فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۲٬۹۴۱ تا ۲۲٬۹۶۰ مورد از کل ۳۴٬۸۶۳ مورد.
منبع:
روستا و توسعه سال بیست و پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲
111 - 132
حوزههای تخصصی:
علی رغم نقش مهمی که زنان تسهیلگر روستایی می توانند در توسعه پایدار محیط زیست ایفا کنند، توجه کمی به رفتارهای محیط زیست گرایانه آنان و عوامل مؤثر بر آن شده است. برای پر کردن این خلاء پژوهشی، تحقیق حاضر با اضافه کردن دانش زیست محیطی به نظریه رفتار برنامه ریزی شده، یک مدل پژوهشی برای مطالعه رفتار محیط زیست گرایانه زنان تسهیلگر روستایی تدوین کرده است. جامعه آماری این پژوهش را 120 نفر از زنان تسهیلگر سازمان جهاد کشاورزی استان قم تشکیل می دهد که به روش تمام شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی آن نیز از طریق برآورد مدل اندازه گیری و ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی و تأیید شد. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که نگرش زیست محیطی و هنجارهای ذهنی با قصد محیط زیست گرایانه رابطه مثبت و معن ی داری دارند. همچنین رابطه بین قصد و کنترل رفتاری درک شده با رفتار محیط زیست گرایانه معنی دار بود. نتایج همچنین نشان داد که دانش زیست محیطی با نگرش زیست محیطی، هنجارهای ذهنی، کنترل رفتاری درک شده و قصد محیط زیست گرایانه رابطه مثبت و معن ی داری دارند.
بررسی و تحلیل فرصت های کارآفرینانه در روستاها
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۱
23 - 40
حوزههای تخصصی:
جنگ واقعى کشورها در دهه های آینده نه بر سر انرژى خواهد بود و نه بر سر بازارها، بلکه جنگ واقعى براى سرمایه های انسانى است. از این رو، کشورها بیش از پیش به افرادى نیاز دارند که استعدادها و قابلیت هاى وجودی شان به گونه اى پرورش یافته باشد که از دانش، تخصص، مهارت و تفکر خلاق به خوبى برخوردار باشند. کارآفرینان درمسیر خود با دو فرآیند مهم یعنی کشف و بهره برداری از فرصت های کارآفرینانه درگیر هستند. در این راستا یکی از عوامل موثر در توسعه روستایی که توسعه ملی و شکوفایی اقتصادی را بدنبال دارد، کارافرینی است. در واقع کارآفرینی و تشخیص فرصت به یکدیگر گره خورده-اند و یکی از بخش های مهم در فرایند کارآفرینی، تشخیص فرصت است. ناتوانی افراد در تشخیص این فرصت ها، یکی از دلایل کاهش اشتغال در بخش کشاورزی بوده است این مهم در روستاها نیز که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل داده ا ند می تواند نقش بسزایی داشته باشد چرا که سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال و کارآفرینی در بخش های زراعی و غیر زراعی در روستاها، علاوه بر بهبود معیشت روستاییان و مقرون به صرفه بودن زندگی روستایی می تواند با ایجاد انگیزه برای عدم مهاجرت آنان به شهرها، موجب توسعه بخش کشاورزی، کاهش فشار اقتصادی ناشی از بیکاری فصلی در روستاها، آبادانی روستاها و شکوفایی اقتصادی کشور شود به عبارتی اولین گام در توسعه روستایی می تواند ایجاد کارآفرینی، تشخیص فرصت های کارآفرینانه در مناطق روستایی باشد. در نتیجه این مقاله که به صورت مروری تهیه شده تلاش دارد با تحلیل فرصت های کارآفرینی در روستا ها و چالش های موجود راهکارهایی ارائه نماید.
تحلیل عوامل موثر در وقوع فرونشست دشت قهاوند با استفاده از تصاویر راداری و ماهواره ای
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۰
542 - 553
حوزههای تخصصی:
فرونشست مخاطره ای است که بسیاری از دشت های ایران را تهدید می کند. دشت قهاوند در استان همدان، از جمله دشت هایی است که به دلیل شرایط نامناسب هیدرواقلیمی و نوع فعالیت های انسانی، در معرض این مخاطره قرار دارد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به بررسی وضعیت فرونشست دشت قهاوند و عوامل مؤثر در وقوع آن پرداخته شده است. با توجه به موضوع و اهداف موردنظر، در این پژوهش از 31 تصویر راداری ماهواره سنتنیل 1، تصویر ماهواره لندست 8 و مدل رقومی ارتفاعی 30 متر به عنوان داده های تحقیق استفاده شده است. مهم ترین ابزارهای تحقیق، نرم-افزارهای GMT، ENVI و ArcGIS بوده است. این تحقیق در سه مرحله انجام شده است که در مرحله اول، به تهیه نقشه پوشش زمین و بررسی آن پرداخته شده است. در مرحله دوم، با استفاده از روش سری زمانی SBAS، به ارزیابی وضعیت فرونشست منطقه پرداخته شده و در مرحله سوم نیز به تحلیل عوامل مؤثر در وقوع فرونشست منطقه پرداخته شده است. بر اساس نتایج حاصله از این پژوهش، دشت قهاوند در طی دوره زمانی 2 ساله (از تاریخ 05/01/2017 تا 19/01/2019) بین 15 تا 78 میلی متر فرونشست داشته است. همچنین نتایج حاصله از این پژوهش نشان داده است که عامل اصلی فرونشست منطقه، افت شدید منابع آب زیرزمینی بر اثر توسعه اراضی کشاورزی آبی بوده است. درواقع، بیش ترین میزان فرونشست منطقه، منطبق بر اراضی کشاورزی آبی بوده است.
