درخت حوزه‌های تخصصی

فضای کلان شهری به سبب تراکم انسانی بالا و خرده فرهنگ های متعدد، برای خوانایی به نظام نشانه شناختی نیرومندی نیاز دارد؛ اما درعین حال در معرض ابهام نشانه ای و تکثرِ خوانش نیز قرار دارد؛ این ابهام در مراکز شلوغ کلان شهر می تواند مسئله آفرین باشد. چهارراه ولیعصر یکی از پرترددترین مراکز تهران است؛ در سال ۱۳۹۱ مدیریت شهری برای کاستن از ازدحام چهارراه زیرگذر پیاده ای ساخت و حرکت عابران را در سطح ممنوع کرد. اما استفاده از این زیرگذر با هشت خروجی مجزا موجب سردرگمی شهروندان شده است. پرسش این پژوهش آن است که عوامل سازنده محیط، چه نقشی در خوانایی نشانه شناختی زیرگذر چهارراه ولیعصر دارند؟ در چارچوب نظری مقاله با تکیه بر آرای اکو، لینچ و بنتلی معیارهایی درباره خوانایی فضای شهری تدوین شده است. رویکرد این پژوهش کیفی و روش آن مردم نگاری شهری است. داده های این پژوهش عمدتاً با تکیه بر مشاهده مشارکتی در میدان گردآوری شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که شکل و فعالیت این زیرگذر از خوانایی کافی برخوردار نیست. علل اصلی این ناخوانایی را باید در یکنواختی فضا و اتکای صرف بر نشانه های نوشتاری، جدایی اجزای فضا و نبود ارتباط منسجم میان آن ها و تعارض میان طراحی شکل فضا و ماهیت فعالیت هایش جست. این عوامل موجب شده اند که زیرگذر نخست از منظر کارکردی (دلالت مستقیم خود) دچار ناخوانایی نشانه شناختی باشد و شهروندان در استفاده از آن دچار سردرگمی شوند؛ دوم در فضای هویت مند چهارراه ولیعصر، در دلالت ضمنی خود همچون یک ضدمعنا عمل کند. چنین وضعی به بروز رفتارهای بی نظم و آسیب زا در میان شهروندان راه می برد.

با سفر امام رضا (ع) به ایران، بسیاری از دوستداران و نوادگان اهل بیت علیهم السلام رهسپار ایران شدند و برخی از ایشان توسط دشمنان به شهادت رسیدند. ارادتمندان اهل بیت علیهم السلام نیز به ساخت بارگاه هایی برای ایشان مباردت کردند و آرامگاه آنها به زیارتگاه عامه مردم تبدیل شد. یکی از این امامزادگان، سیدعبدالله (ع) از نوادگان امام موسی کاظم (ع) در ایوان است که بارگاه ایشان، جایگاهی برای روابط اجتماعی و برپایی مراسمات اعتقادی و عبادی می باشد. در این مقاله، با روشی توصیفی - تحلیلی، ضمن بررسی موقعیت جغرافیایی و تاریخی شهرستان ایوان و معرفی امامزادگان و بقاع متبرکه آن، جایگاه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این اماکن مذهبی مورد تببین قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بارگاه امامزادگان و بقاع متبرکه در این شهرستان، به قطب فرهنگی منطقه تبدیل شده است و وجود این اماکن، آرامش روحی و روانی مردم را در پی داشته و در تعاملات اجتماعی و مراودات بین شهری تأثیر بسزایی داشته است.

این تحقیق با هدف مطالعه تطبیقی نقش شبکه های اجتماعی در سبک زندگی اسلامی ایرانی از دیدگاه شهروندان و مدیران فرهنگی شهر تهران انجام شد. روش تحقیق پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق شامل شهروندان منطقه ۶ شهر تهران و مدیران فرهنگی شهر تهران بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۱۵۱نفر از مدیران و ۳۸۳ نفر از شهروندان تعین شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. داده های بدست آمده با استفاده از آزمون تی مستقل تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی اسلامی _ ایرانی ، الگوهای مصرف شهروندان، روابط بین شخصی، مدیریت بدن، اوقات فراغت، سلایق، عادات اجتماعی و گرایش های شهروندان از دیدگاه شهروندان و مدیران فرهنگی شهر تهران تفاوت معناداری وجود دارد.

