درخت حوزه‌های تخصصی

جمعیت شناسی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
آینده پژوهی ارتباطات انسان شناسی جامعه شناسی جمعیت شناسی سیاست اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...) نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۶۱ تا ۶۸۰ مورد از کل ۱٬۰۳۱ مورد.
۶۶۱.

رضایت مندی از مهاجرت در بین معاودین از عراق ساکن شهر ایلام و عوامل مرتبط با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۲ 138-155

کلیدواژه‌ها: رضایت مندی مهاجرت معاودین سوقی کرد فیلی شهر ایلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۶ تعداد دانلود : ۳۸۹
در حال حاضر جمعیتی نزدیک به 5 هزار نفر معاود از عراق در استان ایلام زندگی می کنند که لزوم توجه به وضعیت زندگی آنها ضروری می نماید. با توجه به عدم انجام پژوهش کافی در این رابطه، مقاله حاضر به بررسی میزان رضایت مندی از مهاجرت در بین این گروه جمعیتی و عوامل مرتبط با آن، به روش پیمایش می پردازد. جامعه آماری، تمامی معاودین ساکن شهر ایلام و حجم نمونه مورد نظر 357 نفر می باشد. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از توزیع پرسشنامه به شیوه نمونه گیری خوشه ای در بین نمونه مورد نظر گردآوری شده است. ارزیابی فرضیه ها نشان می دهد میانگین نمرات متغیر وابسته بر حسب متغیرهای جنس، محل تولد، قومیت و شغل پاسخگویان از تفاوت معنی داری برخوردار است. همچنین همبستگی بین متغیرهای حمایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، راهبردهای انطباق با فشارهای روانی و امکانات شهر ایلام، با رضایتمندی معاودین از مهاجرت، مستقیم و معنی دار است. از سوی دیگر رابطه متغیرهای احساس محرومیت نسبی و انزوای اجتماعی با متغیر وابسته معنی دار، اما معکوس بوده است. تفسیر نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره نشان می دهد امکانات شهر ایلام، احساس محرومیت نسبی و حمایت اجتماعی تقریبا 40 درصد از تغییرات رضایتمندی از مهاجرت را در بین نمونه مورد بررسی تبیین نمودند.
۶۶۲.

تبیین جامعه شناختی برخی عوامل مؤثر بر گرایش به فرزندآوریدر بین زنان شهر کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۳ و ۹۴ 49-65

کلیدواژه‌ها: گرایش به فرزندآوری مدرنیته دینداری کرمان زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۷ تعداد دانلود : ۵۱۰
دگرﮔﻮﻧی ﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ایﺮان ، رواج ﺷﻬﺮﻧﺸیﻨی از یک سوی و ﺷﺘﺎب در ﭘﻮیﺎییاﺟﺘﻤﺎﻋیاز ﺳﻮی دیﮕﺮ،تأثیری ﺷﮕﺮف در ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎی ایﺮاﻧی گذاشته و ویﮋﮔی ﻫﺎی ایﻦ ﻧﻬﺎد را به لحاظ رﻓﺘﺎر و اﻧﺪیﺸﻪ ﺗﻐییﺮ داده است. ﺑﻨﺎﺑﺮایﻦ نهاد ﺧﺎﻧﻮادهﻧیﺰ به ناچار ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎی ﺗﺤﻮﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋی ﻣﺘﺤﻮل شده است،نقش زنان و مردان نیز در این تحول دچار تغییراتی شده است، به گونه ای که با ورود زنان به عرصه اجتماع نیز تمایل ایشان به فرزندآوری کمتر شده است و تأکید بر زندگی شغلی نیز کمتر از فرزندآوری برای ایشان نشده است. عواملی که در دنیای مدرن بر فرزندآوری زنان تأثیر گذارده اگرچه متعددند، اما برخی از آنا ن به نظر می رسد پررنگ تر شده اند از جمله گرایش های دینی افراد.ی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشته بر این اساس تحقیق حاضر باهدف سنجش برخی عوامل مؤثر بر گرایش زنان به فرزندآوریپرداخته است. روش تحقیق پیمایشی بوده و پژوهش حاضر پس از حذف ی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشتهی که زنان با ورود به عرصه اجتماعی مانند گذشته داده های پرت، با نمونه ای نزدیک به 100 نفر از زنان شهر کرمان که به شیوه اتفاقی انتخاب شدند ، انجام شد. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS 22 و استفاده از آزمون های متناسب (رگرسیون چند متغیره، پیرسون، تحلیل واریانس) تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که بین دین داری و مدرنیته با گرایش به فرزندآوری در بین زنان رابطه وجود دارد. هم چنین متغیرهای موجود در تحقیق توانستند 26 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند.
۶۶۳.

