درخت حوزه‌های تخصصی

قالی محصول هم نشینی عناصر معنادار یا چینش هنرمندانه نقش مایه ها در کنار یکدیگر است. با این نگاه می توان کاربردهای مادی و معنوی دستبافته ها را دال بر قابلیت های معنارسانی این هنر ایرانی قلمداد کرد. از گذشته های دور قالی در مراسم مذهبی، سورها و سوگ ها، حضور داشته و علاوه بر فرش کردن فضاهای گوناگون، اهداء و وقف آن نیز بیانگر گره خوردن این محصول هنری با تار و پود زندگی ایرانیان است. در این مقاله، قالی وقف شده به آستان امام زاده زید که به سفارش تقی خان درّانی حاکم کرمان در عصر زند بافته شده، مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با هدف کشف لایه های نهان معنا در نوشتار کتیبه و خوانش متن آن صورت گرفته تا پاسخی بر این سؤال ها باشد. نوشتار موجود در کتیبه قالی حاوی چه معانی ضمنی می تواند باشد؟ آیا می توان با روشی تطبیقی اجزای متن را معناکاوی کرد؟ آیا می توان با رویکردی بینامتنی میان اجزای متن و سایر متون ارتباطی معنادار پیدا کرد؟ داده های تحقیق نتیجه مطالعات کتابخانه ای و مشاهده نمونه موزه ای بوده و روش پژوهش تطبیقی، تاریخی و تحلیلی است. خوانش لایه های صریح و ضمنی کتیبه، ضمن اینکه بیانگر ارتباط نظام نوشتاری با نظام تصویری در قالی است ، نحوه کار و حاکمیت خرد جمعی در جامعه عصر زند را نیز بازتاب می دهد.

انسان از دورانی که آگاهانه و با ابزارهای طبیعی و ابتدایی به کار پرداخت . جامعه نخستین بشری را پی ریخت و در راهی گام نهاد که او را از زندگی جدا ساخت . حیوانات را شکار کرد و از گوشت آنها خوراک و از پوستشان لباس تهیه کرد . انگیزه اولیه انسان برای پوشش تنها محافظت از سرما و گرما نبوده است . به دلیل عدم شناخت انسان از ما هیت پدیده های طبیعی ، آنها را با نیروی فرا طبیعی و جادویی مربوط دانست ، به آنها ایمان آورد و در قالب مراسم و آیینهایی ویژه برخی را مورد پرستش قرار داد ...

سلجوقیان، پیش از رسیدن به حکومت، قومی بیابانگرد بودند که با صحراگردی و شبانی روزگار می گذراندند. این قوم پس از رسیدن به حکومت یکی از بزرگ ترین سلسله های پس از اسلام در ایران را به وجود آوردند.این قوم بیابانگرد در برخورد با فرهنگ و هنر غنی ایرانی تحت تأثیر ایرانیان به ویژه وزیران ایرانی با تدبیر خویش،به خوی و خصلت ایرانیان پرورده شده و توانستند اولین امپراتوری یکپارچه را در ایران پس اسلام به وجود آورند. با وجود آنکه این افراد شیوه حکومت داری و فرهنگ شهرنشینی را از ایرانیان آموخته بودند، اما بسیاری از عادات و سنت های قومی و قبیله ای خویش را حفظ کردند. در این میان هنر که همواره محصول زمان خویش بوده، محل تجلی این آمیختگی و تلاقی دو فرهنگ ایرانی- ترک می شود. مبلمان (به ویژه نشستگاه های درباری ) نیز به عنوان هنری کاربردی همواره بیانگر نگرش و فرهنگ حاکم در هر دوره بوده است. از این رو در این پژوهش سعی بر آن است تا با نگاهی جامعه شناسانه علل ویژگی خاص مبلمان سلجوقی که همانا کوتاهی سطح نشستگاه و شیوه خاص نشستن کاربر است، مورد بررسی قرار گیرد. و در این راستا به پرسش هایی از این دست پاسخ داده شود : چه عللی را می توان در پیدایش مبلمان سلجوقی دخیل دانست؟ آیا با نگاهی جامعه شناسانه می توان عوامل تأثیرگذار بر این سبک را شناسایی کرد؟ در این مقاله، بر اساس فرضیه پژوهش، مبنی بر وجود ارتباط آمیختگی فرهنگ قومی صحراگرد با فرهنگ شهری در به وجود آمدن سبک مبلمان سلجوقی، نخست با بررسی ریشه های قومیتی و اوضاع اجتماعی سلجوقیان ایران و سپس با تحلیل ساختاری و تزیینی مبلمان این دوره فرضیه به اثبات می رسد. نتیجه حاصل از تحقیق، ضمن شناخت و بررسی سبک مبلمان سلجوقی، بیانگر این مطلب است که ریشه های علل وجودی سبکی چنین متفاوت در میان سبک های مبلمان ایرانی را می توان در ارتباط این هنر-صنعت با فرهنگ قومیتی آن جویا شد. روش پژوهش ، تحلیلی- توصیفی است که با تحلیل ساختاری و تزیینی مبلمان سلجوقی و نگاهی جامعه شناسانه به بستر شکل گیری آن به اثبات فرضیه پرداخته شده است.

کاشی های زراندود، گروهی از با ارزش ترین محصولات سفالگران ایرانی به شمار می روند؛ این گروه کاشی ها پس از تغییرات گونه گون در فن آوری، در دوره ی صفوی به صورت دو تکنیک کاملاً مشابه ظاهر شدند که به خوبی در بقاع مذهبی اصفهان قابل رؤیت هستند. این پژوهش به بررسی دقیق این دو تکنیک موازی می پردازد و می کوشد نحوه ی ساخت این کاشی ها را شناسایی کند.