درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات تعلیمی

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ادبیات اسطوره ای ادبیات ایرانی پیش از اسلام ادبیات تعلیمی ادبیات حماسی ادبیات روایی و داستانی ادبیات شفاهی ادبیات طنز ادبیات غنایی ادبیات فولکلور و عامیانه ادبیات نمادین تراژدی و درام ترسل (مکتوبات) مدیحه معما مفاخره مناظره
ادبیات حکمی و پندآموز
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۴۱ تا ۲۶۰ مورد از کل ۴۱۰ مورد.
۲۴۱.

آموزه های تعلیمی مثنوی مولوی در حوزه آسیب های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: اخلاق تعلیم و تربیت مثنوی معنوی ادبیات تعلیمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱۹ تعداد دانلود : ۱۲۲۵
اثر ادبی تعلیمی، اثری است که دانشی (چه عملی و چه نظری) را برای خواننده تشریح کند یا مسایل اخلاقی، مذهبی و فلسفی را به شکل ادبی عرضه دارد. مثنوی معنوی نمونه بارز ادبیات عرفانی علیمی است که در آن، مولانا به بهترین شکل و در قالب تمثیل و حکایات تعلیمی، آموزه های اخلاقی و عرفانی را به مخاطبانش آموزش می دهد. در این مقاله، برخی از نکات تعلیمی مثنوی و تأثیرگذاری آن بر شنونده و کارکرد آن در حوزه آسیب های اجتماعی بررسی می شود تا دریابیم مولوی چگونه از آموزه های مبتنی بر تجربیات ارزشمند خود برای تعلیم و تربیت بهره برده است و چگونه می توان از این آموزه ها در کاهش و ترمیم آسیب های اجتماعی در دنیای معاصر استفاده کرد. یافته های این تحقیق نشان می دهد مولوی عرفان را امری اجتماعی می داند و آموزه های عرفانی وی کاملاً در حوزه اجتماعی است و می توان با به کارگیری آنها از بسیاری از آسیب های اجتماعی جلوگیری کرد.
۲۴۲.

حکمتهای تعلیمی مشترک در شعر رودکی و سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: رودکی سعدی ادبیات تطبیقی مضامین حکمی و تعلیمی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق شاعران و نویسندگان فارسی زبان بر یکدیگر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی ادبیات حکمی و پندآموز
تعداد بازدید : ۱۷۶۵ تعداد دانلود : ۱۶۵۴
بررسی و مطالعة نظام مند ویژگیهای شعری نویسنده، شاعر و هنرمند از جمله راهها ی دقیق و علمی است که ما را به دنیای آن ها نزدیک م یکند . رودک ی، پدر شعر کهن فارسی و بزرگ ترین شاعر دورة سامانی است. با این که از اشعار بیشمار او کمتر از هزار بیت به ما رسیده اما همین مقدار شعر باقی مانده نشان می دهد شعر او گنجینه ای از اندیشه، فکر، پند و حکمت است. شیخ اجل سعد ی ش یرازی نی ز با زبانی بس یار برجسته، سخنان خود را به مضامین حکیمانه می آراید. نگارندگان این نوشتار به بررسی اجمالی اندیشههای حکیمانة مشترک این دو شاعر بزرگ در محورهای ناپایداری دنی ا، غنیمت شمردن حال، ناگزیری از مرگ، مکافات عمل و… پرداختهاند. از این رو مبحث اصلی نوشتار حاضر، مضامین حکمی مشترک رودکی و سعدی است که به رغم وجود نمونههای قابل توجه، گویا تاکنون مغفول واقع شده است.
۲۴۳.

