرده و مفهوم سواد بازی رایانه ای را متناظر با قلمروهای مذکور بسط داده و در انتها بازی رایانه ای «بازی عفو» را به عنوان یک مطالعه موردی از منظر قلمروهای سه گانه سواد بازی رایانه ای مورد مطالعه قرار می دهیم. طبق تعریف ینسن، مفهوم رسانه، در سه سطح متمایز فهم می شود. سطح نخست سطح مادّی و فنّی (تکنولوژیک)، سطح دوم سطح بیانی و تدقیق در ظرفیت های ارتباطی و سطح سوم سطح نهادی و اجتماعی است. اگر این معنا و مبنا بر سواد رسانه ای و به تبع آن سواد بازی رایانه ای تطبیق و تدقیق شود، قلمروهای مفصلی در سه سطح مجزّا و البته متصلی برای طرح نظریات و انجام مطالعات بدست می آید. با رهیافت از این دریافت، «بازی عفو» از منظر ارزیابی قلمروهای مطالعاتی سواد بازی رایانه ای مورد مطالعه قرار گرفته و نشان داده شده است که چگونه معانی و ارزش های گفتمانی این متن، به شکلی هم افزا در هر سه سطح مفهومی ماهیّت رسانه ای آن بازتولید شده است. این بازی ازطریق نحوه برقراری ارتباط تعاملی با کاربر، متصل کردن هویت مجازی کاربر در بازی با هویت مجازی او در شبکه اجتماعی فیسبوک، درگیرکردن حافظه اجتماعی کاربر از جهان واقعی و تاریخی با جلوه های متعددی از متن و در نهایت ایجاد دوگانه های ارزشی در لایه های روایی و رویه ای خود، کوشیده است، محدوده آگاهی های حاصل شده از تعامل کاربر با بازی را در جهان مجازی متن، به جهان واقعی و تاریخی تسرّی دهد.

با توجه به ضرورت های افق چشم انداز 1404 به منظوردستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه و شناخت رقبای منطقه ای، در این پژوهش با معرفی و توصیف ویژگی ها و مؤلفه های شهر رسانه ای، تعریف شهر رسانه ای و کاربردهای آن ارائه می شود. سپس با رصد سه شهر رسانه ای در منطقه (دبی، مصر و اردن) بررسی جامعی به روش مقایسه تطبیقی بر روند تأسیس، نحوه جانمایی، زیرساخت ها و امکانات مورد نیاز، نوع مالکیت و مؤلفه های دیگر حقوقی، تجاری، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی انجام می شود.

لازمة رقابت در دنیای تولید کنونی بهره گیری از تمام فنون، ابزارها و اندیشه های جدید ناب است. در نیمة دوم قرن بیستم، تولیدکنندگان جهان با محیط رقابتی جدیدی مواجه شدند که با نیمی از سرمایه و امکانات لازم، محصولات را با کیفیتی بهتر، تنوعی بیشتر و قیمتی پایین تر به بازار جهانی عرضه می کردند. یکی از این تکنیک های جدیدْ تولید ناب نام دارد. تولید ناب در واقع رویکردی سامان مند برای حذف ضایعات و اتلاف ها و از بین بردن هر فرآیند اضافی است، از مرحلة تهیة مواد اولیه گرفته تا تولید و در نهایت فروش. این مقاله با توجه به مراحل تولید فیلم سینمایی و تطبیق این فرآیند با آنچه در خط تولید صنعتی اتفاق می افتد، در پی شناسایی و کشف اتلاف هایی است که طی مراحل ساخت فیلم پیش می آید. تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از روش تحقیق مفهوم سازی بنیادین منجر به شکل گیری پانزده مفهوم و به تبع آن پنج مقولة اصلی شد. این مقولات شامل سه نوع اتلاف زمان، دوباره کاری، ناهماهنگی و دو عامل زیرساختی و فرهنگی در فرآیند تولید فیلم سینمایی است.

