درخت حوزه‌های تخصصی

درپی بردن به ویژگیها و ماهیت یک جامعه،همانند یک فرد، هیچ سند، مدرک، آمار و ارقام و یا اندازه‌گیریهای عینی ای هرگز قابل قیاس با ملاحظه و دید اجمالی و شهود نیست(آدن 1962). تماشای تلویزیون و مطالعه آزاد، ریشه در زندگی خانوادگی دارد. این فعالیتها با رشته محکمی به محیط خانوادگی کودکان پیوند می‌خورد و با آن تثبیت و ارزیابی می‌شود. از این رو، راههای نزدیک شدن کودک به رسانه، ارتباط ناگسستنی با پیچیدگی رابطه خانواده و رسانه دارد. بنابراین، تحقیقات درباره چگونگی استفاده از تلویزیون و فعالیتهای مطالعاتی باید در محیط طبیعی آن انجام پذیرد.

تاریخ شفاهی، یکی از دموکرات ترین روش های تحقیق کیفی در بسیاری از رشته های علوم انسانی و علوم اجتماعی است که توسط آن واقعیت ها به زبان خودِ روایان بازگو می شوند؛ تاریخ شفاهی، گفت وگوی عمیق میان دو نفر است که در آن خاطرات افراد در قالب روایت، ثبت و ضبط می شود. خاطره و به یادآوری (چرایی و چگونگی ) آن یکی از مهم ترین بخش های به فعلیت درآمدن تاریخ شفاهی است. در این مقاله، با بررسی روش تاریخ شفاهی، به دنبال ترسیم کاربرد تاریخ شفاهی در انعکاس انواع ترومای جمعی هستیم. ترومای جمعی، یک ضایعه روانی جمعی است که بر حسب رخدادهای طبیعی و غیرطبیعی همچون زلزله و جنگ بسیاری از مردم را با خسران روبه رو می کند و خاطرات دردناک و حزن آلودی را برای ایشان به همراه می آورد که سال ها و شاید دهه ها با آن زندگی می کنند. ایشان یکی از مهم ترین سوژه های تاریخ شفاهی هستند. در این میان، با رجوع به سه اثر از آثار سوتلانا آلکساندرونا آلکسیویچ، برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 2015، که به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده اند، چگونگی کاربرد انضمامی این روش را در انعکاس انواع ترومای جمعی نشان خواهیم داد.

مقایسه بین الگوی تجربه زیارت در دو آیین زیارتی «پیاده روی اربعین» و «پیاده روی زیارتی آخر صفر به مشهد»می تواند شناخت مناسبی از الگوهای زیارتی شیعیان به ویژه ایرانیان به دست دهد. مقاله حاضر با پرسش از این تفاوت ها و شباهت ها، در چارچوب یک پژوهش کیفی با تکنیک های مشاهده مشارکتی و مصاحبه های عمیق نیمه ساخت یافته با زائران و خادمان در هردو آیین پیاده روی، انجام شده است. داده های پژوهش از دو مطالعه تجربی در مورد پیاده روی اربعین و پیاده روی آخر صفر به مشهد، هر دو در سال 1396 گردآوری شده اند. نتایج تحقیق نشان دهنده وجوه شباهت های بنیادین در الگوهای کلی سفر و تجربه زیارت ایرانیان در این دو آیین است. درعین حال، تفاوت های مهمی نیز بین تجربه زیارت زائران در این دو آیین وجود داشته که به ویژه در الگوی غالب سفر، نحوه خدمات رسانی به زائران و ساماندهی این فعالیت ها و همچنین الگوی ابراز هویت و تنوع فرهنگی موجود در بستر این دو آیین، قابل مشاهده است.

