ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷۸۱ تا ۸۰۰ مورد از کل ۱٬۵۱۹ مورد.
۷۸۱.

جمله های سببی و دومفعولی در دیدگاه حاکمیت و مرجعیت گزینی و کمینه گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کمینه گرایی حاکمیت و مرجع گزینی گروه فعلی هسته ای و پوسته ای جمله سببی فعل دو مفعولی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری نحو
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی دستور نویسی
تعداد بازدید : ۲۴۸۰ تعداد دانلود : ۱۲۸۹
این مقاله بر آن است تا ساختار درونی جمله های دارای گروه های فعلی دو مفعولی وجمله های سببی را بر اساس نظریه های حاکمیت و مرجع گزینی و نیز کمینه گرایی بررسی، وارایه طریق این نظریه ها را در مورد این گونه ساختها در فارسی امتحان کند و سرانجام چگونگی نمایش آنها را درنمودارهای درختی بنمایاند. با توجه به اینکه جمله های سببی و دارای گروه فعلی دو مفعولی، بیش از یک مفعول اجباری دارد به نظر می رسد پیشنهاد لارسن مبنی بر به کار گیری گروه های فعلی هسته ای و پوسته ای در مورداین ساختها صادق باشد.
۷۸۲.

آرای هاوکینز در حوزة رده شناسی آرایش واژه ها و بررسی انطباق یا عدم انطباق این آرا بر آرایش واژه ها در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رده شناسی آرایش واژه آرایش واژگانی اصلی تحرک پذیری سنگینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۵ تعداد دانلود : ۴۶۹
در حال حاضر رده شناسی آرایش واژه ها از جمله حوزه های بسیار مورد توجه در رده شناسی است. هاوکینز از جمله زبان شناسانی است که با دستور زایشی به خوبی آشناست؛ امّا در دو دهة اخیر توجه خاصی به مطالعات رده شناختی پیدا کرده است و در این حوزه از توجیهات پردازشی برای توجیه الگوهای رده شناختی استفاده می کند. او اصول، فرضیات و توجیهات متفاوتی در رده شناسی آرایش واژه ها عرضه کرده و بدین سبب در این حوزه صاحب نظر محسوب می شود. این مقاله در وهلة اول به طرح آرای هاوکینز در حوزة رده شناسی آرایش واژه ها می پردازد و در وهلة دوم سعی می کند که میزان انطباق این اصول و آرا را بر زبان فارسی (به ضرورت بحث، فارسی امروز، میانه یا باستان و یا هر سه دوره) مشخص کند و مورد ارزیابی قرار دهد. بررسی وضعیت آرایش واژگانی زبان فارسی روشن می کند که برخی از پیش بینی ها، اصول و توجیهات رده شناختی هاوکینز در مورد زبان فارسی (گاه فارسی امروز و گاه فارسی میانه یا باستان و گاه در دو یا هر سه دوره) مصداق پیدا نمی کند.
۷۸۵.

نقد مبانی فصاحت ( رویکردی زبان شناختی )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بلاغت زبان عربی فصاحت

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی بلاغت
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی دستور زبان زبانشناختی
  3. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری کاربرد شناسی و تحلیل گفتمان
تعداد بازدید : ۲۱۷۵
معیار فصاحت نزد بیشتر زبان شناسان و علمای بلاغت در زبان عربی مبتنی بر دو عنصر زبان و مکان بوده و به معیارهای درونی واژه ها، نظم درونی، نوع حروف، هم نشینی، همگنی، تنافر و قدرت تاثیر آن توجه نداشته اند. البته علمای بلاغت با زبان شناسان در کارکرد واژه با هم اختلاف داشتند؛ یعنی زبان شناسان به سلامت و زیبایی واژه توجه داشتند، ولی علمای بلاغت به ترکیبها و روانی واژه ها و سازگاری حروف و کلمات با هم عنایت داشته اند.
۷۸۶.