بررسی تأثیرات مگامال ها بر روی محدوده های پیرامونی (نمونه موردی: لاله پارک، ستاره باران و ایپک پالاس شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اقتصاد و برنامه ریزی شهری دوره ۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴
98 - 113
حوزههای تخصصی:
از اواخر دهه 50 میلادی ساخت مگامال ها در شهرها رواج یافته است. مگامال ها در شهرهای مختلف پاسخگوی نیازهای مادی و اجتماعی شهروندان می باشند. مگامال ها علاوه بر تامین نیازهای شهروندان حوزه پیرامونشان را نیز تحت تاثیر قرار می دهند و باعث ایجاد تغییرات در قیمت اراضی، الگوی فعالیت ها و کاربری ها می شوند. این اثرات می توانند در بخش های مختلف شهر با توجه به ویژگی های آن منطقه متفاوت باشند. به عنوان مثال ساخت مگامال ها در بخش های مختلف شهر می تواند باعث افزایش یا کاهش قیمت زمین شود. به همین منظور 3 مگامال در شهر تبریز که در بخش های مختلف شهر قرار گرفته اند مورد سنجش واقع شدند. سوال اصلی پژوهش عبارت است از «مگامال های شهر تبریز چگونه محدوده پیرامون خود را تحت تاثیر قرار می دهند؟». با توجه به سوال مطرح شده، روش پژوهش از نوع کمی بوده و دارای رویکرد قیاسی- فرضیه ای است. دراین پژوهش قیمت اراضی مسکونی به عنوان متغیر تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به متغیر پژوهش روش گردآوری داده ها از نوع کتابخانه ای و میدانی می باشد. در پژوهش حاضر ابتدا روند تغییرات قیمت اراضی مسکونی شهر تبریز با استفاده از تکنیک های تحلیل روندخطی، موران و کریجینگ مورد مطالعه قرار گرفتند. سپس به کمک تکنیک های کنترل-مداخله و تحلیل روند خطی، اثرات اقتصادی هریک از نمونه ها بر روی محدوده پیرامونشان با توجه به متغیر پژوهش مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج حاصل شده حاکی از آن است که مگامال ها به لحاظ اقتصاد زمین برمحدوده پیرامونشان تاثیر مثبت دارند؛ و شدت تاثیر آنها در مناطق با ارزش شهری نسبت به مناطق کم ارزش بیشتر است.
بررسی سازگاری کاربری های شهری در راستای افزایش تاب آوری در برابر زلزله، مطالعه موردی منطقه 4 شهرداری تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۷۷
277 - 289
حوزههای تخصصی:
بررسی میزان آسیب ها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامه ریزی و کاهش خطرات شهری مربوط می شده است. در واقع می توان گفت علل عمده آسیب ها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بی توجهی و سهل انگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازه ها، در فقدان اصول و طرح های شهرسازی مناسب نیز می بایست جستجو کرد. قابل ذکر است که یکی از مباحث شهرسازی و برنامه ریزی شهری که می تواند در کاهش اثرات زلزله و افزایش تاب آوری شهری مؤثر بیفتد سازگار بودن کاربری های شهری نسبت به همدیگر می باشد. در این پژوهش با توجه به نحوه همجواری کاربری های شهری نسبت به یکدیگر و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی ( AHP) به ارزیابی سازگاری کاربری های شهری منطقه 4 شهر تبریز پرداخته شده است. در این پژوهش ابتدا کل کاربری های شهری محدوده موردمطالعه در 10 کاربری، طبقه بندی شده است و سازگاری هر کاربری نسبت به سایر کاربری ها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با استفاده از مدل AHP به تلفیق لایه های کاربری در محیط GISمبادرت شد و در نهایت نقشه سازگاری کاربری های شهری منطقه 4 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان می دهد 5.9 درصد از کاربری های شهری منطقه 4 نسبت به همدیگر، در برابر زلزله با هم کاملاً ناسازگار و 43.9 درصد از کاربری های شهری نسبت به هم کاملاً سازگار می باشند.
