درخت حوزه‌های تخصصی

تکنولوژی های نوین ارتباطی و اطلاعاتی ‏‎(ICTs)‎‏ تغییرات بسیاری را در جوامع معاصر و تمام ارکان آن ایجاد کرده است. از مهمترین عرصه هایی که ‏این تکنولوژی ها در آن تاثیرگذار بوده اند، حوزه مربوط به تعامل بین رسانه ها و ساختارهای اجتماعی بوده است. در این مقاله سعی داریم به بررسی ‏تاثیرات اینترنت در حوزه بازنمایی گروه های اجتماعی و به ویژه گروه های خاموش بپردازیم. بدین منظور از مفاهیمی چون نظریه «گروه های خاموش» ‏و «ایده صدا» استفاده نموده و با تلفیق آنها با برخی مفاهیم کلاسیک مطالعات اجتماعی و فرهنگی (نظیر سرمایه اجتماعی و توانمند سازی) به چگونگی ‏بازنمایی گروه های خاموش و صدادار شدن این گروه ها خواهیم پرداخت. همچنین امکانات و کاربردهایی که اینترنت در اختیار این گروه ها قرار می دهد ‏مورد بررسی قرار خواهند گرفت.‏

مقاله حاضر به مطالعه پدیده اعتیاد به اینترنت به عنوان یکی از مسائل اجتماعی در عصر ارتباطات می­پردازد.  پدیده اعتیاد به اینترنت مدتی است که در کشورهای توسعه­یافته بعنوان یکی از پیامدهای توسعه روزافزون شبکه ارتباطات الکترونیکی مطرح شده و کژکارکردهای بسیاری برای فرد، خانواده و جامعه به همراه داشته است.  این مقاله برگرفته از تحقیقی پیمایشی در سال 1385 شمسی درباره وضعیت این پدیده در ایران است.  جامعه آماری را نوجوانان و جوانان 25-15 ساله شهر تهران که به اینترنت دسترسی دارند تشکیل می‏دهد.  حجم نمونه نیز برابر با 800 نفر است.  نتایج حاکی از آن است که پدیده استفاده اعتیادی از اینترنت در ایران نیز وجود دارد هرچند استفاده اکثر نوجوانان و جوانان از اینترنت بنظر طبیعی می‏رسد.  همچنین، براساس نتایج این مطالعه، استفاده اعتیادی از اینترنت در بین برخی از نوجوانان و جوانان، با مسائلی مانند عدم­مسئولیت­پذیری اجتماعی، انزوای اجتماعی، فقدان حمایت اجتماعی، ناکارآمدی تحصیلی و کاری ارتباط مستقیم و با احساس خودارزشی ارتباط معکوس دارد.

ترویج عناصر دینی یکی از اصول اولیة سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است. دولت ها به مثابة اصلی ترین بازیگران عرصة اجرای سیاست گذاری، تلاش می کنند تا از طریق تدوین سیاست های راهبردی، سیاست های کلان فرهنگی را عملیاتی و اجرا کنند. ازاین رو، برون داد این فرایند، شاخص مناسبی برای آشکارسازی نگرش دولت ها در حوزة فرهنگ است. مسئلة اصلی که مطرح می شود این است که با توجه به این نگرش، عناصر دینی چگونه بازنمایی می شوند؟ بدین منظور، می توان با توجه به الگوی ارزیابی متوازن سیاست ها، از روش علمی استفاده کرد. روشی که در اینجا به کار گرفته می شود، روشی است مبتنی بر رویکرد برساخت گرای میشل فوکو و رویکرد نقش گرای مایکل هلیدی. طبق مدعای تحقیق، از طریق سازوکارهای زبان شناختی، می توان مبانی فکری برساختة گفتمان ها را آشکار ساخت. در نهایت، با استفاده از این روش، که در این مقاله با عنوان «روش تحلیل قدرت» ارائه می گردد، عنصر گفتار در فیلم سینمایی اخراجی ها 2 بررسی می شود.