درعصر حاضر که فرایند های جهانی شدن حیات اجتماعی ما را با تغییر و تحولات زیادی مواجه کرده است فضای جغرافیایی کشورها به وسیله اینترنت آنچنان تاثیر پذیرفته که فاصله های دور در میان انسان ها برداشته شده گویی که انسان ها در اقصی نقاط جهان در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. این شبکه جهانی فرصت ها و امکانات زیادی برای حکومت ها و ملت ها فراهم ساخته، اما نگرانی های فزاینده ای نیز در خصوص حفظ ارزش های حیاتی و امنیت ملی بوجود آورده است. در این مجال کوتاه تلاش خواهد شد تا به طور اجمالی شناختی در رابطه با فضای سایبر و حقوق مرتبط با آن برای خوانندگان محترم ارائه شود.

به موازات مسائل عمیق و متعددی که نهاد خانوادهرا در ایران با چالش مواجه کرده است، نفوذ اینترنت و تکنولوژی های نوین ارتباطی در این نهاد این مسائل و چالش ها را پیچیده تر و مبهم تر کرده است؛ چالش هایی که تا حدی ریشه در دگرگونی روابط خانوادگی در ایران دارد. این تحقیق پیمایشی با هدف مطالعه رابطه استفاده از تکنولوژی های نوین ارتباطی بر روابط خانوادگی انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه، دانش آموزان دبیرستانی شهر شیراز از تمامی مناطق ده گانه بوده اند که با تکنیک نمونه گیری طبقه ای متناسب، تعداد 400 نفر از آنان به عنوان افراد نمونه انتخاب و به پرسشنامه پاسخ داده اند. چارچوب نظری این مطالعه ترکیبی ازنظریه های "خانواده شبکه ای" و "مرزهای خانواده" بوده است. یکی از نوآوری های این تحقیق استفاده از دو متغیر میانجی به نام های زمان خانواده و خانواده شبکه ای می باشد که از چارچوب نظریِ تحقیق گرفته شده است. در نهایت نتایج این تحقیق حاکی از این است که هیچ گونه ارتباط مستقیم و معناداری بین نوع و میزان استفاده از تکنولوژی های نوین ارتباطی با روابط خانوادگی وجود ندارد، بلکه این ارتباط از مسیر متغیرهای میانجی یعنی زمان خانواده و خانواده شبکه ای محقق می شود. متغیرهای زمان خانوادگی و خانواده شبکه ای به ترتیب با بتای 473/0 و 273/0 تأثیری مثبت بر روابط خانوادگی داشته اند و به طورکلی قادر به تبیین 30 درصد از واریانس متغیر روابط خانوادگی بوده اند.

کاریکاتور همچون رسانه ای مستقل یا از طریق ارائه از رسانه های دیگر، سهم عمده ای در ارتباطات میان فرهنگی داشته و چه بسا مناسبات ملت ها، اقوام و دولت ها را دستخوش تغییرهای جدّی کرده است. نمونه هایی از این تأثیرگذاری را می توان در بحث کاریکاتورهای موهن دانمارکی مشاهده کرد. بر این اساس و با هدف شناخت بیشتر از کاریکاتورهای غربی دربارة اسلام، این مقاله در صدد آن است که با بهره برداری از شیوة تحلیل محتوا، کاریکاتورهای غربی دربارة اسلام و انگاره های موجود در آن ها را مطالعه و بررسی کند. در این زمینه، نظریة برجسته سازی و تئوری اقناع و متقاعدسازی، مبنای نظری تحقیق قرار گرفته است. روش نمونه گیری نیز غیراحتمالی سهمیه ای است. نتایج این بررسی نشان می دهد که کاریکاتورهای غربی مؤکدانه اسلام و مسلمانان را دین خشونت و دشمن غرب و ارزش های تمدنی غرب معرفی کرده اند و تأثیر عمده ای در گسترش پدیدة اسلام هراسی در جهان، به ویژه غرب داشته اند.