مدیریت بحران زلزله در ژاپن
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۴ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۴
255 - 275
حوزههای تخصصی:
این مقاله مدیریت بحران زلزله در ژاپن را بررسی می کند. بطور کلی مدیریت بحران و خدمات عام المنفعه با توجه به ظرفیت خود ، مطابق قانون اساسی مقابله با بلایا به صورتی یکپارچه و برنامه ریزی شده توسط دولت های مرکزی ، استانی و شهری ارتقا یافته اند. بعلاوه بهبود ساختمان ها و امکانات با اولویت بالا که به کاهش خسارات توسط زمین لرزه کمک میکنند بر اساس قانون اقدامات ویژه در مقابله با زلزله پیشرفت کرده اند تا برای زلزله در هر کجا و هر زمان آماده باشند. به عبارت دیگر ، اقداماتی در مواجه با زمین لرزه های بزرگ مقیاس و ویرانگر تدوین شده اند. یک نمونه زمین لرزه های داخلی توکیو است که با جزئیات مطرح شده است و برخی پیشرفت هایی در سیاست مدیریت بحران زلزله برای زلزله های داخلی توکیو صورت گرفته است. در ادامه ، چارچوب سیاسی ، استراتژی کاهش بلای زلزله و رهنمودهایی برای فعالیت های اضطراری و برنامه ویژه برای فعالیت های ضروری توسط شورای مرکزی مدیریت بلایا و ریاست نخست وزیر تدوین شده است. اقدامات خاص برای تخلیه های وسیع و گرفتارشدگان در زلزله های داخلی توکیو نیز تدوین شده اند و اقدامات پیشنهادی فراتر از آن در نظر گرفته و دنبال شده است. وضعیت فعلی چندین طرح دیگر نیز در این مقاله شرح داده شده است مانند : ساختمان ضد زلزله ، سیستم هشدار زلزله و سیستم اطلاعات مدیریت بحران.
بررسی حوزه های آبریز در ساختار ابنیه فنی در حاشیه مسیر راه های روستایی نمونه موردی: شهرستان بویراحمد
حوزههای تخصصی:
بررسی جامع حوضه های آبریز از نظر هیدروموفولوژی یک راه حل اساسی برای مدیریت اکوسیستم است که منجربه حفاظت بهتر منابع طبیعی خواهد شد تغییرات کاربری اراضی و نوسانات اقلیمی از جمله عواملی هستند که بر چرخه طبیعی آب در اکوسیستم اثر می گذراند. شیب دامنه هاو طبقه بندی آنها ، شیب بستر، پوشش گیاهی، نوع و شکل زمین و نوع محصول کاشت شده در زمین، رژیم های جریانی و یا نحوه جریان رژیم قشری، رژیم عمقی، رژیم دائمی و فصلی، لیتوژی و ضخامت سازنده ها و نوع سازنده و روان آبهای موجود در یک حوضه به همراه شکل حوضه از جمله مواردی هستند که در ساختار ابنیه فنی در حاشیه مسیر راه های روستایی مورد مطالعه قرار می گیرند. در این پژوهش نقشه های مختلف زمین شناسی، توپوگرافی، ژئومورفولوژی، هیدرولوژی و ابزارآلات برداشت میدانی از قبیل دوربین عکاسی و فیلمبرداری، کامپیوتر و دانش GIS جهت تهیه نقشه های مورد نیاز از اطلاعات پایه ضروری می باشد. با توجه به داده های تحقیق می توان نتیجه گرفت که جاده های مواصلاتی نقش مهمی در توسعه مراکز جمعیتی واقع در دل کوهستان های شهرستان بویراحمد دارند. جاده های اصلی و فرعی روستایی مورد مطالعه ، از جمله این راه هاست که اهالی این شهرستان نیز به ترمیم و بهسازی آن علاقه مند هستند، ولی باید در نظر داشت که بی توجهی به تأثیرات بعدی می تواند ما را به همان پارادایمی که از طریق قطع جنگل ها یا فعالیت های نابجای کشاورزی و دامداری دچار شدیم ، گرفتار کند.
مرزنشینان و وابستگی به نهادهای حمایتی: مردم نگاری نهادی سیاست های حمایتی در روستاهای مرزی دهستان خاوومیرآباد شهرستان مریوان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مسئله اصلی این پژوهش حول این قضیه می چرخد که مرزنشینان روستایی برای امرارمعاش خود و تأمین هزینه های زندگی دچار مشکلات زیادی شده اند که نتیجه آن، وابستگی به کمک نهادهای حمایتی بوده است. با دستمایه قرار دادن تجربیات مرزنشینان در قالب مصاحبه با ۳۰ نفر از مطلعین کلیدی روستاهای دهستان خاوومیرآباد شهرستان مریوان، در تقابل با سیاست های حمایتی نهادهای دولتی، سیاست ها و راهبردهای اتخاذشده در این وابستگی را مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. در این راستا، از رویکرد توسعه مشارکتی همچنین روش مردم نگاری نهادی استفاده می شود. نتایج در قالب مقولات ثانویه، شوک توقف فعالیت بازارچه های مرزی، شکست سیاست های ترمیمی، وابسته بودن به کمک های نهادهای حمایتی و اقدامات خودجوش مردمی مورد بحث و تحلیل قرار گرفتند. تحلیل این مقولات نشان داد که سیاست های نهادی در راستای حمایت ها از مرزنشینان، بی اثر و غالباً نتیجه منفی داده اند. در مقابل اقدامات مرزنشینان روستایی که در مقوله اقدامات خودجوش مردمی تشریح شده است، دال بر رویارویی و پر کردن خلأهای این اقدامات و سیاست ها بوده است. اقداماتی از جمله مشارکت عمومی مردم در کشاورزی و دامداری، ایجاد صندوق های خیریه، همیاری عمومی در عمران و بازسازی روستاها واکنشی به سیاست ها و وضعیت ناپایدار اقتصادی و اجتماعی این مناطق بوده است.
