علوم ادبی

اگرچه در شعر معاصر، به ویژه شعر قیصر، عوامل فراوان سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره نقش دارند و محتوای این اشعار با فضای انقلاب، جنگ، شهادت و احساس دریغ و افسوس از به جاماندن از قافلة شهدا و... ارتباط تنگاتنگ دارد، بررسی عوامل زبانی از دیدگاه صورتگرایی و عینی نیز حائز اهمیت است. یکی از موارد صورتگرایی در بررسی اشعار و به طور کلی متون ادبی، خواه نظم و خواه نثر، عنصر برجسته سازی است که عناوینی چون هنجارگریزی و هنجارآفرینی را نیز شامل می شود. هنجارگریزی به عنوان نگاهی نو در مواجهه با ادبیات و شعر از مهم ترین مسائل شعر نو به حساب می آید. از این طریق درمی یابیم شاعر چه اندازه با این شگردها و فنون در ایجاد حسّ و حال تازه، بخشیدن انسجام بیشتر به شعر، نظام مندسازی بهتر آن، تقویت بُعد موسیقایی و تأثیرگذاری عمیق تر موفّق بوده است. این مقاله تلاش می کند به این سؤالات پاسخ دهد که آیا قیصر به عنوان شاعر و هنرمند در اشعار خود از منظر هنجارگریزی دست به آفرینش هنری زده است یا خیر؟ در چه محورهایی بیشتر از این تکنیک هنری استفاده کرده است؟ نقاط قوت و ضعف وی در این زمینه کدام است؟ با توجّه به اینکه اشعار قیصر ظرفیت طرح این مهم را دارد، از این دیدگاه به بررسی اشعار پرداخته شده و هنجارگریزی در اشعار او در سطوح سبکی، گویشی، واژگانی، نحوی، نوشتاری، معنایی، زمانی و آوایی بررسی شده است.

۲۶۲۵.

تحلیل داستان کوتاه «لاتاری» با توجه به اسطوره کهن الگوی قربانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهناز علیپور گسکری

منبع: نامه فرهنگستان سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۶۳۵

۲۶۲۶.

کتاب شناسی توصیفی مسعود سعد سلمان

نویسنده: غلامعلی فلاح لیلا آقایانی چاووشی

منبع: مطالعات و تحقیقات ادبی بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: حبسیه کتاب شناسی مسعود سعد

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی مرجع شناسی کتابشناسی ها و فهرست ها

تعداد بازدید : ۱۱۹۸ تعداد دانلود : ۲۳۹۵

فرهنگ و ادب ایران زمین سرشار از میراثی گران سنگ و بی همتا است. آثار مسعود سعد سلمان، سراینده مانده در تنگنای اندوه و غربت، نیز از جمله یادگاران ادبی ارزشمند و کهنی به شمار می رود که از گذشته تاکنون مورد توجه ادب دوستان و پژوهشگران بوده است. از آنجا که مطالب گوناگونی در این زمینه به رشته تحریر درآمده و هریک در راه شناخت بهتر جایگاه این شاعر و انجام تحقیقات تازه یاری رسان است، مقاله حاضر عهده دار گردآوری این آثار در قالب کتاب شناسی توصیفی است. منابعی که در این کتاب شناسی آمده، در چهار دسته جداگانه، یعنی کتاب های منفرد، بخشی از کتاب، پایان نامه و مقالات تنظیم شده است. فهرست بندی منابع هر بخش نظم تاریخی دارد و پس از نام هر اثر توضیح مختصری نیز درباب نکات اصلی مطرح در آن آمده است.

۲۶۲۷.

قصیده بوی جوی مولیان در نیشابور سروده شده است نه هرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسماعیل شفق

منبع: پژوهش های زبان و ادب فارسی اصفهان دوره سوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: نیشابور هرات رودکی بخارا امیرنصر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۳۵

قصیده مشهور رودکی (بوی جوی مولیان آید همی) با داستانی که نظامی عروضی سمرقندی در چهار مقاله درباره علّت ایجاد آن ذکر کرده است، در نزد تذکره نویسان و مورّخان قدیم و جدید بحث های بسیاری برانگیخت. عده ای هرات و برخی مرو را محل سرایش این قصیده ذکر کرده اند. برخی از قدما نیز اساساً در اصالت و تأثیر گذاری این قصیده بر امیر نصر تردید کردند و حتی بعضی از بزرگ ترین محقّقان معاصر نیز بدرستی نتوانستند برای منشاء این قصیده شهر خاصی را ذکر کنند و فقط با اظهار تردید خود نسبت به اقوال پیشینیان بدون معرفی کردن نام شهرِ خاصی، از آن گذشتند. در میان مؤلّفان و محقّقان قدیم اشخاصی مثل گردیزی و حمدالّله مستوفی و إبن اثیر و نرشَخی و دولتشاه سمرقندی و جامی و رضا قلی خان هدایت و از بین معاصران نفیسی و عبدالغنی میرزایف و فروزانفر و محمد معین و تنی چند در مورد این قصیده بحث کرده اند. نگارنده ضمن نقد و تحلیل آراء گذشتگان و معاصران، خود درباره محل سرایش این قصیده نظر ویژه ای دارد که تفصیل آن در این مقاله آمده است.

۲۶۲۸.

« بازخوانی» ذکر خروج تارابی براساس رویکرد شالوده شکنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جواد دهقانیان نجمه دری

منبع: پژوهش های ادبی سال هشتم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۳۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی ساختارشکنی

تعداد بازدید : ۱۷۶۰ تعداد دانلود : ۴۱۶۹

۲۶۲۹.

ویژگی های زبانی انیس القلوب (قدیم ترین قصص الانبای منظوم، پایان تألیف: 608 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا امامی

منبع: ویژه نامه نامه فرهنگستان (فرهنگ نویسی) بهمن ۱۳۹۰ شماره ۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی سبک شناسی مفاهیم کلی سنتی سطح زبانی

تعداد بازدید : ۱۶۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۷۲

۲۶۳۰.

نقد و بررسی: سیمین دانشور نویسنده، سیمین دانشور پژوهشگر

نویسنده: سایه اقتصادی نیا

منبع: نامه فرهنگستان سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۳۰

۲۶۳۱.

رنگ و تحلیل زمینه های تأویل رمزی آن در هفت پیکر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نسرین علی اکبری سید امیر مهرداد حجازی

منبع: پژوهش های زبان و ادب فارسی اصفهان دوره سوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: نور هفت پیکر نظامی رنگ تأویل رمزی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۹۳

رنگ یکی از نشانه های مهم روایتگری نظامی برای بیان وجه تمثیلی نگرش هستی شناسانه اوست، به این دلیل رنگ ساحتی رمزگرایانه و تأویل پذیر دارد، فهم معنی رمزی آن مستلزم شناخت زمینه های تأویلی آن است. شناخت این زمینه ها، سبب فهم پیوند رمزی رنگ و منشأ آن، نور، می شود. ارتباط نور و رنگ در روایت پردازی نظامی کانون جذب عناصری دیگر، از قبیل هفت ستاره، هفت گنبد، هفت اقلیم، هفت بانو، هفت فلز، بهرام، زمان و... شده که با رنگ ارتباط صوری و محتوایی یافته اند. این ارتباط در تأویل رمزی آن سبب شده که «آفریننده» مرموزٌالیه نور و «انسان مثالی» با اطوار وجودش مرموزٌالیه رنگ گردد و نور و رنگ جلوه ای از «وحدت و کثرت» باشد. در این مقاله کوشش شده تا دیدگاه نظامی در این باره توضیح داده شود و پیوندهای آشکار و پنهان میان رنگ و صورت و محتوای حکایتی که در هر یک از گنبدهای هفتگانه روایت می شود و زمینه های تأویلی آنها بیان گردد.

۲۶۳۲.

بررسی ساختار عروضی قصاید فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا برزگر خالقی وحیده نوروززاده چگینی

منبع: فنون ادبی دانشگاه اصفهان دوره سوم سال ۱۳۹۰ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: قصیده انواع بحور عروضی مضمون اشعار سیر وزن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۲۲ تعداد دانلود : ۱۳۵۲

این مقاله که بخشی از رساله «ریخت شناسی قصیده در ادب فارسی» نوشته نگارنده است، تحقیقی در باب وزن ها و بحرهای استفاده شده در قصاید ادب فارسی است که از قرن چهارم تا دوره معاصر (بهار) را در بر می گیرد. در این تحقیق، 50 قصیده اول دیوان شاعران معروف قصیده سرا در هر دوره ادب فارسی مورد بررسی قرار گرفت و انواع وزن و مضمون های مورد علاقه آنها مشخص شد که نتایج این بررسی به صورت مقاله زیر درآمد. در این نوشته که نتیجه بررسی 1632 قصیده شعر فارسی است، مشاهده شد که بیشتر بحرهای رایج در زبان فارسی، مورد توجه شاعران قصیده سرا بوده است و اشعاری طولانی در این اوزان سروده اند. از نظر مضمون نیز در قرن های اولیه شعر فارسی، شاعران متوجه مضمون های شاعران عربی بودند؛ ولی کم کم با رشد و استحکام قصیده در ادب فارسی، مضمون هایی بدیع و تازه وارد ادب فارسی شد که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.

۲۶۳۳.

نشان تو را شعر خواندم؛ چند نکته در حاشیه کارکردهای تقارن و تکرار در شکل شعر تو را می شناسم

نویسنده: سیده فرشید السادات شریفی

منبع: کتاب ماه ادبیات سال چهارم فروردین ۱۳۹۰ شماره ۴۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی بلاغت

تعداد بازدید : ۹۵۷ تعداد دانلود : ۴۹۲

۲۶۳۴.

دایره واژگان (Diction) و نقش آن در شتاب روایت شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس جاهدجاه لیلا رضایی

منبع: فنون ادبی دانشگاه اصفهان دوره سوم سال ۱۳۹۰ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: زمان روایت بیان شتاب دایره واژگان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۴۳۶

روایت شاهنامه با وجود اطناب و کندی، در موارد زیادی نیز با ایجاز و شتاب همراه شده است. بررسی ابیات شاهنامه نشان می دهد، یکی از عوامل مهم ایجاد شتاب در این روایت، به کارگیری شگردهایی در عرصه داستان پردازی مانند حذف بخشی از کنش داستانی، ارجاع به گذشته، بیان واحد حادثه تکرار شده، افزایش عناصر و اجزا و شخصیت های داستان و بهره گیری از فضاهای جادویی است؛ امّا از سوی دیگر انتخاب دایره واژگان ( Diction ) نیز در تسریع روایت شاهنامه نقش مهمّی بر عهده دارد. بررسی دایره وازگان به کار رفته در شاهنامه نشان می دهد که فردوسی در دو سطح قاموسی و ادبی، از تأثیر واژگان در تسریع روایت خود بهره برده است که از این دو، سهم وازگان قاموسی (اسم ها، فعل ها، صفت ها و قیدها) از واژگانی که در کاربرد ادبی استفاده شده اند (تشبیه، استعاره و کنایه) بیشتر است.

۲۶۳۵.

سیمای زن و عشق در شاهکارهای حماسی دده قورقود و ایلیاد وادیسه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا برزگر خالقی فاطمه کوپا علی محمد پشت دار رضا نیساری تبریزی

منبع: ادبیات تطبیقی (دانشگاه باهنر کرمان) پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۵۰ تعداد دانلود : ۱۲۹۱

۲۶۳۶.

صور بلاغی اسلوب تاکید در آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدباقر حسینی

منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: بلاغت تاکید إطناب اسلوب قرآن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۸۸۶ تعداد دانلود : ۱۲۴۸

زبان مهمترین ابزار ارتباط و پیوند میان انسانها برای بیان مفاهیم ذهنی آنهاست و هر زبان را اسلوبی است که در آن با گزینش کلمات برروح و جان شنونده یا خواننده اثرمی بگذارد. .بر همین اساس خبرگان وادی سخنوری، برای سنجش ارزش سخن معیارهایی ارائه نموده اند و در این میان قرآن کریم را بهترین و برترین الگوی این مهم برشمرده اند و تمام اسلوب های بکار رفته در آن را نمونه والای فصاحت و بلاغت دانسته اندکه هر کس بنا به قابلیت ها و درک وفهم خویش می تواند از این دریای بی کران معانی بهره ببرد. یکی از اسالیب قابل توجه در آیات قرآن، اسلوب تاکید است که با صور مختلف در اوج شیوایی و زیبایی بیان گردیده و سعی این مقاله بر آن است که به استناد آیات قرآنی به توضیح وتبین وجوه تاکید ـ مثل اطناب، تکرار، تفسیر، ایغال، تذییل، تتمیم، اعتراض و... بپردازد وبه تحلیل جنبه های بلاغی آن از دیدگاه بزرگان علم بلاغت اشاراتی داشته باشد.

۲۶۳۷.

روش تدریـس: روش تدریس گروه اسمی با الگوی تفکر استقرایی

نویسنده: ژیلا قدیمی نوران

منبع: رشد زبان و ادب فارسی پاییز ۱۳۹۰ شماره ۹۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۱۹ تعداد دانلود : ۱۵۵۸

۲۶۳۸.

زبان پارسى: زایایى وندها

نویسنده: ژیلا محمدى

منبع: رشد زبان و ادب فارسی بهار ۱۳۹۰ شماره ۹۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی دستور زبان زبانشناختی

تعداد بازدید : ۱۱۸۳ تعداد دانلود : ۹۱۳

۲۶۳۹.

آیا جوانان و نوجوانان از سبک گفتار جدید رضایت دارند؟

نویسنده: نرجس السادات صالحی

منبع: رادیو تیر ۱۳۹۰ شماره ۵۵ «رادیو، آرامش بخشی و جوانان»

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۰۶ تعداد دانلود : ۸۸۳

۲۶۴۰.

رمزگشایی از رفتارهای غیرکلامی در داستان روی ماه خداوند را ببوس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: میرزا ملا احمد سایر: سمیه

منبع: پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهر گویا) دوره پنجم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: داستان شخصیت پردازی ارتباط غیرکلامی زبان بدن مصطفی مستور روی ماه خداوند را ببوس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۰۵

مصطفی مستور یکی از نویسندگان موفّق حوزه داستانی معاصر است. از جمله آثار موفّق مستور، داستان «روی ماه خداوند را ببوس» است که مقبولیت زیادی در میان مخاطبان کسب کرده است. در این نوشتار با نگاهی میان رشته ای و با استفاده از نظریه های علوم ارتباطات، رفتارهای غیرکلامی بازتاب یافته در این داستان مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و از نشانه های غیرکلامی مثل ظاهر فیزیکی، اشارات، حرکات، رفتارهای چهره ای و رفتار آوایی شخصیتهای داستان و همچنین از محیط و فضا و مصنوعاتی مانند لباس، خوراک، سیگار و... که ارتباطات را در روایت داستان شکل می دهند، رمزگشایی می شود. بررسی داستان ها از منظر ارتباطات غیرکلامی که زنجیره ای از نشانه های گسترده است و پیام های متنوّعی با توجه به بافت ارتباطی و هدف تعامل گران از آنها دریافت می شود، می تواند به خوانشی تازه از متن منجر شود. این مقاله بر اساس نظریه پل اکمن و والس فریسن در طبقه بندی و تحلیل رفتارها در دو حوزه رمزگذاری وکاربردی بنیان نهاده شده است. نتیجه بررسی ها نشان می دهد که ارتباطات غیرکلامی در پیشبرد روایت این داستان، بیشتر نقش مکمّل ارتباطات کلامی را ایفا می کند و در شخصیت پردازی سهم بسزایی داشته و موجب افزایش ظرفیت نمایشی داستان شده است.

درخت حوزه‌های تخصصی