مقالة حاضر به منظور بررسی تطبیقی پوشش خبری سایت فارسی شبکة تلویزیونی العالم در مورد رویدادهای دو کشور بحرین و سوریه، در مقطع زمانی که به «بیداری اسلامی» شهرت یافته، انجام گرفته است. در این نوشتار از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده، نمونه گیری آن هدفمند از نوع روزهای متوالی و واحد تحلیل آن نیز «خبر» است. یافته های به دست آمده نشان می دهند در دورة مورد بررسی، حوادث بحرین به طور معناداری پوشش خبری بیشتری نسبت به حوادث سوریه گرفته است. در عین حال حکومت سوریه به طور معناداری پوشش خبری مثبت تری نسبت به حکومت بحرین گرفته است. همچنین تعداد اخبار العالم دربارة هر یک از دو کشور، جهت گیری و برجسته سازی این سایت و استفادة آن از واژگان، پیش فرض ها، تلقین ها، چارچوب ها، انگاره ها و کلیشه ها به گونه ای است که در مجموع ذهنیت مثبتی از اعتراض ها و مخالفان بحرین و همچنین از نظام سوریه و اقدام های آن در مخاطبان ایجاد می کند و در مقابل تصاویری منفی از اعتراض ها و مخالفان سوریه و همچنین نظام بحرین و اقدام های آن در ذهن مخاطبان شکل می دهد.

"در این مقاله تکنیک‌های بازخورد ربط با استفاده از روش مدل سازی رتبه‌ای و به شکلی ساده مطرح می‌شود و نمودارهای مربوط ، مفهوم روش مدل سازی زبان در بازیابی اطلاعات را شفاف‌تر می‌سازد . سه مسئله‌ای که انتظار می‌رود یک مدل بازیابی اطلاعات بدان پاسخ دهد عبارتند از : 1 ) وزن دهی به لغات ؛ 2 ) بازخورد ربط ؛ 3 ) پرسش‌های ساختارمند . بر اساس این پرسش‌هاست که رخداد ربط میان منابع متفاوت سنجیده می‌شود . ... "

شادکامی و نشاط از ویژگی ها و روحیاتی است که در زندگی اجتماعی نقشی اساسی و بنیادین ایفا می کند، به گونه ای که در مقایسه با هر خصلت و روحیه دیگر، بیشترین سهم را در بهبود روابط و معاشرت ها به عهده دارد. این پژوهش با هدف شناخت میزان نشاط اجتماعی و عوامل مرتبط با آن در بین شهروندان شهر اهواز صورت گرفته است. داده های این تحقیق با روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه خودسنجی از نمونه ای با حجم 384 نفر از شهروندان 64-15 ساله شهر اهواز به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و اتفاقی که با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردید، جمع آوری شده است. فرضیات از طریق شاخص همبستگی پیرسون، رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر آزمون گردیدند. نتایج پژوهش نشان داد که بین پایگاه اجتماعی- اقتصادی (در هر دو بُعد ذهنی و عینی)، احساس عدالت اجتماعی، همبستگی اجتماعی، اعتماد اجتماعی، رضایت اجتماعی، احساس امنیت اجتماعی، پایبندی به اعتقادات مذهبی، میزان رضایت از خدمات شهری و نشاط اجتماعی رابطه مثبت و معنادار و بین احساس محرومیت نسبی و احساس بی هنجاری و نشاط اجتماعی رابطه منفی و معنادار وجود دارد. همچنین رگرسیون چندمتغیره نشان داد که 51/0 از واریانس متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل قابل پیش بینی بوده است.