نقش ساختار آوایی کلمه در موسیقی شعر معاصر عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شعر معاصر عربی کلمه موسیقی آوایی موسیقی فکر (پژواک اندیشه) موسیقی تعبیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۴
شعر معاصر عربی در جستجوی آفاق تازه در تلاش است تا صور موسیقیایی جدیدی برای بیان مفاهیم درونی و ذهنی انسان معاصر بیابد. موسیقی آوایی حاصل از لفظ و حروف در مقابل آهنگ بیت و سطر و موسیقی فکر (پژواک اندیشه) در مقابل آهنگ عروضی، و موسیقی تعبیری درونی در برابر آهنگ ترکیبی خارجی از جمله صور نوین موسیقی شعر عربی است و از مهم ترین ویژگی های آن این است که در آن لفظ به جای بیت- سطر- واحد موسیقیایی و هارمونیک است.
۷۸۷.

معنی و مفهوم اختصاصی: نگاهی به مسائل حوزه دسته¬بندی زبانشناسی معنا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مفهوم معنی ارتباط ارتباطات اجتماعی خلاقیت معنایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹۸ تعداد دانلود : ۸۹۱
موضوع ارتباط بین معنای کلمه و معنای اختصاصی یا موقعیتی آن از مهمترین و غامض ترین مسائل مورد بحث در عرصه های جدید زبانشناسی، یعنی معناشناسی است. در بیان و توصیف هر مدل زبانی که بیانگر توصیف این دو موضوع است، می بایست نحوه و چگونگی ارتباط معنای عام و ویژه متنی یا موقعیتی را تبیین نمود. موضوع ارتباط بین معنا و مفهوم بطور مستقیم مرتبط است با تفسیر محتوی گفتار. امروزه زبانشناسان در حیطه معناشناسی به این باور رسیده اند، تعیین مفهوم یک ترکیب که دارای بیش از یک کلمه باشد کار ساده ای نیست. در این مقاله سعی شده است با استفاده از ارائه الگوریتمی مناسب برای معنای اصلی و فرعی کلمات، چگونگی ایجاد معنا در ترکیب کلمات و ایجاد معناهای متنی و بینامتنی تشریح گردد. همچنین اهمیت شناخت و پس زمینه مخاطبین و برداشت های شخصی و متفاوت ایشان در این مقاله توصیف شده است.
۷۸۹.

مسائلی درباره کاربردهای تحلیل متن با استفاده از روش‌های صورت‌گرایانه و نقش‌گرایانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ساختگرایی داده پردازی دستور زایشی الگاریتم زبانشناسی توصیفی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری کاربرد شناسی و تحلیل گفتمان
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی میان رشته ای ها گفتمان انتقادی
تعداد بازدید : ۲۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۱۹۲
بسیاری از جریانات زبان شناسی همگانی قرن بیستم را می توان در ردیف فعالیت های نقش گرایانه و یا صورت گرایانه تلقی نمود. نقش گرائی منتج و وارث ساختگرایی محسوب می شود. صورت گرایی ثمره توسعه کیبرنتیک است و از ضروریات اولیه انتقال و تبادل اطلاعات بین انسان و رایانه است. ارتباط متقابل بین زبانشناسی و رایانه سابقه پنجاه ساله دارد که توام با بیان تئوری های چامسکی و ترویج دستور زایشی بود. با این حال سرچشمه دستور زایشی-گشتاری را می بایست در زبانشناسی توصیفی جستجو کرد، رویه ای جدید در زمان خود که تلاش می کرد با بیان و تدوین دقیق جزئیات ظاهری ساختار کلمات، راه درست دسترسی به نظام زبانی را فراهم نماید. به عقیده چامسکی دستور می بایست ارتباط بین نشانه های مادی (صوتی) و ذهنی را تبیین و آشکار سازد. موضوع زیرساخت از غامض ترین تئوری های دستور زایشی می باشد که در طی جریان زمان طرح تاکنون دچار تحولات فراوانی شده است. از نظر ارزش مفاهیم تشکیل دهنده این دستور دربرگیرنده لایه های نحوی، معنایی و صوتی است، اما برخلاف ساختگرایان توصیف گر، نحو رکن اصلی را در این دستور دارا می باشد. در این مقاله سعی شده است جهت گیری های اساسی و متفاوت و روش های گوناگون توصیف و تشریح متن برای استخراج اطلاعات از آن، از دیدگاه های این دو مکتب مقایسه و بیان گردد.
۷۹۰.

مقوله های زبانی در علم صرف روسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مقوله دستوری مقوله های زبانی انواع لغوی دستوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۰
در نتیجه مطالعه دستوری واژه در حوزه علم صرف روسی، دو نوع مقوله زبانی از یکدیگر متمایز می شوند. این دو مقوله عبارتند از: «مقوله دستوری» و «انواع لغوی-دستوری». تعیین مقوله های دستوری با استناد به یک سری خصوصیات دستوریِ واژه انجام می پذیرد. زبان شناسان و دستور نویسان روس با لحاظ نمودن معیارهای متفاوت، مقوله های دستوری را به انواعی تقسیم می کنند. در تعیین انواع لغوی دستوری، علاوه بر خصوصیات دستوری، یک سری خصوصیات لغوی و معنایی نیز در نظر گرفته می شوند. انواع لغوی-دستوری را در ارتباط با واژه ها باید یک مقوله درون طبقه ای دانست که در درون اقسام کلمه مختلف مشخص می شوند.
۷۹۲.

افعال وجهی در ترکی آذری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: وجه وجه نمایی افعال وجهی ترکی آذری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی دستور زبان
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری نحو
  3. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی گویش شناسی
تعداد بازدید : ۲۱۵۷ تعداد دانلود : ۴۰۲۴
این پژوهش به بررسی وجه و وجه‏نمایی افعال وجهی در زبان ترکی آذری می‏پردازد. وجه ـ وجه‏نمایـی طبیعتی نحـوی ـ معنایـی داشته و دیدگاه گوینده را به آن‏چه بیان می‏دارد نشان می‏دهد. افعال وجهی یکی از راه‏های بیان وجه می‏باشند. چارچوب این پایان‏نامه بر پایه آراء و نظرات اف. آر. پالمر پیرامون وجه و وجه‏نمایی (1986، 2001) بنا نهاده شده است. این تحقیق پیکره‏ای از دو هزار جمله فراهم آورده که با بررسی آن‏ها سه وجه خبری، امری و التزامی با درجات امکان و الزام به دست آمده است. همچنین تمایز بین وجه و وجه‏نمایی در این پژوهش به وضوح نمایان داده شده است به طوری که وجه، صورت و ظاهر فعل و وجه‏نمایی نقش و کاربرد آن می‏باشد. نیز سه وجه‏نمایی برداشتی، درخواستی و توانمندی در زبان ترکی آذری یافت شد.
۷۹۳.

بررسی متغیرهای پیش‌بینی کنندة دانش واژگانی در سطوح مختلف توانش زبانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آزمون واژه دانش وسعت واژگان دانش ژرفای واژگان وانش زبانی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری ساخت واژه (صرف)/ واژگان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی میان رشته ای ها روان شناسی زبان
تعداد بازدید : ۱۶۴۲ تعداد دانلود : ۸۸۸
در سالهای اخیر شاهد نوزایی تحقیقات علمی در زمینه آزمون دانش واژگانیم (باکمن، 2000). اما توجه بیشتر محققان به بعدگستردگی واژگانی معطوف بوده است و دیگر جوانب این دانش مانند ژرفا، توان پذیرشی- فعال کمتر مورد توجه واقع شده است (رید،2007؛ نیشن، 2001؛ وشه و پریبخت، 1996) پژوهش حاضر به بررسی متغیرهای پیش بینی دانش واژگان بااستفاده از چارچوب سه بعدی هنریکسن (1999) یعنی: گستردگی، ژرفا و پذیرشی- فعال در دو سطح توانش زبانی ضعیف و قوی در بین فراگیران زبان انگلیسی می پردازد. 73 زبان آموز که در دانشگاه و مؤسسات آموزش زبان انگلیسی به تحصیل مشغول بودند، در این پژوهش شرکت کردند. با توجه به میانگین و انحراف معیار در آزمون تافل، آزمودنی ها به دو گروه ضعیف و قوی تقسیم شدند. بعد وسعت دانش واژگانی آزمودنی ها با سنجش اندازه واژگان (نیشن و بگلار 2007) و آزمون واژگان از بسامدهای مختلف (زروا 2005) و بعد پذیرشی– فعال به وسیله ابزاری نوین که برای این منظور طراحی شده بوده، اندازه گیری شد. بعد ژرفای دانش واژگان آزمودنی ها با آزمون سنجش ژرفای واژگان کایان (2002) اندازه گرفته شد. بررسی نتایج آزمون رگرسیون گام به گام، حاکی از آن است که بهترین مدل برای پیش بینی دانش کلی واژگان برای گروه ضعیف مدل تک پش بین اندازه واژگان و برای گروه قوی مدل تک پیش بین دانش افراد از واژه ها با از دسته های بسامدی مختلف است. پژوهش حاضر با بحث درباره یافته ها و پیشنهادهایی برای طراحی آزمون های واژگان خاتمه می یابد
۷۹۴.

صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم: آری یا خیر؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ترکیب تصریح ترخیم صفت فاعلی ستاک حال تلویح کاربردشناختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۵ تعداد دانلود : ۵۴۷
در زبان فارسی و در حیطة ترکیب به عنوان یکی از دو حوزة واژه سازی، فرایند بسیار زایایی وجود دارد که طی آن عنصری غیرفعلی (اسم، ضمیر مشترک، صفت، قید) قبل از ستاک حال فعل (مثلاً آموز و بین) قرار می گیرد و ماحصل آن اسم یا صفت جدیدی (دانش آموز، خودبین) است. در مورد این فرایند سه دیدگاه وجود دارد: برخی که عموماً دستور نویسان سنتی هستند، آن را صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم می دانند. پاره ای استنباط دستور نویسان سنتی را صحیح قلمداد می کنند؛ اما تعبیری زبان شناسانه و نو بر آن سوار می کنند. بعضی نیز به کلی با دیدگاه دستورنویسان سنتی مخالف اند و دیدگاه خاص خود را عرضه می کنند. در مقالة حاضر نیز، با اتکا بر دلایل مختلف، ایدة سنتیِ صفتِ فاعلیِ مرکبِ مرخم به کلی مردود شمرده می شود و استدلال می شود که در فرایند مذکور صرفاً میان یک عنصر غیرفعلی و یک عنصر فعلی (ستاک حال) پیوند بر قرار می شود و نوع پیوند این دو و در نتیجه، معنای ترکیب بر اساس تلویحِ کاربردشناختیِ فارسی زبانان مشخص می شود.
۷۹۵.

بررسی «نهاد» در زبان ایتالیایی بر اساس نظریة مارتینه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهاد گزاره نقشگرایی زبان ایتالیایی ترتیب کلمه نهاد اجباری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۱ تعداد دانلود : ۹۲۹
براساس نظریه نقشگرای آندره مارتینه، نهاد مفهومی جهانی نیست، اما در بسیاری از زبان ها می توانیم به نقش نهاد اشاره کنیم. به هر حال در هر زبان باید وجود احتمالی آن و ویژگی هایش بررسی شود. در زبان ایتالیایی کوتاهترین جمله از نهاد و گزاره تشکیل می شود، بنابراین وجود هر دو برای ساخت جمله لازم و بایسته است. مهمترین نقش نهاد، تحقق بخشیدن به گزاره است، به همین دلیل امکان حذف آن وجود ندارد. جایگاه نهاد اجباری در این زبان ثابت است و در شمار کثیری از جمله ها به صورت شناسه فعل ظاهر می شود. به همین دلیل نمی توان آن را از گزاره جدا کرد. افزون بر این نهاد، در مواقع زیادی عنصر دیگری هم در جمله ها ظاهر می شود که از حیث شمار و شخص و گاه از نظر جنس با نهاد اجباری مطابقت دارد و مشخصه اصلی آن اختیاری بودن آن است. نهاد اختیاری قابل حذف است و جایگاه ثابتی در جمله ندارد.
۷۹۸.

اصول ساختواژی واژه سازی و واژه های نوساخته عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پذیرش فرهنگستان واژه های نوساخته عمومی اصول ساختواژی واژه سازی عدم پذیرش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۰
همواره مهمترین دغدغه فرهنگستان در دوره های مختلف، ساختن واژه های فارسی در دو حوزه عمومی و تخصصی بوده است. فرهنگستان زبان و ادب فارسی (فرهنگستان سوم) واژه سازی را با حوزه عمومی آغاز کرد که ماحصل آن در «فرهنگ واژه های مصوب فرهنگستان: دفتر اول» آمده است. واژه سازی، چون متعلق به ساختواژه است، قاعدتاً باید طبق اصول این حوزه انجام شود. در مقاله حاضر، ابتدا اصول ساختواژی واژه سازی به منزله یک چارچوب تحلیل ارائه می گردد و سپس بر اساس آن، نمونه ای از واژه های عمومیِ نوساخته فرهنگستان بررسی می شود تا میزان انطباق آنها با اصول واژه سازی مشخص گردد. بر این اساس، می توان دلایل یا زمینه های پذیرش این واژه های نوساخته و عدم پذیرش برخی دیگر را دریافت. از آنجا که واژه سازی در حوزه عمومی اولین تجربه فرهنگستان سوم است، تحلیل دلایل یا زمینه های پذیرش یا عدم پذیرش در حکم نوعی محک این تجربه است و، به علاوه، نکات راهگشایی را نیز برای اقدامات و تجربه های آتی عرضه می کند.
۷۹۹.

حفظ یک ماده ساز باستانی در ساخت مجهور در زبان کردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مجهول در زبانهای ایرانی مجهول در کردی مجهول ساختواژی تحول مجهول از باستان تا نو

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری نحو
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی کاربردی گویش شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی علوم مرتبط زبان های باستانی
تعداد بازدید : ۲۰۷۵
در این مقاله نشان داده می شود که ماده مجهول ساز -ya- که در ساختهای مجهولی ساختواژی در زبانهای ایرانی باستان به ریشه فعل افزوده می شود و ماده مجهول تشکیل می دهد به صورتهایyâ- - وya- - در گویشهای کردی سورانی، اردلانی، کلهری، ایلامی و هورامی - باقیمانده است و وجود ساختهای مجهولی ساختواژی کردی به سبک و سیاق مجهول در زبانهای ایرانی باستان می تواند هم در زبانشناسی تاریخی و تحول زبان و هم در کمک به روشن شدن ماهیت مجهول در سایر زبانهای ایرانی نو مانند فارسی مورد استفاده محققین قرار گیرد.
۸۰۰.

تخفیف تک واژهای اشتقاقی و صرفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: صفت تخفیف مشتق تک واژ فاعلی مفعولی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۵ تعداد دانلود : ۸۹۷
زبان همچون دیگر پدیده های اجتماعی و طبیعی پیوسته در تغییر و دگرگونی است؛ این تغییر در ابعاد مختلف زبان صورت می گیرد؛ یکی از مباحث زبانی درحوزه تحول-های واژگان و واک هاست؛ گاهی در معنا و گاهی در تغییر مقوله ها و زمانی نیز در ابدال و قلب و تخفیف و دیگر گونه های آن؛ این مقاله می کوشد فقط مبحث کاهش تک واژهای اشتقاقی و صرفی در واژگان زبان فارسی را بررسی نماید و سهم تخفیف این تک واژها در میان تخفیف های صامت و مصوت و هجاها را بازنماید و با برشمردن تخفیف های رایج در این مبحث آنها را با توجه به نوع مقوله های زبانی تنظیم کند؛ مباحثی که کاملاً تازگی دارد و کتاب های دستور زبان بدان نپرداخته اند و تحقیقی در این باره ارایه نشده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان