این مقاله، چکیده ای است از یک طرح پژوهشی که در نیمه دوم سال 1378 به تدوین جدول مرگ ومیر سال 1375 کشور و استان های آن، به تفکیک جنس در نقاط شهری و روستایی پرداخته است. مقاله، تاریخچه مطالعات مربوط به مرگ ومیر و انواع جدول های عمر و نیز روش های تدوین آن را در جهان و ایران به اجمال بیان می کند. روش مورد استفاده در این پژوهش ، روش مختلط است که کاربردش به داده های زیر نیاز دارد: نسبت جمعیت 65 ساله و بالاتر و میزان مرگ و میر عمومی. نویسنده با توضیح این داده ها به تشریح و ارزیابی مقادیر امید زندگیِ به دست آمده و نیز تحلیل داده ها می پردازد.امید زندگی در این پژوهش ، برای کل کشور 39/67 سال به دست آمده و تفاوت آن در نقاط شهری و روستایی برای مردان 48/2 و برای زنان 15/4 سال محاسبه شده است. فزونی یافتن امید به زندگیِ زنان بر مردان و تقلیل یافتنِ شکاف امید زندگیِ بدو تولد در جمعیت های شهری و روستایی به نصف (نسبت به سال 1975)، از جمله یافته های این مقاله هستند که در جدول های تفضیلی متعدد، تشریح شده اند.
در این مقاله پس از تشریح و نقد الگوی برنامه های عمرانی در ایران، به «اتلاف فرصت ها و هزینه های گزاف» اشاره گردیده و در بخش بعد هدف های برنامه های عمرانی یکم (72- 1368) و دوم (78- 1378) تبیین و نقد شده است. در ادامه، پیش بینی ها و عملکرد برنامه یکم و دوم عمرانی کشور، به تفضیل مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. نویسنده با اشاره به رشد اندک تولید ناخالص داخلی، سرمایه گذاری ثابت اندک، تورم بالای قیمت ها، رشد بالای نقدینگی بخش خصوصی، اتکای بالای بودجه و درآمدهای ارزی کشور به صادرات نفت، و واردات هنگفت و صادرات اندک غیرنفتی، تأثیر برنامه های عمرانی را بر قدرت خرید مزد و حقوق بگیران تشریح کرده است. از این منظر، «رفتارهای اربابانه در محیط کار، کمی درآمد و انگیزه نیروی کار» عملاً بهره وری نیروی کار را نسبت به گذشته با کاهش شدید همراه ساخته است؛ ضمن این که مزد و حقوق بگیران به تدریج از بازار خرید بسیاری از کالاها و خدمات ـ به دلیل کاهش قدرت خرید مزد و حقوق دریافتی شان ـ حذف شده اند. عدم افزایش بهره وری کار، سرمایه و انرژی در ایران، از نتایج این وضع عنوان شده است.
در این مقاله سعی شده تا با شناخت مفهوم دولت و تحول کارکردی آن در فرایندهای تاریخی و همچنین در ایران، برای تعیین وظایف و ضوابط و قلمرو فعالیت های بخش دولتی از دیدگاه مشارکت در فعالیت های اقتصادی،آن جام امور حاکمیتی و نیز توسعه اجتماعی و برقراری عدالت چهارچوبی ارائه شود. در همین خصوص، با نگاهی به برنامه سوم، به تحولات و اصلاحات ساختاری- نهادی پیش بینی شده در این برنامه نیز اشاره شده است. همچنین وظایف اصلی دولت در حوزه های حاکمیتی و اداره امور عمومی و نیز تصحیح نارسایی بازار و برقراری و تأمین عدالت اجتماعی تشریح شده است.به عقیده نویسندگان مقاله، مصوبات و راهکارهای برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، در گشودن راه های جدید توسعه فعالیت های بخش های تعاونی و خصوصی در اقتصاد کشور نخستین گام را برداشته است، مشروط به آن که در عمل نیز دستگاه های ذیربط با درک شرایط دشوار اقتصاد کنونی و نیازها و ضرورت های آینده آن، با تمایل به کاستن از حوزه مسئولیت های خود، گام های عملی لازم را در این زمینه بردارند.
طی نیم قرن گذشته ، محققان و نظریه پردازان دیدگاه های متفاوتی را در مورد مفهوم توسعه و نحوه تسریع آن در کشورهای جهان سوم ارائه داده و رهنمودهایی را نیز تهیه برنامه های توسعه اقتصادی اجتماعی پیشنهاد کرده اند. نتایج به دست آمده از اجرای سیاست های پیشنهادی نهایتا منجر به طرح نظریه جدید رشد اقتصادی از یک سو و ضرورت بهبود مدیریت شهری از سوی دیگر گردیده است. در این مقاله کوشش می شود تا ابتدا دیدگاه نگارنده از مفهوم توسعه پایدار در قالب مدلی نظری به تصویر کشیده شود و از این مدل تصویری در تحلیل نظریه های توسعه استفاده به عمل آید.....
این مقاله می کوشد نشان دهد که حکومت ها، حکام و مردمان روزگاران گذشته ایران از تأمین اجتماعی، یاری به لایه های آسیب دیده اجتماع به هنگام وقوع حوادث غیرمترقبه (مانند سیل و خشکسالی و ویرانی ناشی از حمله بیگانگان) و نیز از آسایش و رفاه، چه برداشتی داشته و چه تدبیرهایی در این خصوص اندیشیده اند.در ادامه مقاله، چگونگی جبران خسارت و صدمات و برقراری تعادل و امنیت اجتماعی و نیز میزان احساس مسئولیت حکام و مردم ایران قدیم با استفاده از دو کتاب «تاریخ سیستان» و «احیاءالملوک» تبیین شده وبه مقوله خراج و درآمد سیستان و فعالیت فتیان و عیاران هم اشاره گردیده است. نویسنده، همچنین وضع حال و گذشته تأمین اجتماعی را در روستای هُلُر (ازبخش قشم بندرعباس) بیان داشته، گفتگوهایآن جام شده با اهالی محل را گزارش کرده است.
این مقاله با هدف ارائه تصویری از چگونگی کنترل برخی از بیماری ها، بالابردن سطح دانش عمومی و توجه دادن به ضرورت برنامه ریزی برای پیشگیری و گنجاندن آن در نظام بیمه ای، به تشریح بیماری های بدخیم (سرطان ها) پرداخته است. از این منظر، آثار و نشانه های سرطان روده بزرگ و روش های معالجه آن، سرطان دستگاه لنفاوی، میلوم متعدد (سرطان مربوط به گلبول های سفید)، سرطان استخوان، سرطان حنجره، سرطان مری، سرطان ریه، رسرطان پوست، سرطان لوزالمعده، سرطان کلیه، سرطان پروستات، سرطان بیضه، سرطان پستان و سرطان رحم تشریح شده و چگونگی تشخیص هریک توصیف گردیده است.نویسنده این آگاهی ها و شناخت از بیماری های بدخیم را در جلوگیری از بیماری، تشخیص به موقع، بالابردن امکان بازگرداندن سلامت و جلوگیری از مرگ به علت بیماری و همچنین در کاستن از هزینه های ناشی از بیماری در سطح ملی و در سطح شرکت های بیمه ای و هزینه های شخصی، ضروری و بااهمیت ارزیابی کرده است.
این مقاله با تبیین مفهوم سه ارزش اصلی آزادی، برابری و عدالت، به مثابه سه رکن زندگی اجتماعی و مقایسه آن ها، می کوشد تا ارزش مقوله «عدالت» را تشریح و شفاف کند. این نوشتار پس از توضیح دو مفهوم آزادی و برابری، ارزش عدالت را در حقوق اخلاق، واکاوی و تصریح می کند که عدالت، والاترین ارزش مذهبی و اخلاقی است.در ادامه، «اهمیت مقاومت» در برابر«قانون غیر عادلانه» بررسی و عنوان می شود که ارزشی فراتر از قوانین دولتی وجود دارد که به نام همین ارزش برتر از قوانین، انتقاد می شود؛ این ارزش ها جنسی، اخلاقی دارند و با قوانین از حیث ماهیت، متفاوت می باشند. مقاله، هدف حقوق را گرایش به سوی عدالت ارزیابی می کند و قواعدی را «الزام آور» می خواند که برای ایجاد نظم و عدالت وضع شود. ضمن این که، آن عاملی که به نظم و امنیت ارزش می دهد و جوهره آن است، «عدالت» توصیف می گردد. به بیان دیگر، نویسنده معتقد است، اگر کسی حقی هم داشت، آن اختیار و حق را باید به شکلی اعمال کند که با عدالت و اخلاق، مخالف نباشد.در ادامه، با بیان چند مثال، به تبیین نسبت نظم و عدالت می پردازد. آنگاه، مفهوم عدالت با تکیه بر آرای افلاطون، سیسرون و ارسطو، تشریح می شود: اگر در جامعه ای به هر کس، آنچه داده شود که شایسته است، و اگر هر کس به کاری بپردازد که شایستگی اش را درد، عدالت اجرا شده است.
در این نوشتار، نخست مفهوم توده گرایی در قرن بیستم بررسی می شود. از همین منظر، ضمن تعریف «دولت رفاه»، چگونگی تکوین و زمینه های پیدایی آن تشریح می شود. در این نگاه با توضیح علل و عوامل مؤثر در ظهور دولت رفاه و نحوه گسترش آن، وظایف دولت (سازماندهی کمک های اجتماعی و نیز اجرای برنامه های تأمین اجتماعی) نیز تبیین می شود. در همین راستا، شکل گیری و کارویژه های سازمان بین المللی کار و برخی از مقاوله نامه ها و توصیه نامه های آن نیز بررسی می گردد.در این مقاله همچنین برنامه ها و ویژگی های دولت رفاه توضیح داده می شود. در ادامه، مفهوم قرن بیستمی دولت رفاه و پنج زمینه اصلی و مهم خدمات اجتماعی ورفاهی آن (حمایت از سالمندان، بیمه اجتماعی، تأمین اجتماعی خانواده، زمینه سازی برای گسترش فرصت های اشتغال و مراقبت های پزشکی ) تشریح گردیده است. در بخش پایانی مقاله، افول دولت رفاه در دو دهه پایان قرن بیستم – با طرح سیاست « تعدیل ساختاری» – بررسی و نتیجه گیری مربوط ارائه می شود. نویسنده تأکید می کند که اگرچه اعلان سیاست تعدیل ساختاری به معنای پایان یافتن عمر دولت رفاه است، اما به هیچ وجه بر پایان یافتن مسئولیت دولت ها در تأمین مخارج بخشی از خدمات رفاهی اجتماعی و حمایت از نیازمندان و آسیب پذیران دلالت ندارد.
پروفسور لئونارد،جی دهل استاد برنامه ریزی شهری و بهداشت عمومی در دانشگاههای کالیفرنیا برکلی و همچنین استاد بالینی ورانشناسی در کالیفرنیا و سانفرانسیسکو است که در جریان مطالعات خود به عنوان قهرمان روانشناسی محیطی چهره نموده است، بدین معنی که جنبه های متفاوت محیط را از نظر توانایی آن در انعکاس یافتن رفتار انسانی که یک پژوهش گر هم می آورد.....
امروزه الگوی برنامه ریزی اوقات فراغت در برنامه ریزی شهری بسیاری از کشورهای پیشرفته جایگاه مهمی یافته است به طوری که می توان گفت اصل اساسی مورد نظر و مشترک طراحان شهری ایجاد شهر در دل پارک ها است . نه ایجاد پارک در شهرها رنامه ریزی اوقات فراغت فرایندی است که اوقات فراغت افراد را به فضاو مکان پیوند می دهد این برنامه ریزی هنر و علمی مرکب از اطلاعات و تکنیک های طراحی محیط و ایده های علوم اجتماعی برای توسعه گزینه های اوقات فراغت، فضا، انرژی و سرمایه منطبق با نیازهای انسان است ........
این مقاله به مرور بعضی از موضوعت اصلی در جامعه شناسی جدید شهروندی می پردازد. این رشته به مسائلی چون شکل گیری اجتماعی حقوق و تکالیف عضویت و هویت در دوران مدرنیته، قدرت، نابرابری و تغییر در این شکل گیری ها توجه دارد . کار در این رشته در سال های اخیر بر اساس انتقادات به تحلیل کلاسیک تی.اچ. مارشال در باب شهروندی، گسترش یافته است. موضوع مهم در این کار یعنی پاسخگویی به تغییرات اجتماعی ساختی در دروان مدرنیته، در واقع نقد مفروضات «کارکرد گرای ملی» (که شالوده تحلیل مارشال را تشکیل می دهد)......
این مقاله، جایگاه ارزش پول ملی را در نگرشی ویژه از توسعه اقتصادی مورد بررسی قرار می دهد که در این نگرش ، آزادی به مثابه خاستگاه نهایی و غایی توسعه مطرح می شود. در چنین دیدگاهی، مطلوبیت ماهیت رفتار «مقام پولی کشور» به عنوان «مجموعه ای از دولت» بر شروطی تکیه می کند که مشروعیت دولتی به آن متکی است. مقاله به توضیح این نکته می پردازد که در نگرش توسعه ـ به معنای برخورداری از آزادی ـ ارزش پول ملی چگونه جایگاه می یابد و عملکرد ارزی کشور طی دهه 1370 چگونه و به چه میزان توانسته خود را به این جایگاه برساند. چگونگی تعیین ارزش پول ملی و تبیین سیاست های پولی کشور، در همین راستا، به تفصیل مورد توجه واقع شده است.مؤلف موضوع محوریت آزادی در توسعه اقتصادی از منظر آمارتیاسن، آزادی و قدرت خرید، و انواع «هویت» های مجاز را توضیح داده و همچنین رابطه دولت و کیفیت زندگی، جایگاه عدالت در بین هویت های فردی و جمعی، و همچنین نسبت ارزش پول ملی و تعهدات هویت جمعی را تشریح کرده است.
آینده نگری و پیش بینی تحولات از نیازهای اساسی برنامه ریزان و مدیران است. روش دلفی که یکی از دستاوردهای جنگ سرد است. در ابتدا برای برآورده ساختن این نیاز پدید آمد. اما رفته رفته با توجه به ساز و کار انجام این روش که مبتنی بر انجام نظر سنجی از متخصصان است، برای حل مسائل پیچیده و تصمیم گیری در امور بغرنج به کار آمد. در برداشت های جدید این روش را فرآیندی ارتباطی دانسته اند که اجازه می دهد گروه برای حل یک مساله پیچیده بدون کنش متقابل رو در رو با موجهه تک تک اعضای گروه به توافق برسد....
از دوران انقلاب صنعتی به بعد، «توسعه شهری» همواره با توسعه صنعتی ملازم بوده و در نتیجه گسترش شهرها با افزایش انواع مشکلات زیست محیطی، اجتماعی و کالبدی- فضایی ناشی از استقرار صنایع در شهرها همراه شده است. در حال حاضر یکی از مهمترین مشکلات موجود در شهرهای کشور به استقرار نامناسب فعالیت های صنعتی در میان سایر کاربرهای شهری مربوط می شود، که حل آنها به برنامه ریزی و مدیریت در زمینه « مکانیابی و ساماندهی صنایع» نیاز دارد.....
اصول و مبانی توسعه پایدار، می تواند به سه روش مختلف در بهبود محیط زیست مسکونی به کار رود: با اعمال توسعه متراکم با ساختمان های کوتاه مرتبه؛ با نوآوری در تدوین اصول تفصیلی طراحی شهری؛ و در نهایت با ایجاد فرمی از شهر که استفاده بهینه از انرژی را تضمین کند. هر یک از این روش ها دارای مزایا و معایب مشخصی هستند. خواست برخی از معماران و هواداران محیط زیست، خلق شکل شهری بسیاری فشرده و از لحاظ بصری به هم چسبیده است.