درخت حوزه‌های تخصصی

پژوهش حاضر به روش ارزیابانه انجام گرفته و هدف آن، ارزیابی ساختار و محتوای پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی «سید»، «مگ ایران» و «نمامتن» است. اطلاعات در بخش ساختار از طریق سیاهه وارسی و در بخش محتوا از طریق مشاهده و مصاحبه سازمان یافته با مدیران سه پایگاه گردآوری شد. میزان مطابقت سه پایگاه سید، مگ ایران و نمامتن با معیارهای ساختار به ترتیب 43/50%، 70/54% و 88/41% برآورد شد. نتایج حاصل از ارزیابی جامعیت، گویای آن بود که پایگاه مگ ایران بیشترین جامعیت (35/36%) را در مقایسه با مجله های کل کشور، و پایگاه سید بیشترین جامعیت (94%) را در مقایسه با مجله های علمی و پژوهشی دارند. بر اساس بررسیهای صورت گرفته در پوشش موضوعی، پایگاه سید در حوزة موضوعی پزشکی و پیراپزشکی غنیتر بود، ولی پایگاه های مگ ایران و نمامتن در حوزه موضوعی علوم انسانی، مجله های بیشتری را دربرداشتند. پایگاه نمامتن بر خلاف دو پایگاه سید و مگ ایران، به دلیل استفاده از زبان نمایه سازی کنترل شده، روند مشخص و منسجمی برای نمایه سازی مجله ها داشت. پایگاه های سید و مگ ایران به دلیل روزآمدسازی روزانه، و پایگاه نمامتن به دلیل پوشش گذشته نگر وسیع تر، در شرایط بهتری قرار داشتند. نتایج حاصل از بررسی ویژگیهای منحصر به فرد ساختاری و محتوایی پایگاه ها مبین آن بود که پایگاه سید از این نظر در رتبة نخست قرار دارد. یافته های حاصل از محاسبه همپوشانی سنتی نشان داد بیشترین همپوشانی بین پایگاه های مگ ایران و نمامتن (82/23%) و کمترین همپوشانی بین دو پایگاه سید و نمامتن (67/0%) بود. همپوشانی کلی بین سه پایگاه نیز 12/5% برآورد شد. محاسبه همپوشانی نسبی در پایگاه مگ ایران (47/10%) بود. به طور کلی، هر سه پایگاه میتوانند با توجه بیشتر به معیارهای مطرح شده در سیاهة وارسی، بر قابلیتهای ساختاری خود بیفزایند. در بخش محتوا نیز افزایش جامعیت و توسعة پوشش موضوعی، استفاده از رویکرد ترکیبی، یعنی زبان آزاد و کنترل شده، عدم گزینش در نمایه سازی، افزایش پوشش گذشته نگر و کاهش دورة روزآمدسازی، در هر سه پایگاه توصیه میشود.

هدف مقاله، بررسی کیفیت و سودمندی استنادها در مقاله های کتابداری و اطلاع رسانی بر اساس نوع، طبقه ، و مکان استنادهاست. این پژوهش از نوع کاربردی و با روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. جامعه آماری برای بررسی نوع و مکان استنادها 915 استناد و برای بررسی سطح سودمندی استنادها 1000 استناد مربوط به مقاله های پژوهشی تألیفی مجله های کتابداری و اطلاع رسانی با درجه علمی ـ پژوهشی،  فصلنامه کتاب،و دفتر کتابداری با درجه علمی ـ ترویجی، مربوط به سال 1385 است. در این بررسی، مقاله های مروری به دلیل تفاوتهای خاص آنها با مقاله های علمی پژوهشی، مورد نظر نبود. نتایج پژوهش نشان داد: 1) بین الگوی استنادی نویسندگان (استفاده از انواع استناد)، در سه مجله مورد بررسی تفاوت معنا دار وجود دارد. 2) توزیع و پراکندگی استنادها در بخشهای مختلف سه مجله مورد بررسی، متفاوت است، به طوری که در هر سه مجله بیشترین تعداد استنادها ابتدا در بخش مرور نوشتار و سپس در بخش مقدمه قرار دارد. 3) سطح سودمندی استنادها در سه مجله مورد بررسی، متفاوت است. سطح سودمندی بالا در مجله کتابداری و اطلاع رسانی با 4/53 %، بیشترین فراوانی را دارد، در حالی که این سطح سودمندی در فصلنامه کتاب 9/28 %، و در کتابداری 9/27 % است. 4) الگوی استنادی نویسندگان، مکان و سطح سودمندی استنادها در کل مجله های مورد بررسی متفاوت است

هدف: هدف این تحقیق تعیین میزان تناسب مجموعه منابع اطلاعاتی کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان با نیازهای جامعه استفاده کننده است. روش: در این پژوهش از روش پیمایشی- توصیفی استفاده شده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعه پژوهش شامل کلیه اعضای استفاده کننده از کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی همدان می باشد، که از بین آن ها یک نمونه آماری 345 نفری بصورت تصادفی جهت انجام پژوهش انتخاب شدند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که 9/40 درصد مراجعه کنندگان به کتابخانه مرکزی، جهت دسترسی به منابع اطلاعاتی مورد نیاز خود ""اغلب اوقات"" از این کتابخانه استفاده می کنند. 1/35 درصد جامعه استفاده کننده از کتابخانه مرکزی دانشگاه ، میزان تناسب کتاب های فارسی موجود با نیازهای اطلاعاتی خود را در حد ""زیاد"" ارزیابی نموده اند.. مهمترین عواملی که در افزایش تناسب بین مجموعه منابع اطلاعاتی و نیازهای استفاده کنندگان کتابخانه موثر بوده اند عبارتند از: روزآمد بودن منابع، تهیه منابع در موضوعات مختلف، توجه به درخواستهای استفاده کنندگان، تهیه راهنمای استفاده از منابع جدید و تهیه انواع منابع به شکل الکترونیک.

پژوهش حاضر به روش کتاب سنجی، میزان رؤیت پذیری بین المللی مجله های علمی ایرانی نمایه شده در مؤسسه اطلاعات علمی ISI را در فاصله سالهای 2006-2000 بررسی نموده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 1298 مقاله، 7 عنوان مجله علمی بین المللی ایرانی نمایه شده در وبگاه علوم ISI همراه با استنادهای آنها در طول سالهای 2000 تا 2006 و نیز تعداد 24873 مقاله نویسندگان ایرانی چاپ شده در مجله های علمی بین المللی خارجی نمایه شده در وبگاه علوم ISI در این فاصلة زمانی و استنادهای آنهاست. مقاله های مجله های علمی بین المللی ایرانی نمایه شده درISI  سرشماری شده و برای مقایسه میان آنها با مقاله های نویسندگان ایرانی که در مجله های خارجی منتشر شده، نمونه ای به حجم 1298 مقاله به روش نمونه گیری تصادفی منظم گزینش شد. نتایج پژوهش نشان داد میان میزان رؤیت پذیری مقاله های چاپ شده در مجله های علمی بین المللی ایرانی نمایه شده در ISI و مقاله های ایرانی چاپ شده در مجله های خارجی نمایه شده در ISI در فاصله سالهای 2000 تا 2006 تفاوتی معنا دار وجود دارد. مقاله های ایرانی چاپ شده در مجله های خارجی نمایه شده در ISI در مقایسه با مقاله های مجله های علمی بین المللی ایرانی نمایه شده در ISI، بیشتر مورد استناد قرار گرفته و درنتیجه رؤیت پذیرترند

ادواریهای علمی در تبادل و اشتراک یافته های علمی در جامعة دانشگاهی از ابزارهای اصلی به شمار میآیند و در سالهای اخیر در وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری اهمیتی ویژه یافته اند. از این رو در این مقاله، پس از ارائة سابقه و نقش ادواریهای علمی در ایران، وضعیت آنها در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با نگرش سیستمی بررسی میشود. بر این اساس، ادواریها، با هفت موجودیت خارجی درگیر و خود دارای شش زیرسیستم اصلیِ منابع، قالب، محتوا، انتشار، داوری و ساختارند. در ادامه، رابطة این ادواریها با هر موجودیت خارجی و نیز وضعیت هر زیرسیستم، بررسی و وضعیت آنها تبیین میشوند. بررسی کاستیهای موجود پیرامون این ادواریها نشان میدهد جهت گیری اصلی این سیستم بر گسترش ارتباطهای علمی از این کانال، تسهیل ورود نشریه های جدید، و نیز تقویت جریان طبیعی برای رشد این گونه ادواریها قرار ندارد و بدین ترتیب دچار ناکارآمدیهایی شده است که آن را از هدفهای اصلیاش دور نگه میدارد و موجب افت کارایی و اثربخشی این سیستم در کشور میشود. به همین دلیل نیز در پایان مقاله پیشنهادهایی برای برای بهبود وضعیت ادواریهای علمی ارائه شده است.

هدف: در انجامة هر دست نبشته، گاه شماره ای وجود دارد که گویای زمان نگارش آن دست نبشته است. برخی از این گاه شماره ها بنا به دلایلی به گاه شمارة دیگر دگرگون میشوند، هدف از این مقاله شناساندن این ویژگی دگرگون پذیری در گاه شمارة دست نبشته هاست. روش: پژوهش از نوع کتابخانه ای است که به بررسی موردی و توصیف زوایای گوناگون دگرگون پذیری در یک گاه شماره پرداخته میشود و در برخی موارد نیز استناد به نمونه های شناخته شده، میشود. یافته ها: برخی از گاه شماره ها این ویژگی را دارند که یا با اندک دستبردی؛ یا بر اثر گذر زمان و پریشانی دست نبشته؛ و یا شیوة نگارشِ کاتب، به گاه شمارة دیگر دگرگون میشوند و این مسأله کارِ فهرست نگاران، کتابداران و مصححین را مشکل میکند و خواندن آنان به برداشتی نادرست از گاه شماره میانجامد. دگرگون پذیری یک گاه شماره در سه دورة زمانی پیش میآید: 1. هنگام نگارش از سوی کاتب؛ 2. پس از کاتب؛ 3. در هنگام فهرست نگاری و یا تصحیح دست نبشته. دگرگون پذیری هم در گاه شماره های عددی و هم حروفی دیده میشود. برخی از گاه شماره های دگرگون پذیر از این قراراند: سته، سبعه، تسعه، و نیز نشانة جمع «یْنْ» عربی، سیئم(=30) و سیم (=3) و گاه شماره های کوتاه نویسی شده بعد از سال هزار هجری و یا حذف برخی نقطه ها همانند دگرگونی ششصد به سیصد.