عوامل مؤثر بر تعداد ایده آل فرزندان در خانواده در استان سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 91 - 125

کلیدواژه‌ها: خانواده تعداد ایده آل فرزند دینداری قومیت نگرش جنسیتی استان سیستان و بلوچستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۴ تعداد دانلود : ۵۳۱
شناخت کنش ها و ایده آل های فرزندآوری در بین گروه های قومی-مذهبی در جوامع چندقومی و تعیین کننده های آن، نقش مهمی در درک خصوصیات ویژه فرهنگ های باروری، ساختار و ترکیب جمعیت خواهد داشت. هدف این مقاله، بررسی عوامل مؤثر بر تعداد ایده آل فرزندان در استان سیستان و بلوچستان است. روش تحقیق، پیمایشی بوده و داده ها با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل زنان و مردان 65-18 ساله استان سیستان و بلوچستان در سال 1397 بوده که از بین آنها، تعداد 413 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهند که بیشتر افراد، تعداد ایده آل فرزندان خانواده را دو فرزند می دانند، و این تعداد در بین پاسخگویان غیربلوچ (41 درصد) بیشتر از بلوچ (28 درصد) است. نتایج حاصل از رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که در مدل نهایی، متغیرهای استفاده از رادیو و تلویزیون و روزنامه، نگرش جنسیتی مدرن، تأثیر منفی و معنی دار، و متغیرهای سن، هزینه خانوار، قومیت و بُعد مناسکی دینداری اثر مثبت و معنی دار بر تعداد ایده آل فرزند دارند. همچنین تأثیر سایر متغیرها بر تعداد ایده آل فرزند، تحت تأثیر متغیر دینداری (بُعد مناسکی) است.
۶۶۴.

مطالعه ی تاریخی تحول ازدواج در ایران(1345-1390)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۹۳ و ۹۴ 110-123

کلیدواژه‌ها: افراد هرگز ازدواج نکرده وضعیت تجرد درصد تغییرات تجرد جمعیت خانواده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۴ تعداد دانلود : ۱۱۴۴
ازدواج، مجرای شکل گیری خانواده است. تغییرات جمعیت شناختی در ارتباط دیالکتیکی با تحولات اجتماعی، خانواده را نیز تحت تأثیر قرار می دهد و به همین نسبت ازدواج نیز در دوره های مختلف تاریخی متأثر از عوامل جمعیت شناختی است. این مطالعه به توصیف تحولات ازدواج در دوره های جوانی و میان سالی، در مناطق شهری و روستایی و در چهار دوره ی پیش از انقلاب، پس از انقلاب، دوره سازندگی و دوره اخیر پرداخته است. یافته ها حاکی از آن است که در رابطه با تحولات ازدواج می توان دو بعد را از هم تفکیک کرد: وضعیت تجرد و درصد تغییرات تجرد. از بعد وضعیت تجرد، نسبت افراد هرگز ازدواج نکرده در بین زنان جوان و میان سال شهری و روستایی به طور کلی رو به افزایش است. این نسبت در مردان پس از انقلاب کاهش یافته و پس از آن رو به افزایش نسبی گذاشته است. در رابطه با درصد تغییرات تجرد، نیز باید گفت، نسبت تغییرات زنان هرگز ازدواج نکرده، روند افزایشی قابل توجهی داشته است. این در حالی ا ست که این امر در بین مردان با شیب بسیار کمی رو به افزایش داشته است.
۶۶۵.

تحلیل فضایی تأثیر مهاجرت داخلی بر تغییر ساختار سنی جمعیت در شهرستان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 121 - 154

کلیدواژه‌ها: مهاجرت داخلی اثر ترکیبی مهاجرت ساختار سنی سطح توسعه یافتگی خود همبستگی فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۷ تعداد دانلود : ۴۷۵
درحال حاضر، مهاجرت داخلی، به عنوان عامل اصلی تغییر جمعیت، در بسیاری از کشورها جایگزین باروری و مرگ و میر شده است و اصلی ترین روند شکل گیری الگوهای سکونت انسانی در داخل و بین کشورها است. به علاوه مهاجرت داخلی، به علت فرایند گزینشی بودن مهاجرت، منجر به بازتوزیع گروه های مختلف سنی می شود و ساختار سنی جمعیت را در مناطق مبدأ و مقصد تغییر می دهد. دراین راستا، این مقاله به بررسی تأثیر جریان مهاجرت داخلی بر تغییرات ساختار سنی جمعیت در شهرستان های کشور با استفاده از تحلیل ثانویه داد ه های سرشماری سال های 1390 و 1395 می پردازد. نتایج بیانگر بیشترین تأثیر مهاجرت بر تغییرات ترکیب جمعیت در سنین جوانی (29-15 سال) است. نتایج آزمون مورانز آیِ دومتغیره نیز نشان داد همبستگی فضایی بین سطح توسعه یافتگی و تغییرات ساختار سنی، ناشی از مهاجرت، وجود دارد. در واقع، مهاجرت منجر به افزایش سهم جمعیت جوان در شهرستان های بیشترتوسعه یافته، و کاهش آن در شهرستان های کمترتوسعه یافته شده است. در نتیجه، جریان مهاجرت داخلی می تواند با تغییر در ترکیب جمعیت جوان، که محور و منبع توسعه است، منجر به افزایش نابرابری های منطقه ای در کشور شود.
۶۶۶.

