درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از وظایف مهم دانشگاه ها، انجام پژوهش و تولید دانش است. مخازن سازمانی، سیستم های مناسبی برای سازماندهی این دانش و دروازه اصلی برای نمایاندن سرمایه فکری دانشگاه و دسترس پذیر ساختن آن هستند. از سال 1385، دانشگاه فردوسی مشهد اقدام به طراحی مخزن سازمانی خود، یعنی «سیستم مدیریت منابع علمی دانشگاه فردوسی مشهد» (سیماد) برای گردآوری و سازماندهی اطلاعات علمی اعضای هیات علمی کرده است. هدف عمده این پژوهش، شناسایی ویژگی های یک مخزن سازمانی و بررسی میزان همخوانی وضعیت کنونی مخزن سازمانی موجود (سیماد) با آن ویژگی هاست. این پژوهش، از نوع کاربردی بود و با روش پیمایشی و مطالعه موردی انجام گرفت. برای اینکه بتوان از همه جنبه ها، اطلاعاتی در رابطه با موضوع مورد پژوهش به دست آورد، در گردآوری اطلاعات از چند دیدگاه، یعنی سازمان و سیستم و کاربران، وضعیت بررسی شد و در هر مورد شیوه و ابزار گردآوری مناسب به کار رفت. مشخصات یک مخزن سازمانی مطلوب به شش گروه و یا معیار دسته بندی شدند. این دسته بندی زیرساخت ابزارهای گردآوری اطلاعات و نیز ساختار تحلیل اطلاعات به دست آمده را تشکیل داد. یافته ها نشان داد که در مورد خط مشی ها و مستندات و استفاده از سیستم، ضروریست در مخزن سازمانی دانشگاه به بازنگری و تغییر پرداخته شود. از نظر مدیریت/ اداره، «سیماد» در وضعیت متوسط و در رابطه با چشم اندازها و سیاست ها و ویژگی های فنی، وضعیت مناسبی دارد. نتیجه آزمون فرضیه پژوهش نشان داد که در مقایسه با معیارهای یک مخزن سازمانی مطلوب، به طور تقریبی، ویژگی های مخزن سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد در حد متوسط قرار دارد.

این پژوهش به بررسی مقالات20 عنوان مجله علمی- پژوهشی پزشکی انگلیسی زبان ایران، نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی BIOSIS، CABI، EMBASE، PUBMED، WEB OF SCIENCE درفاصله سال های 200۱-200۴ پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد از میان 20 عنوان مجله علمی- پژوهشی فقط 5 عنوان با 687 مقاله به پایگاه های اطلاعاتی مورد بررسی راه یافته اند. از این بین، مجله Daru وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران، بالاترین میزان مقالات را به خود اختصاص داده است. پایگاه EMBASE بیشترین تعداد مقالات را نمایه نموده است. هیچکدام از مجلات در پایگاه های PUBMED و WEB OF SCIENCE یافت نشدند. بیشترین درصد مقالات نمایه شده در زمینه داروشناسی و سپس بیماری های مسری و کودکان است و مقالات 3 نویسنده ای بیشترین تعداد مقالات را به خود اختصاص داده اند.

در فرایند سازماندهی مدارک موجود در کتابخانه، فهرست­نویسی مواد و تهیة سیاهه­ای از آنها همواره متداول و رایج بوده­است. کتابداران همواره درصدد یافتن راهی برای نظم دادن به مجموعه­ها بوده­اند تا از این طریق، دسترسی مراجعان به مواد موجود را میسر سازند. این امر در مورد نسخه­های خطی در قالب متن و یا الکترونیکی نیز صادق بوده و استفاده مؤثر کاربران از این مواد، از طریق توصیف دقیق و ترسیم روشن روابط کتابشناختی میان این مدارک، فراهم میگردد. در سالهای اخیر، ضمن استفادة فراگیر از فهرستهای رایانه­ای، با ارائه الگوهای نوینی جهت تنظیم پیشینه­های کتابشناختی در فهرستها مواجه هستیم که می­تواند برای فهرست نویسی نسخه های خطی نیز مورد استفاده قرار گیرد. از آن جمله می­توان به الگوی مفهومی ملزومات کارکردی پیشینه­های کتابشناختی اشاره نمود که در سال 1997 از سوی ایفلا مطرح گردید. به نظر می­رسد این الگو دارای ویژگیهای منحصر به فردی است که می­تواند در فهرست­نویسی مواد کتابخانه­ای موجود و طراحی نظامهای آینده، مورد استفاده قرار گیرد. در مواردی که تاکنون به صورت موردی از این الگو در فهرست­نویسی نسخه های خطی و قدیمی استفاده­شده، شاهد نتایج جالب و امیدوار کننده­ای بوده­ایم. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش مروری و تحلیلی، سعی خواهد شد پس از معرفی کوتاه الگوی ملزومات کارکردی پیشینه­های کتابشناختی و اشاره به مواردی که از این الگو در فهرست­نویسی نسخه های خطی و قدیمی استفاده شده، به مهم ترین خصوصیات و ویژگیهای این الگو اشاره شود. همچنین، با توجه به اینکه تاکنون پژوهشی در مورد فهرست­نویسی مدارک خطی با استفاده از الگوی ملزومات کارکردی در کشور انجام نشده­است، پژوهش حاضر می­تواند راه را برای انجام پژوهشهای مشابه، هموار نماید