تحلیل راهبردی یا سوات روشی برای دستیابی به راهبردهای سازمان از طریق شناخت نقاط قوت و ضعف درونی سازمان و فرصت ها و تهدیدهای بیرونی آن است. تحلیل سوات روشی برای ترسیم وضعیت موجود و مطلوب سازمان است. در این روش براساس شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید و نوع شناسی محیط سازمان، راهبردهای قوت فرصت، قوت تهدید، ضعف فرصت و ضعف تهدید ارائه می شود. با کمک ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) ماتریس SPACE برای تعیین و ارزیابی موقعیت سازمان به کار می رود و به کمک آن راهبرد فعلی و مطلوب ترسیم می شود. پس از تعیین موقعیت از طریق ماتریس QSPM به ارزیابی و اولویت بندی راهبردها و انتخاب راهبرد بهینه پرداخته می شود. روش سوات برحسب گردآوری اطلاعات اکتشافی توصیفی (کشف عناصر چهارگانه و توصیف ابعاد آن در جامعه مورد بررسی)، بر حسب کاربرد ارزیابی راهبردی (ارزیابی سازمان و محیط و ارائه راهبرد برای تقویت و بهبود) و نوع پژوهش تلفیقی (کمی کیفی، در شناخت عناصر و ابعاد از طریق اسناد، مصاحبه، روایت ها کیفی و درجه بندی، اولویت بندی و وزن دهی و محاسبه اولویت راهبردها کمی) است. با توجه به نگاه به آینده و ترسیم وضعیت مطلوب در آینده از نوع پژوهش های آینده پژوهی نیز به شمار می رود. واحد تحلیل این روش دارای سطوح مختلف خرد، میانه و کلان است. در جامعه آماری ویژگی بارز جامعه که به نخبگان معروف هستند شناخت کامل از فضای داخلی و بیرونی سازمان و احاطه به ابعاد موضوع است. حجم نمونه مشخصی ندارد و کفایت حجم نمونه در متن پژوهش مشخص می شود. حجم پیشنهادی مطلوب برای گرداوری اطلاعات در این روش در صورتی که از شیوه کل شماری یا سرشماری استفاده نشود 60 تا 70 نفر است. روش نمونه گیری در سوات به موضوع و ویژگی جامعه آماری بر می گردد اما عمدتاً از شیوه نمونه گیری گلوله برفی و روش تیپیک استفاده می شود تا اینکه به اشباع نظری دست یابد. تکنیک های گرداوری اطلاعات مطالعه اسناد و مدارک و کتابخانه ای، مصاحبه انفرادی یا گروهی، پرسشنامه و کارت متوازن است.

مقاله حاضر با هدف بررسی وضعیت موجود سیاست گذاری فرهنگی رسانه ها در ایران و ارائه الگوی مفهومی انجام گرفته، از نظر هدف، کاربردی، از نظر نوع داده ها، کمّی و از نظر نحوه اجرا، توصیفی از نوع پیمایشی است. 30 نفر از اعضای هیئت علمی برجسته دانشگاه ها در رشته های علوم ارتباطات، مدیریت فرهنگی و علوم سیاسی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. پس از مرور کتابخانه ای و اینترنتی پیشینه، فهرستی از نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت ها تهیه و پرسشنامه اول تحقیق تدوین شد تا وضعیت موجود مورد ارزیابی قرار گیرد. پرسشنامه دوم به منظور تعیین درجه تناسب الگوی پیشنهادی توسط حجم نمونه تکمیل شد. برای تحلیل داده ها از میانگین وزنی و آزمون t تک نمونه ای استفاده شد. نتایج نشان داد: اصول سیاست گذاری فرهنگی رسانه ها، چارچوب نظری، نقاط ضعف، نقاط قوت، فرصت ها و تهدید های سیاست گذاری فرهنگی رسانه ها و نیز فرایند اجرایی و راهبردها مورد تأیید صاحبنظران قرار گرفته است. درجه تناسب مدل 153/4 از 5 بوده و با 95 درصد اطمینان مورد تأیید قرار گرفت.