گردشگری بخشی از اقتصاد یک کشور است که تا حد زیادی با فعالیت های کارآفرینی ارتباط دارد. این پژوهش نیز با هدف بررسی نقش فعالیت های کارآفرینی در توسعه گردشگری با روش توصیفی – همبستگی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را مدیران و کارشناسان شاغل در سازمان های کار و رفاه اجتماعی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، استانداری، فنی و حرفه ای استان و کانون کارآفرینان استان تشکیل می دهند که تعداد 195 نفر از آنها به روش تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه بود که روایی آن با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ به میزان 91/0 تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز از طریق آزمون های همبستگی و رگرسیون چندگانه در نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که بین متغیرهای نوآور بودن، ریسک پذیری، استقلال عمل و رقابت تهاجمی و توسعه گردشگری در شهر ایلام ارتباط وجود دارد. بین متغیرهای پیش بین با توسعه گردشگری در شهر ایلام ضریب همبستگی چندگانه در حد 68/0MR= وجود دارد؛ بنابراین، بین فعالیت های کارآفرینی و توسعه گردشگری در شهر ایلام رابطه ای مثبت و معنادار برقرار است.

مسئله مطروحه در فهم معانی و روایت های فضای ساخته شده در موقعیت کنونی که جایگاه انسان و جهان از موقعیت سوژه-ابژه به موقعیت شاهد-مشهود تغییر یافته، این است که سازوکار انتقال معنا و روایت از طریق فضا چگونه تعریف می شود و چه نسبتی بدن انسان برقرار می کند. اگر بپذیریم که ساختن هر اثر معماری از جهان بینی، ارزش ها، هنجارها، فرهنگ و ضمیر ناخودآگاه خالق اثر نشئت می گیرد، باید پذیرفت که آنچه بیان می کند فراتر از آن چیزی است که می نماید. در این پژوهش بر اساس مبانی فلسفی پساساختارگرایی در تحقیق، با رویکرد کیفی و به روش تحقیق «تحلیل گفتمان» و به کمک «استدلال منطقی»، ضمن تعریف مفاهیم و تبارشناسی تاریخی سازوکار روایتگری، عوامل مؤثر بر فهم روایت های فضا، ازجمله «دیالکتیک فضا-زمان» و نسبت آن با «بدن» و حضور بدن مند مخاطب در محضر و درون بنا تشریح شده است. نتایج قضایای تجربی (فضازمان و حضور)، تحلیلی و متافیزیکی (معماری و روایت های فراتاریخی و فرافرهنگی) استدلال نشان می دهد که روایتگری مبتنی بر نسبت میان بدن انسان و بدن فضای ساخته شده، تناسبات فیزیکی، کالبدی و آنچه در ادراکات بینایی انسان حس می شود، موقعیتی را فراهم می آورد که سازنده فضا می تواند به کمک ابزارهای طراحانه روایت های خود را به طور مستقیم و یا کنایی و استعاری به ذهن مخاطبِ حضوریافته در فضا، فرازمان و فرامکان، به نحو بین الاذهانی میان فرهنگ های مختلف بازگو کند و همواره سرشت انسان را مخاطب خود قرار دهد.

در پژوهش حاضر، از طریق مطالعه شهر گرمسار، به رابطه میان فضای شهری و عامل انسانی ای که فضاها را هم مصرف و هم بازتولید می کند، پرداخته شده است. به علت ویژگی خاص گرمسار که از همزیستی چند قوم در کنار هم طی چندین سال متمادی ایجاد شده، بیشترِ توجه تحقیق به مسئله قومیت است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است و گردآوری داده ها به روش اسنادی، مصاحبه کانونی و مصاحبه بوده است. داده های این تحقیق نشان می دهند که به طور کلی قومیت تأثیر معناداری بر شکل گیری محله های گرمسار ندارد و اقوام مختلف به صورت پراکنده در همه محله های شهر زندگی می کنند. مردم گرمسار در ذهنیتی که از شهر خود دارند، قومیت خود را دخالت نمی دهند و از شهرشان مفهومی یکپارچه در ذهن دارند. آن ها برای معرفی خود بیش از این که از قوم خود یاد کنند، از گرمساری بودن نام می برند. در عین حال هنوز مردم در انتخاب همسر و نماینده شورای شهر و دوست ، عضوی از قوم خود را به دیگر اقوام ترجیح می دهند.