شناخت مؤلفه های گفتمانی آئین تشیع در برساخت انسجام اجتماعی در ایران عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ژئوپلیتیک سال نوزدهم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۶۹)
131 - 151
حوزههای تخصصی:
هویت سرزمینی مشتمل بر مجموعه ای از نمادها و فرایندهایی است که توسط گفتمان سیاسی در مقطع مشخص از تاریخ مفصل بندی و نسبت به سایر گفتمان ها حائز برتری می گردد. در این راستا با ظهور حکومت صفویه در سال 1501 میلادی برای نخستین بار بعد از سقوط سلسله ساسانی یک حکومت فراگیر منطبق با مرزهای سیاسی ایران باستان شکل گرفت که دال مرکزی هویت بخش آن مذهب تشیع بود. در این پژوهش کوشش گردیده با روش تفسیری؛ عناصر گفتمانی مذهب تشیع در ایجاد انسجام اجتماعی در عصر صفویه تحلیل گردد. یافته های تحقیق نشان می دهد تشیع با زمینه سازی برای اعطای جایگاه معنوی به پادشاهان صفوی ناشی از انتساب به ائمه اطهار و همچنین فقهای تشیع با ارائه احکام فقهی مورد نیاز موجب افزایش توان حاکمیت در ایجاد انسجام اجتماعی گردیدند. ضمن اینکه غیریت سازی ژئوپلیتیکی با حکومت اهل سنت عثمانی نیز در ایجاد انسجام اجتماعی تأثیرگذار بود.
نقش مؤلفه های اصلی شکل گیری رهیافت رشد هوشمند در توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان جیرفت)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
طرح مسئله- امروزه رهیافت رشد هوشمند نقش بسیار مهمی در توسعه پایدار روستایی دارد. این رویکرد تلاش می کند، کیفیت زندگی انسان ها را ارتقا دهد، درصدد پاسخگویی به مسائل و مشکلات اجتماعی- اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی و راهگشای مدیریت روستایی برای استفاده بهینه از امکانات و حل معضلات روستایی است. درواقع رهیافت رشد هوشمند مسیری را برای برون رفت از ناپایداری و رسیدن به توسعه پایدار در نواحی روستایی فراهم می کند. هدف- هدف این پژوهش، بررسی وضعیت مؤلفه های رشد هوشمند در سکونتگاه های روستایی شهرستان جیرفت است. روش- داده های موردنیاز با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و برای تجزیه و تحلیل از نرم افزارهای مختلف استفاده شد. این پژوهش بر پایه روش توصیفی – پیمایشی و ازنظر هدف، کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش های اسنادی و میدانی به کار رفت. جامعه نمونه این پژوهش، ساکنان 18روستای بالای 1000 نفر جمعیت شهرستان جیرفت از توابع استان کرمان است. در این بین، براساس فرمول کوکران، از بین 12131 خانوار، تعداد 261نفر انتخاب و با روش تصادفی از آنها نظرسنجی شد. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از نرم افزارهای SPSS، AHP، GRA و GIS استفاده شد. نتایج- براساس نتایج به دست آمده از مدل ساختاری PLS، بعد حمل ونقل و ارتباطات (723/0) دارای بیشترین اثرگذاری بر شکل گیری رشد هوشمند در محدوده موردمطالعه بوده است. بعد از آن به ترتیب شاخص های بهبود بافت کالبدی، ارتقای کیفیت محیطی، پایداری اجتماع محلی، پایداری اقتصاد محلی، ارتقای کیفیت مسکن و تراکم و توسعه فشرده با 715/0، 707/0، 706/0، 704/0، 626/0 و 459/0 قرار می گیرند. نتایج تحلیل فضایی نشان دهنده آن است که بیشترین میزان رتبه سکونتگاه های روستایی به لحاظ بهره مندی از شاخص های رشد هوشمند متعلق به روستاهای علی آباد، دولت آباد، دوبنه، حسین آباد دهدار، اسماعیلی سفلی و گلاب صوفیان سفلی و روستاهای طرج، کنار صندل، نارجو و سغدر دارای کمترین رتبه به لحاظ بهره مندی از شاخص های رشد هوشمند است. به طور کلی نتایج ارائه شده نشان دهنده آن است که رهیافت رشد هوشمند تأثیر مثبت و معناداری در توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی داشته است. نوآوری- در پژوهش حاضر برای اولین بار به موضوع مؤلفه های مؤثر بر شکل گیری رشد هوشمند در توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی با استفاده از مدل های کاربردی توجه شده است.