اعتماد یکی از مهمترین مولفه های نظم اجتماعی و از یکی از ابعاد سرمایه اجتماعی بوده و نقش مهمی در تقویت همبستگی و انسجام اجتماعی را عهده دار می باشد. با توجه به تغییر و تحولات جامعه مدرن و فراتر رفتن دامنه کنش افراد از حد دوستان و آشنایان به نهادها و سازمان ها مسأله اعتماد اجتماعی اهمیتی خاص پیدا کرده است. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر وسایل ارتباط جمعی برون مرزی بر انواع اعتماد می پردازد. از این رو در این تحقیق بر آنیم تا تاثیر استفاده از برنامه-های رسانه های خارجی را بر اعتماد اجتماعی بررسی نماییم. در این راستا به بررسی رابطه بین استفاده از (برنامه های پخش شده از سوی شبکه های تلویزیونی ماهواره ای، رادیوهای فارسی زبان برون مرزی و فضای مجازی اینترنت ( وبسایت های فارسی زبان برون مرزی) با سه نوع اعتماد میان فردی، نهادی ، تعمیم یافته و نیز اعتماد جتماعی پرداختیم. برای بررسی موضوع مورد مطالعه در حوزه اعتماد از نظریه های کلمن، پاتنام، زتومکا و گیدنز و در خصوص تاثیر وسایل ارتباط جمعی از نظریه های برجسته سازی و مارپیچ سکوت نوئل نئومان استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایش بوده و ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه افراد 16 سال به بالای شهرستان تنکابن که از رسانه های خارجی استفاده کرده اند تشکیل داده است. در این پژوهش از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. برای بررسی سنجش پایایی تحقیق از آلفای کرونباخ که مبتنی بر همبستگی گویه ای است استفاده شده. با توجه به نتایج این تحقیق میزان استفاده از رسانه های ارتباط جمعی خارجی با هر یک از سطوح اعتماد (میان فردی، نهادی ، تعمیم یافته و اعتماد اجتماعی) رابطه معنی داری داشته است. با توجه به ضرایب رگرسیون بدست آمده همبستگی بین متغیر ها (79/0) بوده که نشان دهنده همبستگی قوی بین متغیر ها می باشد. همچنین بر اساس ضریب رگرسیون بدست آمده رسانه ها به میزان (60/. ) درصد بر اعتماد اجتماعی افراد تاثیر داشته اند. نتایج این پژوهش بیانگر آنست که بین متغیر استفاده از تلویزیون های ماهواره ای و اعتماد فردی، نهادی، تعمیم یافته و اعتماد اجتماعی در مجموع رابطه معنی داری وجود دارد به این صورت که جهت رابطه منفی و معکوس بوده بدین ترتیب می توان بیان داشت با افزایش استفاده از تلویزیون های ماهواره ای میزان اعتماد فردی و تعمیم یافته کاهش خواهد یافت. در مجموع استفاده از رسانه ها به طور کلی با هریک از سطوح اعتماد و کل اعتماد اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. که با سطح معنی داری (sig=0/000) و سطح اطمینان 95 درصد بررسی شده است. شدت رابطه بین متغیرها به جز رسانه و اعتماد تعمیم یافته درحد بالایی بوده است.

"این مقاله برگرفته از پژوهشی است که در سال 1384در مرکز تحقیقات سازمان صداو‌سیما با هدف بررسی میزان و چگونگی نمایش خشونت در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیون ایران انجام شده است و نتایج آن با پژوهش مشابهی که در سال 1379 در همین مرکز انجام شده مقایسه گردیده است. از نتایج جالب توجه این مقایسه آن که: میزان نمایش اعمال خشونت‌آمیز در این سال‌ها تنها 1درصد کاهش یافته و افرادی که دست به خشونت زده‌اند بیشتر دارای نقش مثبت بوده‌اند. " "اعمال خشونت‌آمیز، ویژگی‌های خشونت، فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها، صحنه‌های خشونت‌آمیز، قالب جدی خشونت، خشونت عمدی و سهوی، نحوة ارائه خشونت، مهاجم، قربانی. "

مقاله حاضر به مطالعه پدیده خشونت کلامی در صفحات مجازی پربازدید در اینستاگرام پرداخته است. بدین منظور در گام نخست، صفحات پرطرفداری که تا زمان آغاز این پژوهش بیش از یک میلیون دنبال کننده داشتند، شناسایی شد. این صفحات متعلق به 19 سلبریتی هنری در داخل ایران است. پس از آن، اظهارنظرهای دنبال کنندگان این صفحات از منظر خشونت کلامی مورد مطالعه قرار گرفت. در این پژوهش از نظریه های ادب از براون و لوینسون (1978 و 1987) و بی ادبی کلامی از کالپپر (2011) که با محوریت وجهه، ذیلِ نظریه نمایشی گافمن قرار می گیرند، استفاده شده است. برای انجام پژوهش از روش کیفیِ تحلیل مضمون استفاده شد. سرانجام، با تحلیل حدود 1500 اظهارنظر (کامنت) که حاوی خشونت کلامی بودند، اشباع نظری حاصل شد و تعداد 9 مضمون فراگیر با عنوان زندگی شخصی، جایگاه و مقام حرفه ای هنرمند، آسایش و رفاه، جنسی، جنسیت، سیاست، مذهب، قومیت و اصل و نسب و دغدغه های اجتماعی، فرهنگی و شهروندی استخراج شدند. پس از این مرحله، شبکه مضامین فراگیر به عنوان الگوهای اصلی و پرتکرار داده های متنی، ترسیم و همچنین پیش از آن در جداول نُهگانه دو سطح دیگر مضامین یعنی تعداد مضامین پایه و سازمان دهنده آورده، توصیف و تحلیل شد.

این مقاله با ارایه دیدی اکتشافی - پژوهشی آسیب های اینترنتی را با استفاده از تجربه های کاربران محیط مجازی و همچنین با رجوع به معیارهای ‏اجتماعی ایران مفهوم سازی می کند تا در نتیجه به تعریف جدیدی از آسیب های اجتماعی - اینترنتی برسد. سپس مقاله سعی می کند تا بر اساس این تعریف ‏انواع آسیب های اجتماعی نوین را بر اساس ارتباط و عدم ارتباط تجربی و مفهومی با سایت های اینترنتی دسته بندی و شناسایی شوند. در نهایت این مقاله ‏تغییرات هویتی نسل های جدید ایران را به مثابه متغیر وابسته به تعدد مراجعه به دنیای مجازی مورد مطالعه نظری قرار خواهد داد تا یک مجموعه نظری ‏قابل استفاده برای مطالعه آسیب های اینترنتی فراهم آید.‏

در این پژوهش نویسنده به دنبال بررسی نسبت دین و رسانه مبتنی بر دو مفهوم و اصطلاح «دین رسانه ای» یا «رسانه دینی» است. در همین زمینه، با تأملی نظری می توان با نگاه تعامل گرایانه، دین را به مثابه یک نظام متکامل برای زندگی انسان در نظر گرفت که هدف و غایت آن تأمین سعادت اخروی و سامان بخشی به سلامت معنوی و مادی بشر است و نیز با تمایز بین سطوح روش، محتوا و هدف برای حوزه مذکور، میان رسانه دینی و دین رسانه ای تمایز قایل شد. نتایج پژوهش حاکی از این است که دین رسانه ای نمایش مناسک و آیین های دینی مرتبط با مجراهای ارتباطات سنتی در رسانه های مدرن می باشد، اما رسانه دینی سه سطح موردنظر در حوزه دین به ویژه حیطه اهداف و غایات را مدنظر قرار می دهد. توجه به اهداف و غایات دین نه تنها در فرایند تولید پیام و محتوای رسانه مهم تلقی می شود، بلکه باید در تمام سازوکارهای حاکم بر رسانه جاری باشد.

