درخت حوزه‌های تخصصی

کتابی که در این شماره نقد می شود، کتابی است با عنوان «اضطراب ریاضی و راه های غلبه بر آن – آن چه معلمان باید بدانند» که به کوشش سرکار خانم سیمین بشاورد نگاشته شده است. در این کتاب کوتاه و مفید، نویسنده تلاش کرده با اتکا به معدود پژوهش های انجام شده در این حیطه برای مثال علم الهدایی، 1379، بشاورد، 1381 و اشاراتی در برخی منابع فارسی (رمضانی، 1379) و مطالعه موضوع در برخی منابع خارجی مورد، پاسخی نسبتا جامع برای معلمان بیابد که بتوانند مهارت های رویارویی با دانش آموزانی را که از این اختلال رنج می برند، به دست آورند. با چنین حرکتی می توان امیدوار بود که تدوین این کتاب سرآغاز انجام پژوهش هایی در این حیطه و حل مشکلات مربوط به فرآیند یاددهی – یادگیری درس حساب برای دانش آموزان باشد ...

در مقاله حاضر ارتباط عمودی محتوای کتاب های درسی جدید التالیف حرفه و فن دوره راهنمایی تحصیلی مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده است. جامعه آماری شامل سه کتاب حرفه وفن پایه های اول، دوم و سوم راهنمایی چاپ سال تحصیلی 82-81 می باشند که هر سه به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته اند. ابزار جمع آوری داده ها دو فرم محقق ساخته؛ تحلیل و دسته بندی محورهای محتوایی و تحلیل ارتباط عمودی محتوا بوده است. داده های پژوهش، در آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. عمده ترین یافته های پژوهش عبارتند از: 1- از 61 محور محتوایی ارایه شده در کتاب حرفه وفن پایه اول، 21 مورد با محتوای کتاب پایه دوم و 15 مورد نیز با محتوای کتاب پایه سوم ارتباط عمودی داشته است همچنین، از 51 محور محتوایی جدید ارایه شده در کتاب حرفه و فن پایه دوم (نسبت به کتاب پایه اول)، 7 مورد با محتوای کتاب پایه سوم ارتباط عمودی داشته است. 2- از 43 مورد، ارتباط عمودی موجود بین محتوای کتاب های حرفه و فن دوره راهنمایی 21، مورد به صورت تداوم و 22 مورد نیز به صورت توالی بوده است. 3- از بین انواع توالی؛ سازماندهی مارپیچی 7 مرتبه، توالی عینی به ذهنی 6 مرتبه، توالی ساده به پیچیده 5 مرتبه و توالی کل به جز 4 مرتبه مورد استفاده قرار گرفته است. 4- بیشترین میزان ارتباط عمودی به ترتیب بین محورهای محتوایی کتاب های حرفه و فن پایه اول با دوم؛ اول با سوم و دوم با سوم بوده است. 5- در مجموع تنها 24.8 درصد از محورهای محتوایی مطرح شده در سه کتاب مذکور با یکدیگر ارتباط عمودی داشته اند.

" هدف از پژوهش حاضر، تعیین مهارتهای زندگی ضروری برای دانش آموزان ایرانی دوره تحصیلی متوسطه، طراحی الگوی مناسب برنامه درسی برای آن و تعیین اثر بخشی آن بود. برای تهیه فهرست اولیه مهارتهای زندگی، به تعاریف و نظریه های موجود در این زمینه مراجعه شد و یک فهرست دوازده گانه از مهارتهای زندگی ضروری برای دانش آموزان دوره متوسطه تهیه شد. مهارتهای این فهرست عبارت بودند از: خودآگاهی، مقابله با هیجانات، مقابله با استرس (فشار روانی)، همدلی، ارتباط موثر، روابط بین فردی، شهروند مسوول بودن، حل تعارض، تصمیم گیری، حل مساله، تفکر خلاق و تفکر انتقادی. از این فهرست، سه پرسشنامه نیازسنجی استخراج شد. یک پرسشنامه 50 پرسشی برای دانش آموزان، یک پرسشنامه 50 پرسشی برای والدین و یک پرسشنامه 12 پرسشی برای دبیران، کارشناسان و صاحب نظران تعلیم و تربیت. پرسشنامه ها در اختیار 600 دانش آموز دختر و پسر دوره متوسطه (از هر پایه تحصیلی 150 نفر)، 240 نفر از والدین دانش آموزان با مدرک تحصیلی حداقل دیپلم، 150 دبیر دوره متوسطه، 20 نفر کارشناس ستادی و 10 نفر صاحب نظر تعلیم و تربیت قرار گرفت. تحلیل نتایج نشان داد که مهارتهای خود آگاهی، ارتباط موثر، روابط بین فردی، مقابله با استرس، تصمیم گیری، حل مساله، تفکر انتقادی و تفکر خلاق از نظر مخاطبان مختلف از اولویتهای بالایی برخوردارند. همچنین، الگویی مناسب برای برنامه درسی مهارتهای زندگی دانش آموزان دوره متوسطه تدوین شد. این الگو شامل اهداف، رئوس محتوا، نوع محتوا، روشهای آموزش و روشهای ارزشیابی مهارتهای زندگی است. در مرحله آزمایشی پژوهش، برنامه درسی مهارت خود آگاهی که در اکثر اولویت بندیها، در رتبه اول قرار داشت در قالب یک طرح آزمایشی پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل با نمونه ای به حجم 120 نفر اجرا شد. تحلیل اطلاعات این بخش نشان داد که آموزش مهارت خودآگاهی به دانش آموزان، در تقویت این مهارت در آنان موثر است. "

"هدف پژوهش حاضر، این است که از طریق تطبیق و مقایسه دیدگاه ها، رویکردها و روشهای برنامه درسی زبان آموزی، مبانی فلسفی و روان شناختی و زبان شناختی این برنامه را توصیف کند تا بتواند انعکاس بنیانها و اصول نظری حوزه های فوق را در برنامه درسی زبان آموزی ایران، عربستان سعودی، ژاپن، آلمان (استان برلین)، انگلستان، و ایالات متحده امریکا (ایالت کالیفرنیا) تبیین و تشریح کند. تعیین رویکردها و روشهای یک برنامه درسی از جمله مراحل حساس و ضروری برنامه ریزی درسی است که چارچوب نظری و مفهومی برنامه درسی را پی ریزی می کند. روشن شدن دیدگاه، رویکرد و روش سبب نظام در مولفه های برنامه درسی و جهت گیری مشخص در مراحل برنامه ریزی درسی می شود. به طور کلی، در حوزه برنامه درسی، پنج دیدگاه سنت گرایی، تجربه گرایی، صلاحیت مداری، تحقق انسانی، اجتماعی و شناختی وجود دارد. علاوه بر این در این حوزه سه رویکرد کلی نیز دیده می شود: رویکرد سنت گرایی، رویکرد واقع گرایی و رویکرد انتقادگرایی، در حوزه روان شناختی دو دیدگاه کلی تجربه گرایی و خردگرایی و سه رویکرد رفتارگرایی، شناخت گرایی و انسان گرایی و الگوهای تدریس اجتماعی، خبرپردازی، رفتاری و انفرادی وجود دارد. در حوزه زبان شناختی نیز دو دیدگاه کلی ساختاری و گشتاری و رویکردهایی نظیر کلی، تحلیلی، ترکیبی، زبان شناختی، تجربه زبانی، موقعیتی، طبیعی، ارتباطی و ... و روشهای مثل جمله محوری، کلمه محوری، مستقیم، دستوری، ترجمه، صامت و ارتباطی و ... دیده می شود. برنامه درسی زبان آموزی از پنج عنصر تفکر، گوش کردن، گفتن، خواندن و نوشتن تشکیل شده است. بررسی دیدگاهها، رویکردها و روشها در برنامه درسی زبان ملی نشان می دهد که در چهار حوزه فلسفی، روان شناسی، زبان شناسی و برنامه درسی هر سه سطح دیدگاه، رویکرد و روش به هم نزدیک هستند و تنها نوع بیان و اصطلاحات تفاوت دارد. نوع نگاه و رویکرد برنامه درسی عناصر و مولفه ها در هر کشور، نسبت به کشوری دیگر، تفاوت دارد، اما در همه آنها به رویکرد، چهارچوب مهارت زبانی، اهداف و محتوا، قواعد دستوری توجه شده است. علاوه بر این به دلیل یکسان بودن ماهیت برنامه درسی زبان آموزی، کشورهای مورد مطالعه در بسیاری از موارد مشابه هم هستند. در نهایت اینکه بر اساس مطالعات تطبیقی و تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده های به دست آمده و به تناسب شرایط برنامه ریزی درسی در ایران، الگویی برای برنامه ریزی درسی آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی ارائه شده است. به نظر می رسد هنوز زمینه برای چنین پژوهشهای تطبیقی کافی و کامل نیست و ضرورت دارد جهت نیل به توصیه ها و پیشنهادات عملی، امکان مشاهده و مطالعات عینی از شیوه زبان آموزی کشورها فراهم گردد. "

کتاب شیمی اول متوسطه جدید التالیف بوه و در سال تحصیلی 81-80 با عنوان شیمی برای زندگی در سطح کشور تدریس گردید . هدف از طراحی آن گسترش مواد علمی فناورانه و تربیت شهروند آگاه و مهارت آموزی کاربردی است ، پژوهنده در صدد برآمد تا میزان دست یابی به این اهداف را بررسی نماید و برای این منظور دیدگاه های صاحب نظران ، کارشناسان ، دبیران ، دانش آموزان را جستجو نماید . نگارنده معتقد است کاربرد مصادیق شیمی در زندگی شخصی توسط دانش آموزان به عنوان یک یادگیری متعالی قابل قبول میباشد و ....

هدف از این پژوهش ارزشیابی محتوای کتاب علوم پنجم ابتدایی از نظر کیفیت و کمیت محتوا و روش ارائه آن با توجه به توان ذهنی دانش آموزان است . جامعه مورد مطالعه در دو دامنه الف) کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی و ب) دانش آموزان (پسر و دختر) پایه پنجم ابتدایی مدارس دولتی شهر تهران بوده است . حجم نمونه مورد مطالعه بر اساس فرمول تعیین حجم نمونه 210 دانش آموز از جمعیت یاد شده ، مشخص شده ، سپس با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای 5 منطقه آموزشی (شمال منطقه 3، جنوب منطقه 19 ، مرکز منطقه 11 ، شرق منطقه 14 و غرب منطقه 9 انتخاب شد ...

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ساده و چندگانه استرسورهای دانشجویی (استرسورهای مربوط به شرایط تحصیلی، محیط آموزشی، فارغ التحصیلی و محیط خوابگاه) و عملکرد تحصیلی در دانشجویان دارای نگرشهای مذهبی بالا، متوسط و پایین می باشد. نمونه پژوهش شامل 511 نفر (235 پسر و 276 دختر) از دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی بود که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استرسورهای دانشجویی و پرسشنامه نگرش مذهبی جهت آزمون فرضیه ها استفاده شد. نتایج نشان داد که استرسورهای دانشجویی با عملکرد تحصیلی دانشجویان دارای نگرشهای مذهبی بالا (0.33-=r)، متوسط (r=-0.31)و پایین (r=-0.59) رابطه منفی دارد (p<0.001). بین ترکیب خطی متغیرهای پیش بین (استرسورهای دانشجویی) با متغیر ملاک (عملکرد تحصیلی) دانشجویان دارای نگرشهای مذهبی بالا (0.336=MR)، متوسط (0.334=MR) و پایین (0.661=MR) رابطه معنی داری وجود دارد (p<0.001). نتایج آزمون Z فیشر نشان داد که ضریب همبستگی چند متغیری استرسورهای دانشجویی با عملکرد تحصیلی "دانشجویان دارای نگرش مذهبی پایین در مقایسه با دانشجویان دارای نگرش مذهبی متوسط" و "دانشجویان دارای نگرش مذهبی بالا" به طور معنی داری بیشتر است (p<0.05). بین ضریب همبستگی چند متغیری استرسورهای دانشجویی با عملکرد تحصیلی "دانشجویان دختر (0.535=MR) و دانشجویان پسر (0.436=MR)" تفاوت معنی داری به دست آمد.

"در میان مشکلات و معضلات متعدد این عصر، مشکل روابط نابهنجار جنسی امروزه بی تردید یکی از مسائلی است که ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. غالب جوامع در قرن حاضر به بحرانهای جنسی دچار گردیده اند که شکل حادی به خود گرفته و هر روز به وخامت اوضاع افزوده می شود و متاسفانه دورنمای حیات سالم حنسی را متاثر ساخته است. در این میان دست یازیدن به تعالیم حیات بخش اسلام می تواند به بشریت در این راه یاری دهد. با اینکه در کتب اسلامی به این موضوع و احکام مربوطه به آن پراخته شده است. لکن این که تا چه میزان این احکام را عملیاتی کرده و چطور آن ها را در قالب محتوای مناسب و در خور فهم کودکان و نوجوانان در اختیار آنها قرار دهیم کم تر تلاش شده است. هدف تحقیق حاضر تعیین محتوای مناسب برای تربیت جنسی با تاکید بر دیدگاه اسلام در دیدگاه معلمان، دانش آموزان و والدین است. در این تحقیق پس از مطالعه و جمع آوری دیدگاه اسلام در زمینه تربیت جنسی ازمتون دینی، رئوس پیشنهادی برای تربیت جنسی در قالب پرسشنامه تدوین گردید بدین منظور سه نوع پرسشنامه (پرسشنامه مخصوص دانش آموزان، والدین و معلمان) پس از اطمینان از اعتبار و روایی لازم تدوین گردید و بین افراد نمونه تحقیق که بالغ به 780نفر بود توزیع گردید. مهم ترین رئوس مطالبی که سه گروه نمونه تحقیق بر روی آن بیش ترین توافق نظر را برای تربیت جنسی در کتب درسی داشته اند. عبارتند از: شیوه های کنترل و تعدیل غریزه جنسی، تشریح نکات بهداشتی در سنین بلوغ، تاثیر دوست در سلامت یا سقوط اخلاق جنسی در نوجوان و آگاهی از خطرات و امراض جنسی. در انتها نیز توصیه های کاربردی در مورد تربیت جنسی و محتوای مناسب آن ارائه گردیده است. "

" جهانی شدن به منزله فرایند یا طرح یا فرایند/طرحی در نظر گرفته می شود که به سرعت در حال شکل گیری است. جهانی شدن، در صورت وقوع، تاثیرات خود را در همه ابعاد معرفتی و عملی به جا خواهد گذاشت. در این میان، تاثیر آن بر معرفت شناسی واز طریق آن بر تعلیم و تربیت، قابل توجه است. با توجه به اینکه یکی از مهمترین محملهای جهانی شدن، ظهور و گسترش انقلاب اطلاعات است، نخستین چالش در این زمینه ناظر به ماهیت معرفت در نظر گرفته شده است. بر این اساس، ویژگی اساسی دانش را باید در این معادله جستجو کرد: ""دانش= اصلاعات"". این امر که با فروکاهش وجوه گوناگون دانش به اطلاعات کمی همراه است، به بحران مشروعیت دانش منجر می شود. گذشته از آن، با توجه به اینکه دانش، دارای جایگاهی اجتماعی است، بنابراین، شکل و ویژگیهای اجتماع در عصر جهانی شدن، بر دانش تاثیر خواهد گذاشت. از سویی نیز، دیدگاه اجتماع مجازی، ما را به بازاندیشی درباره دانش و نیز مساله هویت فرا می خواند، زیرا به تبع اجتماع مجازی، سخن از هویت مجازی به میان می آید که ملازم با انشقاق هویتی است. تعلیم و تربیت برای مواجهه با این چالشها نیازمند آن است که: الف) در برابر فروکاهش دانش به اطلاعات، مقاومت ورزد و دانش را نه با اطلاعات بلکه با خردمندی برابر بگیرد؛ ب) شیوه های خیال ورزانه و خلاقانه را بسط دهد؛ ج) مطالعات میان رشته ای را به منزله شیوه ای مهم برای بسط خیال ورزی، گسترش دهد؛ و سرانجام؛ د) ارتباط هایی میان اجتماع های مجازی واقعی دانش آموزان ایجاد کند. "

در عصر جدید گوناگونی انسانها ، تنوع مشاغل ، سرعت غیرقابل تصور فناوری ، رشد لحظه به لحظه علوم ، برتری فکر بر عمل و نیاز بیشتر شهروندان به اطلاع از رقابتهای بین المللی و نیازهای بومی و بسیاری از علو دیگر ، ضرورت بازنگری در برنامه های درسی ریاضی را بیش از گذشته ایجاد میکند . از این رو در این پژوهش سعی کرده ایم با ارزیابی محتوای کتاب ریاضی دوم راهنمایی از دید دبیران شهر زاهدان که با اتکا بر نتایج سومین بررسی بین المللی ریاضی و علوم انجام شده به شناسایی بخشی از عوامل آموزشگاهی موثر بر عملکرد ضعیف دانش آموزان پایه دوم راهنمایی در درس ریاضی بپردازیم که به کتاب درسی و کیفیت آن مربوط میشود ...