بررسی و تحلیل نحوه شکل گیری و تکامل شهر سنقر در دوره های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نوشته حاضر بررسی و تحلیل نحوه شکل گیری و تکامل شهر سنقر در دوره های اسلامی است. این پژوهش از لحاظ هدف و روش تحقیق تحلیلی- توصیفی است. و جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز، از مطالعات کتابخانه ای – اسنادی و بازدید میدانی (مشاهده، آزمایش و مصاحبه) استفاده شده است. ازجمله شواهد باستان شناسی و مستندات تاریخی که دراین پژوهش مورد بررسی قرارگرفته است شامل: سفال ها، سنگ نوشته های قبور دوره های میانی اسلامی ، معماری مذهبی و غیر مذهبی وجانمایی چشمه ها و قنوات است. که به صورت مشاهده میدانی اطلاعات آن ثبت و براساس دوره زمانی طبقه بندی شده است. باز خوانی و بررسی اطلاعات تاریخی و باستان شناسی مرتبط با شهر سنقر، هویت فرهنگی و تاریخی این شهر را در طول دوره های اسلامی نمایان می سازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که شهر سنقر بر پایه عناصر بنیادینی مانند: مسجد جامع، عمارت حکومتی، بناهای یادبودی، بازار سنتی، محله ها و حصار شهر شکل گرفته است که درطول تاریخ اسلام با سلسله مراتب مشخص در ارتباط باهم نیازهای اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و سیاسی شهر را رفع می کردند. وجود این عناصر در این شهر موجب شده که در اشاره های تاریخی از شهر سنقر با القابی چون « ولایت و حصار»، «محال»، « الکای» و «قصبه» یاد شود.
افزایش دقت پهنه بندی تابش خورشیدی با تلفیق داده ها در روش کوکریجینگ(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه پاییز ۱۴۰۱ شماره ۶۸
215 - 237
حوزههای تخصصی:
محاسبه دقیق مقدار تابش خورشیدی در یک گستره مکانی، نقش مؤثری در اقلیم شناسی و کشاورزی منطقه، برآورد میزان تبخیر و تعرق، مکان یابی نیروگاه خورشیدی و به کارگیری سیستم های فتوولتائیک دارد. دقیق ترین روش برآورد تابش خورشیدی برداشت نقطه ای در ایستگاه های زمینی با استفاده از دستگاه های آفتاب نگار است که در آن اندازه گیری ها با استفاده از روش های درون یابی به یک سطح پیوسته تعمیم داده می شوند. هدف اصلی این تحقیق افزایش دقت پهنه بندی تابش خورشیدی در گستره کشور ایران در قالب روش کوکریجینگ است. بدین منظور ابتدا میزان تابش خورشیدی با استفاده از مدل ارتفاع رقومی (DEM) و ابزار مکانیSolar Radiation در نرم افزار ArcGIS محاسبه شد. در ادامه ضریب همبستگی (R) بین مقادیر به دست آمده از نرم افزار با مقادیر تابش خورشیدی اندازه گیری شده در ایستگاه های زمینی محاسبه شد. با توجه به 713/0R= بین این دو داده، با روش کوکریجینگ داده ها با هم تلفیق شده و سطح پیوسته تابش خورشیدی برای کل کشور محاسبه شد. نتایج نشان داد که محاسبه تابش خورشیدی با استفاده از ابزار Area Solar GIS در مقایسه با داده های زمینی دقت کافی ندارند؛ ولی تلفیق این دو داده ضمن تأثیردادن توپوگرافی در محاسبه تابش خورشیدی، موجب افزایش دقت درون یابی به اندازه 11 درصد می شود؛ ازاین رو ممکن است مدل های موجود برای برآورد تابش خورشیدی در مقایسه با داده های زمینی در مقیاس کشوری دقت کافی را نداشته باشند، اما می توان از آن ها برای بهبود دقت درون یابی داده های زمینی استفاده کرد. براساس نقشه نهایی اکثر مناطق کشور به غیر از مناطق شمالی و شمال غربی بالاتر از متوسط جهانی (w/m 2 340) تابش خورشیدی دریافت می کنند
Role of tourism in rehabilitation of urban old texture (Case study: Sari)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزههای تخصصی:
The old textures of cities are going down the path of stagnation and backwardness. On the other hand, urban areas, especially cities with a long historical background, often house many historical attractions that attract tourist into those cities. In this regard, the purpose of this study is to evaluate the role of tourism in restoring the distressed urban texture on the old texture of Sari. In this study, data collection and analysis methods were used through field studies and surveys, texture inhabitant questionnaires (144), statistical tests in form of SPSS software (T-test) and AHP model. And finally, the results of this study are the significant effect of adding applications related to tourism in the texture, beautification within the texture, and converting texture to pedestrian zone.