این پژوهش با هدف بررسی و ارزیابی سطح توسعه یافتگی آموزشی در شهرستان های استان ایلام انجام گرفته و برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات آن از تکنیک SAW به عنوان یکی از روش های تصمیم گیری چندشاخصه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش نیز استان ایلام، شامل شهرستان های آبدانان، ایلام، ایوان، بدره، چرداول، دره شهر، دهلران، سیروان، ملکشاهی و مهران بود. شاخص های متفاوتی که جهت تحلیل سطح توسعه یافتگی آموزشی در استان ایلام استفاده شده است، عبارت بودند از: تعداد دانش آموزان، کارکنان آموزشی اداره آموزش و پرورش، دانش آموزان دوره آموزش استثنایی، آموزشگاهای دوره آموزش استثنایی، دانش آموزان دوره پیش دبستانی، آموزشگران تمام وقت مؤسسات آموزش عالی، دانشجویان مؤسسات آموزش عالی، دانش آموختگان مؤسسات آموزش عالی، مربیان اداره آموزش فنی و حرفه ای و آموزش دیدگان اداره آموزش فنی و حرفه ای. پس از استخراج آمار مربوط از سالنامه آماری استان ایلام در سال 1393، به تشکیل گزینه ها و شاخص های مربوط اقدام شد و با اجرای مراحل تکنیک SAW، تجزیه و تحلیل اطلاعات انجام گرفت. یافته ها نشان می دهد که از لحاظ وضعیت توسعه آموزشی، شهرستان ایلام در بین شهرستان های استان ایلام، در صدر قرار دارد و شهرستان های ایوان، دهلران، دره شهر، آبدانان، چرداول، مهران، ملکشاهی، سیروان و بدره در رده های بعدی قرار دارند. تحلیل های صورت گرفته در این پژوهش می تواند مورد استفاده مسئولان حوزه آموزش استان واقع شود تا با تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های مؤثر وضعیت آموزشی بهتری را شاهد باشیم.

ناباروری با توجه به شرایط فرهنگی ایران مسئله ای دارای اهمیت است. امروزه برای حل این مسئله دانش پزشکی روش های متنوعی ازجمله رحم جایگزین و لقاح آزمایشگاهی را پیشنهاد می کند. روش های مذکور علاوه بر آنکه می توانند در باروری مؤثر باشند، آثار و پیامدهای مثبت و منفی متعددی را در زندگی زنان نابارور به همراه دارند. این پژوهش در حوزه انسان شناسی پزشکی و به صورت کیفی انجام شده است. داده ها با مشارکت 15 زن نابارور و با استفاده از فنون مشاهده و مصاحبه عمیق در مرکز درمان ناباروری شهر یزد و با رعایت حداکثر واریانس اجتماعی- فرهنگی و جمعیت شناختی به دست آمده است. بر اساس داده های گردآوری شده، ده درون مایه اصلی و چندین درون مایه فرعی استخراج شد و بر اساس آن ها مفاهیم اصلی پژوهش به دست آمد. برای تحلیل یافته های پژوهش، از پدیدارشناسی تفسیری (IPA) استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که ناباروری یکی از مهم ترین عوامل ایجاد فشارهای روانی و جسمی بر زنان نابارور است. این زنان در طول فرآیند درمان، پیوستاری از امید و ناامیدی را تجربه کرده و در این مسیر از راهکارهای متنوعی برای مواجهه با آن استفاده می کنند. درواقع بارور شدن برای آن ها امید دوباره برای زندگی است و با تولد فرزند، گویی خود مجدد متولد شده و زندگی جدیدی را در کنار فرزندشان شروع کرده اند.

