درخت حوزه‌های تخصصی

هدف اصلی این مقاله، شناخت ویژگی های کمّی تبلیغات مواد غذایی تلویزیون، جاذبه های تبلیغی و مضامین مورد استفاده در این تبلیغات است که موجب ترغیب مخاطبان، بویژه کودکان و نوجوانان به خرید و مصرف این محصولات می شود. برای این منظور، با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی و تماتیک 308 پیام بازرگانی پخش شده بین ساعت های 4 بعدازظهر تا 11 شب (شبکه های 1، 2، 3 و 5) که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده مورد بررسی قرار گرفته اند تا انواع مواد خوراکی تبلیغ شده و متغیرهایی که موجب تغییر در رفتار تغذیه ای کودکان و نوجوانان می شوند ، شناسایی شوند. بر اساس نتایج به دست آمده،6درصد از آگهی های تبلیغی به مواد لبنی،2/4درصد به مواد نشاسته ای و 7/10درصد به مواد خوراکی فاقد ارزش تغذیه ای سالم مربوط بودند. تحلیل تماتیک نمونه های مطالعه شده نشان می دهد که مضامین نهفته در پیام های بازرگانی مربوط به خوراکی های فاقد ارزش غذایی عبارت از رقابت برای خوردن و رواج تک خوری ، اغراق در انرژی زا بودن محصول و تغییر حالت های احساسی هستند.

این پژوهش با تکیه بر رویکرد جامعه شناختی در مطالعه و بررسی پدیدة وسائل ارتباط جمعی به مثابه نماد دهکدة جهانی (درقالب سنجش گرایش جوانان به گزینشِ برنامه های کانال های تلویزیونی ماهواره ای دربین نمونه ای به حجم 1400 نفر به تفکیک 750 نفر از دانشجویان دانشگاه دولتی زنجان (دانشکده های علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، کشاورزی) و650 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی زنجان (دانشکده های علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، آموزش معلمان)؛ با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونة دبلیو جی کوکران)؛ مبتنی بر روش تحقیق پیمایشی جهت آزمون فرضیه های پژوهش (طبق برنامة SPSS)، به سنجش و اندازه گیری متغیرهای بنیادی ذیل می پردازد: اول متغیر گرایش (به عنوان متغیر وابسته) که تابع دو عنصر است: 1) انتظار فایده ، یعنی یک فرد تا چه حد از یک رفتار یا پدیده در آیندة دور یا نزدیک، انتظار فایده در ارضای نیازهای شخصی یا جمعی دارد 2) ارزیابی فایده ؛ یعنی آیا آن رفتار یا پدیده در حال حاضر در مقایسه با گذشته، برای آن فرد در ارضای نیازهای شخصی یا جمعی فایده دارد یا نه. دوم متغیر گزینش یا هنجار ذهنی تابع دو عنصر است: 1) دیگران مهم ، یعنی انتظار اینکه یک رفتار خاص در چهارچوب عوامل کارکردی، چگونه ازنظر دیگر افراد مهم ارزیابی می شود؟ 2) انگیزش پیروی ، یعنی انگیزة فرد برای پیروی از رفتاری خاص در چهارچوب عوامل ساختاری دربرابر انتظارات دیگران به صورت مثبت است یا منفی؟

نیاز به الگوی مطلوب رادیو تلویزیونی به منزلة مؤثرترین و مهم ترین رسانه در دنیای امروز یکی از ضرورت های کشور است که با توجه به خلأ موجود بر اساس مفاهیم و معیارهای مندرج در منابع اسلامی، قانون اساسی، و همچنین آرا و اندیشه های بنیان گذار جمهوری اسلامی و نظریه پردازان انقلاب اسلامی نخست، ویژگی های الگوی رسانه ای مطلوب تعیین و سپس، بر اساس این ویژگی ها مدلی برای تحقق الگوی مذکور پیشنهاد شده است؛ بر اساس این بررسی، نظام انحصاری رادیو تلویزیونی فعلی از منظر اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی، کارامدی و تأمین نیازهای جامعه، و همچنین مصالح سیاسی و امنیتی و فرهنگی کشور مطلوب نبوده و تکثر رسانه ای در حوزة رسانه های دیداری ـ شنیداری مورد نیاز است. در این مقاله نخست پیشینة مباحث مربوط به ساختار مطلوب رادیو تلویزیونی در جمهوری اسلامی بررسی شده است و سپس با توجه به نظام های رایج در سایر کشورهای جهان، به ویژه هفت کشور منتخب، و با توجه به خصوصیات فرهنگی، سیاسی، دینی، و قانونی نظام جمهوری اسلامی ویژگی های مدل پیشنهادی برای جمهوری اسلامی ایران از طریق مصاحبه کردن با چهارده تن از مقامات سابق و فعلی نظام و خبرگان نظام مطلوب رادیو تلویزیونی مشخص شده و بر اساس آن مدلی برای تحقق الگوی مطلوب نظام رسانه ای در ایران پیشنهاد شده است.

بازی های رایانه ای ازجمله کالاهای پر تقاضای فرهنگی در جهان پیش رو جامعه ما به شمار می آیند، از این رو به لحاظ خلق، انتقال و توزیع ارزش های فرهنگی نیز مورد توجه قرار گرفته اند. این مقاله با توجه به همین ویژگی ارتباطی بازی های رایانه ای به مطالعه بازنمایی ایدئولوژی ها و ارزش های فرهنگی آن ها پرداخته است. مطالعه موردی این تحقیق تحلیل نشانه شناسی سه بازی رایانه ای ""مدافعان کربلا""، ""مقاومت""و ""میر مهنا"" است که با پشتیبانی سه نهاد رسمی عرضه شده اند. هدف این مطالعه، چگونگی پردازش ایدئولوژی های فرهنگی در محتوای بازی رایانه ای از سوی بازی سازهای ایرانی است. روش تحقیق در این مطالعه روش کیفی، مبتنی بر نشانه شناسی است که در این باب از نظریه های رولان بارت برای تحلیل رمزگان فرهنگی و فیلیپ تاگ برای واکاوی نشانه های رسانه استفاده شده است. نتایج تحقیق که در دو سطح ماهیت رسانه و ایدئولوژی های فرهنگی استخراج شده اند نشان دهنده آن اند که بازی های رایانه ای ایرانی از قابلیت های خاص رسانه بازی مانند ""تعاملی بودن"" و ""روایت سازی"" توسط بازیکن استفاده نکرده اند. در بعد ایدئولوژی های فرهنگی نیز نتایج تحقیق نشان می دهد که میان محتوای ایدئولوژیک بازی ها و ایدئولوژی های فرهنگی نهاد سازنده بازی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد پس سیر روایی بازی مبتنی بر ارزش های رسمی است.

مقاله حاضر رابطه رسانه های جمعی در دو شکل پیشین و جدید آن (فنآوریهای اطلاعاتی و ارتباطی نوین ) با هویت بدن را مطالعه می کند. برای آزمون این رابطه، نمونه ای از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شیراز بر مبنای نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. پس از مروری بر مطالعات پیشین و نظریه های موجود، چارچوبی مبتنی بر نظریه های یادگیری اجتماعی و تحلیل پرورش تنظیم شده است. روش تحقیق مورد استفاده پیمایش و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه خودگزارشی است. پایایی گویه های تصور بدن برابر با 77/0 است. نتایج به دست رگرسیون چند متغیره نشان می دهد که 1) رسانه های داخلی در کل، جهتی معکوس با افزایش تصور بدن به شکل مدرن آن دارند در حالی که فنآوریهای نوین جهتی مثبت با آن داراند. 2) محتوای برنامه های مذهبی، رابطه منفی با تصور بدن مدرن دارند. در نهایت مدل تحقیق توانسته است، 37 درصد از تغییرات تصور بدن را توضیح دهد.