ارزیابی توان اکولوژیک واحدهای هیدرولوژیک حوضه های آبخیز به منظور اولویت بندی عملیات اجرایی آبخیزداری. مطالعه موردی: حوضه آبخیز دشت مختاران، بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۶
123 - 146
حوزههای تخصصی:
توجه به حوضه های آبخیز به عنوان اصلی ترین عامل جهت توسعه پایدار در مباحث مدیریتی حائز اهمیت می باشد. ارزیابی توان اکولوژیکی و اولویت بندی حوضه های آبخیز با توجه به معیارهای مختلف اکولوژیکی، از موارد مهم در برنامه ریزی و مدیریت جامع حوضه های آبخیز می باشد. در این مطالعه، از روش ترکیبی Fuzzy-TOPSIS جهت تصمیم گیری چند شاخصه در حوضه آبخیز دشت مختاران واقع در شهرستان بیرجند استفاده گردید. 13 معیار محیط زیستی شامل کمیت و کیفیت آب زیرزمینی منابع پایین دست و بالادست، شدت سیل خیزی، حفاظت خاک، کمیت آب سطحی، علوفه تولیدی، تبخیر و تعرق پتانسیل، ترکیب گیاهی، فرسایش آبی و بادی، ظرفیت چرا در حوضه مطالعاتی اندازه گیری و حوضه به 3 بلوک ارتفاعات شمالی، جنوبی و دشت حوضه که هر کدام دارای معیار های خاص خود می باشند نیز تقسیم بندی گردید. سپس معیارهای هر بلوک با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن دهی و هر یک از 13 معیار محیط زیستی نیز فازی سازی و مشکل اصلی هر زیرحوضه با توجه به مطالعات انجام شده در حوضه تعیین و براساس نوع مشکل، زیرحوضه ها در هر بلوک گروه بندی شدند. براساس روش ارزش گذاری طیف لیکرت، اهمیت نسبی زیرحوضه ها نسبت به هر یک از معیارها به صورت اعداد فازی مثلثی مشخص و ضریب نزدیکی زیرحوضه های هر گروه برآورد و نقشه اولویت بندی عملیات اجرایی آبخیزداری کل حوضه ترسیم گردید. نتایج نشان داد که زیرحوضه های دارای اولویت کم و خیلی کم 05/54 درصد محدوده مورد مطالعه را در برگرفته اند، که بیشتر بر دشت حوضه و ارتفاعات شمالی حوضه منطبق هستند و زیرحوضه های دارای اولویت زیاد و خیلی زیاد 52/39 درصد محدوده مورد مطالعه را در برگرفته اند، که بیشتر بر ارتفاعات شمالی و ارتفاعات جنوبی حوضه و بخش هایی از دشت حوضه منطبق می باشند و همچنین زیرحوضه های دارای اولویت متوسط 42/6 درصد محدوده مورد مطالعه را در برگرفته اند، که بیشتر بر ارتفاعات جنوبی حوضه و دشت حوضه منطبق هستند.
سنجش میزان تاب آوری شبکه های حمل و نقل شهر ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
حمل ونقل و سیاست های حمل ونقل درون شهری، یکی از ابزارهای مهم توسعه ی کمی و کیفی شهرها می باشد. عوامل متعددی در سیستم حمل ونقل درون شهری تاثیرگذار می باشد، از جمله: عوامل طبیعی، مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. هدف از انجام این پژوهش سنجش میزان تاب آوری شبکه های حمل و نقل شهر ایلام می باشد که به روش توصیفی-تحلیلی و تطبیقی صورت گرفته است. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش را کارشناسان مدیریت شهری و بحران تشکیل می دهد که تعداد 40 نفر از آنها به شیوه در دسترس انتخاب و بین آنها پرسشنامه توزیع شد. [p1] تجزیه و تحلیل داده ها به شیوه تحلیل سلسله مراتبی و تلفیق با لایه های رقومی در نرم افزارهای Expert Choice و ArcGIS انجام شد. نتایج حاکی از آن داشت که 49 درصد از شبکه معابر شهر ایلام که از نظر معیارهای عمومی دارای تاب آوری بالایی هستند، تحت مخاطره شدید از نوع سیلاب دارند. همچنین 72 درصد از گره های ترافیکی شهر ایلام بر روی معابری قرار گرفته اند که تاب آوری بالایی از نظر معیارهای عمومی دارند. از طول کل معابر شهری ایلام تنها حدود 63 کیلومتر آن تاب آوری زیادی داشته که آن هم مربوط به معابر اصلی شهر ایلام هستند. نتیجه نهایی پژوهش نشان داد که توانمندسازی شبکه حمل ونقل شهر ایلام تنها به مسئله ساختاری معابر مرتبط نیست و مسائل مختلف مدیریتی در آن بسیار دخیل هستند. از این رو ابتدا بایستی مناطق مخاطره انگیز شناسایی و سپس با تصمیمات مدیریتی مناسب اقدامات لازم جهت توانمندسازی شبکه معابر شهری به انجام رساند.