تأثیرپذیری گلستان سعدی از آموزه های تعلیمی قابوس نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: سعدی گلستان تربیت ادبیات تعلیمی عنصرالمعالی قابوس نامه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق شاعران و نویسندگان فارسی زبان بر یکدیگر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی ادبیات حکمی و پندآموز
تعداد بازدید : ۵۹۵۲ تعداد دانلود : ۱۲۴۱
سعدی شیرازی، شاعر زبردست و نویسنده شیرین سخنی است که همگان به عظمتش در شعر و ادب مقرّ و معترفند. کسی چون او نیست که در زمینه پند و اندرز، داروی تلخ نصیحت را به شهد شیرین لطافت و ظرافت کلام بیامیزد و چون معجونی شفابخش، دل هر ادب دوستی را با کلامش التیام بخشد. وی در گلستان پرنقش و نگارش در هر بابی سخن رانده و به راستی داد سخن را در آن داده است. گویا سعدی در نگارش این کتاب گرانسنگ به قابوس نامه عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر نظر داشته و در بیان بسیاری از مسائل حکمی و اخلاقی از آن تأثیر پذیرفته است. اگر از دریچه ادبیات تعلیمی به کتاب گلستان و قابوس نامه بنگریم، به گنجینه ای سرشار از مواعظ مشترک و حکم مشابه و نکات ارزشمند تربیتی یکسان برخواهیم خورد که هر یک می تواند سرلوحه زندگی علمی و عملی بشر قرار گیرد. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی، به بررسی گلستان سعدی و قابوس نامه از دیدگاه ادبیات تعلیمی می پردازد تا در پایان بتوان از میزان تأثیرپذیری سعدی از قابوس نامه در خلق گلستان همیشه خوش وی آگاه شد.
۲۴۴.

قصیده مرآت الصفای خاقانی از دیدگاه ادبیات تعلیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: خاقانی قناعت ادبیات تعلیمی دنیاگریزی قصیده مرآت الصفا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲۶ تعداد دانلود : ۱۲۷۱
یکی از بزرگ ترین قصیده سرایان قرن ششم هجری که همگان به عظمت مقامش در شاعری و بلندی مرتبه اش در سخنوری مقرّ و معترفند، خاقانی شروانی است. وی به خوبی توانست در پرتو نبوغ و همّت خود و نیز در سایه تعالیم ارزنده قرآن و حدیث، در علوم ادب و لغت و دیگر علوم و فنون به درجة کمال برسد و در شعر داراى نیرویى خلّاقه گردد. قصیده سرایی در عصر وی به سبب قریحه سرشار و اندیشه مضمون پرور او بود که به درجه ممتازی از پختگی و کمال در ادب فارسی رسید. اگر به دیوان ارزشمند این شاعر سترگ نظری بیفکنیم،خواهیم دید که اشعار وی به سبب گستردگی مضامین و تنوّع مفاهیم، از قابلیت های پژوهشی خوبی برخوردار است. در حقیقت قصاید خاقانی شروانی از لحاظ داشتن مفاهیم حکمی و پندگونه در خور توجّه است. به ویژه قصیده شینیه مرآت الصفای او که از اقبال ویژه ای برخوردار است، سرشار است از آموزه های حکمی و تعلیمی که در آیینه آن می توان مضمون پردازی اخلاقی و اندیشه ورزی حکمی و پندگونه خاقانی را به وضوح دید. این پژوهش با هدف تبیین تعالیم حکمی و تربیتی و آموزه های اخلاقی و با روش تحلیلی-توصیفی در قصیده مرآت الصفای خاقانی صورت گرفته است.
۲۴۵.

آمیختگی ادبیات تعلیمی با ادبیات عرفانی در تمهیدات عین القضات همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: نقد اجتماعی تمهیدات زهد ادبیات تعلیمی عین القضات همدانی اخلاق عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات متون عرفانی و تحلیل عرفانی متون ادبی
تعداد بازدید : ۱۹۷۴ تعداد دانلود : ۹۰۶
عین القضات همدانی، عارف ایرانی قرن پنجم و ششم هجری است که قلم توانا و ذهن و اندیشه پویا و جوّال خود را برای نگاشتن آثار فلسفی- عرفانی به کار برده است. اگرچه بی پروایی و سبک فلسفی اش در نهایت او را به پای دار کشید اما نوشته های او به خصوص کتاب «تمهیدات» وی، سندی مستدل برای عرفان و ادبیات کهن ایران زمین شد. «تمهیدات» اگرچه از متون عرفانی به شمار می رود اما از آنجا که به بیان شرایط سلوک و آداب مرید و خصایص پیر می پردازد، مبانی تعلیمی بسیاری را بیان کرده است. صوفیه که به واقع هدف خلقت را محبت و عشق ورزی می دانند، محبت به انسان را زمینه ساز محبت خداوند به شمار می آورند؛ این گونه است که در تفکر صوفی، تعلیم هم با محبت گره می خورد و در حقیقت، آداب شناخت و خودسازی و حقیقت جویی همگی برگرفته از عشق و برای وصول به محبت است. در این مقاله جنبه های تعلیمی این اثر گرانقدر بررسی شده است.
۲۴۶.

