ثریا ضیایی

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی تکنیک های بکارفته در وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های ایران از لحاظ بازاریابی انجام شده است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی تحلیلی انجام شده است. جهت جمع آوری داده ها از یک سیاهه ارزیابی استفاده شده است که با استفاده از مطالعه متون و نظر متخصصان تهیه شده است. یافته ها:. نتایج این بررسی نشان داد که استفاده از تکنیک های بازاریابی در وب سایت های مورد بررسی در سطح بالایی نیست. میزان بکارگیری تکنیک ها در دانشگاه های دولتی وضعیت مناسب تری نسبت به دانشگاه های غیر دولتی دارد.

مقدمه و اهداف: هدف پژوهش حاضر، طراحی الگوی توسعه پایدار سازمانی مبتنی بر قابلیت های فناوری زنجیره بلوکی (بلاک چین) در کتابخانه های دانشگاه ها و پژوهشگاه های زیر نظر وزارت عتف (علوم، تحقیقات و فناوری) است.روش ها: روش تحقیق ترکیبی بوده که طی دو مرحله (مرحله اول به صورت کیفی و گام دوم به شکل کمی) و با اهداف توسعه ای، کاربردی اجرا شده است. روش گردآوری اطلاعات در بخش کیفی، کتابخانه ای و در بخش کمی، میدانی بوده به طوری که ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی، اسناد و منابع کتابخانه ای و در بخش کمی، پرسشنامه می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر متشکل از دو گروه شامل مدیران کتابخانه ای و متخصصان حوزه فناوری زنجیره بلوکی در کشور بوده که تعداد آن 114 نفر تعیین شد.یافته ها: نتیجه بیانگر آن است که سه شاخص ساختار مدیریتی، ساختار فرهنگی اجتماعی و عدالت سازمانی از بین شاخص های زمینه اصلی زیرساخت های رشد و توسعه سازمانی با اثرگذاری بالای 60 درصد به عنوان مهم ترین مؤلفه های مربوط به تأثیر فناوری زنجیره بلوکی (بلاک چین) در روند شکل گیری الگوی توسعه پایدار سازمانی کتابخانه ها شناخته شدند. طی ترسیم الگوی مورد نظر، مؤلفه های زیرساخت های رشد و توسعه سازمانی؛ اقتصاد سازمانی و توسعه منابع انسانی به عنوان مؤلفه های اصلی توسعه پایدار سازمانی کتابخانه های دانشگاهی و پژوهشگاهی و در مورد شاخص های بلاک چین، معیارهای توسعه فناوری و زیرساخت های فناوری بلاک چین با داشتن زیرمجموعه های مربوطه، به عنوان مؤلفه های اصلی زنجیره بلوکی مشخص شدند. بر مبنای تحلیل داده ها، به جز دو مؤلفه شفافیت اطلاعات با سطح معناداری (p=0/666)؛ و مؤلفه ساختار فرهنگی اجتماعی با سطح معناداری (p=0/679)؛ تمامی مؤلفه ها و شاخص های دو عامل توسعه پایدار سازمانی و فناوری بلاک چین با سطح معناداری (p<0/05) مورد تأیید متخصصان قرار گرفتند.بحث و نتیجه گیری:  با جمع بندی نتایج به دست آمده، الگوی توسعه پایدار سازمانی متشکل از 5 شاخص اصلی زیرساخت های رشد و توسعه سازمانی، اقتصاد سازمانی، توسعه منابع انسانی، توسعه فناوری و زیرساخت های فناوری بلاک چین در کتابخانه به دست آمد که هرکدام از این شاخص ها دارای زیر شاخص هایی هستند که در الگو مشخص می باشند. به کارگیری زیرمجموعه های هرکدام از این شاخص ها تأثیر بسیار شگرفی بر توسعه پایدار سازمانی کتابخانه ها خواهد داشت و باب نوینی به روی فعالیت های امروز کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی خواهد گشود. ازآنجاکه کتابخانه ها در امر خدمات رسانی به کاربران امروزی، ناگزیر از استفاده از فناوری های نوین هستند مناسب تر است که از این فناوری ها در جهت توسعه پایدار کتابخانه ها بهره مند شوند. اگر چنانچه کتابخانه ها خود را ملزم و موظف به استفاده از تمام یا حداقل بخشی از مؤلفه های مذکور در پژوهش حاضر نمایند، در بازه زمانی کوتاه مدت، نتایج شگرف توسعه پایدار سازمانی را دریافت خواهند کرد.اصالت: در حوزه توسعه پایدار سازمانی پژوهش های مختلف با رویکردهای گوناگون انجام شده است. هرچند در ارتباط با موضوع فناوری بلک چین پژوهش های زیادی در داخل کشور انجام شده، اما در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی پژوهش مستقلی که دقیقا بر موضوع ارتباط بلاک چین و کتابداری باشد تاکنون انجام نگرفته و پژوهش حاضر از این منظر می تواند طلیعه دار ورود بلاک چین در حوزه کتابداری باشد.