بررسی تأثیر عوامل فرهنگی بر ترجیحات فرزندآوری جوانان در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۶) 63 - 89

کلیدواژه‌ها: عوامل فرهنگی فردگرایی برابر گرایی جنسیتی عرفی شدن ترجیحات فرزندآوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۴۲۱
هدف از مقاله پیش رو بررسی تأثیر عوامل فرهنگی بر ترجیحات فرزندآوری جوانان می باشد. داده ها با استفاده از پیمایش مقطعی و به شیوه نمونه گیری چندمرحله ای در میان ۷۲۰ جوان دارای همسر 15 تا 30 سال در مناطق مختلف شهر تهران گردآوری شد. بر اساس نتایج، متوسط اندازه ایده ال و دلخواه خانواده از نظر پاسخگویان به ترتیب 2.19 و 2.15 بدست آمد. 19 درصد جوانان مورد بررسی یک فرزند، 54 درصد دو فرزند و 25 درصد سه فرزند و بیشتر را تعداد ایده ال فرزند برای جامعه ایران دانسته اند. ارقام متناظر برای تعداد دلخواه فرزند برای خود افراد، به ترتیب، 18، 57 و 24 درصد بوده است. همچنین نتایج نشان داد اکثر جوانان مورد بررسی جهت گیری ارزشی فرهنگی میانه رو داشته، و حدود 20 درصد جهت گیری مدرن (فردگرا، برابر گرا جنسیتی و سکولار) داشته اند. نتایج تحلیل دو متغیره نشان داد افراد فردگرا، سکولار و با نگرش جنسیتی برابرگرا، باروری ایده آل و دلخواه پایین تری در مقایسه با افراد جمع گرا، مذهبی و با نگرش نابرابرگرا جنسیتی دارند. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد با کنترل متغیرهای جمعیتی و زمینه ای، عوامل فرهنگی نظیر فردگرایی، برابر گرایی جنسیتی و عرفی شدن تأثیر منفی و معنی داری بر ترجیحات فرزندآوری دارند. از اینرو، تغییرات در نظام فرهنگی جامعه بر ترجیحات فرزندآوری جوانان تأثیر داشته و انتظار می رود با گسترش و افزایش سبک ها و هنجارهای فرهنگی مدرن، میزان های باروری در کشور کاهش یابد.
۶۶۷.

نقش مهاجرت داخلی در بازتوزیع جمعیت ایران (دوره زمانی 1395-1370)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 33-66

کلیدواژه‌ها: مهاجرت داخلی بازتوزیع جمعیت اثرگذاری مهاجرت مهاجرت خالص الگوی سکونتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۶ تعداد دانلود : ۴۷۵
مهاجرت با ایجاد تغییر در توزیع جمعیت و الگوهای سکونتی، روی توزیع منابع، خدمات بهداشتی و رفاهی و توسعه اقتصادی مناطق تأثیر فراوانی دارد و موجب تغییر در برنامه ریزی های منطقه ای و ملی می شود. به منظور اثربخشی این برنامه ریزی ها، دارا بودن دانشی عمیق در مورد جریان های مهاجرتی ضروری است. مطالعه حاضر، با استفاده از داده های سرشماری 1375 تا 1395 به بررسی تأثیر مهاجرت بر بازتوزیع جمعیت و تغییر الگوهای سکونتی کشور (براساس دوره های زمانی پنج ساله 95-1370) پرداخته است. یافته ها نشان می دهد که در دوره مطالعه، همواره شهرستان های مرزی (به ویژه غرب و جنوب شرقی کشور) بالاترین مهاجرفرستی و شهرستان های بزرگ (عمدتاً در مناطق مرکزی کشور)، بالاترین مهاجرپذیری را تجربه کرده اند. علی رغم تفاوت های شهرستانی، میزان اثربخشی مهاجرت طی دوره های 95-1385 کاهش یافته است. مسیر مهاجرت های داخلی نیز پس از سه دوره مهاجرت (70-1365، 75-1370 و 85-1380) که از سمت مناطق کم تراکم به سمت مناطق پرتراکم در جریان بوده است، در دوره 90-1385 جریان معکوسی را تجربه کرد و از سوی مناطق پرتراکم به سمت مناطق کم تراکم شکل گرفت. اما مجدداً در دوره آخر (95-1390)، با شدت بیشتری به مهاجرت از سمت مناطق کم تراکم به مناطق پرتراکم بازگشت. انتظار می رود چنانچه از تمرکزگرایی امکانات و سرمایه گذاری ها در شهرستان های بزرگ کاسته نشود و روند توسعه ناموزون کشوری ادامه پیدا کند، جریان های مهاجرتی همچنان از سوی مناطق کم تراکم به سمت مناطق پرتراکم استمرار یابد.
۶۶۸.

الگوها و تعیین کننده های تمایلات فرزندآوری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۱ 83-117

کلیدواژه‌ها: تمایلات فرزندآوری شکاف نسلی نگرش جنسیتی الگوی دو فرزندی بیفرزندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۵۲۱
در این تحقیق، برپایه یک رویکرد جمعیت شناختی یکی از مهم ترین مسائل اجتماعی جوامع معاصر یعنی الگوهای مرتبط با تمایلات فرزندآوری را مورد توجه و بررسی قرار داده ایم. جمعیت نمونه تحقیق حاضر مشتمل بر 2787 نفر از مردان و زنان 15 ساله به بالای ساکن در نقاط شهری و روستایی شهرستان های اهواز، بابلسر، بجنورد، گنبدکاووس، محمودآباد و همدان می باشد. در مجموع، تجزیه و تحلیل های این تحقیق نشان می دهد که گرچه یک «شکاف نسلی» فراگیر و فزاینده در زمینه الگوهای فرزندآوری کاملا مشهود است، با این وجود، الگوهایی همچون «بی فرزندی» و «تک فرزندی» در جامعه ایرانی چندان پذیرفتنی نیست. برجسته ترین الگوی تمایلات فرزندآوری نیز الگوی دو فرزندی است. یکی دیگر از الگوهای اصلی که از تجزیه و تحلیل های این تحقیق می توان استنباط کرد، این است که تمایلات فرزندآوری مردان و زنان بسیار به هم شبیه و یکسان است. در عوض، تفاوت ها در زمینه تمایلات فرزندآوری به طور چشمگیری تحت تاثیر نحوه نگرش جنسیتی مانند نگرش به الگوی سنتیِ مرد نان آور خانواده و اشتغال زنان است.
۶۶۹.

بررسی تحول خانواده ایرانی از دریچه شاخص های جمعیتی (1355-1395)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۹ و ۱۱۰ ۱۲۱-۱۵۳

کلیدواژه‌ها: ساختار خانواده ولادت ازدواج طلاق گذار جمعیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۱ تعداد دانلود : ۹۱۷
خانواده بدون شک اصلی ترین نهاد درجامعه به شمار می آید که چه درگذشته و چه در جامعه امروزی کارکردهای مهمی را داراست، لذا انعکاس تغییر در خانواده آنقدر مهم است که می تواند به کل جامعه تعمیم یابد. به دلیل اهمیت تحولات جمعیتی ایران در چهار دهه اخیر، موضوع محوری این مقاله مساله شناسی تحول خانواده با استفاده از بررسی آمار وقایع حیاتی ولادت، ازدواج و طلاق موجود در آرشیو سازمان ثبت احوال کشوراست. در این مقاله از روش اسنادی و تحلیل ثانویه به بررسی چهار دوره 10ساله ولادت، ازدواج و طلاق پرداخته شده است. در نتیجه بررسی کلی شاخص های جمعیتی ولادت، ازدواج و طلاق نشان داد که خانواده ایرانی طی 40 سال تغییراساسی را تجربه کرده است. رشد منفی ولادت و کاهش رشد ازدواج درمقایسه با رشد چند برابری طلاق را می توان نشانه های جمعیتی دانست که ایران را در مرحله دوم گذار جمعیتی قرار داده است. از طرفی تشدید روابط اجتماعی بدون مرز در قالب شبکه های گسترده ارتباطی موجب تحول در نگرشها، ارزشها و چارچوب های زندگی سنتی شده است. بویژه دگرگونی هویت زنان به عنوان یک عضو موثر در زاد و ولد، تحت تاثیر جهانی شدن، توانست نقشی تاثیر گذار در تحول خانواده را رقم زند.
۶۷۰.

عوامل مؤثر بر تمایل به ادامه زندگی مجردی در بین جوانان شهر قم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۶ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 67 - 89

کلیدواژه‌ها: سن ازدواج تمایل به ادامه زندگی مجردی فردگرایی اعتماد اجتماعی گرایش های دینی شهر قم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۲ تعداد دانلود : ۷۶۰
این مطالعه با هدف بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به ادامه زندگی مجردی در بین جوانان شهر قم صورت گرفته است. در این مطالعه از نظریه های «کارکردگرایی ساختاری پارسونز»، «مدرنیزاسیون ویلیام گود»، «نوگرایی گیدنز» و به ویژه «فردگرایی توکویل» بهره گرفته شد. روش تحقیق، پیمایشی و از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. جمعیت مورد بررسی شامل جوانان هرگز ازدواج نکرده 39-20 ساله شهر قم بوده که از بین آنان، حجم نمونه برابر با 269 نفر در نظر گرفته شد. نتایج بیان گر این است که پاسخگویان مرد تمایل دارند به طور میانگین تا سن 8/ 33 سالگی مجرد باقی بمانند، این رقم در بین پاسخگویان زن، 7/31 سال می باشد. نتایج آزمون فرضیات نیز بیان گر این است که از بین متغیرهای مستقل، متغیرهای نگرش مثبت به اشتغال زنان، فردگرایی، اعتماد اجتماعی، نگرش سنتی خانواده در انتخاب همسر و گرایش های دینی جوانان با تمایل به ادامه زندگی مجردی، رابطه مثبت دارند؛ درحالی که رابطه بین افزایش سطح تحصیلات و تمایل به ادامه زندگی مجردی تأیید نشد. به طور کلی، نتایج این مطالعه بیان گر این است که در تشویق جوانان به ازدواج، علاوه بر متغیرهای اقتصادی، باید متغیرهای فرهنگی و اجتماعی نیز مورد توجه قرار گیرند.
۶۷۱.

بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زنان به فعالیت های اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۹۷ و ۹۸ 1-13

کلیدواژه‌ها: زنان کنش های اقتصادی استقلال مالی کسب وجهه ی اجتماعی هورامان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۵۰۱
تفسیر گرایش گروه های مختلف، از جمله زنان، به فعالیت های اقتصادی و پیامدهای آن متأثر از بسترهای اقتصادی و اجتماعیِ حاکم بر جامعه و همچنین جهان بینی افراد نسبت به جایگاه زنان در جامعه است. از این رو، بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زنان به فعالیت های اقتصادی از دیدگاه جامعه می تواند حائز اهمیت باشد. جمعیت مورد مطالعه در این پژوهش، شامل زنان و مردان 15 ساله و بیشتر هَوارمانی است که جمعیت این گروه سنی 7275 نفر (حدوداً 76 درصد) در سال 1390سرشماری شد. تعداد 387 نمونه با استفاده از نمونه گیری طبقه بندی متناسبو فرمول کوکران به دست آمد که گردآوری اطلاعات با استفاده از ابزار پرسشنامه ساختاریافته صورت گرفت. از این تعداد نمونه 6/50 درصد آن مرد، 4/57 درصد متأهل و 7/45 درصد شاغل بودند. گویه های سنجش دلایل زنان به فعالیت های اقتصادی شامل رسیدن به استقلال مالی، کسب وجهه اجتماعی، مشارکت در تأمین هزینه های زندگی به دلیل افزایش این هزینه ها طی سال های اخیر، پیروی از آداب و رسوم خانوادگی، نداشتن شغلی دیگر و گذران اوقات فراغت بودند. نتایج نشان داد که بیش از نیمی از مردان و زنان در سطوح مختلف فعالیت های اقتصادی، بر گرایش زنان به فعالیت های اقتصادی به منظور رسیدن به استقلال مالی، کسب وجهه اجتماعی و همچنین مشارکت در تأمین هزینه های زندگی به دلیل افزایش این هزینه ها طی سال های اخیر، اجماع نظر داشتند. شایان ذکر است که زنان غیر شاغل کسب وجهه اجتماعی را دلیلی موجه برای فعالیت های اقتصادی زنان نمی دانستند و بیشتر بر مشارکت آنان در تأمین هزینه های زندگی به دلیل افزایش این هزینه ها طی سال های اخیر تأکید داشتند. هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تأثیر متغیرهای سطح تحصیلات، وضعیت تأهل، وضع فعالیت و جنس بر روی دلایل گرایش زنان به فعالیت های اقتصادی بود که سطوح مختلف وضع فعالیت (003/0 = -p مقدار) و وضعیت تأهل برای هر دو جنس (001/0 = -p مقدار) از نظر آماری معنی دار بود.
۶۷۲.

بررسی تفاوت های استانی امید زندگی در ایران: مقایسه موردی دو استان گیلان و سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 293 - 318

کلیدواژه‌ها: امید زندگی در بدو تولد علل مرگ گروه سنی بیماری های قلبی - عروقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷ تعداد دانلود : ۲۹۵
در جمعیت هایی که در مرحله نهایی گذار مرگ و میر قرار دارند، یکی از مهمترین پرسش ها، میزان نابرابری های جغرافیایی موجود در شاخص امید زندگی است. برای بررسی این نابرابری ها در کشور، با استفاده از داده های اصلاح شده ثبتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و روش تجزیه آریاگا، نقش گروه های سنی و علل مرگ در فزونی امید زندگی در بدو تولد استان گیلان در مقایسه با استان سیستان و بلوچستان تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد مرگ و میر نوزادان با رقم حدود 1.3 سال در هر دو جنس بیشترین تأثیر را در تفاوت سطح امید زندگی در بدو تولد دو استان داشته است. همچنین بیماری های قلبی-عروقی در زنان و حوادث غیرعمدی در مردان، به ترتیب، با رقم های حدود 3.0 سال و 1.8 سال، مهمترین علل فزونی امید زندگی در بدو تولد گیلان نسبت به سیستان و بلوچستان (به دلیل الگوی جوان تر مرگ و میر ناشی از این بیماری در سیستان و بلوچستان) بوده است. نتایج بیانگر این است که علی رغم طی شدن گذار مرگ ومیردر کل کشور، نابرابری های مهمی در مرگ ومیر استان های مورد مطالعه کشور همچنان وجود دارد و همین امر آن ها را در مراحل متفاوتی از گذار مرگ و میر، اپیدمیولوژیک و سلامت قرار داده است. توزیع عادلانه تر امکانات توسعه در سطح جغرافیایی می تواند به کاهش این شکاف ها و افزایش کلی امید زندگی در کشور منجر شود.
۶۷۳.

تجربه زیسته زنان شهر شهریار از تک فرزندی با تاکید بر چرایی و پیامدهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۲ 42-71

کلیدواژه‌ها: باروری پایین تک فرزندی تاخیر در فرزندآوری پیامدهای تک فرزندی تجربه زیسته زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۵ تعداد دانلود : ۵۴۸
هدف این تحقیق شناسایی تجربه زیسته زنان از تک فرزندی با تاکید بر چرایی و پیامدهای تک فرزندی است. مطالعه از نوع کیفی است و داده ها از طریق مصاحبه عمیق با 20 نفر از زنان دارای یک فرزند بالای 5 ساله شهر شهریار در سال 1395 جمع آوری شد. یافته ها نشان داد تجربه تک فرزندی م ترادف ب ا فرایندی برای تعادل بخشی بین حوزه فردی نظیر شرایط روحی- جسمی مادر و فرزند؛ حوزه خانوادگی نظیر موقعیت مالی خانواده و روابط با همسر؛ حوزه های اجتماعی نظیر محیط کار می باشد. به عبارتی تک فرزندی نتیجه تاخیر در ازدواج و فرزندآوری، پیشگیری از خطرات و آسیب های اجتماعی، احساس فقدان حمایت های خانوادگی و اجتماعی، مشکلات ترکیب کار و خانه و تغییرات نگرشی به سمت اهداف و ارزش فرزندآوری است. با وجود مزایایی نظیر فراهم کردن امکانات بیشتر برای فرزند، داشتن وقت بیشتر مادر و کمتر بودن بحث و جدل در خانواده، تک فرزندی، تجرب ه مطلوبی برای افراد نبوده و تک فرزندی الگوی مناسبی برای خانواده های ایرانی نمی دانستند. بسیاری از آن ها مهارت های کمتر فرزند در حل مسئله، تاب آوری کمتر، استقلال و یا وابستگی مفرط، فردگرایی، خودخواهی، حسادت، کمرویی، منزوی بودن فرزند و ترس از تنها شدن زودرس والدین در سنین میانسالی و سالخوردگی و خالی شدن فضای خانواده را به عنوان پیامدهای منفی تک فرزندی می دانستند.
۶۷۴.

واکاوی دلایل گرایش جوانان به زندگی مجردی و رویگردانی از ازدواج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱۱ و ۱۱۲ ۱۳۳-۱۱۳

کلیدواژه‌ها: زندگی مجردی جوانان ازدواج خرم آباد و شکاف نسلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۴ تعداد دانلود : ۴۹۳
هدف: علیرغم اینکه ازدواج یکی از مهمترین و حساس ترین مراحل زندگی انسان به شمار می رود، اما بنا به دلائل گوناگون امروزه برخی جوانان از تشکیل خانواده اجتناب نموده و زندگی مجردی را در پیش می گیرند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر گرایش به زندگی مجردی جوانان 35-27 ساله شهرستان خرم آباد می باشد. روش تحقیق: روش پژوهش پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه جوانان مجرد شهرستان خرم آباد در محدوده سنی 27-35 ساله در نیمه دوم سال 1399 است. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده بود. حجم نمونه این پژوهش 380 نفر می باشند که از طریق فرمول کوکران به دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش، نشان داد مولفه های میزان اعتقادات دینی، سطح انتظارات، لذت بردن از تجرد، وضعیت تحصیلی، وضعیت شغلی و شکاف نسلی درگرایش به زندگی مجردی جوانان تاثیر دارند. نتیجه گیری: گرایش به زندگی مجردی به صورت یک معضل و آسیب اجتماعی روند فزاینده در جامعه دارد که ضرورت دارد برنامه ریزان و مسئولان به این مهم توجه نمایند.
۶۷۵.

روایت زنان سالمند از زندگی در دنیای مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۵ 123-140

کلیدواژه‌ها: مدرنیته زنان سالمند سالمندی طبیعی سالمندی مرضی روش کیفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۵۹۰
امروزه پدیده سالمندی، پدیده ای جهانی است که در کنار سایر تغییرات فرهنگی و الگوهای اقتصادی به مسئله ای قابل تأمل تبدیل شده است. یقیناً هر فرهنگی در مورد سالمندی انتظارات و فرضیات خاص خود را دارد، از طرفی فرایندهای پیری می تواند توسط زنان و مردان سالمند، متفاوت تفسیر گردد. پژوهش حاضر با اتخاذ رویکردی استقرایی به دنبال این است  تا درک و تصور زنان سالمند را  نسبت به سالمندی در یک جامعه شهری و نسبتاً مدرن را دریابد. داده های تحقیق از طریق انجام مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته با 18 زن سالمند در بازه سنی 60 تا 80 سال،  حاصل شده است.  بر اساس یافته ها،  زنان سالمند بر این باورند که تغییرات اجتماعی، روابط و مناسبات خانوادگی آنها را درهم ریخته و آنها را به لحاظ اجتماعی، کنار گذاشته است. پیچیدگی زندگی شهری باعث شده تا بسیاری از زنان سالمند، ادغام در فضاهای اجتماعی را مشکل و یا حتی غیر عملی ببینند و بیشتر خود را در فضای خانگی محصور سازند و بعضا یک نوع سالمندی مرضی را تجربه می کنند که درقالب مفاهیمی چون حقارت، از دست دادن منزلت، باراضافی بودن و واماندگی بیان می شود.
۶۷۶.

تبیین کننده های اجتماعی و فرهنگیِ ایده آل های ازدواج جوانان 30-18 ساله شهر شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۶) 37 - 61

کلیدواژه‌ها: ایده آل ازدواج ایده آل های مدرن ایده آل های سنتی ازدواج جوانان شیراز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۱ تعداد دانلود : ۲۵۷
در بستر تغییرات ساختاری، نهادی و ارزشی سریع در دوران معاصر، نگرش ها و ایده آل های مرتبط با ازدواج و همسرگزینی، تغییر یافته است. هدف مقاله حاضر، بررسی ایده آل های ازدواج جوانان می باشد. روش پژوهش در این مطالعه پیمایشی است و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه  با حجم نمونه 384 نفر از جوانان شهر شیراز گردآوری شد. ایده آل ازدواج در یک طیف سنتی تا مدرن سنجیده شده است. افرادی که در این طیف نمره بالاتری گرفته اند، از ایده ال های مدرن تری در ارتباط با ازدواج برخوردارند. یافته ها نشان می دهد نگرش مذهبی، قومیت و طبقه ی اجتماعی مهم ترین متغیرهای تأثیر گذار بر ایده آل ازدواج هستند. به طورکلی، با توجه به یافته های این پژوهش می توان اظهار کرد که میزان پایین نگرش مذهبی، قومیت فارس و تعلق به طبقه اجتماعی بالا متغیرهایی هستند که احتمال داشتن ایده آل مدرن نسبت به ازدواج را افزایش می دهند.  تمایل جوانان به  ازدواج در سنین بالاتر، انتخاب همسر بر اساس عشق و تصمیم شخصی، رابطه قبل از ازدواج و اهمیت پایین فرزندآوری، نشانگر رخداد شکاف ارزشی و اولویت ایده آلهای مدرن در زندگی جوانان نسلهای کنونی است.
۶۷۷.

تعیین کننده های شکاف بین تعداد فرزندان واقعی و ایده آل در شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۳ 43-79

کلیدواژه‌ها: شکاف باروری موجود باروری ایده آل زنان شهر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۳ تعداد دانلود : ۵۰۷
باروری زیر سطح جایگزینی علی رغم غالب بودن هنجار دو فرزندی در جامعه، می تواند نشان از ش کاف می ان تعداد ایده آل و تعداد واقعی فرزندان باشد. مقاله حاضر، به بررسی شکاف بین تعداد فرزندان موجود و ایده آل زنان همسردار 49-15 ساله شهر تبریز می پردازد. داده ها حاصل پیمایشی است که با استفاده از پرسشنامه در بین 550 زن همسردار تبریزی در سال 1395گرد آوری شده است. یافته ها نشان داد 60 درصد از زنان تعداد فرزندان ایده آل آن ها کمتر از تعداد موجود است (کم برآورده شده) و ده درصد تعداد فرزندان موجود آن ها بیش از تعداد ایده آل است (بیش برآورده شده). یکی از تعیین کننده های اصلی بیش برآورده و کم برآورده متغیر سن در اولین ازدواج می باشند. افزایش سن در اولین ازدواج احتمال قرار گرفتن پاسخگو در گروه کم برآورده شده را افزایش می دهد. افزایش فشار شبکه اجتماعی، احتمال قرار گرفتن فرد در گروه بیش برآورده شده را افزایش می دهد. تأثیر افزایش کنترل درک شده رفتار مطابق با انتظار بود و احتمال قرار گرفتن فرد در گروه بیش برآورده شده را کاهش می دهد. ضرایب تعیین مدل حاکی از آن است که مدل رگرسیونی توانسته 36 درصد از تغییرات متغیر شکاف را تبیین کند. با توجه به اینکه اکثر افراد در نمونه مورد مطالعه هنوز باروری خود را تکمیل ننموده اند، کاهش شکاف بین باروری واقعی کامل شده و ایده آل باروری مورد انتظار است.
۶۷۸.