تجلی مضامین تعلیمی- اخلاقی در قصاید سنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: سنایی قصاید شعر تعلیمی شعر اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۵ تعداد دانلود : ۱۰۰۷
در این پژوهش مضامین و درونمایه های تعلیمی (اخلاقی) سنایی بر اساس قصاید این شاعر سترگ ادب فارسی با روش توصیفی بررسی شده است زیرا مضامین و اندیشه های تعلیمی- اخلاقی سنایی بر اساس آثار گرانسنگ و ارزشمند او در ادب فارسی، بارز و برجسته است. نگارندگان بر آنند تا با بررسی این موضوع، ارزش ها و آموزه های اخلاقی موجود در قصاید این شاعر بلندپایه را بکاوند و برخی فضایل و رذایل اخلاقی به کار رفته در سروده های او را تبیین کنند. آنچه در این پژوهش حائز اهمیت است، پرداختن به موضوعات مشترکی است که در آثار دیگر سنایی از جمله حدیقه الحقیقه مورد توجه قرار گرفته است.
۲۴۸.

ارزش های تعلیمی امثال شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: داستان شاهنامه رستم ادبیات تعلیمی امثال (مثل)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰۷ تعداد دانلود : ۶۷۰
شاهنامه در تقسیم بندی های شعری جزء ادب حماسی به شمار می آید ولی این اثر حاوی نکات تعلیمی بسیاری است که اگر آن را جزء ادب تعلیمی قرار دهیم رواست. بخشی از این ارزشمندی شاهنامه از دید حکمی به دلیل نوع داستانی اثر است. از سویی بخشی از ادب تعلیمی ما را امثال و حکم تشکیل می دهد و شاهنامه به دلیل کارکرد تعلیمی امثال و ارزش های تعلیمی خود یکی از گنجینه های بی نظیر فارسی از این حیث است. امثال و حکم متأثر و برآمده از شاهنامه چند دسته اند: برخی از دل شاهنامه برآمده اند و سخنان خود فردوسی اند و برخی دیگر از زبان قهرمانان برای تأیید یا روشن کردن سخنشان بازگو شده اند و دسته ای را نیز بعد از فردوسی،گویندگانی گمنام در جمع بندی ماجراها در طول قرن ها ساخته اند. این مقاله بر آن است تا با اشاره مختصر به گونه های اول و دوم، به گونه سوم به شکل مبسوط بپردازد چه مثل های برآمده از شاهنامه در ادبیات عامیانه، اغلب کارکردی تعلیمی دارند و ایرانیان در طول قرن ها که از خلق شاهنامه و حماسه و اسطوره می گذرد، قضاوت خویش را در مورد این شخصیت ها به شکل عمومی و در دل این امثال بازگفته اند که همه حکایت از نفوذ عجیب این داستان ها در دل و ذهن آنها دارد.
۲۴۹.