با پیچیده شدن و گسترش جوامع، اهمیت ارتباطات در بعد سیاسی افزایش یافته است. شبکه های اجتماعی مجازی تغییر های اساسی در ماهیت و اشکال رفتار سیاسی در جوامع مختلف ایجاد کرده اند و نقش مهمی در اعتماد و مشارکت سیاسی افراد دارند. دراین راستا، هدف این نوشتار، بررسی تأثیر ات استفاده از شبکة اجتماعی فیس بوک بر اعتماد و مشارکت سیاسی جوانان شهر تبریز است. تحقیق حاضر، به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسش نامة محقق ساخته با حجم نمونة 600 نفر در بین جوانان 18 تا 30 سال کلان شهر تبریز در سال 1392 انجام شده است. روش نمونه گیری، نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده و نوع استفاده از فیس بوک با اعتماد و مشارکت سیاسی رابطة معنا داری وجود دارد. استفاده از فیس بوک برای کسب اخبار و اطلاعات به تقویت اعتماد سیاسی و مشارکت سیاسی متعارف در بین شهروندان منجر می شود؛ اما استفاده از آن برای سرگرمی و تفریح، دوست یابی، تشکیل گروه و شرکت در بحث های گروهی، مشارکت سیاسی غیرمتعارف را تقویت می کند.

در این نوشتار، ضمن بررسی مشاهدات میدانی و مصاحبه و نظرخواهی از خبرگان مسئول بخش عرضه خدمات حمایتی کشور با توجه به مبنای سازماندهی منطقه ای و جغرافیایی که لازمه شناسایی دقیق نیازمندان و توانمندسازی و خوداتکایی ایشان است، علاوه بر تعامل مناسب و استفاده بهینه از ظرفیتها و تجربه­های خیریه های موجود به ایجاد یا تقویت گونه های جدیدی از سازمانهای مردم نهاد شامل تشکلهای داوطلبانه حمایتی محله محور به مرکزیت مساجد محله ها تحت عنوان کلی شبکه ارتباطی حمایتی مردمی توجه شده و اهداف، وظایف، فعالیتها و بویژه تعامل آنها با کمیته امداد امام خمینی(ره) به عنوان دستگاه متولی عرضه خدمات حمایتی و یک سازمان حمایتی از تشکلهای مردمی، طراحی و تبیین شده است. الگوی تعاملی این مقاله اتحاد و مشارکت دولت و مردم در جهت تحقّق واقعی اهداف توانمندسازی و خوداتکایی محرومان را با رویکرد مسجدمحوری مورد توجه قرار داده و شاخصهای کاهش فقر، احیای آموزه های دینی در زمینه انفاق و نوعدوستی، احیای جایگاه مساجد در نظام اسلامی، افزایش همبستگی و سرمایه اجتماعی، افزایش رضایتمندی و عزت نفس نیازمندان، کاهش هزینه­های اجرایی و تشکیلاتی و در نتیجه افزایش بهره وری عرضه خدمات حمایتی به محرومترین اقشار جامعه را هدف قرار داده است.

مطلبی که در پی می آید با هدف ارایه یک دسته مفروضات نظری پیرامون وجود رابطه احتمالی میان اینترنت و اعتیاد به مواد مخدر است. اینکه ویژگی ‏ها و توانمندی های اینترنت تا چه میزان ابتلا به مواد مخدر را در پی دارد و یا بر عکس تا چه میزان می تواند در پیشگیری یا کاهش ابتلا به مواد مخدر ‏موثر باشد؟ اینکه آیا محتوای درونی اینترنت در این امر موثر است و یا تاثیراتی که این ابزار دیجیتالی ویژه از حیت سخت افزاری می تواند در ساختار ‏زندگی روزمره کاربر بگذارد عامل اصلی در این ارتباط است؟ اینها سوالاتی است که ما بدون اینکه وارد تحقیقی میدانی شده باشیم، تلاش می کنیم حتی الامکان با ارایه دو فرضیه پاسخ هایی مفروض به آن بدهیم. بدیهی ‏است، اعتبار پاسخ های فوق را می توان از طریق کارهایی میدانی که در آینده صورت خواهد گرفت سنجش و ارزیابی کرد.‏

زمینه و هدف: این پژوهش با هدف مطالعه جامعه شناختی استفاده از فضای مجازی و تاثیر آن بر کجروی اجتماعی در بین دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 95-94 با استفاده از روش تحقیق توصیفی پیمایشی انجام گرفت. روش: جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانش آموزان متوسطه دوره دوم شهر کرمانشاه می باشد که حجم نمونه آن شامل 381 نفر که به صورت تصادفی طبقه ای با استفاده از فرمول کوکران محاسبه گردیده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته ای است با استفاده از نظریه کج روی اجتماعی و اهداف و سوالات تحقیق طراحی گردید که پس از تایید روایی محتوای آن توسط استاد راهنما و تنی چند از متخصصان مربوطه و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ بیشتر از 94 صدم درصد بوده است. یافته ها و نتایج: تحلیل داده های تحقیق نشان می دهد که مدت زمان استفاده روزانه دانش آموزان از فضای مجازی کمتر از یک ساعت 20 درصد، بین یک تا سه ساعت 75 درصد، بین سه تا پنج ساعت 4 درصد و بیشتر از پنج ساعت 1 درصد بوده است، به طوری که بیشترین استفاده از فضای مجازی، نوع ارتباطی 58 درصد و کمترین استفاده از فضای مجازی، نوع شناختی 9 درصد همچنین در نوع فراغتی 33 درصد بوده است، نتایج دیگر نشان داد در اولویت بندی مولفه های کجروی اجتماعی، میل به آسیب رساندن به اماکن عمومی بیشترین مقدار و تمایل به تقلب در آزمون های درسی کمترین مقدار را داشته است و بین متغیرهای نوع استفاده و میزان استفاده از فضای مجازی و کجروی اجتماعی رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.

در جوامع معاصر، فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی همچون شبکه های اجتماعی مجازی باعث تغییر و تحولات چشمگیری در مسائل اجتماعی و فرهنگی شده اند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل ثانویه، 21 اثر پژوهشی را که طی چند سال اخیر در زمینه شبکه اجتماعی فیس بوک انجام شده، مبنای تحلیل قرار داده است. هدف نوشتار حاضر، شناسایی میزان و نوع تغییراتی است که به واسطه حضور و تعامل در فیس بوک بر هویت ، سبک زندگی، ارتباطات و تعاملات اجتماعی و دین داری جوانان ایجاد شده است. یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که جوانان ایرانی در خلال تعامل و استفاده از فیس بوک در معرض تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی قرار گرفته اند. به واسطه استفاده از فیس بوک، هویت های مدرن و بازاندیشانه رشد کرده و این وضع به کاهش هویت ملی، هویت سیاسی و فرهنگی منتهی شده است. استفاده از فیس بوک عاملی اساسی در افزایش تعاملات اجتماعی و سرمایه اجتماعی کاربران است. همچنین فیس بوک سبک های زندگی جوانان را به شیوه های جدید زندگی دیجیتال پیوند زده و باعث توجه بیشتر جوانان به بدن خود و تغییر نحوه گذران اوقات فراغت کاربران شده است. علاوه بر این، بین استفاده از فیس بوک و کاهش هویت دینی، پایبندی دینی و اعتقادات دینی کاربران جوان همبستگی معناداری وجود دارد. در نهایت می توان گفت نتایج به دست آمده اشاره به وقوع یک مشکل یا مسئله اجتماعی در زمینه هویت ملی، هویت سیاسی و فرهنگی و پایبندی دینی به واسطه استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی دارد.