ارزیابی نشریات

هدف: دانشگاهیان رشته های حسابداری-مالی طی سه دهه تلاش، موفق به راه اندازی و تصویب 31 مجله علمی در شورای ارزیابی نشریات وزارت علوم،تحقیقات وفناوری شده اند؛ اما پایگاه ها و نمایه های استنادی، نشان از وجود بیش از صد مجله حسابداری-مالی داخلی و نشر بیش از ده هزار مقاله توسط آنها دارد. این پژوهش با هدف بررسی اعتبار مجلات تخصصی حسابداری-مالی ازمنظرضوابط مندرج درآیین نامه نشریات علمی انجام شده است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی- توصیفی با رویکرد ارزیابانه و علم سنجی انجام شده است. ابتدا محقق فهرستی مشتمل بر 20 مولفه از ضوابط ورود نشریه به فرآیند ارزیابی از منظر آیین نامه نشریات علمی وزارت عتف راتهیه کرده و در 16 مجله فعال که تا پایان سال 1400 در آستانه اخذ مجوز از کمیسیون ارزیابی نشریات علمی قرار دارند؛ مورد بررسی قرار داده است. یافته ها: 16 فصلنامه غیرمصوب حسابداری و مالی 186 شماره و 4306 مقاله منتشر کرده اند. در 30 شماره از این مجلات، در هر شماره بیش از 40 مقاله منتشر شده است. 5 مجله بیش از 85% معیارهای ورود به فرآیند ارزیابی وزارت عتف را دارند لیکن در 11 مجله بیش از هفت مولفه ضروری جهت ورود به فرآیند ارزیابی وجود ندارد که حجم بالایی از مقالات (4166 مقاله-97%) در این مجلات منتشر شده است. در یازده مجله فاقد ضوابط اولیه، 745 مرتبه چاپ دو مقاله (و بیشتر) از یک نویسنده در یک شماره مشاهده شده است. رکورد چاپ مقاله در یک شماره را مجله "پژوهش های جدید در مدیریت و حسابداری" با چاپ 48 مقاله از یک نویسنده در شماره زمستان 1400 داراست.

نمایه سازی یک نشریه در پایگاه های معتبر استنادی و اطلاعاتی بازتابی از کیفیت آن نشریه است و منجر به کسب اعتبار، رؤیت پذیری بین المللی، توزیع چندملیتی خوانندگان و در نهایت اثربخشی مقالات می گردد. از این رو هدف پژوهش حاضر ارزیابی تطبیقی وبگاه 30 نشریه زیرگروه علوم قرآن و حدیث، دارای اعتبار از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با معیارهای نمایه سازی نشریات در پایگاه های استنادی آی. اس. سی و اسکوپوس است. پژوهش حاضر به روش علم سنجی و از نوع ارزیابانه انجام شده است. داد ه ها با استفاده از ابزار سیاهه وارسی گردآوری و در سه دسته معیارهای پایه، خط مشی و دسترسی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج ضمن اینکه معرف جایگاه هر نشریه است؛ منجر به شناخت نقاط قوت و ضعف شده و ابزار مناسب برنامه ریزی، به منظور تسهیل در فرآیند نمایه سازی در پایگاه های معتبر را فراهم می آورد.

هدف : با رشد فزاینده مجلات دسترسی آزاد و ضرورت سنجش کیفیت آنها، نیاز به تدوین چارچوب های بومی ارزیابی این مجلات در ایران بیش از پیش احساس می شود. هدف این پژوهش، ارائه چارچوبی جامع و بومی برای ارزیابی مجلات دسترسی آزاد ایرانی با تکیه بر معیارهای پذیرفته شده در پایگاه های بین المللی نمایه سازی است. روش پژوهش : این مطالعه از نوع کاربردی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام شده و برای گردآوری داده ها از روش دلفی دومرحله ای بهره گرفته شده است. در گام اول، پس از تحلیل اسناد و راهنمای نمایه سازی 11 پایگاه معتبر بین المللی از جمله وب آو ساینس، اسکوپوس، دواج، پاب مد، شرپا رومئو، اینداوی، ابسکو، گوگل اسکالر، اولریخ ، پلن اس، رُود، تعداد ۱۰۳ شاخص اولیه استخراج گردید. این شاخص ها برای ارزیابی به ۱۲ تن از خبرگان حوزه علم اطلاعات ارسال شد که ۹ نفر به آن پاسخ دادند. پس از تحلیل نتایج، شاخص های جدیدی نیز از پیشنهادهای خبرگان افزوده شد و در مجموع ۱۲۲ شاخص در دور دوم برای همان ۹ نفر ارسال گردید. شاخص ها به صورت طبقه بندی شده در قالب شاخص های کلی و زیرشاخص ها ارائه شد و ارزیابی با طیف لیکرت پنج درجه ای و معیارهای آماری (میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات) انجام گرفت. یافته ها : در مرحله نهایی، ۷۶ شاخص (معادل %62) به عنوان شاخص های نهایی ارزیابی تأیید شدند. این شاخص ها در ۸ مؤلفه اصلی شامل اطلاعات شناسنامه ای مجله، کیفیت محتوای علمی، ساختار هیئت تحریریه، سیاست های انتشار، فرایند داوری، اصول اخلاقی نشر، دسترسی پذیری و ساختار وبگاه طبقه بندی شدند. بالاترین وزن و اهمیت به مؤلفه های «کیفیت محتوای علمی» و «شفافیت فرایند داوری» تعلق گرفت. نتیجه گیری : چارچوب پیشنهادی این پژوهش، بر پایه اجماع خبرگان و تحلیل اسناد معتبر بین المللی طراحی شده و می تواند به عنوان ابزار راهبردی برای ارزیابی مجلات دسترسی آزاد ایرانی مورد استفاده قرار گیرد. به کارگیری این چارچوب می تواند به بهبود استانداردهای علمی، افزایش اعتبار بین المللی و ارتقای نمایه پذیری مجلات ایرانی کمک کند. کاربرد پژوهش : نتایج این تحقیق می تواند مورد استفاده سردبیران، ناشران، سیاست گذاران علمی و نهادهای ارزیاب قرار گیرد تا با تمرکز بر شاخص های کلیدی، روند داوری، تولید محتوا و ساختار نشر در مجلات دسترسی آزاد را بهبود بخشند و بستر ورود آنها به پایگاه های بین المللی را تسهیل کنند.