تأثیر سالخوردگی جمعیت بر نابرابری توزیع درآمد در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹) 103 - 125

کلیدواژه‌ها: سالخوردگی جمعیت نابرابری درآمدی ضریب جینی سیاست گذاری اقتصادی سیاست های حمایتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۴ تعداد دانلود : ۵۶۷
افزایش رقم شاخص امید زندگی، مدیون پیشرفت های علمی در حوزه بهداشت و سلامت بوده است که همگام با توسعه اقتصادی، از کشورهای توسعه یافته، آغاز و به سرعت به کشورهای درحال توسعه سرایت کرد. ازجمله نتایج این پیشرفت ها، افزایش تعداد جمعیت و تغییر ساختار سنی جمعیت کشورها به سمت سالخوردگی است. پدیده سالخوردگی جمعیت، تأثیرات زیادی بر متغیرهای کلان اقتصادی، ازجمله توزیع درآمد خواهد داشت. این مطالعه، به بررسی تأثیر ساختار سنی جمعیت ایران بر توزیع درآمد، طی سال های 1368-1364 می پردازد. نتایج حاصل از تجزیه ضریب جینی هزینه خانوار بر حسب گروه های سنی سرپرست خانوار نشان می دهد، همراه با افزایش سن سرپرست خانوار، نابرابری درآمد بین گروهای سنی و نیز در گروه سالمند (خانوارهای بالای 65 سال) افزایش می یابد. با توجه به اینکه نابرابری توزیع درآمدها، دومین عامل فقر در ایران است، گسترش جمعیت سالمند در دهه های آینده، احتمال پیوستن سالمندان به گروه فقیر را افزایش می دهد. به این ترتیب، حتی اگر دیگر نیروهای تشدیدکننده نابرابری و فقر، مثل تورم، رکود اقتصادی و... متوقف شوند، پدیده رو به رشد جمعیت سالمند، نیروی بالقوه ای برای رشد نابرابری و فقر در کشور است. بنابراین، از منظر رشد، برای اقتصادی که دچار یک الگوی نامتعادل در توزیع درآمدها است و گذار جمعیتی سریعی را تجربه می کند، پدیده سالخوردگی جمعیت می تواند چالش مهمی در سیاست گذاری رشد باشد.
۶۷۹.

ماندن یا مهاجرت دوباره مهاجران بازگشته افغانستانی از ایران به کشورشان و عوامل تعیین کننده آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۱ 9-41

کلیدواژه‌ها: مهاجرت بازگشتی بازادغام اقتصادی اجتماعی نیّات مهاجرتی مهاجرت دوباره بازگشت کنندگان افغانستانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۱ تعداد دانلود : ۴۱۷
با توجه به پویایی های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دنیای معاصر، بازگشت مهاجران و پناهندگان در سال های اخیر اهمیتی فزاینده یافته است. با این حال، علیرغم بازگشت های جمعی بزرگی که رخ داده است، پایداری این بازگشت ها هیچ گاه از پیش تضمین شده نیست. این مقاله به بررسی پایداری بازگشتِ پناهندگان افغانستانی به کشورشان از ایران و اثر عوامل جمعیتی، زمینه ای و ساختاری بر تصمیم آنها به ماندن در افغانستان یا مهاجرت دوباره می پردازد. بدین منظور، پیمایشی با حجم نمونه 425 نفری در شهرهای کابل، هرات و مزار شریف صورت گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، تجربه بازگشت پناهندگان افغانستانی از ایران به افغانستان چندان پایدار نیست چرا که بیش از نیمی از بازگشت کنندگان قصد مهاجرت دوباره از افغانستان را دارند یا نسبت به ماندن در افغانستان مردد هستند. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد که متغیرهای قومیت، تحصیلات، وضعیت زناشویی، ترکیب همسایگان، مدت مهاجرت در ایران، نوع بازگشت، رضایت اجتماعی، احساس تبعیض، و سطح بازادغام اجتماعی تأثیر معناداری بر ماندن یا مهاجرت دوباره دارند.
۶۸۰.

بررسی اثر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی و بهره وری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۶ پاییز و زسمتان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 293 - 313

کلیدواژه‌ها: ساختار سنی جمعیت رشد اقتصادی بهره وری نیروی کار وابستگی کهنسالی وابستگی کودکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۹ تعداد دانلود : ۴۳۸
رشد اقتصادی از اهداف مهم کلان اقتصادی هر کشور است. یکی از الزامات دستیابی به نرخ رشد اقتصادی بالا، بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر آن است. تحولات ساختار سنی جمعیتی یکی از عواملی است که در رشد اقتصادی و بهره وری کشورها اثرگذار است. سهم جمعیت در سن کار (جمعیت فعال)، سهم وابستگی کودکی و وابستگی کهن سالی ازجمله متغیرهای جمعیتی هستند که تغییرات آنها نشان گر تحول ساختار جمعیتی می باشد. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی و تحلیل تأثیر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی و بهره وری نیروی کار در ایران است. دراین راستا، از روش حداقل مربعات معمولی برای بررسی رابطه میان متغیرهای ساختار جمعیت و رشد اقتصادی و بهره وری نیروی کار استفاده شده است. دوره زمانی تحقیق 1396-1354 می باشد. نتایج نشان می دهد که افزایش تعداد جمعیت 14-0 سال و همچنین جمعیت 15-64 سال اثر منفی بر رشد اقتصادی کشور داشته و درصد وابستگی کهن سالی اثر مثبت بر رشد اقتصادی دارد. در مورد بهره وری نیز درجه وابستگی کهن سالی اثر مثبت و همچنین درجه وابستگی کودکی اثر منفی بر بهره وری دارند.  

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان