درخت حوزه‌های تخصصی

امکان استفاده برابر از ظرفیت های شهر برای ساکنان آن موضوعی است که به مطالبه ای مهم تبدیل شده و علت اصلی آن نیز مشکلات و معضلات انسانی و محیطی بی شماری است که برای شهرها به وجود آمده است؛ بر این اساس، زندگی در شهر تکالیفی را برای شهروندان ایجاد می کند که شهروندان متناسب با تکالیفی که قانون برای آن ها در نظر گرفته است، برای دستیابی به زندگی ایده آل، حق به شهر را برای خود متصور باشند. همچنین تحلیل شاخص های زیست پذیری با رویکرد حق به شهر می تواند نقشی کلیدی در رفع بسیاری از معضلات شهری ایفا کند و رضایت شهروندان را به همراه داشته باشد؛ ازاین رو هدف این مطالعه واکاوی اثرات مؤلفه های حق به شهر در خام شهرهای (غرب) استان بود. نوع پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف کاربردی بود. جامعه آماری اول در این پژوهش، شهروندان شهرهای بلده، کجور و پول بودند که مطابق با سرشماری سال 1395، جمعیت سه شهر 7240 نفر بود و حجم نمونه از طریق فرمول کوکران، معادل 365 نفر محاسبه شد. جامعه آماری دوم در این پژوهش، متخصصان شهری در سه شهر بلده، کجور و پول بودند که حجم نمونه از میان آن ها با استفاده از تکنیک دلفی 25 نمونه در نظر گرفته شد. نتایج پژوهش حاضر با توجه به آزمون فریدمن و t تک نمونه ای نشان داد، با توجه به سطح معناداری آزمون که کوچک تر از 0.05 (برابر 0.001) بود، در بعد اجتماعی-فرهنگی، شهر بلده با رتبه 2.14 بالاترین رتبه و در بعد اقتصادی، شهر کجور با رتبه 2.34 بالاترین رتبه را در میان خام شهرهای غرب استان مازندران داشتند. همچنین در بعد کالبدی-زیستی، با توجه به اینکه سطح معناداری آزمون بیشتر از 0.05 (برابر 0.302) بود، شهرهای کجور، بلده و پول رتبه متفاوت داشتند، اما ازآنجاکه این تفاوت معنادار نبود، دارای رتبه برابر بودند و بعد کالبدی-زیستی دارای بیشترین اهمیت بود. همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس در زمینه مقایسه نظرات شهروندان و متخصصان در رابطه با ابعاد اجتماعی-فرهنگی، کالبدی-زیستی و اقتصادی تحقق حق به شهر مشخص کرد، وضعیت این ابعاد از نظر شهروندان و متخصصان یکسان بود که در این راستا پیشنهادهایی مطرح شد.  

توسعه پایدار،به طورکلی به تعادل اهداف اقتصادی و اجتماعی وزیست محیطی، اشاره دارد.ویک چشم انداز، بسیار مطلوب را در آینده نوید می دهد.وزیست پذیری،به مجموعه ای از اهداف پایداری اشاره دارد که مستقیما براعضای جامعه تاثیرمی گذارند.بنابراین زیست پذیری،راهی به سوی توسعه پایدار،است.درهمین راستاپژوهش حاضردرپی آنست که با بررسی میزان زیست پذیری،درشهر بندر دیلم آن را به سوی توسعه پایدار،سوق دهد.روش این پژوهش توصیفی وتحلیلی و با استفاده از ابزار پرسش نامه و مشاهده مستقیم است.بنابراین ترکیبی از روش کمی و کیفی است.جامعه آماری آن تمام شهروندان شهر بندر دیلم که درسرشماری سال 1395 برابربا27461نفربوده است.برای تخمین حجم نمونه ازفرمول کوکران استفاده شد که تعداد نمونه مطابق این فرمول 375 نفربوده است.بعد از مشخص شدن حجم نمونه پرسشنامه ها بصورت تصادفی ساده دربین شهروندان پخش گردید.وعلاوه براین محقق بصورت حضوری به مشاهده مستقیم شاخص های مورد مطالعه درسطح شهر پرداخته است.اطلاعات به دست آمده با استفاده ازنرافزارSpssوآزمونهای T تک نمونه ای ،آزمون فریدمن تجزیه و تحلیل گردیدند.نتایج به دست آمده نشان دادکه شهربندردیلم ازلحاظ شاخص اقتصادی به دلیل نقش تجاری-گردشگری که به سبب موقعیت بندریش به دست آورده نسبتا زیست پذیر است.وعلاوه بر اشتغال ساکنان خود مهاجرین دائمی و فصلی را از شهرهای دیگه جذب کرده است.اما بعداجتماعی به دلیل کمبود و ضعف درکیفیت شاخص ها جز در شاخص امنیت وهمبستگی اجتماعی مطلوبیت به چشم نمی خورد.همچنین بعد زیست محیطی در این شهر به دلیل محدودیت های محیط طبیعی و عدم رسیدگی سازمانهای ذی ربط در شرایط بدی است و زیست پذیرنمی باشد.

مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه از چالش های متعددی از قبیل بیکاری، فقر و محرومیت، تخریب محیط زیست، تداوم نابرابری در توزیع فرصت ها و منابع، مهاجرت و ... رنج می برند که بیانگر عدم موفقیت راهبردهای گذشته توسعه روستایی در رفع این چالش ها می باشد. دراین راستا و در دهه های اخیر، رویکرد کارآفرینی به عنوان یکی از راهبردهای مهم در توسعه پایدار روستایی در مرکز توجه اندیشمندان و مجامع توسعه و دستورکار دولت ها و جوامع جهانی قرار گرفته است. براین اساس، پژوهش حاضر با بهره گیری از طرح پیمایشی، رویکرد کمّی، روش توصیفی-تحلیلی و ابزار پرسش نامه به بررسی نقش کارآفرینی در توسعه پایدار روستایی شهرستان کمیجان در ابعاد سه گانه پایداری-اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی-می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد برنامه ها و فعالیت های کارآفرینی از نقش مهمی در توسعه پایدار روستایی شهرستان کمیجان بویژه در بعد اقتصادی برخوردار می باشد که بهبود استانداردهای زندگی روستایی از رهگذر ایجاد فرصت های اشتغال، کاهش فقر، استفاده از منابع محلی و کاهش مهاجرت از جمله محورهای این نقش آفرینی به شمار می رود. دراین راستا، اتخاذ کارآفرینی به عنوان یک مداخله راهبردی توسعه مورد توصیه و تاکید پژوهش حاضر قرار می گیرد که می تواند فرایند توسعه پایدار به طور اعم، و توسعه پایدار روستایی شهرستان را به طور اخص مورد تسهیل و تسریع قرار دهد.

برمبنای نظریه آشوب ( Chaos Theory ) در درون بی نظمی و آشوب، الگویی از نظم وجود دارد و شهر نیز به عنوان سیستمی پیچیده و آشوبی عمل می کند که با ورود بی ن ظمی و درون آشوب و بی نظمی به دنبال و در تلاش برای دستیابی به نظم جدیدی خواهد بود (تئوری آشوب مناسب سیستم های پیچیده مانند شهر است که با بهره گیری از آشوب و بی نظمی به وجود آمده در جهت خود نظمی و ساماندهی بهره می گیرد). نتیجه شیوع ویروس کرونا یا همان «پدیده کووید-۱۹» نیز به عنوان یک آشوب، بی نظمی و شوک بر تمدن بشری و ایجاد یک وضعیت بیگانه و ناآشنا در شهرهای ما بوده است که برای مقابله با شیوع این بیماری نوپدید و نامعمول، روش های مرسوم و موجود حکمروایی و مدیریتی در شهرهای ما پاسخگو نبوده و بایستی یک نظم نوین شهری (حکمروایی هوشمند) و شیوه های جدید و هدفدار مدیریتی و حکمروایی را بررسی و انتخاب نمود و از آشوب و بی نظمی موجود به سوی خود نظمی و خود سازماندهی و توسعه پایدار معقول در آینده حرکت کرد. در این پژوهش به بررسی و شناسایی دقیق شاخص ها و زیر شاخص های دخیل در نظم نوین شهری یا همان حکمروایی هوشمند شهری و اولویت بندی نقش آن ها در کاهش آثار مخرب کرونا و تأثیرگذاری آن در پیشرفت و توسعه پایدار در شهر سمنان با مدل تحلیل عاملی تأییدی و مدل سازی SEM با AMOS پرداخته می شود و اینکه چگونه می توان «شهروندان هوشمند» را در همراهی کامل با زیرساخت های هوشمند شهری ب ه ی ک فرصت بزرگ در پساکرونا تب دیل نمود. پس از بررسی و شناسایی و اولویت بندی دقیق شاخص ها و زیر شاخص های دخیل در این نظم نوین شهری (حکمروایی هوشمند شهری) به عنوان سبک نوین مدیریت امور شهری در پساکرونا و تحلیل متغیرها، با نمونه 22 نفری متشکل از نخبگان و خبرگان حوزه های مختلف شهرسازی و شهر هوشمند، برنامه ریزی شهری و مدیریت شهری و تکمیل پرسشنامه از شهروندان سمنان که به تعداد پرسشنامه اولیه ای به تعداد 38 نف ر به صورت آزمایشی در بین آن ها توزیع شد و اعتبار و پایایی پرسشنامه تأیید و سپس پرسشنامه اص لی ک ه براس اس حجم نمون ه در دسترس شامل 721 نفر بود توزیع و پس از تحلیل آن به بررسی و اولویت بندی متغیرهای حکمروایی هوشمند با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار آماری پرداخته شد و سپس مؤلفه های مستخرج، نام گذاری شدند. در مرحله بعد با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی در AMOS ، اعتبار سازه ای تحقیق، مورد آزمون قرار گرفت و رابطه آماری بین متغیرها با شاخص های آن، تأیید شد. در الگوی نهایی تحقیق، با استفاده از آزمون های برازش مدل، روابط بین متغیرها و اثرگذاری متغیرهای مستقل و وابسته تأیید شدند. بر اساس نتایج تحقیق، «شهروندان هوشمند و زیرساخت های هوشمند» با اهمیت ترین و تأثیرگذارترین متغیر حکمروایی هوشمند شهر سمنان خواهد بود و جایگاه بعدی به ترتیب با اقتصاد هوشمند، زندگی هوشمند، تحرک و پویایی هوشمند و محیط زیست هوشمند نیز در رتبه های بعدی ارزش گذاری شدند. یافته های تحقیق حاکی از آن هستند که اهمیت شاخص شهروند هوشمند با 239/32 درصد واریانس تبیین شده نسبت به دیگر عامل ها چشمگیر تر است و پیش نیاز نظم نوین شهری سمنان یا همان حکمروایی هوشمند «شهروند هوشمند» است. «شهروندان هوشمند سمنانی» مقدمه ای برای رسیدن به حکمروایی هوشمند در سمنان خواهند بود. هوشمند شدن شهروندان سمنان نیاز به آموزش، زیرساخت ها و برنامه ریزی های هدف دار دارد. برای دستیابی به حکمروایی هوشمند سمنان، باید از همان ابتدا روی شهروندان سرمایه گذاری کرد؛ به آنها آموزش داد و با آگاهی، فرهنگ سازی و ایجاد زیر ساخت ها و تشویق شهروندان به استفاده از خدمات و دانستن فناوری های روز، باعث توسعه و تعالی پایدار و معقول شهر شد.

کیفیت زندگی محصول تاریخی نظام های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و نمی توان آن را مجزا  از ساختارهای فوق تبیین کرد. بنابراین مفهوم کیفیت زندگی یک متغیر مرکب می باشد و وضعیت آن به سطح توسعه یافتگی جوامع بستگی دارد و می توان آن را با طراحی و تدوین شاخص هایی، تعریف و اجرا کرد. در این مقاله وضعیت و سطح کیفیت زندگی شهروندان محله وردآورد منطقه 21 شهر تهران، بر اساس شاخص های تاثیر گذار بررسی شده است. از آنجا که شاخص های کیفیت زندگی متعدداند، برای این محله شاخص های مناسبی در چند عنوان کلی که هر کدام دارای زیر مجموعه هایی هستند مانند سرزندگی و هویت محل، آموزش، زیست محیطی، مسکن، حمل ونقل، دسترسی به خدمات، امنیت و اقتصاد طراحی و براساس آن پرسشنامه مورد نظر تهیه شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران200 نفرتعیین شد و با استفاده از نرم افزار spss,Excel,Minitab (برای آزمون هایی چون میانگین وزنی ساده، تی تست و همبستگی)کیفیت زندگی در محله وردآورد تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که سطح رضایت از شاخص کلی کیفیت زندگی شهری و همچنین تمامی شاخص های 9گانه آن بین کم و متوسط می باشد و در نهایت ضریب همبستگی نشان می دهد که میان شاخص های کیفیت زندگی همبستگی وجود دارد و با بهبود وضعیت مسکن و دسترسی به خدمات می توان به ارتقاء سطح کیفیت زندگی در محله وردآورد شهر تهران کمک کرد.

بندرت می توان منطقه ای مانند خلیج فارس یافت که بتوان دیدگاه های سیاسی را به عرصه آزمایش گذارد. و هیچ منطقه ای همانند خلیج فارس نتوانسته است توجه ودر عین حال علاقه جهانیان را به خود معطوف نماید. تا آنجا که تاریخ نشان می دهد، خلیج فارس پیوسته بخش پراهمیتی از جهان بوده است. درنیم قرن اخیر، خلیج فارس یکی از مهمترین و حساس ترین مناطق جهان در نگرشهای ژئوپلیتیکی ومحاسبات استراتژیک بوده است و با توجه به تحولات و دگرگونی های عمیق وجاری در عرصه مناسبات بین المللی می توان ادعا کرد که در قرن بیست و یکم می رود تا به صورت مهمترین کانون توجه آن نگرشها و محاسبات درآیدوبه تعبیر کلاسیک ژئوپلیتیک هارتلند نام می گیرد. اما درحال حاضراین منطقه با پدیده ای به نام نظامی گری روبرو گردیده. دیدگاه های متفاوت کشورهای از مقوله امینت و بی اعتمادی به یکدیگر، زمینه را برای مداخله قدرتهای فرامنطقه ای مهیا نموده است. این مسأله، (حضور فدرتهای جهانی در منطقه) برای ایران که قدرت کلاسیک منطقه می باشد به نوعی مخاطره انگیز است و مستقیماً امنیت و منافع ملی وی را هدف قرار می دهد

رشد سریع شهرنشینی فشارهای سنگینی بر سرزمین و منابع اطراف آنها وارد کرد و موجب کاهش پوشش گیاهی، کاهش فضای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیست محیطی شده است. یک گام اساسی جهت مدیریت و برنامه ریزی توسعه شهری و هم چنین ارزیابی اثرات تجمعی آن بررسی و شبیه سازی توسعه فیزیکی شهر می باشد. یکی از فرآیندهایی که طی آن می توان تغییرات شهر را برای یک دوره زمانی چند ساله بررسی و در نتیجه جهت های رشد و توسعه شهری را برای اعمال برنامه ریزی های مناسب پیش بینی کرد، مدلسازی توسعه شهری است، بنابراین طراحان و برنامه ریزان شهری به اطلاعات مکانی و زمانی که مرتبط با الگوهای رشد شهری هستند نیازمندند تا بتوانند مدلسازی را انجام دهند. هدف پژوهش حاضر، مدلسازی توسعه شهری شهر بندرعباس با استفاده از مدل lcm در سری زمانی 21 سال (1994،2002،2009،2015) با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست است که در مرحله اول پس از طبقه بندی تصاویر به روش نظارت شده بیشترین شباهت، نقشه های کلاسه بندی شده را با دقت ضریب کاپا 9550/0 به دست آوردیم و سپس با استفاده از مدل تغییرات زمین به پیش بینی نقشه 2021 پرداختیم و با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک و زنجیره Ca-markove توسعه شهرستان را در سال 2021 با دقت مناسب پیش بینی می کنیم. پس از محاسبه ماتریس احتمال انتقال تغییرات به پیش بینی کاربری اراضی در سال های 2009 و 2015 و 2021 با استفاده از رگرسیون لجستیک پرداختیم که در مقایسه با کاربری های اراضی سال های 2009 و 2015 به دقت ضریب کاپای 75.3 درصد برای سال 2009 و 86.9 درصد برای سال 2015 رسیدیم که براین اساس نتایج نسبتاً خوبی به دست آورده ایم.

مسجد به عنوان عنصری مهم و مؤثر در شهرهای اسلامی، همواره به عنوان فضایی عمومی و مردمی کارکردهای مختلف و همه جانبه ای به خود گرفته و نقش پررنگی در حیات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، کالبدی و... شهر دارد. برای آن که مسجد بتواند نقش چند بُعدی خود را در توسعه ی زندگی اجتماعی و فرهنگی مسلمانان ایفا نماید، باید به نحوه ی استقرار آن در بافت شهری توجه ویژه ای نمود و تمامی ضوابط و اصول مکانی یابی را در ساخت آن به کار بست. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی و میدانی می کوشد، معیارهای مکان گزینی مساجد را سنجیده و بر اساس معیارهای اصلی و فرعی دریافت شده، مکان مناسب برای احداث مساجد جدید در منطقه ی دو شهر رشت را مشخص نماید. این مقاله به منظور انجام محاسبات کمّی و کیفی، از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) سود جسته است. برای این منظور این مقاله ابتدا پس از مطالعات اولیه و بازشناسی معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در مکان یابی مسجد، با بهره گیری از نرم افزار به اولویت بندی و وزن دهی آن ها پرداخته است. نتیجه ی حاصل این که در میان معیارهای اصلی، معیارهای مذهبی نقش مهم تری نسبت به معیارهای شهرسازی و جمعیت بر عهده دارند و نیز در میان 10 زیرمجموعه، دسترسی آسان و همجواری با سایر کاربری ها از اهمیت بیشتری برخوردارند. در ادامه نتایجی نیز از بررسی نقشه های GIS به دست آمد، که مکان های مناسب برای احداث مسجد را پیشنهاد می دهد.

بروز بحران های محیطی مانند کم آبی در جوامع روستایی موجب زوال مهمترین رکن اقتصادی و بزرگترین منبع درآمد خانوارهای روستایی یعنی بخش کشاورزی می شود. با از بین رفتن کشاورزی بیکاری افزایش یافته و اقتصاد روستایی ناپایدار می شود. امروزه اغلب نظریه پردازان توسعه، جهت مقابله با بحران های محیطی و پایداری اقتصاد روستایی رویکرد متنوع سازی به فعالیت ها را پیشنهاد نموده و این رویکرد را لازمه اقتصاد پایدار می دانند. پژوهش حاضر به بررسی نقش تنوع-بخشی فعالیت ها در پایداری اقتصاد روستایی می پردازد و از لحاظ هدف کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی است، به منظور جمع آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی در محدوده مورد مطالعه استفاده شد. قلمرو مکانی این تحقیق دهستان مرحمت آباد میانی است. 136 خانوار دهستان از طریق فرمول اصلاح شده کوکران و بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده برای انجام تحقیق انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (تی تک نمونه ای، همبستگی و تحلیل مسیر) استفاده شد. نتایج نشان داد، بین تنوع اقتصادی و پایداری اقتصادی در دهستان مرحمت آباد میانی در سطح 0.01 درصد آلفا رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، بطوری که با افزایش تنوع اقتصادی در سطح روستاهای مورد مطالعه میزان پایداری اقتصادی آنها نیز افزایش می-یابد و همچنین، تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی در محدوده مورد مطالعه که بصورت خود جوش توسط روستاییان در اثر کاهش سطح آب دریاچه اورمیه اتفاق افتاده است، موجب افزایش فرصت های شغلی، زمینه های اشتغال، انگیزه جهت بهبود وضعیت کار و فعالیت، میزان اشتغال در زمینه خدماتی و افزایش سرمایه گذاری و کاهش مهاجرت جوانان روستایی در محدوده مورد مطالعه شده است.

شرایط آب و هوایی حاکم بر فضاهای شهری مناطق گرم و خشک همواره ایجاب می کند که در فرایندهای برنامه ریزی و طراحی شهری متناسب با شرایط مذکور ساماندهی شوند تا کیفیت حضور پذیری آن ها در حد مطلوب واقع شود. این در حالی است که اکثر مطالعات صورت گرفته تاکنون و رویه های اجرایی دستگاه های ذی ربط برای ارتقاء حضور پذیری فضاهای مذکور، متناسب با مدل مفهومی کارآمد نیست و در مقایسه با مناطق دیگر از حضور پذیری و سرزندگی مطلوبی برخوردار نیستند. بر این اساس پژوهش حاضر در پی تبیین ابعاد و شاخص های مؤثر بر ارتقاء حضور پذیری فضاهای شهری در نواحی گرم و خشک می باشد و هدف آن، ارائه چارچوب مدل مفهومی ارتقاء حضور پذیری و طراحی آن برای نمونه مطالعاتی (خیابان حکیم) است. پژوهش پیش رو به لحاظ هدف بنیادی-کاربردی است و روش آن بر مبنای رویکرد آمیخته (کمی-کیفی) می باشد. تبیین شاخص های محیطی مؤثر بر حضور پذیری و تعیین اهمیت آن ها بر مبنای تکنیک دلفی و آنتروپی شانون انجام شده و برای سنجش وضع موجود مورد مطالعاتی، از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که ابعاد زیست بوم، کارکرد، اجتماع، ریخت، فضا، ادراک و منظر به ترتیب جزء ابعاد مهم و تأثیرگذار در حضور پذیری فضاهای شهری مناطق گرم و خشک می باشند که مجموعاً دربردارنده 31 شاخص گوناگون هستند. سنجش وضع موجود خیابان حکیم شهر اصفهان متناسب با ابعاد مذکور و شاخص های آن صورت گرفته و درنهایت بر مبنای این سنجش، چارچوب طراحی شهری و سازمان عملکردی- فضایی برای محدوده مطالعاتی ارائه شده است تا در سکانس های سه گانه تعریف شده برای خیابان حکیم، حضور پذیری ارتقاء یابد.

روستاهای ایالت کبک 2 کانادا، هماهنگ با تغییرات جامعه جهانی شدیداً در حال تغییر و تحول، به ویژه در زمینه اقتصاد روستایی می باشند . نتیجه مطالعات نگارنده در نواحی روستایی این ایالت ، نشان داده است که سه عامل تعداد جمعیت، فعالیت ها و در آمد اقتصادی ، برای تمایز بین روستایی بسیار اهمیت دارد . به علاوه، در سال های اخیر تغییراتی عمیق در تمامی ساخت های زیستی روستایی این ایالت مطرح شده، که سبب تفاوت بسیار شدید روستاهای آن با سایر سرزمین های روستایی جهان گردیده است. این تغییرات شامل : الگوی مصرف، سازماندهی فضا، مسکن، آموزش، بهداشت و سلامتی، گذران اوقات فراغت و ارزش های موجود در جامعه روستایی می باشد موج عظیم نوگرایی که در ایالت کبک ظاهر شده است، منجر به ایجاد تغییرات ریشه ای در بسیاری از مکان های روستایی گردیده است . عمده این تغییرات متاثر از ایجاد زمینه های جدید در فعالیت های اقتصادی موجود در نواحی روستایی و مسلماً سبب افزایش توان تولید و بهره وری های اقتصادی مضاعف در این نواحی است.

طی دهه اخیر مطالعات مربوط به عشق در حوزه گردشگری و مهمان نوازی روندی صعودی داشته است. اکنون زمان آن رسیده است که نگاهی کلی به وضعیت این پژوهش ها و یافته ها و رویکردهای کلی آن ها بشود. ازآنجاکه این پژوهش با هدف سازمان دهی و تحلیل ادبیات موجود عشق در حوزه گردشگری و مهمان نوازی برای شناسایی وضعیت تحقیقات انجام شده در این عرصه است، از روش فراترکیب و تجزیه وتحلیل محتوای موضوعی برای مطالعه تطبیقی و کتاب شناختی با رویکرد مرور نظام مند استفاده شده است. بدین منظور، پژوهش های مرتبط در 3 پایگاه ملی و 9 پایگاه اطلاعات خارجی بین سال های ۱۳۹۶-۱۴۰۰ برای مقالات فارسی و سال های ۱۹۸۴-۲۰۲۱ برای مقالات لاتین جست وجو و شناسایی شدند و 83 پژوهش حاصل این جست وجو بود که، پس از کنترل و بررسی پژوهش ها توسط پژوهشگران، تعداد 67 مقاله چاپ شده در مجلات معتبر برای این پژوهش استفاده شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین مقالات در این حوزه در مجله مدیریت گردشگری با تعداد ۵ مقاله لاتین و در فصلنامه علمی - پژوهشی گردشگری و توسعه با تعداد 3 مقاله فارسی به چاپ رسیده است. همچنین، براساس تحلیل مقالات، مشخص شد که پژوهشگران بیشتر به رضایت از مقصد، تجربه مقصد و تصویر ذهنی مقصد به منزله پیشایندها و همچنین وفاداری به مقصد، نیات بازدید مجدد از مقصد و تبلیغات شفاهی مقصد به منزله پیامدهای مهم توجه کرده اند. علاوه بر این، بیشتر مطالعات انجام شده با رویکرد کمّی و با روش پیمایشی انجام شده است که لازم است به پژوهش های کیفی و ترکیبی بیشتر توجه شود.

هدف: توسعه روستایی به طور عمده بر کاهش فقر، فرصت های بهتر برای معیشت، تأمین امکانات اولیه و امکانات زیربنایی از طریق برنامه های نوآورانه خود اشتغالی متمرکز است. روستای هوشمند فعالیت های طولانی مدت اجتماعی، اقتصادی، رفاهی و زیست محیطی را برای جامعه روستا فراهم می کند که باعث می شود مشارکت گسترده در فرایندهای حاکمیت محلی و ارتقاء کارآفرینی فراهم شود. همچنین می تواند سلامت و رفاه را بهبود بخشد و تعاملات ساکنان روستا را تقویت کند؛ بنابراین، هدف تحقیق حاضر شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر شکل گیری رهیافت روستای هوشمند در ایران است.روش و داده: تحقیق حاضر از نوع کاربردی است و به روش توصیفی - تحلیلی است. اطلاعات موردنیاز به شیوه اسنادی –کتابخانه ای جمع آوری شده و با استفاده از قضاوت کارشناسانه و بهره گیری از شیوه پیمایش میدانی (مشاهده و پرسش نامه) و مدل فرایند تحلیل شبکه  (ANP)  و DEMATEL  به تحلیل داده ها پرداخته شده است.یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد که از بین عوامل مربوط به شکل گیری رهیافت روستای هوشمند، مؤلفه های ده گانه روستای هوشمند شامل آموزش هوشمند، اتصال هوشمند، اقتصاد هوشمند، انرژی هوشمند، سلامت هوشمند، محیط هوشمند، حکمرانی هوشمند، زیرساخت و تحرک هوشمند، کشاورزی هوشمند و گردشگری هوشمند که در این تحقیق شناسایی شده اند. با توجه به نظر پاسخگویان، آموزش هوشمند با میزان ۲۶/۷ درصد رتبه اول و مؤلفه اتصال هوشمند با میزان ۲۰/۴ درصد رتبه دوم تأثیرگذاری را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: بنابراین، رسیدن به توسعه همه جانبه در ارتباط با روستای هوشمند نیازمند توجه کارا به آموزش و اتصال هوشمند است، چرا که بیشترین اثرگذاری را در شکل گیری روستای هوشمند به خود اختصاص داده اند.نوآوری، کاربرد نتایج: برای اولین بار در ایران به بررسی مؤلفه های شکل گیری رهیافت روستای هوشمند مبتنی بر ظرفیت های بومی آن پرداخته شده است و می تواند راهگشای تحقیقات بعدی در این حوزه باشد.

جدایی گزینی شهری، در اکثر شهرهای جهان موضوع درخور توجهی است؛ زیرا در بسیاری از شهرها این جدایی، اگر نه پدیدآورنده، بلکه تشدیدکننده برخی مسائل اجتماعی بوده است و بسیاری از مسائل اجتماعی و اقتصادیِ این گونه جوامع، از وجود جدایی گزینی مسکونی ناشی می شود که تبدیل به چالش مهمی در سیاست گذاری شهری و سیاست گذاری مسکونی در شهرها شده است؛ بناﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺪف پژوهش حاضر ﺳﻨﺠﺶ ﺟﺪاﯾﯽﮔﺰﯾﻨﯽ مسکونی شهر اردبیل با استفاده از شاخص اندازه گیری چندگروهی است. روش تحقیق کمّی بوده و رویکرد آن توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق محدوده قانونی شهر اردبیل در سال 1395 و حجم نمونه نیز همه بلوک های آماری سال مذکور است. داده های مورد نیاز در قالب نقشه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرم افزار GeoDa و تحلیل جدایی گزینی فضایی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. به همین منظور ابتدا به سنجش میزان جدایی گزینی چندگروهی بین طبقه های بالا، متوسط و پایین شهر پرداخته شد. نتایج نشان داد که میان قشرهای موجود در شهر جدایی گزینی متوسط وجود دارد. براساس نتایج به دست آمده از روش های آمار فضایی مشخص شد که از بین 6738 بلوک شهری در سال 1395، شهر اردبیل از یک ساختار متمرکز و خوشه ای برخوردار است. در ﯾﮏ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی ﮐﻠﯽ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺗ ﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ اردبیل دارای اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ و پهنه هایی که از بالاترین میزان محرومیت شهری برخوردارند، در بخش های شمال غربی و جنوب شرقی قرار گرفته اند و عمدتاً شامل پهنه های اسکان غیررسمی، پهنه هایی با بافت نابسامان میانی و بافت هایی با پیشینه روستایی هستند.

در سال های اخیر، موضوع تحلیل کیفیت بصری جداره های بناهای مسکونی و قابلیت ترجمه آن به زبان محیط و معماری در آثار تاریخی، موردتوجه پژوهشگران این حوزه از دانش قرارگرفته است و متخصصان این حوزه تلاش نموده اند تا با کاربست این مفاهیم در معماری امروز، به تعالی بناهای امروزی منبعث از شناخت بناهای تاریخی بپردازند. بدین منظور، هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تدوین مدل تحلیلی کیفیت بصری جداره های بناهای مسکونی در خانه های تاریخی قاجاری شهر تبریز به منظور سنجش تأثیرگذاری عوامل کیفیت بین عناصر جداره های مسکونی در جذابیت بصری، کالبدی و ذهنی است. در این راستا، پژوهش حاضر بر مبنای هدف، از نوع کاربردی و ازلحاظ نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی همبستگی هست که در آن از تعداد 50 کارشناس در فرآیند پژوهش استفاده گردید. بر این اساس، برای نیل به اهداف مطالعه، از دو نرم افزار SPSS26 (ارائه اطلاعات توصیفی) و Smart PLS3 (ارائه مدل معادلات ساختاری و سنجش تأثیر متغیرها بر هم) استفاده گردید. نتایج به دست آمده از پژوهش، نشان از تأثیرگذاری مثبت، قوی و معنی دار متغیر کیفیت عناصر باکیفیت بصری (با ضریب مسیر 667/0)، تأثیر نسبتاً قوی و معنی دار عناصر کیفیتی بر عوامل کالبدی (با ضریب مسیر 567/0) و نهایتاً تأثیرگذاری متوسط و معنی دار عوامل کیفیتی بر مؤلفه های ذهنی (با ضریب مسیر 447/0) در جداره های مسکونی خانه های قاجاری است. رویکرد انتخاب شده در پژوهش حاضر، ازجمله رویکردهای نوینی محسوب می شود که نتایج آن می تواند در نحوه بیان و معرفی ارتباطات کالبدی و پیوستگی فضای بیرونی، به خوانش مجدد در بناهای مسکونی امروزی بپردازد.

بحران شیوع ویروس کرونا سبب شده برخی اصول انضباط های فکری مورد تردید قرار گیرد. اتخاذ راهبردهای جدید، تصمیم گیران را با چالش مواجه ساخته است. این مقاله به اکتشاف مهم ترین راهبردها به صورت مدلی ساده برای جامعه ایران در مواجه با چالش این پدیده در زمینه های معماری و شهرسازی می پردازد. با توجه به ابهامات درمانی، نحوه و سرعت عمل ویروس و توزیع واکسن، لازم است تا افزون بر زمینه های نظری، عرصه های عملی پاسخگوی این نوع بحران ها باشد. هدف، بسترسازی برای تولید دانش در این زمینه است. چراکه برخی ادعاهای شهرسازی برآمده از این پدیده، تازگی کاذب رسانه ای داشته یا برآمده از استدلال های نادرست است. مبتنی بر نظریه بر پایه ایی و با روش تحلیل محتوا، داده های دست اول از متون حاصله از اتاق فکر و جلسات خبرگان معماری-شهرسازی کشور، جمع آوری و با مطالعات کتابخانه ای و اسکیس های ترسیمی دانشجویان تحصیلات تکمیلی طی یک ترم به اشباع نظری رسیده است. «چالش»، «پیامد» و «راهبردهای محتوایی» با کدگذاری «آزاد»، «محوری» و «منتخب» به کمک نرم افزار اطلس تی آی تحلیل و مدل سازی شده است. یافته ها حاکی است که زمینه راهبردهای محوری برخاسته از چالش های منتخب پنج گانه، در طیفی وابسته از کمتر کالبدی (شامل اقتصادی-اجتماعی، مدیریتی-مشارکتی و فرهنگی-آموزشی)، تا بیشتر کالبدی (شامل برنامه ریزی-طراحی، زیرساختی-شبکه ای) قابل دسته بندی است. راهبردها در زمینه هایی مثل مسکن، مشارکت، مردم سالاری دینی، آموزش، بهره گیری از اصول طراحی و برنامه ریزی با رویکردهای سلامت محور و توسعه زیرساخت های فناوری و حمل ونقل عمومی به دست آمده است. بااین وجود، یافته ها و راهبردهای دوران پساکرونا مغایرتی با دوران پیشاکرونا نداشته ولی فرصتی ویژه برای کشور است. بیشترین وجه اشتراکی زمینه ها، کنش های دوگانه هویتی است. در این تجربه زندگی، هویت آدمی بیشتر در کنش های سیال و دوگانه فضا-زمان، عمومی-خصوصی، باز-بسته، مشهود-نامشهود، محلی-جهانی، سنت-مدرنیته، مریی-نامریی و حضور-غیاب چند جهانی شده است. همچنین حکمروایی سلامت محور شهری راهبرد اصلی گرد هم آورنده سایر راهبردهاست

این پژوهش با هدف اولویت بندی عوامل تسهیل بخش و موانع گردشگری ورزشی با رویکرد جاذبه های جغرافیایی و طبیعی استان هرمزگان  انجام پذیرفت. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-پیمایشی است که به شکل میدانی انجام شده است. محقق جاذبه های طبیعی(جغرافیایی)- ورزشی مؤثر بر توسعه گردشگری ورزشی استان هرمزگان و مشکلات موجود در گردشگری ورزشی استان و راهکارهای حل این مشکلات را از دیدگاه کارشناسان توصیف می کند. جامعه آماری این تحقیق از کارشناسان و دست اندر کاران صنعت گردشگری می باشد(167). نمونه ها در این تحقیق به روش نمونه گیری تمام شمار انتخاب شده اند. برای بررسی توزیع طبیعی متغیرها از قضیه حد مرکزی، استفاده شد. برای آزمون فرضیه های پژوهش نیز از آزمون آماری t تک نمونه و فریدمن استفاده شد. از نرم افزار آماری SPSS V23  استفاده شد. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان داد در مولفه های تسهیل بخش، مولفه مدیریتی و در موانع گردشگری نیز مولفه زیرساختی نسبت به سایر مولفه ها در اولویت قرار دارند.

فرآیندی مشارکتی و دموکراتیک توسعه محلّه ای از دهه های گذشته به عنوان محور برنامه های توسعه پایدار محلات شهری قرار گرفت. در همین راستا هدف پژوهش حاضر بررسی راهکارهای مؤثردر ارتقای مشارکت مردمی در برنامه ریزی محلات است. این پژوهش از نوع توصیفی -تحلیلی است. داده ها آن به روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه محقق ساخته از ساکنین محلات منطقه) 14 جمع آوری شده است یافته های تحلیل فریدمن پژوهش نشان می دهد که عواملی چون واگذاری مسئولیت به شهروندان، آگاهی از برنامه ها و طرح های، اعتماد به شهرداری، احساس تعلق مکانی، رضایت از خدمات شهری به ترتیب مهم ترین عوامل مؤثردر مشارکت شهروندان در محلات منطقه 14 شهرداری تهران هستند. نتایج تحلیل همبستگی چند متغیره نیز بیانگر همبستگی قوی (ضریب همبستگی 689/0) و مثبت بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته تحقیق (مشارکت محله ای) است. همچنین نتایج تحلیل فضایی مشارکت اجتماعی در محلات منطقه 14 نشان می دهد که محلات دولاب و گذر پایین دولاب به ترتیب مطلوب ترین و محلات پرستار و شکوفه نامطلوب ترین محلات ازنظر شاخص های مشارکت اجتماعی در بین محلات منطقه 14 شهرداری تهران دارند.

مقدمه: یکی از جنبه های مؤثر در جهت کاهش آسیب پذیری مناطق شهری در برابر خطر زلزله، برنامه ریزی کاربری زمین شهری به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری است. تغییر در نحوه استفاده از زمین در شهرها با هدف کاستن آسیب های ناشی از زلزله، یکی از راهکارهایی است که نقش مؤثر آن در مقابله با آسیب های زلزله به اثبات رسیده است. هدف : برنامه ریزی کاربری اراضی شهری با تدوین ضوایط و مقررات منطقه بندی (ارتفاعی، تراکمی و کارکردی) تفکیک اراضی، تخصیص فضاهای کافی برای انواع فعالیت، در نظر گرفتن سازگاری کاربری ها، تعیین حریم نواحی خطرناک، انتقال کاربری های ناسازگار، تدوین ضوابط و مقررات در زمینه تناسب توسعه و نهایتاً پیش بینی شرایط بحران و نیازهای مطرح در آن، قادر به کاهش آسیب پذیری مناطق شهری می باشد. روش شناسی: در این پژوهش براساس روش توصیفی- تحیلی، ابتدا به بررسی برنامه ریزی کاربری اراضی شهری برای مقابله با آسیب های ناشی از زلزله، طبق سه شاخص ارزیابی اختلاط کاربری ها که شامل دسترسی پذیری، کثرت (تراکم) و نحوه ی توزیع می باشند، پرداخته شده است. سپس با استفاده از نمودار رابطه فعالیت ها، درجه لزوم نزدیکی هر کاربری با کاربری دیگر براساس معیارهای سازگاری، مطلوبیت، ظرفیت و وابستگی تعریف و دیاگرام رابطه فعالیت ها پیشنهاد شده است. یافته ها: کارکرد ویژه این کاربری ها (حین و بعد از بحران)، ایجاد فضا و مکانی مناسب برای اجتماع و پناه گرفتن شهروندان در حین وقوع حادثه و انجام تمهیداتی مناسب برای اسکان ضروری آسیب دیدگان و ... است. توجه به نوع قرارگیری این کاربری ها در شهر و ارتباط آن ها با سایر کاربری ها، کارآیی شهر را در برابر بحران ناشی از زلزله، افزایش می دهد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که هرگاه در تعیین کاربری اراضی شهری، همجواری ها رعایت گردد و کاربری های ناسازگار در کنار یکدیگر قرار داده نشوند، امکان تخلیه سریع افراد و امدادرسانی فراهم می گردد. همچنین اگر کاربری ها در شهر به گونه ای توزیع شوند که سبب عدم تمرکز گردند، می توان انتظار داشت آسیب پذیری شهر در برابر زلزله تا حد زیادی کاهش یابد.