هدف: در پژوهش حاضر برای به دست آوردن اکتساب دانش سازمانی خبرگان نیاز به مدیریت دانش سازمانی است که می بایست به صورت آرام آرام و تدریجی در سازمان اجرا شود. برای همین منظور احتیاج به راهبرد اصلی در بقای سازمان ها است، در این پژوهش از الگوی طراحی شده ای برای اکتساب دانش تدریجی خبرگان از طریق تحلیل نگاشت معنایی با توجه به مدیریت دانش بهتر سازمان استفاده شده است.روش شناسی: در این پژوهش به روش کاربردی و توصیفی از نوع کیفی به کار رفته است. از تحلیل کیفی برای پاسخ گویی به سؤالات خبرگان استفاده شده است. جامعه پژوهش به صورت نمونه گیری گلوله برفی از میان خبرگان و شبکه های اجتماعی به تعداد 26 نفر از اعضای خبره در سازمان کتابخانه ملی ایران انتخاب شدند و مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات از طریق مصاحب ه بدون ساختاریافته و پرسشنامه ساختاریافته انجام گرفت. پرسشنامه ها با کدگذاری پاسخ سؤالات روایی بیان شد، برای به دست آوردن پایایی پژوهش از پاسخی که افراد جامعه به داده ها دادن به نتایج مطلبی دست پیدا کرده شد.یافته ها: برای بحث تحلیل نگاشت معنایی به دست آمده از تجربه مدیریت دانش خبرگان مبتنی بر مؤلفه های مصاحبه، موردکاوی، و پلکان سازی برای استفاده از اکتساب دانش از نرم افزار پاژک برای طراحی شبکه های اجتماعی از طریق ماتریس الگوی طراحی شده این پژوهش برای مدل بومی سازی شده استفاده شد، و برای تحلیل نگاشت معنایی از نرم افزار اینفوگراف و ماتریس مدل طراحی شده برای به دست آوردن این تحلیل مورد ارزیابی قرار گرفت.بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که تحقیق، الگوهای تدریجی دانش در مدل بومی سازی شده اکتساب دانش با ارائه مدل های جدید اکتساب دانش خبرگان بیان شده است که با توجه به ظرفیت های بالقوه ای که در حوزه اکتساب دانش سازمانی وج ود دارد و نی ز براس اس نت ایج ای ن پژوهش، پیشنهاد می شود به عوامل اصلی توسعه مدل تدریجی دانش و بومی سازی برای ارائه مدلی جدید در مدیریت دانش سازمان ها توجه بیشتری معطوف شود و با برنامه ریزی مناسب قدم هایی در ای ن جهت برداشته شود.