حفظ و نگهداری کارکنان موضوع مهمی است که سازمان ها با آن مواجه هستند. این در مورد کارکنان دانشی حیاتی تر است، چراکه دانش ارزشمندترین سرمایة سازمان محسوب می شود. کارکنان سهیم در سرمایة ذهنی، کارکنان دانشی نامیده می شوند و این سرمایه در سازمان های رسانه ای حضور قابل ملاحظه ای دارد. با عنایت به اینکه عرصة رسانه شاهد تحولات گسترده ای است، آینده پژوهی می تواند نقش مهمی را در این عرصه ایفا کند؛ زیرا موجب روشن شدن دیدگاه برنامه ریزان نسبت به رویدادها، فرصت ها و چالش های احتمالی آینده می شود. آینده پژوهی از طریق کاهش ابهام ها و تردیدهای فرساینده، توانایی انتخاب هوشمندانه را افزایش می دهد. البته در این پژوهش صرفاً با بهره گیری از برخی مفاهیم آینده پژوهی تلاش شده است تا تصویر واضح تری از رسانه های آینده ترسیم شود. ابتدا در قالب پیشینة نظری به مفاهیم آینده پژوهی، کارکنان دانشی و رسانه پرداخته و سپس پیشینة تجربی موضوع حفظ کارکنان دانشی سازمان های رسانه ای آینده را بررسی می کنیم. با توجه به اینکه در این موضوع خاص پیشینة تجربی چندانی وجود ندارد، با رویکردی آینده نگرانه، به وسیلة ابزار مصاحبه، اقدام به دریافت نظر خبرگان شد و با روش کیفی تحلیل تم، مصاحبه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در پایان، مدل مفهومی، نمایی از ارتباطات را میان فرایند پژوهش و یافته های هر بخش ارائه می دهد تا به وسیلة آن و با دسته بندی و تلفیق یافته ها به نتایج کاربردی برسیم.

در دنیای امروز، هرچه وسعت و پیچیدگی سینما و تلویزیونِ مدرن افزایش پیدا می کند، شاهد رویکردهای متفاوتی به مذاهب و ادیان گوناگون هستیم. با توجه به آنکه صنعت تلویزیون ایالات متحده آمریکا یکی از معروف ترین، حرفه ای ترین و بحث برانگیزترین صنایع رسانه ای در کل جهان است و همواره رویکردهایی خاص و جهت داری نسبت به اسلامو مسلمانان داشته، مقاله حاضر یکسؤال کلی را دنبال می کند که آیا در سریال های هالیوودی تولید شده پس از حوادث یازده سپتامبر، مفهوم اسلامورومیا به کاربرده شده است؟ مقاله حاضر از تئوری دکتر عاملی که به طور جامع در کتاب «کتاب شناسی تحلیل گفتمانی، دیدگاه آکادمیک غرب درباره ی اسلام، مسلمانان و کشورهای اسلامی» (۲۰۱۲)مطرح شده، استفاده نموده است. با اتخاذ روش نشانه شناسی و به کارگیری پنج کانال کریستین متز و بررسی فصل سوم سریال هالیوودی هوم لند-به عنوان مطالعه موردی-،این مقاله دلایل و تحلیل هایی درباره ی مسئله ی استفاده ی گسترده ی غربی ها از مفهوم اسلامورومیا در سریال های تولید شده بعد از حادثه ی یازده سپتامبر ارائه می دهد.

جوک ها به منزله خرده فرهنگ های هر جامعه، معانی و مفاهیم اجتماعی گوناگونی را بازنمایی می کنند که نشانگر فضای ذهنی آن جامعه و ویژگی های افراد آن است. در این میان، جوک های جنسیتی نمایشگر نگاه اجتماعی جامعه به مقوله جنسیت هستند. اقبال جامعه ایران به فناوری های نوین تلفن همراه و پیام رسان ها ازجمله، تلگرام از یک سو و کشیده شدن جوک ها به این فضا از سوی دیگر، لزوم بررسی و مطالعه آن را بیشتر از قبل می طلبد. این مقاله با روش کیفی و شیوه مردم نگاری درون شبکه ای و با استفاده از نظریه برساخت گرایی اجتماعی، جوک های مختلف جنسیتی را در پیام رسان تلگرام مقایسه کرده است. نتایج بررسی سه کانال جوک تلگرامی که بعد از فیلترینگ و در تیر ۱۳۹۷ ارزیابی شده است، نشان می دهد ۵۰ درصد کل جوک های این کانال ها را جوک های جنسیتی تشکیل داده و به لحاظ شکلی، بیشترین جوک های جنسیتی مربوط به جوک های کلامی است که جوک های مربوط به زنان در هر سه کانال، تقریباً دو برابر جوک های مردان بوده است. برساخته های جنسیتی برای مردها در جوک ها بیشتر با موضوع جنسی و برای زنان بیشتر با موضوع کلیشه های جنسیتی مانند: «احمق شمردن»، استفاده بی رویه از لوازم آرایش، تمایل به ازدواج، ناتوانی در رانندگی، الزام به انجام کارهای خانه و زودرنجی است که به نوعی بازتعریف نقش اجتماعی زنان در شرایط اجتماعی فعلی است.

با توجه به اهمیت افغانستان، کشورهای مختلف سعی در افزایش نفوذ در این کشور و بزرگنمایی کمک های خود به مردم افغانستان دارند. ایران به عنوان همسایه افغانستان، به طور گسترده با مسئله مهاجرت افغان ها روبرو بوده و در چهار دهه گذشته، به دلیل رویکرد امت محوری، نگاه انسان دوستانه و اشتراکات فرهنگی، زبانی و دینی، میزبان بیش از سه میلیون پناهجوی افغانستانی بوده است. ایران در این سال ها، خدمات گسترده ای را در زمینه هایی مانند آموزشی، اجتماعی، بهداشتی، فرهنگی و عمرانی برای کاهش آلام و رنج های مهاجران افغانستان ارائه داده است. رقبای منطقه ای و دشمنان فرامنطقه ای ایران، با برجسته سازی معدود کمبودهای زیستی مهاجران در این کشور، آن را سیاست رسمی تهران جلوه می دهند. رسانه های وابسته به کشورهای غربی مانند بی.بی.سی، برخی از احزاب، شبکه های تلویزیونی و سایت های خبری افغانستانی که به رقبا وابسته هستند، هجمه گسترده ای علیه ایران و کوچک نمایی خدمات بی نظیر آن به مهاجران و دولت افغانستان را در دستور کار قرار داده اند. مقاله حاضر ضمن تبیین ابعاد و روند کمک های ایران به پناهجویان افغان، تلاش کرده است ایده هایی نیز برای برنامه سازی رسانه های برون مرزی در این خصوص، ارائه دهد. یافته ها حکایت از آن دارند که با وجود حجم گسترده کمک های ایران، به دلیل غفلت از دیپلماسی عمومی و پیوست رسانه ای، خدمات ایران بازتابی متوازن و صحیح در رسانه ها نداشته است.

این مطالعه به بررسی تجربه ی تماشای زنانه سریال ویکتوریا از شبکه فارسی وان می پردازد. این سریال که در سال 88 از محبوبیت قابل توجهی در میان زنان ایرانی برخوردار گشت، مجموعه ای است با انبوهی از بازیگران که بر محور زندگی روزمره زنی توانمند می چرخد. روند داستان به گونه ای است که همچون "سریال های بازاری"، معماهایی طرح می شود تا کنجکاوی بیننده را بر انگیزاند و سپس آن را به نحوی که مورد انتظار مخاطب است، پاسخ می دهد. برای شناخت دلالت های معنایی حاکم بر قرائت مخاطبان زن از سریال ویکتوریا از روش پژوهش کیفی بهره گرفته و با استفاده از تکنیک مصاحبه به جمع آوری اطلاعات پیرامون تجربه تماشای مخاطبان زن ایرانی اقدام شد. به علاوه، برای تکمیل یافته های تحقیق، به سراغ نظرات کاربران اینترنتی در خصوص چرایی تماشای سریال رفته و با استفاده از تحلیل محتوا، نظرات ایشان در سایت ها و وبلاگ های مرتبط بررسی شد. نهایتا براساس یافته ها و نتایج تحقیق می توان عواملی را معرفی کرد که بینندگان را به دنبال کردن سریال ترغیب و در آن ها لذت ایجاد می کند. مجموعه ی پاسخ های مصاحبه شوندگان به ترتیب اهمیت در شش گروه زیر قرار می گیرند: ایجاد سرگرمی برای بینندگان به عنوان اولین عامل، الگوهای جنسیتی جایگزین که در این سریال بازتولید می شوند دومین عامل مهم در تماشای سریال، مشارکت گروهی در تفسیر متن به نحوی که تنها یک نوع از قرائت را خوانش غالب معرفی کند، مشابهت در تجربه زیسته که همسانی هایی را میان بیننده و شخصیت های داستان ایجاد می کند، آشنایی شنیداری یا تماشای سریال به زبان فارسی که از طریق شنیدن گفتگوهایی که خارج از فضای فرهنگی خانواده های ایرانی است هیجان می آفریند و نهایتا نزدیکی فضایی به متن که از سبک تصویربرداری آن حاصل شده است، فرصت تجربه ، لذت و هیجانات متمایزی را برای مخاطب به دست می دهد