تحلیل ارتباط بین قابلیت پیاده مداری محلات و آلودگی هوا مطالعه موردی: نواحی پیرامون ایستگاه های سنجش کیفیت هوا در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات شهری دوره دوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۵
35 - 46
حوزههای تخصصی:
ارتباط سلامت عمومی و برنامه ریزی شهری موضوعی نوین و در عین حال پراهمیت است و توجه به این مسئله در برنامه¬ریزی آینده شهرها از جایگاهی ویژه برخوردار است. در این مقاله، کیفیت هوای شهری به عنوان عاملی تأثیر گذار در سلامت شهروندان و پیاده مداری محلات از مشخصه های مهم و نوین محیط انسان ساخت شهری موردنظر قراردارند. امروزه بخش عظیمی از آلودگی هوای کلانشهرها به سبب انتشارات آلاینده ها در بخش حمل ونقل شهری است و این امر لزوم توجه به گونه های حمل ونقل پایدار نظیر حمل و نقل عمومی را بیش از پیش آشکار می سازد. بدین منظور این مطالعه به بررسی قابلیت پیاده مداری محلات به عنوان راهبردی تأثیر گذار و بلند مدت در راستای ارتقاء سفرهای پیاده شهری و کاهش آلودگی هوا می پردازد. در این پژوهش، از میانگین غلظت سالیانه (در سال 1389) برای آلاینده¬های O3، NO، CO، PM10 و تخمین قابلیت پیاده مداری در چهارده محدوده پیرامون ایستگاه های سنجش کیفیت هوا، استفاده شد و در ادامه تغییرات میزان آلاینده ها و قابلیت پیاده مداری محلات با فاصله از مرکز شهر و همچنین میزان همبستگی غلظت آلاینده ها و قابلیت پیاده مداری محلات با استفاده از تحلیل رگرسیونی و همبستگی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از افزایش غلظت آلاینده های اولیه و قابلیت پیاده مداری محلات در نواحی پیرامون مرکز شهر و افزایش غلظت آلاینده ثانویه O3 با فاصله از مرکز شهر است. همچنین قابلیت پیاده مداری محلات و غلظت آلاینده های O3 و PM10 دارای همبستگی معناداری با یکدیگر می باشند.
تعیین مسیر بهینه شبکه راه ها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: مسیر رود سر- قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مسیریابی از جمله اقدامات اولیه عملیات طراحی یک مسیر به شمار می رود و به علت نقش بسزایی که در چگونگی قرارگیری مسیر در ارتباط با سایر تأسیسات، محیط، و عوارض مجاور خود از یک طرف و تأثیر قابل توجهی که در هزینه های اجرایی مسیر از طرف دیگر دارد بایستی بررسی دقیق شود. هم زمان با رشد و توسعه پایدار و تحولات اساسی در امور اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی، نقش شبکه راه ها به عنوان یکی از بخش های مهم و زیربنایی در توسعه بیشتر نمایان می شود؛ علاوه بر اینکه منابع و استعدادهای بالقوه سرزمین را بارور و زمینه رشد و شکوفایی را فراهم می کند. لحاظ کردن معیارهای صحیح و جامع در مرحله تعیین مسیر می تواند نقش عمده ای در کاهش هزینه های اقتصادی، افزایش ایمنی، و دسترسی جاده ها و حفظ محیط زیست ایفا کند. بدین منظور، در تحقیق حاضر، عوامل متعددی مانند شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، زمین شناسی، زمین لغزش، فاصله از گسل، فاصله از مراکز شهری برای مسیریابی بهینه در مسیر رودسر در نظر گرفته شده است. لذا،در پژوهش حاضر به تعیین کوتاه ترین مسیر در شهر رودسر-قزوین پرداخته شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و برای تحلیل داده ها از نرم افزار ArcGIS و از مدل AHP استفاده شده است.با توجه به مسیر بهینه، با استفاده از این روش به علت قرارگیری در شیب مناسب و نزدیکی به مراکز اقتصادی و دوری از گسل انتخاب شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد مسیر به دست آمده از لحاظ مدت زمان و رسیدن به بهینهاین مسیر نسبت به مسیر قبلی کوتاه تر است و این موضوع سبب کاهش هزینه سوخت و کاهش ترافیک می شود.
ارزیابی تأثیرپذیری الگوهای معماری مساکن جدید از اقلیم (مطالعه موردی: شهر آباده)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تبیین موضوع: توجه به اهداف عمده طراحی اقلیمی در هر منطقه آب و هوایی و پیش بینی مواردی در جهت تحقق بخشیدن به این اهداف می ﺗﻮاﻧﺪ راهگشای بسیاری از معضلات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮاﺣی و ﺳﺎﺧﺖ مساکن ﺟﺪیﺪ، بازسازی مساکن فرسوده، بهره برداری بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر، انطباق بهتر با محیط زیست و در نهایت موجب هویت یافتن معماری در هر اقلیم و زمینه ساز آسایش افراد باشد. روش: برای دست یابی به هدف پژوهش حاضر که بررسی آسایش زیست اقلیمی مساکن جدید شهر آباده است، از داده های ماهانه دوره آماری (1363 تا 1392) ایستگاه سینوپتیک شهر آباده به روش تحلیلی – توصیفی بهره گرفته شد. سپس برای تعیین محدوده آسایش حرارتی مساکن جدید بر اساس روش ﺗﺠﺮﺑی ﺷﺎﺧﺺ بیوکلیماتیک ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧی ماهونی، تعداد 170 بنا با استفاده از روش کوکران به عنوان نمونه انتخاب گردید. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که به دلیل قرار گرفتن دمای ماه های مهر تا اردیبهشت در گروه شاخص خشکی (3A) و وجود شرایط اقلیمی سرد در محیط، بهتر است کشیدگی بنا در جهت جنوب شرقی – جنوب غربی باشد. هم چنین با توجه به این که در تمام ماه های سال نوسان بیش از 10 درجه سانتی گراد بین دمای روز و شب وجود دارد و رطوبت نسبی در گروه شاخص خشکی (1A) قرارمی گیرد، بهتر است بازشو ها ابعادی در حدود 10 تا 20 درصد مساحت دیوار داشته باشند. در ماه تیر به دلیل داشتن روز های گرم و شب های معتدل و نوسان بیش از 10 درجه سانتی گراد دمای هوا، بهتر است فضایی برای خوابیدن در فضای آزاد (خارج از بنا)، پیش بینی شود. نتایج: دست یافته های حاصل از بررسی معماری مساکن جدید شهر آباده بیانگر جهت گیری غالب شمالی-جنوبی بنا، ضخامت کم دیوار ها، عدم تناسب بین اندازه پنجره و مساحت دیوار و کم رنگ شدن حضور عناصر معماری (حیاط، ایوان، بالکن، حوض و باغچه) در این بنا ها است که این امر زمینه ساز عدم تطابق معماری با اقلیم منطقه و در نهایت عدم آسایش اقلیمی ساکنین بنا در اغلب اوقات سال است.
شناسایی و اولویت بندی زیرساختهای اماکن ورزشی در راستای توسعه گردشگری ورزشی، مطالعه موردی: اماکن ورزشی شهر جویبار
منبع:
گردشگری و اوقات فراغت دوره ۳ تابستان ۱۳۹۵ شماره ۵
61 - 68
حوزههای تخصصی:
گردشگری صنعت جدیدی است که نظر اکثر کشورهای جهان را به سوی خود جلب کرده است و به تازگی سرلوحه صنایع دیگر قرار گرفته و از صنایع خودروسازی و ذخایر طبیعی نیز پیشی گرفته است. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت بندی مولفه های مهم در توسعه اماکن ورزشی شهر جویبار در راستای نیل به توسعه گردشگری ورزشی در این شهر است. روش پژوهش از نوع آمیخته (ترکیبی) است 5. به علت گستردگی (ازدیاد) جامعه آماری، نمونه آماری از بین متخصصان ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه (نیمه .(N= گردشگری و مدیریت ورزشی به روش گلوله برفی انتخاب شده است ( 110 ساختارمند) پرسشنامه ساخته است. پژوهش در دو بخش کیفی و کمی انجام شده است، در بخش کیفی با استفاده از روش دلفی با 20 نفر از نمونه، به اشباع نظری رسیده و کدگذاری به ترتیب اولویت پاس خها به صورت: 1- فضای مناسب ورزشی برگزاری رویداد، 2- زیباسازی محل برگزاری رویداد و 3- امکانات اقامتی و تفریحی، بوده است. در بخش کمی از آزمون و آزمون فریدمن برای اولوی تبندی استفاده شده است. یافت ههای T کلموگروف اسمیرنوف (برای نرمال بودن داده ها)، آزمون 4 از اولویت اول، و امکانات اقامتی / تحقیق نشان داد که امکانات و فضای مناسب ورزشی برگزاری رویداد با میانگین رتبه ای 49 4 از اولویت کمتری برخوردار است. بدون شک میزبانی رویدادهای ورزشی یک فرصت منحصر / و تفریحی با میانگین رتبه ای 01 به فرد برای جذب گردشگر به شهرستان کوچکی همچون جویبار خواهد بود.
Environmental Analysis of Villages on the Skirt of Farsan City based on the Urban and Rural Relationship(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش و برنامه ریزی روستایی سال دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۵
59 - 76
حوزههای تخصصی:
Purpose - The rural-urban integration refers to an optimal combination of natural, economic, social, and spatial factors. The scale of this integration depends on the extent to which urban and rural systems (economic, social, and environmental) influence, interconnect, complement, and share benefits. The main goal of this study is the environmental analysis of villages in the periphery of Farsan city based on the rural-urban relationship. Design/methodology/approach- This is an applied study that uses a descriptive-analytical method. Data were collected using a questionnaire. The statistical population of the study consists of the four villages in Farsan county with a population of over one thousand people. Together, these four villages are home to about 4285 households (14972 people) from which a sample of n=375 was selected using Cochran's formula. Finding - The results of the research based on the one-sample t-test indicate an environmental relationship between Farsan county and its nearby villages. The environmental indicators such as noise pollution and non-expansion of green space, the change of cultivation pattern, the intensified land abuse and brokerage, the reduced share of water in agriculture, and the limited environmental knowledge of villagers suggested adverse effects whereas other variables manifested the positive effects of the connection with Farsan on improving the environment of the nearby villages. The results of regression analysis showed that the environmental relationship of Farsan with its surrounding villages explained 17% of study indices (environmental health, land-use change, water and soil resources, knowledge and importance of environmental issues) and the remaining 83% was explained by other factors not addressed in this study. Research limitations/implications - The main limitation of the study was the scant literature on the environmental effects of the urban-rural relationship. Practical implications - Implementing a suitable cultivation model for agricultural products, expanding new irrigation systems, maintaining and reviving orchards, and raising awareness of environmental issues among villagers should be put on the agenda. Originality/value - Investigating environmental effects of the urban-rural relationship as a way of ensuring sustainable rural settlement and environmental protection in the study area.