صنعت سینمای ایران می تواند از فرصت رسانه های پرمخاطب اجتماعی برای بازاریابیِ محصولات تولیدی خود بهره ببرد. در این مقاله، برای شناسایی عوامل تأثیرگذار بر بازاریابی فیلم هایی سینمایی ایرانی از طریق رسانه های اجتماعی از روش دلفی در سه راند استفاده شد. 18 نفر از خبرگان حوزه های ارتباطات، اقتصاد رسانه و بازاریابی در پنل دلفی عضو بودند. درنهایت عوامل فنی شامل «امنیت رسانه های اجتماعی» و «کیفیت گرافیکی رسانه های اجتماعی»، عوامل محتوایی شامل «کیفیت فیلم»، «جذابیت تیزر یا آنونس بارگذاری شده»، «پست کردن دیالوگ های جذاب»، «نظرات کسانی که فیلم را دیده اند»، «نظرات منتقدین و اهالی سینما» و «حضور ستارگان سینما»، عوامل فرایندی شامل «انتخاب صحیح رسانه اجتماعی»، «شهرت رسانه اجتماعی»، «بازاریابی دهان به دهان»، «تشکیل گروه های علاقه مند به فیلم»، «تعامل و ارتباط با کاربران»، «ایجاد صفحه اجتماعی در زمان ساخت فیلم»، «شناخت مخاطب»، «پخش پشت صحنه و حواشی فیلم» و «تبلیغ توسط طرفدارها» و عوامل مرتبط با مدیریت پیام شامل «انتشار اطلاعات مناسب و صحیح» مورد اجماع نظر کارشناسان واقع شد.

گردشگری، صنعتی است که امروزه مورد توجه بسیاری از دولت ها قرار گرفته است و یکی از پردرآمدترین بخش های اقتصاد جهانی می باشد. این صنعت را بسته به هدف گردشگر، به انواع مختلفی طبقه بندی کرده اند که طبیعت گردی یکی از آنهاست. با توجه به اینکه طبیعت گردی در حال حاضر، بخش کوچکی از کل صنعت گردشگری را به خود اختصاص داده است؛ اما از نرخ رشد بسیار بالایی برخوردار می باشد. در این مقاله با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدل AHP، به شناسایی مناطق مستعد طبیعت گردی در شهرستان ایلام پرداخته شده است؛ به همین منظور، لایه های اطلاعاتی ای شامل نقشه های سطوح ارتفاعی، پهنه بندی شیب، پوشش گیاهی، چشمه های معدنی، راه های ارتباطی، منابع آبی و اماکن رفاهی و اقامتی، تهیه شد و در محیط GIS تصحیح خطا گردید. اعمال وزن های مناسب نیز در محیط نرم افزار Expert choice انجام شد؛ سپس با تلفیق و همپوشانی لایه های اطلاعاتی در محیط GIS، پهنه های مناسب، شناسایی و اولویت های برتر جهت توسعه طبیعت گردی در شهرستان معرفی گردید. نتایج این مطالعه نشان می دهد مناطقی که جاذبه بالایی دارند بیشتر در شمال و مرکز تا جنوب شرقی شهرستان واقع هستند و از پوشش گیاهی و جنگلی، منابع آبی و شرایط مناسب اقلیمی برخوردار می باشند. مناطق با جاذبه پایین هم بیشتر در جنوب و غرب شهرستان قرار دارند و از نظر داشتن جاذبه های طبیعی، ضعیف ارزیابی شده اند. در پایان نیز تدوین یک برنامه مدیریتی مناسب جهت حفاظت از جاذبه های طبیعی شهرستان و تبلیغات مناسب جهت هدایت گردشگران به سوی مسیرهای گردشگری پیشنهاد شده است تا صنعت گردشگری در منطقه توسعه یابد.