اصالت محوریت زندگی عادی و لذت بردن از آن و یا عدم اصیل شمردن آن و تصمیم بر مبارزه با خود و طبیعت وجه ممیزه ی دو مکتب فمینیستی رمانتیک و اگزیستانسیالیست است. فمینیسم رمانتیک با انتخاب مسیر «زنانه» ی مهربانی برای ایجاد تغییرات مد نظر خود در جهان، در عین مبارزه با آنچه که آن را زشتی و پلشتی می داند، به ادامه یافتن جریان حیات معتقد بوده و « لذت در حین ایجاد تغییر» را برای پیروان خود و همچنین برای ابژه ی تغییر یعنی مردان به ارمغان می آورد اما فمینیسم اگزیستانسیالیست، لذت زندگی را از هم از زنان مبارزه گر و هم از ابژه های آن ها (مردان) می گیرد. فیلم «برخورد خیلی نزدیک»، دربردارنده ی دو نوع نگاه به ارتباط میان زنان و مردان است. دیدگاه «ناهید» دربردارنده ی ضدیت با مردان و دوری جستن از آنان است، حتی اگر این دوری جستن به عدم ارضای روانی خود او و ایجاد عقده های روانی در او بیانجامد. اما « نرگس» مشکلی با مردان نداشته و با شوهر خود روابط عاشقانه ای دارد. زندگی به تصویر کشیده شده برای نرگس، سراسر موفقیت و شادی؛ و برای ناهید سراسر شکست و اندوه است. فیلم درصدد ترویج این اندیشه است که راهبرد « ایجاد تغییر» در جهان که راهبرد فمینیسم رمانتیک است و با روش های نرم زنانه صورت می گیرد بهتر از راهبرد « مبارزه» است که در فمینیسم اگزیستانسیالیست دنبال می شود.

"نوشتار حاضر حاصل گفتگویی است با دکتر مهدی محسنیان‌راد در خصوص وضعیت استفاده از رسانه در جهان اسلام. وی چند سالی است که برای اولین بار درسی را در حوزه وسایل ارتباط جمعی در کشورهای اسلامی در دوره دکترای علوم ارتباطات تدریس می‌کند و از این طریق همراه با دانشجویان خود توانسته است به تبیین حوزه‌های کمتر شناخته شده دست زند. هسته اولیه این درس، تحقیق 1400 صفحه‌ای او و همکارانش بود که در سال 1376 پایان یافت و در سال 1377 به عنوان پژوهش سال شناخته شد. محور اصلی این گفتگو را ویژگی‌ها، اهداف، روش‌شناسی و نتایج اجمالی این پژوهش تشکیل می‌دهد. در واقع می‌توان این نوشتار را معرفی و گزارش مختصری از آن تلقی کرد. در این تحقیق دکتر محسنیان‌راد و همکارانش وضعیت استفاده از رسانه‌ها در جهان اسلام را با بهره‌گیری از آمار و داده‌های هر کشور مورد بررسی قرار داده و آنها را با هم مقایسه کرده‌اند. "

رشد اخبار جعلی در فضای مجازی، اعتبار منبع در رسانه های نوین را اهمیتی تازه بخشیده و بشر امروزی را از «عصر اطلاعات»، وارد «عصر اعتبار اطلاعات» نموده است. پژوهش حاضر قصد دارد بررسی کند که چه عواملی بر اعتبار منبع در رسانه های جدید، اثرگذار بوده است تا بستری برای مقابله با انتشار اخبار جعلی فراهم شود. به همین منظور، محقق به مصاحبه نیمه ساخت یافته با تولیدکنندگان محتوا در کانال های خبری فارسی پیام رسان تلگرام و نیز متخصصان علوم ارتباطات پرداخته و با روش تحلیل تماتیک، 36 مقوله را به استناد گزاره های مطرح شده در مصاحبه ها، شناسایی و آنها را در شش مقوله اصلی دسته بندی کرده است. حجم نمونه مورد استفاده برای انجام مصاحبه 25 نفر می باشد. مقوله های اصلی شامل «تحول در مفهوم اعتبار اطلاعات»، «کالایی شدن مخاطب و استیلای تبلیغات تجاری»، «افول مسئولیت اجتماعی و حرفه ای گری»، «رهیافت نو در تولید سبک و محتوای خبر»، « دگرگونی در ارزش های خبری» و «تغییرات در مفهوم سنتی دروازه بانی خبر»، در مسیر تحقیق به دست آمد.