استاندارد به مجموعه دستورکار ها و راهنماهای اجرایی و یا توصیه هایی اطلاق می شود که در تولید، ایجاد، خلق، یا انتشار کالا، محصول یا مدارک و منابعی خاص مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش، میزان رعایت استانداردهای نشر مؤسسه بین المللی استاندارد (ایزو) در مجله های علمی-پژوهشی چاپی فارسی حوزه کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته است. ساختار انتشاراتی و اجزای اطلاعاتی که باید در بخش های مختلف یک مجله وجود داشته باشند در مجله های علمی-پژوهشی فارسی حوزه کشاورزی بررسی شده است. عناصر اطلاعاتی موجود بر روی صفحه عنوان، فهرست مندرجات، عناوین مکرر، پانویس ها، چکیده، اطلاعات صفحه اول مقالات در مجله، ساختار استناد به منابع مورد استفاده، و فهرست منابع از جمله عناصر اطلاعاتی هستند که در این پژوهش مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته اند. 47 مجله علمی- پژوهشی حوزه کشاورزی که تا بهمن 1387 در حال انتشار بوده اند، جامعه پژوهش این تحقیق را تشکیل می دهد. روش پژوهش، پیمایشی از نوع توصیفی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان رعایت استانداردهای ایزو در مجله های مورد بررسی 47/53 درصد بوده است. در حوزه کشاورزی، هیچ ناشر خصوصی اقدام به انتشار مجله علمی- پژوهشی ننموده است. رعایت استاندارد در بخش هایی چون ارائه چکیده و کلیدواژه مقاله در سطح بالایی قرار داشته است.

هدف این پژوهش، دستیابی به الگوی احتمالی در فهرست نویسی نسخه های خطی ایران با تأکید بر مجموعه پنج کتابخانه بزرگ بوه است. داده های پژوهش با استفاده از سیاهه وارسی گردآوری و تحلیلهای لازم بر اساس آزمون کروسکال والیس جهت مقایسة نحوة حضور عناصر سیاهه وارسی در فهرستهای کتابخانه های مورد بررسی، انجام شد. نتایج به دست آمده بیانگر نبود الگوی واحد در فهرست نگاری نسخه های خطی در ایران و به تبع آن تأیید فرضیه پژوهش بود. برای رفع مشکل و تدوین استاندارد ملی نسخه های خطی در آینده، الگویی بر اساس قواعد موجود در ایران و جهان همراه با ملزومات و مقدمات لازم آن جهت یکسان سازی روال فهرست نگاری نسخه های خطی در کشور، پیشنهاد گردید

نبود سامانی نظام مند برای ذخیره سازی و سازماندهی اطلاعات کتابهای چاپ سنگی در کشور و در نتیجه نبود امکان دسترسی و استفادة مؤثر از این منابع ارزشمند، منجر به شکل گیری اندیشه بررسی الگوی مناسب برای ذخیره و سازماندهی این گروه از منابع اطلاعات گردید. برای این منظور، پس از مطالعة مبانی نظری و بررسی برخی از شیوه ها، اصول و استانداردهای سازماندهی منابع اطلاعات، الگویی برای ذخیره سازی و سازماندهی اطلاعات نسخه های چاپ سنگی کشور مبتنی بر فرمت مارک ایران[1] و یونی مارک[2] ارائه شد. در این پژوهش، به منظور شناسایی، دسته بندی و کدگذاری عناصر (فیلدها و فیلدهای فرعی) فرمت مارک ایران، مقابله شد. همچنین، هر عنصر کتابشناختی و نسخه شناختی مربوط به کتابهای چاپ سنگی که در فرمت مارک ایران موجود نبود، شناسایی و با فرمت یونی مارک مقابله شد. سپس عنصرها در بلوکها، فیلدهای اصلی و فرعی قرار گرفت. یافته ها نشان داد فرمت مارک ایران با افزودن فیلدهایی از فرمت یونی مارک، تا حد زیادی میتواند برای ذخیره و بازیابی اطلاعات متنوع منابع چاپ سنگی مناسب باشد

ضریب تاثیر یکی از مهمترین و در عین حال پرکاربردترین شاخص ارزیابی نشریات در مؤسسه اطلاعاتی علمی (ISI) به شمار می رود. در این مقاله، از طریق مطالعه متون و منابع سعی شده است عوامل مؤثر بر افزایش ضریب تاثیر نشریات استخراج گردد و سپس عواملی که می تواند در کاهش ضعف های آن مؤثر باشد، معرفی شود. تاثیر عواملی همچون بازه زمانی مورد بررسی و انگیزه های ملی و شخصی بر افزایش ضریب تاثیر نشریات و همچنین مسائلی که باید در هنگام محاسبه ضریب تاثیر مورد توجه قرار گیرد، برخی از مطالب این مقاله را تشکیل می دهد. در پایان نیز با توجه به مطالعات انجام شده در مورد به کارگیری بهینه ضریب تاثیر به منظور ارزیابی نشریات، توصیه های لازم ارائه شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان دسترس پذیری و زوال استنادهای اینترنتی مقالات منتشر شده در سالهای 2005 تا 2008 در 4 مجله کتابداری و اطلاع رسانی موجود در پایگاه اطلاعاتی امرالد انجام شد. براساس نتایج حاصل، در بررسی اولیه از 2886 یو.آر.ال استناد شده، 1858 یو.آر.ال (64 درصد) قابل دسترس و 1028 یو.آر.ال (36 درصد) غیر قابل دسترس بوده است که با استفاده از مرورگر اینترنتی اینترنت اکسپلورر، آرشیو اینترنتی و موتور جستجوی گوگل، استنادهای غیر قابل دسترس از 36 درصد به 5 درصد کاهش یافت. دسترس پذیری یو.آر.ال ها نیز نشان داد که 60 درصد استنادهای اینترنتی در یو.آر.ال استناد شده قابل دسترسی اند و در بین پیامهای خطا، خطای فایل با 61 درصد بیشترین پیغام خطا بود. توزیع یو.آر.ال ها نشان داد که دامنه های .net و .gov در مقایسه با دامنه های .edu، .org و .com ثبات و ماندگاری بیشتری دارند و میانگین استناد اینترنتی برای هر مقاله 8/4 است.

در این مقاله با بهره گیری از روش کتاب سنجی به بررسی وضعیت مجلات کشورهای مسلمان در پایگاه اطلاعاتی JCR از زیر مجموعه های پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی پرداخته شده است. براساس یافته ها 37 عنوان مجله مربوط به 12 کشور مسلمان در این پایگاه نمایه شده است. کشور ترکیه با داشتن 9 مجله نمایه شده در این پایگاه در رتبه اول در بین کشورهای مسلمان قرار دارد. بیشترین زمینه موضوعی مجلات کشورهای مسلمان را علوم میان رشته ای با 6 عنوان مجله به خود اختصاص داده است. شرکت انتشاراتی علوم بنتهام با چاپ 7 مجله فعالترین ناشر مجلات کشورهای مسلمان است. ترکیه در بین کشورهای مسلمان تنها کشوری است که 2 عنوان مجله در زمینه علوم اجتماعی دارد و زبان 5/86 درصد این مجلات انگلیسی است. مجله TURK J EARTH SCI با ضریب تاثیر 536/2 در بین مجلات کشورهای مسلمان دارای بالاترین ضریب تاثیر است. بیشترین استنادها با 1047 و بالاترین نیمه عمر با 0/10> به مجله CHEM NAT COMPD+ مربوط به کشور ازبکستان مربوط است