«روزنامه نگاری محیط زیست» به عنوان یکی از رشته های جدید با هدف ارتقای سطح آگاهی شهروندان و آموزش مسائل زیست محیطی به زبان عمومی در دنیا مورد توجه قرار گرفته و این در حالی است که هنوز مطبوعات ایران حتی یک صفحه ویژه محیط زیست ندارند. لزوم افزایش آگاهی و مشارکت مردم در حفظ محیط زیست توسط خبرنگاران، با توجه به بروز بحران های زیست محیطی ضروری است. براساس نظریه برجسته سازی و فریمینگ اولویت دادن به مسائل محیط زیست و قاب سازی های متنوع با رویکرد حرفه ای می تواند باعث ارتقای سواد زیست محیطی شهروندان و مسئولان و مشارکت آنان در حفظ آن شود. پرسش اصلی پژوهش پیش رو این است که «معیارهای حرفه ای» روزنامه نگاری محیط زیست تا چه اندازه در گزارش های زیست محیطی مطبوعات ایران رعایت شده اند؟ در این تحقیق، با روش تحلیل محتوا، 200 گزارش زیست محیطی چهار روزنامه ایران، اعتماد، شرق و شهروند در سال 94 بر اساس معیارهای جهانی روزنامه نگاری محیط زیست بررسی و با روش سرشماری در قالب 12 مقوله تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان می دهد که در گزارش ها 5/66 درصد معیار «فرایندمداری»، 5/72 درصد «بیان پیامدها»، در 84 درصد «نظرات اساتید» و در 5/66 درصد معیار «ارتباط موضوع با دیگر مناطق جغرافیایی» رعایت نشده و تنها در 5/2 درصد گزارش ها از «کاربرد نقشه و چارت» برای آسان سازی اطلاعات استفاده شده است. به طور کلی، بین روزنامه ها از لحاظ رعایت 12 معیار تخصصی روزنامه نگاری محیط زیست تفاوت معنی دار وجود دارد و هر کدام از روزنامه ها در رعایت برخی معیارها شدت و ضعف داشته اند.

تعداد کثیری از اتباع افغانستان، طی چند دهه اخیر، به سبب ناآرامی های سیاسی و متعاقباً وضعیت جنگی و دشواری های اقتصادی در کشور متبوعشان، در نواحی گوناگون ایران (با توجه به همسایگی و مشترکات زبانی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی) اسکان یافته اند. نقاط شهری و به ویژه پایتخت کشور در پیوند با اسکان و ادغام این مهاجران در ایران حائز اهمیت هستند. این مقاله به وضع مهاجران افغانستانی در زمینه های اسکان، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی در محله هرندی واقع در منطقه دوازده شهر تهران می پردازد. همچنین، رویکردهای جامعه میزبان نسبت به حضور افغانستانی ها در هرندی در کنار فعالیت نهادهای خدمات دهنده در محله و تأثیر آن ها بر شرایط زندگی مهاجران بررسی می شود. اطلاعات لازم طی پژوهش میدانی از طریق مشاهده، مصاحبه های نیمه ساختارمند، بحث های گروهی متمرکز با سازمان های مردم نهاد محله، گروه های مختلف مهاجران، ساکنان ایرانی و مسئولان محلی و دیگر ذینفعان و نیز بررسی اسناد مدیریت شهری گردآوری شده است. یافته ها حکایت گر میزانی از ادغام مهاجران افغانستانی در محله هرندی است. افزون بر این، در بین مهاجران افغانستانی ساختار شغلی خاصی در پیوند با فرصت ها و به ویژه اقتصاد غیررسمی محله شکل گرفته است. همچنین، پایداری سکونت این ساکنان هرندی تا حد زیادی به واسطه خدمات ارائه شده توسط سازمان های مردم نهاد، امکانات شغلی، هزینه های نسبتاً پایین مسکن و نگاه مثبت بیشتر جامعه میزبان به مهاجران در محله حاصل شده است. درعین حال، حس مسئولیتی در مدیریت شهری در قبال مهاجران افغانستانی ایجاد نشده و درنتیجه چارچوب های موردنیاز و مناسب با موقعیت آنان نیز در محله صورت بندی و ایجاد نشده است.