بررسی بازتاب روحیات پروین اعتصامی در توصیه های اخلاقی وی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: اخلاق پروین اعتصامی تأثرات روحی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱۰ تعداد دانلود : ۷۹۹
پروین اعتصامی(۱۳۲۰-۱۲۸۵) بزرگ ترین شاعر زن ایران را به عنوان شاعر اخلاق و تربیت می شناسیم. گذشته از اشعار سیاسی و اجتماعی، وی توصیه های اخلاقی ارزشمندی به زبانی ساده و رسا از خود بر جای گذاشته است که برخاسته از عواطف و احساسات او نسبت به جهان پیرامون است. برای دریافت تأثیر تأثّرات روحی پروین در اندرزها و توصیه های اخلاقی وی، باید درونمایة غالب اشعار او را جست و جو کرد زیرا شعر انعکاس افکار و عواطف شاعر است. آنچه از مضامین و معانی اشعار پروین می توان درباره روحیات او استنباط کرد، روحیة ظلم ستیزی، توجه به وضع محرومان و ستمدیدگان، توجه به زوال و ناپایداری جهان، توجه به مرگ و کوتاهی عمر و حس عدم امنیت است که در اشعار وی انعکاس یافته است. پروین تحت تأثیر این عواطف، خود و دیگران را توصیه به اغتنام فرصت، نیکی، دستگیری از نیازمندان، دوری از غفلت، هوشیاری و آگاهی، دل نبستن به جهان و تعلّقات دنیوی، دوری از تکبّر و غرور و… می کند. در این مقاله چهار مضمونی که در بیشتر اشعار پروین دیده می شود، یعنی اندیشة زوال و ناپایداری جهان، اندیشة مرگ، کوتاهی عمر و حس ناامنی و تأثیر آن ها در توصیه های اخلاقی وی بررسی شده است.
۲۵۰.

کارکردهای حکمی – اخلاقی کتاب التوسل الی الترسل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: سیاست مدن عدالت حکمت عملی التوسل الی الترسل بهاء الدین محمد بن موید بغدادی سلطانیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۸ تعداد دانلود : ۶۳۶
کتاب التوسل الی الترسل مجموعه منشآت بهاءالدین محمد بن مؤید بغدادی است. محتوای اصلی این کتاب، سلطانیات و اخوانیات و مشتمل بر توصیه های حکمی و اخلاقی است و از آنجا که مخاطب اصلی آن حکام و کارگزاران است، بخش سیاست مدن از حکمت عملی در آن برجسته تر است. طرح و تبیین مضامین اخلاقی در سطح وسیع و همه جانبه، این کتاب را در ردة اندرزنامه های سیاسی قرار می دهد. این نوع اندرزنامه ها در نظام اخلاقی سیاسی- حکومتی قابل طرح و بررسی هستند. محور اصلی مباحث حکمی و اخلاقی کتاب، عدالت و انصاف است و از دیگر خصایص و ویژگی های اخلاقی حاکمان که مورد توجه و تاکید قرار گرفته است می توان به دوری از ظلم و ستم، رعیت پروری و شفقت بر زیردستان، احسان و نیکوکاری، تقوی و پرهیزکاری، اکتساب علم و دانش و تعقل و تفکر در امور اشاره کرد. نویسنده در بیان مضامین اخلاقی از امکاناتی که نثر فنی در اختیار او قرار می دهد به گونه ای مناسب بهره می گیرد. در این کتاب از آیات قرآن و احادیث برای تاکید و تحکیم کلام استفاده شده که موجب نزدیکی محتوای کتاب به حیطه اخلاق روایی گردیده است.
۲۵۱.

ﻧﮕﺮﺵ ﺗﻌﻠیﻤی ﺍﺧﻼﻗی ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﻧﮓ ﺳیﺎﻩ ﺗﺎ ﭘﺎیﺎﻥ ﺳﺒﮏ ﻋﺮﺍﻗی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: سبک عراقی رنگ سبک خراسانی رنگ سیاه نگرش تعلیمی و اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۳ تعداد دانلود : ۶۱۳
رنگ سیاه از جمله رنگ های پیشینه داری است که تاکنون فقط به استخراج جلوه ها ی گوناگون آن در اساطیر، ادیان و متون عرفا نی پرداخته شده و به محتو ا و رسالت تعلیمی- عرفانی آن در سبک های شعری مختلف پرداخته نشده است. بر همین بنا ، در این پژوهش ارزش وجایگاه این رنگ در شاخه های ادبیات تعلیمی، تمثیلی و فولکلور با شیوه آماری-تحلیلی در دو سبک اول شعر فارسی (خراسانی و عراقی) بررسی شده است. در دیوان شاعران سبک خراسانی، این رنگ بر ای توصیفات ساده ، طبیعی و تشبیهات حسی به کار گرفته شده اما به محض تغییر نگرش ها در سبک عراقی، به ویژه در منظومه های عرفانی-تعلیمی و اخلاقی مانند مثنوی، دیوان حافظ و بوستان ، رنگ مذکور با زبان استعاره و مجاز برای آموزش و ارشاد مخاطب و تنبیه و تمثیل به کاررفته است.
۲۵۲.

اراده معطوف به معنا در غزل های حافظ و معنادرمانی ویکتور فرانکل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: غزل حافظ معنادرمانی ویکتور فرانکل

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق زبان و ادبیات فارسی و ادبیات غرب
تعداد بازدید : ۲۳۱۵ تعداد دانلود : ۸۱۸
معنادرمانی اصطلاحی است معادل لوگوتراپی (logotherapy) که ویکتور فرانکل، روانپزشک اتریشی، نظریه پرداز آن است. وی با پشت سر نهادن تجربه کشنده جنگ جهانی دوّم و خشونت های آن، با ژرف اندیشی درباره انسان و زندگی و چیستی آن، نگاهی دیگرگون به رنج، زندگی، انسان و دیگر عوامل موثر بر این مفاهیم یافت و به این ترتیب، آفریننده مکتب معنادرمانی در روانشناسی شد. حافظ، شاعر غزلسرا و اندیشمند ادب فارسی نیز که پیامدهای خانمان سوز هجوم مغول و روزگار ویرانگری های تیمور لنگ و حاکمان بی ثبات و ستم پیشه را در شیراز دیده بود، در آن شرایط تاریخی در پی دریافتی از معنا و چیستی زندگی، هستی و انسان بوده است. سیر ذهنی وی و تجربه تلخ تاریخی اش، سبب همگونی با ویکتور فرانکل روان پزشک نامدار در مکتب معنادرمانی شده است. در این مقاله، ضمن تبیین چگونگی پیدایش مکتب معنادرمانی و مفهوم آن، همگونی های فکری حافظ و این نظریه را در زمینه های گوناگون و از این قرار نشان داده ایم: رنج و زندگی، کوشش و رنج و پاداش، انسان ساز بودن رنج ها، کارکرد معنادرمانی عشق از نظر حافظ و فرانکل، دین پاسخی برای معنای زندگی، خویشتن پذیری و گذرایی زندگی و فرصت ها.
۲۵۳.

نشانه شناسی تعلیم و تربیت در داستان زال و رودابه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: شاهنامه اسطوره تعلیم و تربیت فردوسی زال و رودابه نشانه ها

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد نشانه شناختی
تعداد بازدید : ۱۷۲۴ تعداد دانلود : ۹۰۲
تعلیم و تربیت انسان ها در شاهنامة فردوسی که سند معتبر و دیرپای فرهنگ اصیل ایران زمین است، مقام ارزشمندی را در سایة تاریخ داستانی این قوم علم دوست به خود اختصاص داده است. موضوع تعلیم در شاهنامه همواره به شیوة مستقیم و غیر مستقیم در بخش های مختلف به خصوص در داستان زال و رودابه برجسته شده است. در این جستار، نویسندگان برآنند تا با ذکر نمونه هایی، نشانه هایی از انواع تعلیم و تربیت عاطفی، عقلانی، اجتماعی، اخلاقی و دینی را بر اساس زبان نشانه بر پایة نظریات «بارت»، «لوی استروس»، «کالر»، «دوسوسور» و «اکو» تحلیل کنند و تعالیم انسانی و جهانی را از این داستان استخراج و تبیین نمایند. نتایج این مطالعه نشان می دهد داستان در تربیت عاطفی و اجتماعی به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی را داراست و انواع دیگر آن در حد تعادل است و با علم نشانه شناسی نیز از نظر ابیاتِ نشانه دار و بی نشانه سازگار است.
۲۵۴.