این تحقیق براساس فرضیات الیسون به تبیین همبستگی مثبت بین افزایش شدت استفاده از فیسبوک و افزایش سرمایه اجتماعی کاربران ایرانی فیسبوک پرداخته است. جمع آوری داده ها به روش پیمایشی و به شکل آفلاین و آنلاین و نیز از طریق کاربرد گروه کانون انجام شد. تحلیل داده ها نیز با استفاده از روش های آماری کمی و فازی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق در روش آنلاین کاربران اینترنت و در روش آفلاین دانش آموزان ساکن تهران که کاربر اینترنت هستند، در نظر گرفته شد. حجم نمونه نهایی در مجموع بالغ بر 2437 نفر شد که تحلیل ها نیز بر همین اساس انجام شد. فرضیه ها را به دو روش زیر ارزیابی کرده ایم: 1- ارزیابی همبستگی بین شدت استفاده از فیسبوک و افزایش سه نوع سرمایه اجتماعی پیوند بخش، پیوند مدار و نگهدارنده کاربران فیسبوک و 2- ارزیابی تفاوت میانگین سه نوع سرمایه اجتماعی دو گروه کنترل (کسانیکه عضو فیسبوک نیستند) و گروه آزمایش (گروهی که عضو فیسبوک هستند). نتایج تحقیق نشان میدهد که بین افزایش شدت استفاده از فیسبوک و سرمایه اجتماعی پیوند بخش و سرمایه اجتماعی نگهدارنده کاربران فیسبوک در سطح 0.05 همبستگی مثبت وجود دارد. در میان گروه کنترل و گروه آزمایش نیز بین سه نوع سرمایه اجتماعی تفاوت وجود دارد. به عبارت دیگر، میانگین این سه نوع سرمایه در بین کاربران فیسبوک نسبت به کسانی که کاربر نیستند، بیشتر است. دستاورد این تحقیق آن است که شبکه اجتماعی فیسبوک پیوندهای ضعیف را تقویت میکند.

در طی چند سال اخیر علایق تحقیقاتی جدیدی در ارتباط با معاملات استنادی در محیط وب از طریق تجزیه و تحلیل پیوندهای فرامتنی توسط موتورهای کاوش مشاهده می شود . محاسبه عامل تاثیر گذار در وب به عنوان شیوه ای برای سنجش میزان تاثیر گذاری و نفوذ سایت های وب مطرح است و مطالعات موردی مختلفی در این زمینه صورت گرفته است . از طریق عامل تاثیر گذار در وب می توان ارتباط یا همبستگی آن را با دیگر پدیده ها یا متغیرهای پیوشته و ناپیوسته مورد بررسی قرار داد .

ارائه و معرفی خلاقانه شخصیت های قدسی و معصوم در قالب ساختارهای تلویزیون و تبلیغ آنها از زبان این رسانه با چالش هایی روبروست که نیازمند واکاوی و مطالعه دقیق است. این مقاله تلاش دارد با بازشناسی نسبت تلویزیون و دین و مرور نظریه های فلسفی مربوطه، به این سؤال اساسی پاسخ دهد که انتقال مفاهیم مجرّد و ارائه شخصیت های قدسی و معصوم مانند حضرت حجت و تبلیغ فرهنگ مهدوی در تلویزیون، چگونه و تا چه اندازه امکان پذیر است؟ این نوشتار می کوشد از طریق مروری بر ادبیات عموماً فلسفی و زیبایی شناختی پیرامونی که بیشتر در غرب انجام پذیرفته و با اتکا به اهداف دینی فرهنگ اسلامی ایرانی به نسبت معقولی بین آن دو برسد.

مقاله پیش رو مروری بر سیر تحول مفهوم ارتباطات در ایران بر پایه آموزش های جدید دانشگاهی دارد. مطالعات نخستین در این حوزه، بر دو واژه ""وسایل ارتباط جمعی"" و ""رسانه"" مبتنی است که واژه نخست، مورد تأکید مرحوم دکتر معتمدنژاد و واژه دوم، مورد تأکید روانشاد دکتر مجید تهرانیان بود. این تمایز در نامگذاری تنها از اختلاف بر سر دامنه سخت افزارها و فناوری های ارتباطی نشئت نمی گیرد، بلکه ناظر بر وجوه اجتماعی زبان ومعنا یافتن واژگان در این حوزه نیز هست؛ چنانکه بر واژه ""رسانه"" در این میان معانی جدیدی بار شد که پیش از این، در زبان فارسی به چشم نمی خورد. مقاله با مطالعه تاریخی و با روش اسنادی روند پیدایش و تحول این مفاهیم را از میان آثار و نوشته های معتمدنژاد و تهرانیان که هر دو نقش مؤسس در آموزش و پژوهش ارتباطات در ایران دارند، واکاویده و به اعتبار تأسیس دانشکده علوم ارتباطات و راه اندازی فصلنامه ""مطالعات رسانه های نوین""، انتظار های جدید از دانش ارتباطات و رسانه های نوین را مطرح کرده است. نویسنده در این مقاله بر اساس مطالعه ای تاریخی و تطبیقی نتیجه می گیرد که در ""مطالعات رسانه های نوین باید هر دو وجه سخت افزاری و نرم افزاری تحولات جدید را در تمامی سطوح رسانه ای و ارتباطی مد نظر قرار داد.

امروزه درهیچ جای جهان جامعه ای را نمی یابیم که مصون از انواع آسیبهای اجتماعی باشد .اعتیاد وسوءاستفاده افراد از موادمخدر از جمله مسائل اجتماعی است که بشریت را در معرض خطر جدی قرار داده وغالب کشورهای جهان به نحوی از انحاء با این معضل اجتماعی مواجه هستند. تلویزیون به عنوان یک رسانه جمعی قوی می تواند هم در بازنمایی این گروه وهم در نشان دادن مسائل و مشکلات آنها فعالیت داشته باشد . در مطالعه حاضر اولین سئوالی که مطرح می شود این است که تلویزیون در برنامه های خود ،خصوصاً در سریالهای تلویزیونی که پربیننده ترین برنامه های این رسانه جمعی است ، چقدر توانسته وضع موجود معتادان را به بینندگان نشان دهد وتا چه میزان پیامدهای اعتیاد و مسائل معتادان را با محتوایی مناسب ، به تصویر کشیده است ؟ مطالعه محتوای سریالهای پخش شده از سیمای جمهوری اسلامی ایران دررابطه با معتادان که درسال 1385 پخش شده است از جهات جامعه پذیر کردن ،الگو دهی ،تغییر نگرش وجهت دهی به اندیشه ها وآگاهی دهی به مخاطبین ودادن اطلاعات به تولید کنندگان برنامه های در این رابطه حائز اهمیت بود . دراین پژوهش هدف شناخت میزان به تصویر کشیده شدن معتادان در سریالهای مورد بررسی برحسب جنس ، سن، شغل، تحصیلات، وضع تأهل، درآمد و مقولاتی چون میزان اعتماد به نفس ، خویشتن داری و خودپنداره بود. نتایج مطالعه نشان داد که : شبکه سه فعالترین شبکه در رابطه با طرح اعتیاد ومسائل در این رابطه وسریال پرواز در حباب بیشترین صحنه ها را در رابطه با اعتیاد ، مسائل و مشکلات آن مطرح کرده است . در کلیه سریالها تنها مردان معتاد به تصویر کشیده شده اند در حالی که مطالعات میدانی نشان داده است که زنان معتاد مسائل و مشکلات خاص خود را دارند که باید به طور خاص به آنها پرداخته شود. جوانان معتاد بیشترین میزان را داشته و بیکاری و تجرد مهمترین ویژگی معتادان است .تهران برجسته ترین شهر در اعتیاد و خانواده های تک والدینی مهمترین ساختار خانواده های معتادان را تشکیل داده اند.عدم وجود شاخص مربوط به پایبندی مذهبی ، اعتماد به نفس وخودپنداره پایین و خویشتن داری بسیار ضعیف از دیگر ویژگیهای معتادان است

تجزیه و تحلیل محتوا، وسیله و ابزار پژوهش علمی است که باتوجه به ویژگیها و اهداف آن، در رسانه‌های مختلف، به شکلهای گوناگون کارایی دارد همچنین از این فن در علوم مختلف به اشکال مختلفی و به منظور تامین اهداف گوناگون استفاده شده است، مثلا در روانشناسی، برای بررسی و تاثیر شیوه نگارش اسناد تاریخی بر خوانندگان(بیل،1944)، سنجیدن و آزمون ویژگیهای شخصیتی افراد (چادویک و دیگران، 1984) و بررسی ارزشهای مذهبی افراد باتوجه به نقاشی آنان(اتکینسونو دیگران،1969)، ودر علوم رسانه‌ای برای شناسایی روشهای بهتر طرح پیام، مقایسه سطح پوشش خبری رسانه و در مبارزات انتخاباتی (سیگمن و پولاک، 1990«م»)، از این فن استفاده شده است. «تحلیل محتوا فنی پژوهشی است که هدفش اندازه‌گیری موضوعهایی(از قبیل خشونت، تصاویر منفی از زن، و یا هرچیز دیگری) است،که یا از درون رسانه‌ای هنری و تصویری و... انتخاب کرده‌ایم و یا می‌تواند به بررسی محتوای پدیده‌ای بپردازد که صرفا جزء رسانه‌های ارتباط جمعی نیست، برای نمونه تحلیل محتوای نامه های شخصی، گفتگوهای تلفنی و سخنرانیهای کلاس درس».