هدف: هدف این مطالعه شناسایی عوامل موثر بر بهبود ربط در بازیابی اطلاعات از نظر اعضای هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی در دو گروه علوم انسانی و کتابداری پزشکی، در شبکه های اجتماعی علمی لینکدین و ریسرچ گیت بود. روش: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی اجرا شده است. حجم جامعه مورد مطالعه در سه بخش علوم انسانی، کتابداری پزشکی و جامع، به ترتیب برابر با 110، 102 و 207 نفر می باشند که براساس فرمول کوکران، تعداد نمونه آماری به ترتیب برابر با 86، 81 و 135 نفر از افرادی که از شبکه های علمی لینکدین و ریسرچ گیت استفاده کرده اند، در نظر گرفته شده است. علت انتخاب این دو شبکه علمی به دو دلیل تعداد مراجعه بیشتر و معرفی برخی خبرگان بود. به منظور تعیین پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ و برای تعیین پایایی سازه ها از روش پایایی مرکب و همچنین به منظور تعیین روایی پرسشنامه، از نظر تعدادی از خبرگان و متخصصان رشته های مدیریت، کتابداری و اطلاع رسانی و جامعه شناسی، و برای اندازه گیری روایی (اعتبار) از شاخص میانگین واریانس استخراج شده استفاده شده است. تجزیه و تحلیل برازش مدل ساختاری بر مبنای تحلیل عامل تأییدی و فرم معادلات و استفاده از نرم افزار SmartPLS می باشد. یافته ها: براساس نتایج تحلیل رگرسیون، در بین مؤلفه های تحقیق، وجود بازخورد با ضریب 775/0، بیشترین اثر را بر ربط و بهبود آن در بازیابی اطلاعات در پایگاه لینکدین دارد. پس از متغیر وجود بازخورد، متغیرهای درخواست ها و پرسش ها، ویژگی های کاربر و ویژگی های پایگاه به ترتیب با ضرایب 515/0، 492/0 و 471/0 در اولویت های بعدی قرار دارند. در این بین، نظام اطلاعاتی اثر معناداری را نشان نمی دهد. در طرف دیگر، براساس نتایج تحلیل رگرسیون، در بین مؤلفه های تحقیق، وجود بازخورد با ضریب 812/0 بیشترین اثر را بر ربط و بهبود آن در بازیابی اطلاعات در پایگاه ریسرچ گیت دارد. پس از متغیر وجود بازخورد، متغیرهای ویژگی های سند، ویژگی های کاربر و درخواست ها و پرسش ها به ترتیب با ضرایب 726/0، 608/0 و 541/0 در اولویت های بعدی قرار دارند. در این بین، نظام اطلاعاتی و نظام بازیابی اثر معناداری را نشان نمی دهند. نتیجه گیری: براساس مدل جامع تحقیق، عوامل موثر شناسایی شده در شبکه های اجتماعی علمی مانند نظام اطلاعاتی و نظام بازیابی می توانند به عنوان مدلی جامع برای افزایش ربط بازیابی اطلاعات در شبکه های اجتماعی علمی به شمار آیند.

هدف: این مقاله وضعیت کتابخانه های آموزشگاهی شهر قم (مقطع راهنمایی) از لحاظ نیروی انسانی، تجهیزات، فضا، بودجه و امکانات ماشینی و … مورد بررسی قرار داده است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی توصیفی است. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است . جامعه آماری شامل تمام مدارس راهنمایی (متوسطه اول) شهر قم (220) می باشد. یافته ها: در کتابخانه های مورد بررسی فقط 8 کتابدار با پست کتابداری بوده و بقیه کتابخانه ها توسط دانش آموزان و زیر نظر معاونین پرورشی اداره می شوند. 87 مدرسه دارای کتابخانه مستقل می باشد. 137 کتابخانه دارای مجموعه ای کمتر از 1500 جلد کتاب بوده و 140 کتابخانه فاقد بودجه مستقل است. در 148 کتابخانه مورد بررسی 8 رایانه، 5 نرم افزار کتابخانه ای موجود بوده و فقط 6 کتابخانه دارای تلفن بودند. مشکلات این کتابخانه ها از دید مسوولین آنها به این صورت می باشد: 60 درصد از پاسخ دهندگان نبود فضای مناسب، 146 نفر (98 درصد) نبود بودجه کافی، 68 درصد نبود نیروی انسانی متخصص، و 87 درصد نبود امکانات ماشینی را از مشکلات کتابخانه های مورد بررسی دانسته اند. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، کتابخانه های آموزشگاهی شهر قم از وضعیت مطلوبی برخودار نبوده و از نظری نیروی انسانی، نحوه اداره، بودجه، مجموعه، و امکانات ماشین دارای ضعف عمده می باشد. دقت در نتایج تحقیق، می تواند راه گشای حل مشکلات موجود در این کتابخانه ها باشد.

هدف اصلی این تحقیق معرفی شاخص های مهم علم سنجی؛ مثل هم استنادی و هم واژگانی و کاربرد این شاخص ها در تحلیل و مصورسازی رکوردهای علمی نمایه شده در پایگاه های استنادی است. این تحقیق با رویکرد علم سنجی انجام شده و تولیدهای علمی مرتبط با تفسیر در پایگاه وب آو ساینس به عنوان جامعه آماری قسمت دوم این تحقیق در نظر گرفته شده است. متخصصان علم اطلاعات با استفاده از فنون علم سنجی، تولیدهای علمی و نیز رکوردهای علمی نمایه شده در پایگاه های استنادی مختلف را مورد بررسی قرار داده و ضمن معرفی نویسندگان، کشورها، مؤسسه ها و سازمان های پرکار یک حوزه موضوعی و همچنین موضوعات اصلی و مجلات هسته، جهت مصورسازی تولیدهای علمی آن حوزه به ترسیم نقشه های علمی آن با استفاده از فنون مختلف علم سنجی از جمله هم استنادی و هم واژگانی می پردازند. تحلیل هم واژگانی با نشان دادن بسامد واژه ها، مهم ترین موضوع های پژوهشی یک حوزه را نشان می دهد. تحلیل هم استنادی نیز یکی از فنون پرکاربرد در تحلیل تولیدهای علمی است که برای ترسیم نقشه ساختار فکری یک حوزه پژوهشی به کار می رود

هدف: هدف از این تحقیق بررسی تطبیقی تولیدات علمی کشورهای ایران و ترکیه در زمینه موضوعی رایانش ابری در پایگاه وب آو ساینس است. روش شناسی: این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده و برای گردآوری داده ها از پایگاه استنادی وب آو ساینس استفاده شده است. یافته ها: در رابطه با رایانش ابری، از ابتدا تا پایان سال 2017 از کشور ایران 373 رکورد اطلاعاتی و از کشور ترکیه 172 رکورد اطلاعاتی در پایگاه استنادی وب آو ساینس نمایه شده است. اولین تولیدات علمی نمایه شده هر دو کشور در سال 2009 بوده است. به جزء سال 2016 که رشد تولیدات علمی کشور ایران سیر نزولی داشته، روند رشد تولیدات علمی هر دو کشور سیر صعودی داشته است. بیشترین تولیدات علمی کشور ایران در سال 2017 با 122 رکورد اطلاعاتی و بیشترین تولیدات علمی کشور ترکیه در سال 2017 با 46 رکورد اطلاعاتی بوده است. پژوهشگران هر دو کشور در اولویت اول با تولید 14 رکورد اطلاعاتی با پژوهشگران کشور آمریکا همکاری دارند و پس از آن محققان ایرانی با پژوهشگران مالزی در  تألیف 13رکورد اطلاعاتی و با پژوهشگران کانادا در 12 رکورد اطلاعاتی همکاری داشته اند. پژوهشگران ترکیه با محققان کانادا در تألیف 9 رکورد اطلاعاتی و فنلاند در 6 رکورد اطلاعاتی همکاری داشته اند. در بین دانشگاه های ایران، دانشگاه آزاد اسلامی با تولید 129 رکورد اطلاعاتی در رتبه اول قرار دارد و پس از آن دانشگاه امیرکبیر با تولید 39 رکورد اطلاعاتی و دانشگاه تهران با 38 رکورد اطلاعاتی در رتبه های بعدی قرار دارند. در بین دانشگاه های ترکیه نیز دانشگاه صنعتی استانبول با تولید 14 رکورد اطلاعاتی در رتبه اول قرار دارد. در تولیدات علمی هر دو کشور کلیدواژه رایانش ابری، بیشترین بسامد را داشته و پس از آن در رکوردهای علمی کشور ترکیه داده های عظیم و در تولیدات علمی کشور ایران مجازی سازی، بیشترین فراوانی را داشته اند. کلیدواژه های تولیدات علمی هر دو کشور از 14 خوشه تشکیل شده است.    

هدف: هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی ساختاری توسعه فرهنگی در کتابخانه های عمومی از دیدگاه متخصصین، کتابداران و مدیران کتابخانه های عمومی کشور است. روش: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات اکتشافی- کاربردی است، که به صورت میدانی انجام شد. روش پژوهش از نظر روش گردآوری داده ها با استفاده از روش تحقیق آمیخته می باشد که به صورت کیفی- کمّی اجرایی گردید. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل متخصصان حوزه علم اطلاعات دانش شناسی، جامعه شناسی و همچنین مدیران و صاحب نظران حوزه کتابخانه های عمومی و در بخش کمّی شامل مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی مراکز استان که تجربه و تخصص کافی در حوزه کتابخانه های عمومی داشتند، است. ابزار تحقیق شامل مصاحبه های نیمه ساختار یافته و پرسشنامه محقق ساخته ای بود که با توجه به اهداف و روش پژوهش، طراحی گردید. جهت تهیه پرسشنامه، از مصاحبه های کیفی و همچنین بررسی مبانی نظری موجود در حوزه پژوهش استفاده گردید. پس از توزیع پرسشنامه ها، تعداد 319 پرسشنامه گردآوری شد و تمامی روند تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در نرم افزارهای آماری SPSS و معادلات ساختاری PLS انجام گرفت. یافته ها: یافته ها در بخش کیفی پژوهش از طریق مصاحبه شامل 10 مقوله اصلی با عنوان مولفه های توسعه فرهنگی شامل: دسترسی به آموزش، آموزش مداوم، هویت فرهنگی، سوادآموزی آموزش های فرهنگی- هنری، سرانه مطالعه، بهداشت فرهنگی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و استقلال ملی، و 19 مقوله فرعی به عنوان زیرمجموعه های آن ها، طبقه بندی گردید. همچنین یافته های پژوهش نشان داد، که کتابخانه های عمومی بر شاخص های توسعه فرهنگی تاثیر مثبتی دارد، یعنی فعالیت ها و خدمات کتابخانه های عمومی می تواند منجر به افزایش توسعه فرهنگی در بین افراد جامعه گردد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد کتابخانه های عمومی این پتانسیل را دارند که بر تمامی شاخص های ذکر شده در توسعه فرهنگی جامعه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم اثرگذار باشند. تقویت خدمات و فعالیت های کتابخانه های عمومی، از طریق تجهیزات و خدمات نوین و آموزش کتابداران می تواند کتابخانه های عمومی را به مکانی تبدیل کند که همه افراد جامعه برای برطرف کردن نیازهای اطلاعاتی و خدماتی و مشاوره ای خود ابتدا به کتابخانه مراجعه کنند؛ زیرا این دوستی و ارتباط به شکل چشمگیری در ارتقاء سطح کیفیت زندگی افراد جامعه موثر است. کتابخانه های عمومی در کشورهای توسعه یافته یکی از کانون های اصلی توسعه محسوب می شوند. از آنجا که اطلاعات عامل کلیدی توسعه می باشد، تقویت خدماتی همچون مجموعه سازی مناسب، در دسترس قرار دادن منابع و ارائه خدمات نوین به تناسب گروه های مختلف جامعه به شکل های متنوع چاپی، صوتی، تصویری و الکترونیکی و غیره برای تمام افراد بدون هیچ گونه محدودیتی، می تواند در توسعه فرهنگی جامعه تاثیرگذارتر باشند.