درونمایه های تعلیمی- اخلاقی در انیمیشن قصه های شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: شاهنامه اقتباس درونمایه های تعلیمی - اخلاقی انیمیشن قصه های شاهنامه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای هنر اقتباس سینمایی از آثار ادبی
تعداد بازدید : ۲۳۷۷ تعداد دانلود : ۹۰۷
درونمایه های تعلیمی- اخلاقی چنان با ادبیات پارسی و انواع آن درآمیخته است که کمتر اثر ادبی را می توان یافت که از آموزه های اخلاقی و تعلیمی بی بهره باشد. شاهنامه فردوسی اثری حماسی است اما آکنده از آموزه های اخلاقی چون دعوت به نیکی، تاکید بر خردورزی، دفاع از مظلوم، نکوهش ظلم، آز، دروغ، پیمان شکنی، تجاوز به حقوق دیگران و به طور کلی هر آنچه با بدی و زشتی پیوند دارد. این مقاله سعی دارد درونمایه های تعلیمی- اخلاقی اقتباس شده از شاهنامه فردوسی و شیوه های اقتباس آن ها را در انیمیشن قصه های شاهنامه (به کارگردانی امیرمحمد یمینی و نویسندگی احمد نیک کار، تهیه شده در شبکه آموزش، ۱۳۸۹- ۱۳۸۸) مورد بررسی قرار دهد و از این گذر به چند پرسش اساسی پاسخ دهد: آموزه های تعلیمی و اخلاقی و تکنیک های سینمایی به کارگرفته شده برای تبدیل این آموزه به تصویر و انتقال آن ها به مخاطب در انیمیشن به چه صورت است؟ آیا کارگردان در استفاده از مفاهیم تعلیمی به متن اصلی وفادار است یا بخش هایی را به فیلم افزوده است؟ استفاده از نظام تصویری تا چه اندازه در القای این مفاهیم و تاثیر آن ها بر مخاطب موثر بوده است؟ پژوهش در پایان به این نتیجه دست می یابد که آموزه های تعلیمی و اخلاقی از اندیشه های محوری انیمیشن است و با وجود وفادار بودن انیمیشن به متن اصلی، در بخش اقتباس آموزه های اخلاقی و تعلیمی، بخش هایی به فیلم افزوده شده و بخش هایی با تاکید بیشتر پررنگ تر شده است. همچنین استفاده از نظام نشانه ای تصویری به جای نظام نشانه ای کلامی با توجه به نوع مخاطب انیمیشن که کودکان و نوجوانان هستند در القای اهداف آموزشی فیلم ساز بسیار موثر است.
۲۵۵.

آموزه های زهدی و اخلاقی در شعر قرن چهارم با تکیه بر اشعار کسایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: زهد اخلاقیات شعر قرن چهارم کسایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱۲ تعداد دانلود : ۸۳۰
سابقة ادبیات تعلیمی و پرداختن به شعر و نثر اخلاقی و حِکمی، به ایران دورة باستان و آثاری نظیر تعلیمات اخلاقی آیین زدتشت و اوستا برمی گردد. در عهد ساسانی، اندرزنامه هایی برای تبلیغ آموزه های اخلاقی نگاشته شد. در دورة اسلامی هم از سوی دانشمندان و ادیبانی نظیر ابن مقفع و مؤلف دینکرد، مباحثی از تعلیمات اخلاقی بیان گردیده است. همچنین در سروده های شاعران قرن سوم؛ یعنی پیشگامان شعر فارسی نیز کم و بیش نشانه های از ادب تعلیمی دیده می شود. با آغاز واقعی شکل گیری شعر فارسی (قرن چهارم)، تعلیمات اخلاقی و توجه به آموزه های حکمی و زهدی و نصایح در شعر شاعران و گویندگان مشهور این دوره همچون رودکی، شهید بلخی، ابوشکور بلخی، فردوسی و کسایی راه یافت. در این میان سهم کسایی به عنوان نخستین شاعر شعر زهدی، از همه بیشتر است. او همواره از آموزه ها و تجربه های اخلاقی و زهدی خود برای ارشاد و هدایت خلق سخن گفته است. محور اصلی تفکر همه شاعران ادبِ اخلاقی، ترک دلبستگی به دنیاست. دلبستگی که منشأ همة آفات و زشتی های اخلاقی به شمار می رود. گفتنی است که در میان مباحث اخلاقی و زهدی در ادوار یاد شده به خصوص تا قرن چهارم، اخلاقیات در مرتبة اول و زهدیات در مرتبة دوم قرار دارد و این نشان از آن دارد که تا قرن چهارم هنوز نگرش زاهدانة صِرف و دنیاگریزی محض و رهبانیت, نظیر آنچه در سروده های زاهدان صدر اسلام و ناصرخسرو می بینیم، وجود ندارد. البته این به منزلة نبود اخلاقیات اسلامی نیست. از قرن چهارم به بعد، به تدریج تعلیمات دینی و زهدی شروع می شود و شاعران کم و بیش در سروده هایشان به آموزه های اخلاقی با رنگ دینی اشاره می کنند که نمونة واضح آن سروده های کسایی است. در این مقاله سعی شده تا ضمن آوردن نمونه هایی از آثار اخلاقی هر دوره، نوع تعلیمات اخلاقی صرف و اسلامی و میزان بسامد فضایل و رذایل اخلاقی ابتدا در ادبیات دورة باستان و عهد ساسانی، سپس سه قرن اول هجری و در نهایت در شعر شاعران قرن چهارم به خصوص ابوشکور بلخی و کسایی بیان شود.
۲۵۶.

بررسی تطبیقی تعالیم اخلاقی در گلستان سعدی و قصه های کنتربری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: بررسی تطبیقی اندرز سعدی شیرازی جفری چاسر تعالیم اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق زبان و ادبیات فارسی و ادبیات غرب
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی ادبیات حکمی و پندآموز
تعداد بازدید : ۲۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۰۲۷
قصه های کنتربری مجموعه داستان هایی در قالب حکایت به قلم جفری چاسر، نویسنده و شاعر نامدار انگلیسی قرن چهاردهم میلادی است که نخستین شاهکار ادبیات انگلیسی به شمار می رود. این اثر از بسیاری جهات از حیث شکل و درون مایه با گلستان سعدی شیرازی دارای شباهت و قابل مقایسه و تطبیق است و علت این مشابهت را باید در زمینه های مشترک آفرینش آن ها جستجو کرد. یکی از مهمترین زمینه های مشترک قابل بررسی و تطبیق این دو کتاب، آموزه های تعلیمی و اخلاقی نویسندگان آنهاست. آموزه هایی چون تاکید بر نوع دوستی، لزوم تهذیب نفس و دوری از هوس های شیطانی و تعلیم و تربیت صحیح کودکان، از جمله دغدغه های مشترک این دو سخنور نام آور شرق و غرب بوده است.
۲۵۷.

برخی ظرافت های بلاغی و معنایی پنهان تعلیمی در سخن سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: سعدی معنای تعلیمی ابیات شروح گلستان و بوستان ظرافت های کلامی مهارت های بلاغی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه سعدی پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی ادبیات حکمی و پندآموز
تعداد بازدید : ۲۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۱۸۸
برخی عبارات و اشعار گلستان و بوستان سعدی، علیرغم ظاهری ساده، انواعی از درهم تنیدگی های معنائی دارند که با نگاه اول و تکیه بر بلاغت مألوف نمی توان به عمق معنائی آنها پی برد. سعدی گاهی ژرف ساخت های معنائی را با ایجاد شبکه ارتباطی پیچیده ای از کلمات که در مواردی با صنایع ادبی هم تقویت می شود ایجاد می کند. تسلط سعدی بر زبان فارسی، باریک اندیشی، آگاهی از علوم مختلف، تجربه های زیادی که در سفر داشته و آشنایی با فرهنگ های متفاوت، از عواملی است که سبب ایجاد معانی پنهان در آثار او شده است. مهمتر آن که دقت و اهتمام سعدی برای ایجاد اثری تعلیمی و آموزنده، در روساخت و ژرف ساخت ابیات پدیدار است و گاه بر شارحان نیز پوشیده باقی مانده است. در این مقاله تلاش شده تا برخی ابیات و عبارات سعدی که ظرایف بیانی و معنائی پنهان در آنها بر شارحان سخن وی پوشیده مانده است، بازخوانی و معنا شود.
۲۵۸.

بررسی توصیه های اخلاقی ناصرخسرو بر پایة هرم مزلو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: اخلاق روان شناسی ناصرخسرو نیاز هرم مزلو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۹ تعداد دانلود : ۷۹۵
رعایت اصول اخلاقی گاه با لذّات آنی و منافع شخصی افراد در تضاد است و این امر، پایبندی به این اصول را تضعیف می کند. این پژوهش، در جست وجوی راه کار مورد استفاده ناصرخسرو در نصایحش برای مقابله با این مسئله است. او با بیان کارکرد اخلاق در رفع نیازهای انسان، ضمانت اجرایی لازم را برای فراخوان اخلاقی خود ایجاد کرده است. این تدبیر به اخلاق متعالی، رنگی زمینی و کاربردی داده و انگیزه ای استوار برای گرایش به آن خلق نموده است. بنابراین با توجّه به پیوند ناگسستنی اخلاق و نیازهای ذاتی انسان، راه کار ناصرخسرو همواره کارآمد و مؤثر خواهد بود. این پژوهش با طبقه بندی و بررسی شواهد گوناگون از دیوان ناصرخسرو بر اساس «هرم مزلو» که از نظریه های مشهور و کاربردی علم روان شناسی است، مطلب مذکور را ثابت نموده و منطق، استدلال و تأثیرگذاری شعر ناصرخسرو را از این منظر آشکار کرده است.
۲۵۹.

سیرت انسانی در صورت حیوانی (بررسی فضیلت ها و رذیلت های اخلاقی در حکایات جانور محور مثنوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: مثنوی مولوی جانوران خلق و خوی انسانی فضیلت ها و رذیلت ها

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های کلاسیک تمثیل
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی ادبیات حکمی و پندآموز
تعداد بازدید : ۲۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۳۸۳
یکی از جلوه های دل انگیز و پر شور مثنوی، انعکاس خُلق و خوی انسانی است که معمولاً در قالب حکایات و تمثیلات نمادین و با نقش آفرینی موجودات و پدیده های غیر انسانی متجلی شده است. مولانا در این تمثیلات در پی آن است که با نگاهی نقادانه به جهان طبیعت و عالم معنا، برای تعمیق و تبیین آموزه های عرفانی و تعالیم آموزه های اخلاقی، از هر عنصر و شگردی بهره بگیرد، تا چراغی فرا راه سالکان حقیقت و جویندگان راه سعادت بیفروزد و آنان را به سر منزل مقصود هدایت کند. از جملة هنرنمایی های مولوی در این زمینه، بهره گیری اخلاقی و عرفانی از شخصیت ها و تمثیلات جانوری است. که در این مقاله بعد از مقدمه، به اختصار به نمونه هایی از فضایل و رذایل اخلاقی که در حکایت های جانور محور مثنوی به آن ها اشاره شده، پرداخته می شود.
۲۶۰.

سیر تطور مجلس گویی صوفیانه به عنوان نوعی ادب تعلیمی؛ از آغاز تا پایان دورة صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: ادب فارسی وعظ مجلسگویی متون تعلیمی- عرفانی بلاغت منبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۶ تعداد دانلود : ۸۲۹
در تاریخ ادبیات فارسی، پاره ای از نوشته ها با نام عمومی شناخته می شوند . « مجالس » مجالس از نظر نوع شناسی ادبی در ردة ادبیات تعلیمی جای می گیرد و از فروع آن به ،(oratory) شمار می رود. از مهم ترین سرچشمه های مجلس گویی یا خطا بة منبری تعلیمات و ارشادات قرآن کریم و نهج البلاغه است. موضو ع مجالس، غالباً وعظ و تذکیر است و با مفاهیمی همچون خطابه، تبلیغ، تعلیم، نصیحت، ارشاد، تذکیر و پند و اندرز در هم می آمیزد و گاه یکجا و با ارزش یکسان به کار می رود. در این نوع ادبی، سخنور با بیان هنجارهای اخلاقی و نشان دادن ناهنجاری ها برای اصلاح اندیشه و رفتارجامعه گام برمی دارد. مجالس وعظی صوفیه به دو شکل عام (منبری ) و خاص (خانقاهی) تشکیل مییافته و هر یک شرایط و آداب ویژهای داشته است.بلاغت » مجلسگویی عام، بلاغتی خاص، جدای از بلاغت ادبی می طلبد و به معروف است که دارای ساختار، ویژگی ها و عناصری مشخص است . در این « منبری جستار، به روش توصیفی- تحلیلی سیر تطور این موضوع از آغاز تا پایان عصر صفوی مورد بررسی واقع شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان